1. บทที่ 1:
องค์การและการพัฒนาองค์การ
จัดทําและบรรยายโดย: นางสาววรรณวณัช นงนุช

2. OUTLINE:
CHAPTER
1
l ความหมายขององค์การ
l ประเภทขององค์การ
l สภาพแวดล้อมขององค์การ
l โครงสร้างองค์การ
l ความหมายของการพัฒนาองค์การ
l ลักษณะสําคัญของการพัฒนาองค์การ

3. ความหมายขององค์การ
l องค์การ(Organiza7on)หมายถึง
l การรวมกลุ่มของคนอย่างมีโครงสร้างเพื่อการดําเนินการให้บรรลุวัตถุประสงค์
l สถาบันส่วนหนึ่งของสังคม ประกอบด้วยพฤติกรรมต่างๆที่จะทําให้บรรลุเป้าหมาย
l เป็นวิธีการที่บุคคลจํานวนมากร่วมมือร่วมใจกันทํางานที่มีความสลับซับซ้อนอย่าง
มีระบบและมีปฏิสัมพันธ์กันอย่างจงใจ เพื่อปฏิบัติงานให้สําเร็จตามที่คาดหมายไว
้
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
- การจัดการองคการธุรกิจ(2547)}, อ. นำชัย เติมสิริเกียรติ8
8

4. องค์การหมายถึง
การรวม
กลุ่มของ
คนอย่างมี
โครงสร้าง
การ
ประสาน
กิจกรรม องค์การ
ระหว่างกัน
เป้าหมาย
ที่กําหนด สิ่งแวดล้อม
ไว้

5. ประเภทขององค์การ
พิจารณาจากรูปแบบ
• องค์การที่เป็นทางการ (Formal
Organiza7on)
• องค์การที่ไม่เป็นทางการ
(Informal
organiza7on)
พิจารณาจากผลประโยชน์
• องค์การที่หวังผลกําไร (For-­‐profit)
• องค์การที่ไม่หวังผลกําไร (Non-­‐profit)
• องค์การแบบผลประโยชน์ตอบแทน
(Mutual-­‐benefit)
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

6.
ประเภทขององค์กร:
พิจารณาจากรูปแบบ
องค์การที่เป็นทางการ
l
l มีการบังคับบัญชาเป็นลําดับขั้น
l มีแผนผังโครงสร้างองค์กรชัดเจน
l มีการแบ่งงานอย่างเป็นระบบ ระเบียบ
l มีการติดต่อสื่อสารอย่างเป็นทางการ
l องค์การที่ไม่เป็นทางการ
l รวมกลุ่มกันด้วยความสัมพันธ์ของบุคคล
l ไม่มีโครงสร้าง ระบบ ระเบียบ
l ไม้มีการแบ่งงานกันทํา ที่ชัดเจน
l มีการติดต่อสื้อสารกันอย่างไม่เป็นทางการ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Image source: http://www.fastforwardblog.com/wp-content/uploads/2010/01/Employee_Engagement_This_is_how_it_is2.jpg8

7. ตัวอย่างองค์การ (1)
Source: http://www.vgrandtrade.com/About%20us/GTD_Organization.jpg8

8.
ประเภทขององค์กร:
พิจารณาจากผลประโยชน์
องค์การที่หวังผลกําไร
l
l มีเป้าหมายเพื่อแสวงหากําไรจากการขาย
สินค้าและให้บริการ
l องค์การที่ไม่หวังผลกําไร
l มีเป้าหมายเพื่อให้บริการ บรรเทาความเดือด
ร้อน ช่วยเหลือสังคม ผู้ประสบเคราะห์ภัย
ต่างๆ โดยไม่ได้มุ่งแสวงหาผลกําไร
l องค์การแบบผลประโยชน์ตอบแทน
l มีเป้าหมายเพื่อรักษาผลประโยชน์ของสมาชิก
โดยมีการเรียกเก็บเงินบริจาค หรือเงินค่า
สมาชิก
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Image source: http://pics.manager.co.th/Images/555000006563201.JPEG8

9.
ตัวอย่างองค์การ
(2)
Image source: http://www.princess-pa-foundation.or.th/home/legend.php8

10. ตัวอย่างองค์การ
(3)
บริษัทข้ามชาติ
NGOs
SMEs
Images Source: -http://www.bsnnews.com/news/index.php?NewsID=25298
-http://cdn.learners.in.th/assets/media/files/000/233/424/original_greenpeace-logo2.JPG?12854424878
-http://web.stagram.com/location/42064858

11. ระบบกับสภาพแวดล้อม
l ดาเนียล แคทซ์ และ โรเบริ์ต แอล คาห์น ให้คํานิยามว่า
องค์การณ์คือ “ระบบเปิด ที่มีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงอย่าง
เป็นกระบวนการต่อเนื่อง ระบบนี้ประกอบด้วย ปัจจัยนําเข้า(Input)
กระบวนการแปรสภาพ(Transforma7on)
และผลผลิต(Output)”
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

12. Source: - http://elearning.aru.ac.th 8
- การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
8
ความสัมพันธ์ระหว่างระบบกับสภาพแวดล้อม
สิ่งแวดล้อมภายนอก
(เศรษฐกิจ,
เทคโนโลยี, อื่นๆ)
กระบวนการ
• คน
• สินค้า
• เงิน
• โครงสร้าง
• บริการ
• วัสดุอุปกรณ์
• เป้าหมาย
ผู้ใช
้
• อื่นๆ์
• ระบบรางวัล
กลไกในการ
• การติดต่อสื่อสาร
ป้อนกลับจาก
• การตัดสินใจ
• อื่นๆ
ผลผลิต
ภายนอก
ปัจจัยนําเข้า
กลไกในการป้อนกลับจากภายใน

13. ระบบประกอบด้วย
l ระบบประกอบด้วยส่วนประกอบ
ย่อยๆที่ทํางานร่วมกัน ประกอบ
ด้วยระบบย่อยต่างๆ 6
ระบบ คือ
l ระบบย่อยด้านเป้าหมาย
l ระบบย่อยด้านเทคโนโลยี
l ระบบย่อยด้านงาน
l ระบบย่อยด้านโครงสร้าง
l ระบบย่อยด้านคน
l ระบบย่อยด้านการประสานกับสิ่ง
แวดล้อมภายนอก
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Image source: http://images.brighthub.com/aa/d/aad1f866893820046b8a694087d1831b5eb3b67f_large.jpg8

14. สภาพแวดล้อมขององค์การ
สภาพแวดล้อมทั่วไป
• เทคโนโลยี
Technology
• นโยบายของรัฐ
poli7cs
• กฎหมาย
Law
• สังคม
Social
• เศรษฐกิจ
Economy
สภาพแวดล้อมดําเนินงาน
• คู่แข่งทางการค้า
• หน่วยงานสนับสนุน
• ผู้จําหน่ายวัตถุดิบ
• ลูกค้า
• พันธมิตรธุรกิจ
องค์การ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

15. โครงสร้างองค์การ (Organiza7on
Structure)
• หมายถึง แบบแผนที่กําหนดไว้อย่างเป็นทางการ เพื่อบ่งบอกถึง
• งานที่กําหนดให้หน่วยงานและพนักงานแต่ละคน
• ความสัมพันธ์ในเชิงบังคับบัญญชา ได้แก่ อํานาจหน้าที่ ความรับผิดชอบ ขนาดของ
การควบคุม ระดับการบังคับบัญชา
• ระบบการประสานงานระหว่างหน่วยงานต่างๆ
ประธานบริษัท
งาน,ตําแหน่งงาน
• ตัวอย่างแผนผังองค์การ (Organiza7on
Chart)
ที่ปรึกษาทาง
กฎหมาย
สายการบังคับบัญชา, การสั่งงาน
ฝ่ายผลิต
ฝ่ายตลาด
ฝ่ายบัญชีการเงิน
ฝ่ายบุคคล
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

16. อํานาจในการบังคับบัญชา
l แบบรวมอํานาจ การตัดสินใจเรื่องสําคัญๆทั้งหมดทําโดยผู้บริหารระดับสูง
เหมาะกับองค์กรขนาดเล็ก
l แบบกระจายอํานาจ ผู้บริหารระดับสูงมอบอํานาจการตัดสินใจแก่ผู้บริหารระดับ
กลาง และระดับต้น
การรวมอํานาจ
การกระจายอํานาจ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Image source: http://www.12manage.com/images/picture_centralization_decentralization.gif8

17. ลักษณะโครงสร้างองค์การ
โครงสร้างองค์การแบบสูง โครงร้างองค์การแบบแบนราบ
(Tall organization
structure)
(Flat
Organiza7on
structure)
องค์การขนาดใหญ่
องค์กาารชนาดเล็ก
สายบังคับบัญชาหลายชั้น
มีระดับชั้นตามสายบังคับบัญชาน้อย ตําแหน่งงานไม่ซับซ้อน
ช่วงการตวบคุมแคบ
ช่วงการควบคุมกว้าง
ขาดความยืดหยุ่น
มีความยืดหยุ่นสูง
การสื่อสารทําได้ยาก
การประสานงานทําได้รวดเร็ว
ตําแหน่งงานที่สูงขึ้นมีมาก
ตําหน่งงานที่สูงขึ้นมีน้อย
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

18. ตัวอย่างผังโครงสร้างองค์การแบบสูง สมาชิก 31
คน
ผู้บริหารระดับสูง
ผู้บริหารระดับกลาง
ขั้นการบังคับบัญชา 5
ระดับ
ผู้บริหารระดับกลาง
ผู้บริหารระดับกต่ํา
พนักงานระดับปฏิบัติการ
!
ขนาดการควบคุม 2

19. ตัวอย่างผังโครงสร้างองค์การแบบกว้าง สมาชิก 31
คน
ผู้บริหารระดับสูง
ผู้บริหารระดับกลาง
ขั้นการบังคับบัญชา 3
ระดับ
พนักงานระดับปฏิบัติการ
!
ขนาดการควบคุม 5

20. การจัดโครงสร้างองค์กร
โครงสร้างอย่างง่าย (Simple
Structure)
โครงสร้างองค์กรตามหน้าที่ (Func7onal
Structure)
โครงสร้างแบบส่วนงาน (Divisional
Structure)
โครงสร้างแบบผสม
(Hybrid
structure)
โครงสร้างแบบทีมงาน (Team-­‐based
structure)
โครงสร้างแบบเมทริกส์ (Matrix
structure)
โครงสร้างแบบเครือข่าย
(Networks
structure)
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

21. โครงสร้างอย่างง่าย (Simple
Structure)
l กิจการขนาดเล็ก, เจ้าของคนเดียว
l ลําดับขั้นการบังคับบัญชา 1
ระดับ
เจ้าของกิจการ
พนักงาน
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Source: Image source: http://media.photobucket.com8

22. โครงสร้างองค์การตามหน้าที่ (Func7onal
Structure)
l แบ่งเป็นแผนกงานตามหน้าที่ และความชํานาญเฉพาะด้าน
l เหมาะกับองค์กรขนาดไม่ใหญ่มาก
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Chart Source:หลักการจัดการ, อาจารยสุวิทย แยมเผื่อน8
!

23. โครงสร้างแบบส่วนงาน (Divisional
Structure)
l อาจแบ่งเป็นกลุ่มผลิตภัณฑ์, ตามลูกค้า, ตามภูมิศาสตร์
!
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Chart Source:หลักการจัดการ, อาจารยสุวิทย แยมเผื่อน8
!
8

24. โครงสร้างแบบผสม (Hybrid
structure)
• รวมโครงสร้างตามหน้าที่ และแบบโครงสร้างอื่นเข้าด้วยกัน
!
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Chart Source:หลักการจัดการ, อาจารยสุวิทย แยมเผื่อน8
8

25. โครงสร้างแบบทีมงาน (Team-­‐based
structure)
l ผสมผสานระหว่างโครงสร้างตามหน้าที่และทีมงาน
l อาจเป็นแบบชั่วคราวหรือถาวร
CEO
โรงแรมขนาด 2
ดาว
ผู้จัดการฝ่ายอาหารและ ผู้จัดการฝ่ายต้อนรับส่วน ผู้จัดการฝ่ายรักษาความ
เครื่องดื่ม
หน้า
ผู้จัดการฝ่ายแม่บ้าน
ผู้จัดการฝ่ายซ่อมบํารุง
ปลอดภัย
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
พนักงาน
ทีมจัดงานฉลอง

26. โครงสร้างแบบเมทริกส์ (Matrix
structure)
l มีสายบังคับบัญชา 2
สาย ทําให้มีผู้บังคับบัญชา 2
คน
Chairman
l เหมาะกับองค์กรขนาดใหญ่ที่มีงานซับซ้อน
CEO
Project Functional
Production Engineering Personnel Accounting
management managers
Production Engineering Personnel Accounting
Project
group group group group
Manager
Two-boss Two-boss Two-boss Two-boss
A
manager manager manager manager
Production Engineering Personnel Accounting
Project
group group group group
Manager
Two-boss Two-boss Two-boss Two-boss
B
manager manager manager manager
!
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Chart Source:หลักการจัดการ chapter 8, ผ.ศ.ประไพทิพย ลือพงษ8
8

27. โครงสร้างแบบเครือข่าย
(Networks
structure)
l โยงศูนย์กลางขององค์การเข้ากับบริษัทอิสระนอกองค์การ (ใช้คองพิวเตอร์และ
เทคโนโลยีสาระสนเทศเป็นตัวกลาง)
l องค์กรจะมีขนาดเล็ก ประหยัดต้นทุนการจ้างงาน
l เรียกอีกอย่างว่า บริษัทเสมือนจริง (Virtual
corpora7ons)
ศนย์กลางบริษัท
คอมพิวเตอร์
(USA)
บริษัทบัญชี บริษัทกระจาย บริษัทประกอบ บริษัทวิศวกรรม บริษัทออกแบบ
การเงิน (USA)
สินค้า (CAN)
ชิ้นส่วน (THA)
(JAP)
(SWE)
8
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
8

28. ความหมายของการพัฒนาองค์การ
l การพัฒนาองค์การ (Organiza7on
Development:
OD)
l เป็นกระบวนการดําเนินกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ทําให้องค์การเจริญขึ้น
ปรับปรุงให้งานมีประสิทธิภาพสูงขึ้น และแก้ไขปัญหาที่มีอยู่ในองค์การ โดยมีการ
วางแผนปรับกลยุทธ์ โครงสร้าง กระบวนการของระบบ โดยนําความรู้ด้านพฤติกรรม
ศาสตร์มาประยุกต์ใช้
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
http://shiningsunsolutions.com/images/corporate-world.jpg8

29. ลักษณะสําคัญของการพัฒนาองค์การ
1.
เป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างมีแผน มีจุดมุ่งหมาย
2.
เป็นการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ (ทั้งระบบย่อยและระบบใหญ่อันจะมีความ
เกี่ยวเนื่องกัน)
3.
เป็นกระบวนการในลักษณะที่มีปฏิสัมพันธ์ที่ต่อเนื่องและใช้ระยะเวลานาน
4.
ต้องการให้ผู้นําการเปลี่ยนแปลงให้คนในองค์การได้มีส่วนร่วมในการ
เปลี่ยนแปลง
5.
เน้นการเพิ่มสมรรถนะขององค์การให้มีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล
• ทุกส่วนงานต้องมุ่งวัตถุประสงค์ขององค์กร
• จัดโครงสร้างโดยพิจารณาจากหน้าที่
• การตัดสินใจจะใช้ข้อมูลประกอบ โดยให้บุคคลที่เกี่ยวข้อกับการตัดสินใจเข้ามามีส่วนร่วม
• การให้รางวัลหรือลงโทษต้องเป็นหลักเกณฑ์แน่นอน
• การสื่อสารต้องเป็นไปอย่างเปิดเผย
• ระวังไม้ให้เกิดความขัดแย้ง
• การแสดงความคิดเห็นต้องเป็นเรื่องเกี่ยวกับงานเท่านั้น
• รับรู้ค่สนิยมร่วมกัน เพื่อรักษาความเป็นเอกภาพ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

30. ลักษณะสําคัญของการพัฒนาองค์การ (ต่อ)
6.
เป็นการเปลี่ยนแปลงค่านิยม พฤติกรรมและการปฏิบัติงานของคนทั้งกลุ่ม
7. ผู้บริหารระดับสูงต้องสนับสนุนการพัฒนาองค์การอย่างแท้จริง
8. ใช้ความรู้ด้านพฤติกรรมศาสตร์ในและวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการใน
กระบวนการต่างๆขององค์กร
9.
การตัดสินใจต้องข้อมูลจากอาศัยฐานข้อมูล
10.
เปิดโอกาสให้บุคคลได้เรียนรู้ด้วยการกระทํา
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

31. ลักษณะสําคัญของการพัฒนาองค์การ (ต่อ)
11.
ต้องมีการกําหนดเป้าหมายในทุกระบดับ วางแผน และใช้
กลยุทธ์เพื่อบรรลุเป้าหมาย
12.
ร่วมือร่วมใจกันทํางานเป็นกลุ่มหรือเป็นทีม
13.
ใช้วิธีการหลากหลาย
14.
มุ่งหมายเพิ่มเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลโดยรวมให้กับ
องค์การ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8

32. ทบทวน
l ความหมายขององค์การ
l ประเภทขององค์การ
l สภาพแวดล้อมขององค์การ
l โครงสร้างองค์การ
l ความหมายของการพัฒนาองค์การ
l ลักษณะสําคัญของการพัฒนาองค์การ
Source: - การพัฒนาองคการ(2553),อ.ศิริจันทร เชื้อสุวรรณ8
Image source: http://www.lmisandiego.com/images/istock_000009027655small_3o1a.jpg8

33. Main References
l ศิริจันทร์ เชื้อสุวรรณ, (2553). การพัฒนาองค์การ (organization
development). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยราชภัฏ.
l ผศ.วรรณวิมล อัมริทร์นุเคราะห์. (2547). Organization development.
กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคําแหง.
l นําชัย เติมศิริเกียรติ. (2547). การจัดการองค์การธุรกิจ (business
organization). เชียงใหม่: สํานัักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
l ผศ.ประไพทิพย์ ลือพงษ์. (2012, June 5). Chapter8, organization
structure (โครงสร้าง องค์การ). Retrieved from www.ru-tot4.com/
webboard/index.