SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  17
Télécharger pour lire hors ligne
Is waarheid zoeken een spel? Spelen met de religieuze waarheidsclaim VU University Amsterdam 27 november 2010 Edwin Koster
Inhoud: 1. Introductie 2. Droogers over ‘waarheid’ en ‘wetenschap’ 3. Wetenschap en waarheid 4. Religie en waarheid 5. Religie: spelen met waarheid?
1. Introductie ,[object Object],[object Object],Methodologisch  ludisme ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Sympathieke motieven Droogers: ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
2. Droogers over ‘waarheid’ en ‘wetenschap’ Over ‘waarheid’: “ Ik denk dat veel religie op deze manier ontstaat, met een glimlach om de dubbele bodems in de verschijnselen om ons heen. En dan doen waarheid of onwaarheid, werkelijkheid of illusie er niet meer toe.” “ Godsbeelden … kunnen gezien  worden als een aftasten, in plaats van gepresenteerd worden als de laatste waarheid.” “ Het gaat mijns inziens in religie echter in eerste en laatste instantie niet om de oorspronkelijke of de ultieme waarheid, maar om het speelse zoeken…” ‘ toch een rol voor waarheden, als je het spel met ernst speelt’
Over ‘wetenschap’: Leidt een terechte afwijzing van het positivisme noodzakelijk tot een omarming van het constructivisme? “ Wetenschap en religie zijn wel verschillende taalspelen, maar beide zijn zingevingspelen.” “ Spelend met mogelijkheden bouwen wetenschappers en gelovigen hun modellen op grond van vooronderstellingen die sturing geven aan de betekenisgeving. Deze vooronderstellingen zijn nooit te bewijzen.”
3. Wetenschap en waarheid Op zoek naar een realistische versie op wetenschap ‘voorbij’ het positivisme en het relativisme. Rol toetsing uitspraken? Voorbeeld:  Homo floresiensis?
Gaat het om een nieuwe mensensoort? Wegens gebrek aan bewijs: debat in impasse... Vondsten 2005... Science , 21 september 2007: ‘ Handbotjes van Flores-mens wijzen op aparte soort’
Journal of Human Evolution , 2009: CT-scan van de schedel laat zien dat het brein van de  homo floresiensis  niet lijkt op die van een  homo sapiens  met microfalie
Voorlopige conclusie...
Knowledge Filter Toetsing & feedback  mechanismen
Wetenschappelijke kennis: Van objectieve kennis naar betrouwbare kennis dankzij een diversiteit van feedbackmechanismen Niet: objectieve kennis is niet verkrijgbaar, daarom wetenschappelijke kennis relativeren Of: ‘wat betrouwbaarheid betreft eigenlijk geen verschil met religieus inzicht’. Dat is in ieder geval niet aangetoond. Voor het vervolg: Zoals in wetenschap – ondanks het failliet van het ideaal van absoluut objectieve kennis – een realistische visie met betrekking tot de geldigheid van kennis verdedigbaar is, Zo is in religie ruimte voor waarheid, ondanks het failliet van de exclusieve waarheidsclaim Belangrijk verschil: toetsing & feedbackmechanismen
4. Religie en waarheid ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Verschillende soorten waarheidsclaims in religie ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],Vb.: de  belofte dat uit Abraham een groot volk zal voortkomen Op welke wijze spelen deze soorten claims een rol in de religieuze praktijk? Zijn dergelijke claims toetsbaar?
5. Religie: spelen met waarheid? Positief: vanwege de begrensdheid van ons spreken, ‘een voorstelling of overtuiging op het spel durven zetten’ (terughoudendheid en geen exclusieve waarheidsclaim) Negatief: twijfels over het speels los kunnen laten van het eigen perspectief en vele andere perspectieven uitproberen, vanwege de rol van het commitment in religie (waarheid doet er wel toe) Religie,  spel en  waarheid
Bereidheid om voorstellingen op  het spel  te zetten: ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],En: Wat is precies de relatie tussen spel en waarheid? (Van toepassing binnen religie en wetenschap)
Waarheid is meer dan geldige kennis die verkregen is door het volgen van betrouwbare methodische procedures en de kritiek van een forum van deskundigen heeft doorstaan (wetenschap) Waarheid is – ook of misschien zelfs in de eerste plaats – een deelhebben aan een oorspronkelijk gebeuren dat zich voltrekt in onze ervaring (Gadamer). ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]

Contenu connexe

Similaire à Spelen met Vuur_nov 2010_lezing Edwin Koster

Business Ethics Lecture 2 (Dutch)
Business Ethics Lecture 2 (Dutch)Business Ethics Lecture 2 (Dutch)
Business Ethics Lecture 2 (Dutch)Claudio Missier
 
Lesdag 1 wat is filosofie
Lesdag 1 wat is filosofieLesdag 1 wat is filosofie
Lesdag 1 wat is filosofieCVO-SSH
 
Een kleine geschiedenis van de waarheid
Een kleine geschiedenis van de waarheidEen kleine geschiedenis van de waarheid
Een kleine geschiedenis van de waarheidOntogenese
 
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus II
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus IIInleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus II
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus IIAlfred Driessen
 
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)Jan Geurts
 
Wetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst
Wetenschap en theologie in gesprek over de WederkomstWetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst
Wetenschap en theologie in gesprek over de WederkomstTom Uytterhoeven
 
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromen
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromenWerff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromen
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromenCreathos bv
 
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-Summary
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-SummaryZingeving_in_het_Westen_Samenvatting-Summary
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-SummaryPeter Abspoel
 
Menu socratisch café nederland
Menu socratisch café nederlandMenu socratisch café nederland
Menu socratisch café nederlandphilae
 
Academielezing gave van het begrijpende hart deelversie
Academielezing gave van het begrijpende hart   deelversieAcademielezing gave van het begrijpende hart   deelversie
Academielezing gave van het begrijpende hart deelversieAvansacademielezing
 
Praktijkwijzers Socratisch Café Nederland
Praktijkwijzers Socratisch Café NederlandPraktijkwijzers Socratisch Café Nederland
Praktijkwijzers Socratisch Café NederlandSocratischCafeNederland
 
Johannes Paulus II: Fides et Ratio
Johannes Paulus II: Fides et RatioJohannes Paulus II: Fides et Ratio
Johannes Paulus II: Fides et RatioCSR
 
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van Rossum
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van RossumZiel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van Rossum
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van RossumInstituut voor Psychosynthese
 
Mens - Social Media
Mens - Social MediaMens - Social Media
Mens - Social MediaJan Geurts
 
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.Birgit de Cnodder
 
Religie een zingevingsspel_mrt2011
Religie een zingevingsspel_mrt2011Religie een zingevingsspel_mrt2011
Religie een zingevingsspel_mrt2011VU Connected
 

Similaire à Spelen met Vuur_nov 2010_lezing Edwin Koster (20)

Business Ethics Lecture 2 (Dutch)
Business Ethics Lecture 2 (Dutch)Business Ethics Lecture 2 (Dutch)
Business Ethics Lecture 2 (Dutch)
 
Lesdag 1 wat is filosofie
Lesdag 1 wat is filosofieLesdag 1 wat is filosofie
Lesdag 1 wat is filosofie
 
Een kleine geschiedenis van de waarheid
Een kleine geschiedenis van de waarheidEen kleine geschiedenis van de waarheid
Een kleine geschiedenis van de waarheid
 
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus II
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus IIInleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus II
Inleiding op fides et ratio van paus Johannes Paulus II
 
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)
Kennismaking filosofie als examenvak (VWO)
 
Wetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst
Wetenschap en theologie in gesprek over de WederkomstWetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst
Wetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst
 
Kolakowskispreekbeurtelcker ic
Kolakowskispreekbeurtelcker icKolakowskispreekbeurtelcker ic
Kolakowskispreekbeurtelcker ic
 
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromen
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromenWerff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromen
Werff spirituele organisaties, kennis voorbij kants dromen
 
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-Summary
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-SummaryZingeving_in_het_Westen_Samenvatting-Summary
Zingeving_in_het_Westen_Samenvatting-Summary
 
Introductie boek over evolutie
Introductie boek over evolutieIntroductie boek over evolutie
Introductie boek over evolutie
 
Vragenfilo
VragenfiloVragenfilo
Vragenfilo
 
Menu socratisch café nederland
Menu socratisch café nederlandMenu socratisch café nederland
Menu socratisch café nederland
 
Academielezing gave van het begrijpende hart deelversie
Academielezing gave van het begrijpende hart   deelversieAcademielezing gave van het begrijpende hart   deelversie
Academielezing gave van het begrijpende hart deelversie
 
Praktijkwijzers Socratisch Café Nederland
Praktijkwijzers Socratisch Café NederlandPraktijkwijzers Socratisch Café Nederland
Praktijkwijzers Socratisch Café Nederland
 
Johannes Paulus II: Fides et Ratio
Johannes Paulus II: Fides et RatioJohannes Paulus II: Fides et Ratio
Johannes Paulus II: Fides et Ratio
 
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van Rossum
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van RossumZiel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van Rossum
Ziel, onderwijs en het Instituut voor Psychosynthese - Diederik van Rossum
 
Mens - Social Media
Mens - Social MediaMens - Social Media
Mens - Social Media
 
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.
Hechting of hechtenis: hechting en relationeel geweld.
 
Beroepsethiek 2 2013
Beroepsethiek 2 2013Beroepsethiek 2 2013
Beroepsethiek 2 2013
 
Religie een zingevingsspel_mrt2011
Religie een zingevingsspel_mrt2011Religie een zingevingsspel_mrt2011
Religie een zingevingsspel_mrt2011
 

Plus de VU Connected

Kortenhoef 16 februari 2014 rh
Kortenhoef 16 februari 2014 rhKortenhoef 16 februari 2014 rh
Kortenhoef 16 februari 2014 rhVU Connected
 
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014VU Connected
 
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014VU Connected
 
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptx
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptxSminia lezing 2013 meike_bartels.pptx
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptxVU Connected
 
Voedselcrisis: Globale problematiek
Voedselcrisis: Globale problematiekVoedselcrisis: Globale problematiek
Voedselcrisis: Globale problematiekVU Connected
 
On the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartOn the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartVU Connected
 
On the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartOn the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartVU Connected
 
Sportiviteit Prijs 2013
Sportiviteit Prijs 2013Sportiviteit Prijs 2013
Sportiviteit Prijs 2013VU Connected
 
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)VU Connected
 
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)VU Connected
 
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)VU Connected
 
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)VU Connected
 
Visies voor Nederland in 2030
Visies voor Nederland in 2030Visies voor Nederland in 2030
Visies voor Nederland in 2030VU Connected
 
Vivo sport presentatie 2012
Vivo sport presentatie 2012Vivo sport presentatie 2012
Vivo sport presentatie 2012VU Connected
 
Start ideëel project Slim Eten
Start ideëel project Slim EtenStart ideëel project Slim Eten
Start ideëel project Slim EtenVU Connected
 
VU-hoogleraren in de Volkskrant
VU-hoogleraren in de VolkskrantVU-hoogleraren in de Volkskrant
VU-hoogleraren in de VolkskrantVU Connected
 
artikel Volkskrant Slim Eten
artikel Volkskrant Slim Etenartikel Volkskrant Slim Eten
artikel Volkskrant Slim EtenVU Connected
 
Goede doelopbrengst
Goede doelopbrengstGoede doelopbrengst
Goede doelopbrengstVU Connected
 

Plus de VU Connected (20)

Kortenhoef 16 februari 2014 rh
Kortenhoef 16 februari 2014 rhKortenhoef 16 februari 2014 rh
Kortenhoef 16 februari 2014 rh
 
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 23.01.2014
 
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014
Friesch Dagblad Roelf Haan 17.01.2014
 
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptx
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptxSminia lezing 2013 meike_bartels.pptx
Sminia lezing 2013 meike_bartels.pptx
 
Voedselcrisis: Globale problematiek
Voedselcrisis: Globale problematiekVoedselcrisis: Globale problematiek
Voedselcrisis: Globale problematiek
 
On the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartOn the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaart
 
On the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaartOn the roofff 2013 menukaart
On the roofff 2013 menukaart
 
Sportiviteit Prijs 2013
Sportiviteit Prijs 2013Sportiviteit Prijs 2013
Sportiviteit Prijs 2013
 
Duel
DuelDuel
Duel
 
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)
Presentatie Wim Boonstra lessen in de crisis (13/2/2013)
 
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (3)
 
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)
Wim Boonstra: 'niet somber zijn over de economie (2)
 
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)
Wim Boonstra: niet somber zijn over de economie (1)
 
Visies voor Nederland in 2030
Visies voor Nederland in 2030Visies voor Nederland in 2030
Visies voor Nederland in 2030
 
Antwoordformulier
AntwoordformulierAntwoordformulier
Antwoordformulier
 
Vivo sport presentatie 2012
Vivo sport presentatie 2012Vivo sport presentatie 2012
Vivo sport presentatie 2012
 
Start ideëel project Slim Eten
Start ideëel project Slim EtenStart ideëel project Slim Eten
Start ideëel project Slim Eten
 
VU-hoogleraren in de Volkskrant
VU-hoogleraren in de VolkskrantVU-hoogleraren in de Volkskrant
VU-hoogleraren in de Volkskrant
 
artikel Volkskrant Slim Eten
artikel Volkskrant Slim Etenartikel Volkskrant Slim Eten
artikel Volkskrant Slim Eten
 
Goede doelopbrengst
Goede doelopbrengstGoede doelopbrengst
Goede doelopbrengst
 

Spelen met Vuur_nov 2010_lezing Edwin Koster

  • 1. Is waarheid zoeken een spel? Spelen met de religieuze waarheidsclaim VU University Amsterdam 27 november 2010 Edwin Koster
  • 2. Inhoud: 1. Introductie 2. Droogers over ‘waarheid’ en ‘wetenschap’ 3. Wetenschap en waarheid 4. Religie en waarheid 5. Religie: spelen met waarheid?
  • 3.
  • 4.
  • 5. 2. Droogers over ‘waarheid’ en ‘wetenschap’ Over ‘waarheid’: “ Ik denk dat veel religie op deze manier ontstaat, met een glimlach om de dubbele bodems in de verschijnselen om ons heen. En dan doen waarheid of onwaarheid, werkelijkheid of illusie er niet meer toe.” “ Godsbeelden … kunnen gezien worden als een aftasten, in plaats van gepresenteerd worden als de laatste waarheid.” “ Het gaat mijns inziens in religie echter in eerste en laatste instantie niet om de oorspronkelijke of de ultieme waarheid, maar om het speelse zoeken…” ‘ toch een rol voor waarheden, als je het spel met ernst speelt’
  • 6. Over ‘wetenschap’: Leidt een terechte afwijzing van het positivisme noodzakelijk tot een omarming van het constructivisme? “ Wetenschap en religie zijn wel verschillende taalspelen, maar beide zijn zingevingspelen.” “ Spelend met mogelijkheden bouwen wetenschappers en gelovigen hun modellen op grond van vooronderstellingen die sturing geven aan de betekenisgeving. Deze vooronderstellingen zijn nooit te bewijzen.”
  • 7. 3. Wetenschap en waarheid Op zoek naar een realistische versie op wetenschap ‘voorbij’ het positivisme en het relativisme. Rol toetsing uitspraken? Voorbeeld: Homo floresiensis?
  • 8. Gaat het om een nieuwe mensensoort? Wegens gebrek aan bewijs: debat in impasse... Vondsten 2005... Science , 21 september 2007: ‘ Handbotjes van Flores-mens wijzen op aparte soort’
  • 9. Journal of Human Evolution , 2009: CT-scan van de schedel laat zien dat het brein van de homo floresiensis niet lijkt op die van een homo sapiens met microfalie
  • 11. Knowledge Filter Toetsing & feedback mechanismen
  • 12. Wetenschappelijke kennis: Van objectieve kennis naar betrouwbare kennis dankzij een diversiteit van feedbackmechanismen Niet: objectieve kennis is niet verkrijgbaar, daarom wetenschappelijke kennis relativeren Of: ‘wat betrouwbaarheid betreft eigenlijk geen verschil met religieus inzicht’. Dat is in ieder geval niet aangetoond. Voor het vervolg: Zoals in wetenschap – ondanks het failliet van het ideaal van absoluut objectieve kennis – een realistische visie met betrekking tot de geldigheid van kennis verdedigbaar is, Zo is in religie ruimte voor waarheid, ondanks het failliet van de exclusieve waarheidsclaim Belangrijk verschil: toetsing & feedbackmechanismen
  • 13.
  • 14.
  • 15. 5. Religie: spelen met waarheid? Positief: vanwege de begrensdheid van ons spreken, ‘een voorstelling of overtuiging op het spel durven zetten’ (terughoudendheid en geen exclusieve waarheidsclaim) Negatief: twijfels over het speels los kunnen laten van het eigen perspectief en vele andere perspectieven uitproberen, vanwege de rol van het commitment in religie (waarheid doet er wel toe) Religie, spel en waarheid
  • 16.
  • 17.