De zoektocht naar hulp bij eetstoornissen is als het zoeken van een speld in een hooiberg. Deze ppt geeft meer uitleg over hulpverlening, hulp bij eetstoornissen, verschillende soorten behandeling enz. Wie meer informatie wil kan contact opnemen met de zelfhulpgroep AN-BN: www.anbn.be en info@anbn.be

1. Zoek je weg in het doolhof!

2. DE RODE DRAAD
DOORHEEN
HULPVERLENINGSLAND
Hulp bij eetstoornissen

3. Overzicht
1. Organisatie van hulpverlening
2. Behandeling bij ES
3. Wie is wie: spraakverwarring

4. Hulp zoeken: zo nabij mogelijk
SYMPTOMEN INTERVENTIE
Voorbijgaande Sociale steun,
problemen familie, informatie
Aanhoudende milde Huisarts, lotgenoten
problemen
Ernstige problemen Counseling, therapie
Eetstoornis/andere Psycholoog, psychiater
Crisis/Suïcide Opname
Leidraad CGG, Eetexpert.be
Copyright © 2012 Vereniging AN-BN vzw

5. Stepped care model
In theorie: mooi aansluitend model
In praktijk: heel wat gaten
Gevoel = “geluk hebben” met hulpverleners die je tegenkomt
Ervaren tekort = trajectbegeleider/case manager
4de lijn
3de lijn
2de lijn
1ste lijn
0de lijn

6. (H)erkenning en opvang: 0de lijn
• Begint meestal in het eigen sociale netwerk
• Zelfhulp
(AN-BN): boeken, lotgenotencontact, online
mogelijkheden
• Mantelzorg: opvang in de thuissituatie van een persoon
die zorg nodigt heeft, door het eigen netwerk, zoals
familie en vrienden

7. Eerste stap:
eerstelijnshulpverlening
Rechtstreeks toegankelijke hulp
• Huisarts
• Leerkracht --> Centrum LeerlingenBegeleiding (CLB)
• Hulpverlenerbinnen Centrum Algemeen Welzijnswerk
(CAW), vb. Jongeren Advies Centrum (JAC). www.caw.be
(gratis)
• Online
hulpkanaal (Awel, JAC, AN-BN, Proud2Bme.nl,
Proud2Bparents.nl,...)

8. Tweedelijnshulpverlening
Hulpverlening waarvoor doorverwijzing nodig is
Vb. Doorverwijzing door CLB naar psycholoog-psychotherapeut
die in privépraktijk (indiv./groep); # sessies terugbetaald door
mutualiteit voor -26-jarigen
Vb. Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG), gesubsidieerde
voorziening, dus slechts 11€/sessie (1ste gesprek gratis na
doorverwijzing, vb. door CLB of psycholoog AN-BN)
Vb. Huisarts verwijst naar psychiater of diëtist (diëtist # sessies
terugbetaald via mutualiteit)
Vb. Ambulante zorgteams ('artikel 107'): hulp aan huis (voorlopig
nog gratis)

9. Derdelijnshulpverlening
Gespecialiseerde hulp: opname in ziekenhuis
•Opname op algemene afdeling (medische opvolging)
•Opname in Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis
(PAAZ)
•Opname op Eerste Psychiatrische Spoed Interventie
(EPSI) of Crisis Interventie Centrum (CIC)
•Opname op algemene (kinder)psychiatrie
•Opname in therapeutisch centrum
(dag/nachthospitalisatie)

10. Vierdelijnshulpverlening
Opname/behandeling in gespecialiseerde afdeling
Volwassenen (+16 jaar)
Eetstoornisafdelingen in Vlaanderen:
1.Kortenberg (va. 16 jaar) + BED-groep en SEED-groep (1 dag/week)
9x2 bedden 8 stoelen 8 stoelen
+ polikliniek infobrochure
1.Gent (va. 16 jaar) + polikliniek (altijd eerst intake daar, ook voor opname)
10x2 bedden; 3000 consultaties op polikliniek/jaar
2.Tienen (va. 16 jaar) = 4 groepen ('motivatiegroep', 2 'eetgroepen' en 1
'traumagroep') + Multi Familie Therapie 35 bedden
3.Lede (vooral patiënten die al langere tijd ES hebben) 13 bedden
“Bed” = bij overnachting
“Stoel” = wanneer men enkel op dagtherapie komt

11. Vierdelijnshulpverlening
Opname/behandeling in gespecialiseerde afdeling
Kinderen en jongeren (- 16 jaar)
9 bedden + 1 stoel
1.Wilrijk (kinderen en jongeren) + Multi Familie Therapie
2.Jette (kinderen en jongeren, maar opname op pediatrie!) +
polikliniek
3.UZ Gasthuisberg: dagkliniek (tot 16 jaar, enkel anorexia, jonge
8 stoelen
afdeling!)

12. Even terzijde
Bij mensen met eetstoornissen komen soms ook
persoonlijkheidsmoeilijkheden voor (soms in de vorm van een stoornis,
soms in de vorm van kenmerken die bij je persoonlijkheid horen en die
het leven lastig kunnen maken)
Een veelbelovende behandeling daarbij is:
dialectische gedragstherapie (DGT) of Linehantherapie
Aanbod in:
Sint-Camillus (Gent), De Weg/Onderweg (Kortenberg), PZ Sint-Norbertus,
Arkel (Duffel), Bethaniënhuis (Zoersel), …
Ook af en toe in psychologenpraktijken (Vb.1 )

13. Ambulant - (semi-)residentieel
• Ambulant = je verplaatst je naar de hulpverlening, of
online of telefonische hulp, hulp via Inloophuis of
Inloopmobiel
• Residentieel = opname
• Semi-residentieel = dagopname/nachtopname

14. 2. Behandeling: een complex verhaal
Behandeling van eetstoornissen richt zich best op
drie aspecten:
1.Opbouwen evenwichtig eetpatroon
2.Opvolgen medische situatie
3.Werken aan onderliggende psychologische processen (vb.
denkfouten, motivatie, angst,…)
+ welke betekenis of functie heeft ES?
Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen, 2006
Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw

15. Therapie bij eetstoornissen? (1)
AN-BN vzw
1. Motivationele gespreksvoering in ALLE fasen!
2. Cognitieve gedragstherapie (BN, BED)
3. Cognitieve remediatietherapie als prétherapie (AN-R): recent
onderzoek Gent
4. Interpersoonlijke therapie (systeemdenken, gezins- of
familietherapie) (AN -18)
5. Groepstherapie: leren van elkaar, mens tussen mensen zijn
(begeleid lotgenotencontact)
Copyright © 2012 Vereniging AN-BN vzw

16. Therapie bij eetstoornissen? (2)
AN-BN vzw
6. Online therapie: BN (echter niet geïndiceerd bij AN!)
vb. www.eetprobleemdebaas.nl
7. Ambulant vs. opname?
• BMI <16
• frequent braken
• elektrolytenstoring of afwijkend ECG
8. Mandometer? Geen bewijs voor effectiviteit (voorlopig?)
9. Diepe hersenstimulatie bij SEED-anorexia? (onderzoek!)

17. Medicatie bij eetstoornissen?
BN/BED: antidepressiva (vb. Fluoxetine)
Topiramaat? Middel tegen epilepsie lijkt positief
AN en OCD: SSRI (vb. Seroxat, Cipramil)
AN: atypische antipsychotica (geringe evidentie)
–Blokkeren dopamine type 2 receptoren (5-HT2A)
–Vermindert hyperactiviteit serotonerg systeem
–Leidt tot gewichtstoename
–Invloed op cognities en angstgevoelens
Nog veel onderzoek nodig!
Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw

18. Behandeling vertekend lichaamsbeeld:
virtual reality?
Verschillende manieren om lichaamsbeleving te meten
LichaamsAttitudeVragenlijst (LAV):
1. Wanneer ik mezelf vergelijk met leeftijdgenoten voel ik me ontevreden over
mijn lichaam
2. Mijn lichaam lijkt me een gevoelloos voorwerp
3. Mijn heupen lijken me te breed
Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw

19. Welke lichaamsvorm benadert het beste jouw lichaam?
Systematische overschatting bij alle ES!

20. 25 ptn met AN,
25 controlepersonen
Opdracht:
Kan jij door deze deuropening? (deur varieert in breedte)
Mensen met AN schatten eigen lichaamsomvang te dik in
Vertekening treedt niet op bij inschatten lichaamsomvang van
anderen
Rol pariëtale cortex?
Dewi, G., et al. (2010). Anticipation of body-scaled action is modified in anorexia nervosa

21. 4
3
1 2
1. hoe patiënt zich in de spiegel ziet
2. hoe patiënt denkt eruit te zien (inschatting realiteit)
3. hoe patiënt eruit zou willen zien (ideaal)
4. hoe patiënt er werkelijk uitziet (realiteit)

22. Renfrew Centre, Florida

23. Virtual Reality?
Exposure in vitro en responspreventie
(hulpmiddel bij CGT)
www.cybertherapy.info

24. 3. Spraakverwarring: wie is wie?
Psycholoog
Psychiater
Therapeut
(Sociaal assistent)
(Vrienden/Familie)
Verschil in opleiding, takenpakket, manier van werken,
plaats binnen de zorgverlening (laagdrempelig vs.
gespecialiseerd)

25. Counseling versus therapie
Counseling (= inloophuis)
- eerder kortdurende hulpverlening
- ook gedaan door sociaal werkers, leerlingbegeleiders,…
- gebruikt inzichten en technieken uit verschillende
therapierichtingen
Therapie
- vaak langer durende hulpverlening
- gedaan door therapeuten
- meestal vanuit het kader van 1 therapierichting

26. Welke therapieën bestaan er?
Menselijk gedrag kan vanuit verschillende invalshoeken bestudeerd
en behandeld worden.
Gemeenschappelijk =
een relatie die is gericht op het veranderen van gedrag, sociale relaties
of van mentale processen.
Belangrijk: er zijn zoveel therapieën als er therapeuten/behandelaars
zijn…

27. Hedendaagse benaderingen van therapie
Psychologische therapieën
Behandelmethoden gebaseerd op psychologische principes, ook wel
psychotherapie genoemd. Verschillende richtingen, aftakkingen,…
Biomedische therapieën
Behandelmethoden die gericht zijn op het veranderen van de functies
van de hersenen, vooral met behulp van medicijnen, chirurgie of
elektroconvulsie-therapie.
Andere: ergotherapie, psychomotorische therapie,…
Alternatieve therapieën (rebirthing, channeling, chakra’s, etc. 
niet bewezen effectief bij eetstoornissen)

28. Psychologische therapieën
• Psychoanalyse
• Cliëntgerichte therapie
• Stromingen: experiëntiële, interactionele en existentiële therapie
• Gestalttherapie (sluit meest aan bij experiëntiële)
• Gedragstherapie (= cognitieve gedragstherapie)
• Systeemtherapie
• Contextuele therapie
• Integratieve therapie
• …

29. Welke therapie is het beste?
Therapeutische relatie = belangrijkste factor!
“Het klikt (niet)”
(belangrijker dan therapeutische technieken!)

30. Evaluatie van psychologische therapieën
Eysenck stelde in 1952 dat 2/3 mensen met niet-psychotische
problemen na verloop van tijd even goed herstellen met als zonder
therapie
Het systematisch onderzoek dat hierop volgde, leerde dat:
-therapie beter is dan geen therapie
-het beter is om specifieke therapieën met specifieke problemen te
linken (vb. CGT en systeemgerichte voor BN en BED, maar ook
inzichtgevende therapieën: Chambless e.a., 1998, 2001, 2003;
Leichsenring, 2005: overzichten van empirisch ondersteunde
therapieën)
Niet van alle problemen is al geweten welke soort therapie het meest
geschikt is! (vb. Anorexia)

31. Werkzame elementen
30%
Algemene factoren (30%)
15% 15%
Spontane verbetering (40%) 40%
Placebo-effect (15%)
Gebruikte technieken, eigen aan de specifieke werkwijze (15%)
Bron: Lambert & Barley (2002). Research summary on the therapeutic relationship
and psychotherapy outcome.

32. Therapie voor eetstoornissen
• Gewichtsherstel, evenwichtig eetpatroon
• Onderliggende problemen, zoals:
relationeel functioneren, angsten, depressie, verlies, negatieve
denkpatronen, verslavingsgedrag, coping-mechanismen, zelfbeeld,
lichaamsbeeld, identiteit,…
Kan langer duren indien er nevenproblematiek aanwezig is, vb.
wanneer je ook depressief bent, of last hebt van OCD, of een
persoonlijkheidsstoornis (= niet alle mensen met ES hebben dit!)

33. 10 tips om eeuwig in therapie te blijven
1. Verwacht alle heil van de therapeut: hij moet je beter kunnen
maken.
2. Ga ervan uit dat jouw problemen heel moeilijk en misschien wel
helemaal nooit zijn op te lossen.
3. Denk nooit na over wat er in de therapie besproken is en
besteed zo min mogelijk tijd aan je huiswerkopdrachten.
4. Vermijd pijnlijke onderwerpen; het moet natuurlijk wel leuk
blijven.
5. Houd belangrijke dingen geheim voor de therapeut. Wat gaat
hem dat aan?

34. 6. Stap bij het minste of geringste over naar een andere therapeut. Je
hoeft toch niet alles te pikken?
7. Ga ervan uit, dat ‘echt menselijk contact’ alleen in therapie
voorkomt.
8. Wees ervan overtuigd dat je niet zonder je therapeut kan leven.
9. Stop pas met therapie wanneer je volledig gelukkig bent.
10. Verwacht dat je na de therapie nooit meer problemen zult krijgen.
Bron: Van Deth & Vandereycken (2005). In therapie of niet? Een praktische gids over psychotherapie.
Bohn Stafleu Van Loghum: Houten.

35. Meer lezen?
• van Deth, R. & Vandereycken, W. (2005). In therapie of niet? Een
praktische gids over psychotherapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• Vandereycken,.W, & van Deth, R. (2003). Psychotherapie. Van theorie
tot praktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
• Pino, R. (1998). Psychotherapie. De wegwijzer.
Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij L.J. Veen.
Ook verschenen onder de titel: In psychotherapie? Wegwijzer in de
wereld van de psychische hulpverlening.
• Vervoort, M., & Weiland, M. (2003). Therapiewijzer. Theorie en
praktijk van 21 psychotherapieën. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij
Archipel (uitgave van PsychologieMagazine).

36. Hulp bij AN-BN
• Objectieve informatie
• Persoonlijke verhalen kunnen, maar duidelijk
“persoonlijk”!
• Lijst met hulpverleners: info@anbn.be
• Proberen up to date te blijven
• Zelfhulp: lotgenotencontact
Telefonisch, mail, forum, chat, Inloophuis,
Inloopmobiel

37. Wat kan deze steun betekenen?
• Kennis en (ervarings)deskundigheid delen
• Normaliseren van ervaringen (je bent niet de enige die dit
doormaakt)
• Isolement doorbreken
• Solidariteit
• De zorg verbeteren door ogen te openen (wat kan ieder op zich
en wat kunnen wij samen doen om de hulp te verbeteren?)
Bron: Trefpunt Zelfhulp krant (28/4)

38. Nog knopen te ontwarren?