Oι αναφορικές προτάσεις στην Νέα Ελληνική

1. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι
δευτερεύουσες
προτάσεις
Ι. Εισάγονται με :
Αναφορικές
αντωνυμίες (που,
ο οποίος, όσο,
ό,τι, κτλ).
Αναφορικά
επιρρήματα (όπως,
όπου, κτλ).
Βάσω Ραμπαούνη
Π.Γ.Ζ.Σ.Ι
ΙΙ. Αναφέρονται σε κάποιον
όρο της κύριας πρότασης,
π.χ. Μου έδωσε τις εξηγήσεις που
ήθελα
ΙΙΙ. Είναι οι ίδιες
όρος της κύριας πρότασης,
πχ. Λέει ό,τι του κατεβαίνει

2. Οι ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
διακρίνονται σε :
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
Περιοριστικές
ή Προσδιοριστικές
Μη Περιοριστικές
ή Προσθετικές
ή Πλεοναστικές

3. Είναι οι προτάσεις που
αναφέρονται σε κάποιον όρο
(συνήθως ουσιαστικό) της
κύριας πρότασης.
Παίζουν δηλαδή ρόλο
παρόμοιο με τον ρόλο ενός
επιθετικού προσδιορισμού.
Εισάγονται με τις αναφορικές
αντωνυμίες
ο οποίος, η οποία, το οποίο,
που (ιδιαίτερα στον προφορικό λόγο).
 Το αναφορικό που δεν τονίζεται
 Το ερωτηματικό πού τονίζεται
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

4. α
Οι ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ και
Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΟ ΟΡΟ
Περιοριστικές
(ή προσδιοριστικές)
 Εξειδικεύουν περισσότερο τον όρο αναφοράς.
 Περιέχουν μια πληροφορία απαραίτητη
για τον ακριβή προσδιορισμό αυτού στον οποίο
αναφέρονται,
π.χ. Ο καθηγητής που μας κάνει μαθηματικά
είναι πολύ καλός
Μη περιοριστικές
(ή προσθετικές ή πλεοναστικές)
 Δίνουν μια πρόσθετη πληροφορία στον όρο
αναφοράς, η οποία δεν είναι απαραίτητη για
τον ακριβή προσδιορισμό του,
π.χ. Ο καθηγητής των Μαθηματικών, που
ήρθε φέτος στο σχολείο μας, είναι πολύ
καλός
Μπαίνουν ανάμεσα σε κόμματα.
Στον προφορικό λόγο
χωρίζονται από το ουσιαστικό
που προσδιορίζουν με παύση.
ΔΕΝ μπαίνουν
ανάμεσα σε κόμματα.

5. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι οι ίδιες όρος της κύριας
πρότασης (και δεν
αναφέρονται σε άλλο όρο
της κύριας πρότασης)
Διακρίνονται σε:
ονοματικές και
επιρρηματικές

6. Ονοματικές
Ελεύθερες Αναφορικές
Προτάσεις
Επιρρηματικές
Ελεύθερες Αναφορικές
Προτάσεις
Εισάγονται με
αναφορικές
αντωνυμίες(όποιος,
όσος, ό,τι,
οποιοσδήποτε…
Λειτουργούν ως
ονόματα και
ονοματικές φράσεις.
Εξαρτώνται από ένα ρήμα και μπορεί να
είναι:
 Υποκείμενο
πχ. Όποιος βιάζεται σκοντάφτει
 Αντικείμενο
π .χ. Στον γάμο της κάλεσε όσους της
συμπαραστάθηκαν στις δύσκολες
στιγμές.
 Κατηγορούμενο
π.χ. Γίνε ό,τι επιθυμείς.
Εισάγονται με
κάποιο αναφορικό
επίρρημα ( όπως,
όπου, οπουδήποτε,
όποτε, οποτεδήποτε,
όσο, οσοδήποτε)
Εκφράζουν
επιρρηματικές
σημασίες ( χρόνο,
τόπο, τρόπο, ποσό,
εναντίωση/παραχώ-
ρηση,
παρομοίωση…)
Θα πάει όπου τον στείλεις
( τόπος)
Φάε όσο θέλεις (ποσό)
Θα μπαίνω στο ίντερνετ
όποτε δεν έχω μαθήματα
(χρόνος)
Του συμπεριφέρεται
όπως νομίζει καλύτερα
(τρόπος)
Όσο και αν προσπάθησα,
δεν κατάφερα τίποτα
(εναντίωση)
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
 ό,τι: αναφορική αντωνυμία
 ότι: ειδικός σύνδεσμος

7. ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Αναφορά σε όνομα
Ρόλος: επιθετικός
προσδιορισμός
Εξάρτηση από ρήμα
Ρόλος: υποκείμενο, αντικείμενο,
κατηγορούμενο,
επιρρηματικός προσδιορισμός

8. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ που εισάγονται με την
αντωνυμία Ο ΟΠΟΙΟΣ
Η αντωνυμία Ο ΟΠΟΙΟΣ συμφωνεί ως προς τον
ΑΡΙΘΜΟ και το ΓΕΝΟΣ με την ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ
ΦΡΑΣΗ που προσδιορίζει, αλλά βρίσκεται σε
πτώση ανάλογη με τον συντακτικό ρόλο που
παίζει μέσα στην αναφορική πρόταση.
Απέλυσαν τους καθηγητές οι οποίοι
έκαναν απεργία.
οι οποίοι: υποκείμενο ( ονομαστική)
Η συζήτηση την οποία κάναμε πρέπει να
μείνει μεταξύ μας.
την οποία: αντικείμενο ( αιτιατική)
Η αντωνυμία Ο ΟΠΟΙΟΣ μπορεί να είναι και σε
γενική δηλώνοντας τον κτήτορα ή μια
ονοματική φράση-συμπλήρωμα μιας προθετικής
φράσης μέσα στην αναφορική πρόταση.
Ο συγγραφέας του οποίου το βιβλίο
διαβάζω αυτό τον καιρό έχει πάρει πολλά
διεθνή βραβεία ( κτήτορας)
Ήρθε ο άνθρωπος με τον οποίο
συζητούσατε χτες.

9. Α
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ που εισάγονται με τον δείκτη
ΠΟΥ
Η χρήση του ΠΟΥ αντί της αντωνυμίας Ο
ΟΠΟΙΟΣ σε προθετική φράση δεν είναι πάντα
εξίσου αποδεκτή.
Το σπίτι που μένω είναι μικρό.
Η ταβέρνα που φάγαμε χτες είναι πολύ φτηνή.
Παραδείγματα αποδεκτά
Ο άνθρωπος που με είδες χτες είναι φίλος μου.
Ο άνθρωπος που φάγαμε χτες είναι γιατρός.
Αν προσθέσουμε τη λέξη μαζί ( που μαζί του με
είδες, που μαζί του φάγαμε), τα παραδείγματα
αυτά γίνονται περισσότερο σαφή.
Ωστόσο το πρώτο παράδειγμα μπορεί να
σταθεί και χωρίς το επίρρημα. Το δεύτερο
όμως, αν το κρατήσουμε ως έχει, το
καταλαβαίνουμε ως εξής : φάγαμε τον
άνθρωπο.