www.kpss10.com öğretim ilke ve yöntemleri temel kaavramları

1. ÖĞRETİM İLKE VE
YÖNTEMLERİ
Yrd.Doç.Dr.Ramazan Özbek
İnönü Üniversitesi-Eğitim Fakültesi
Eğitim Programları ve Öğretimi

2. 1.TEMEL KAVRAMLAR
Eğitim;
A. Bireyin içinde yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve
olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği
süreçler toplamıdır.
B. Bireyin davranışında, kendi yaşantısı yoluyla ve amaçlı
olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir.
C. İnsanın doğuştan kazandığı gizil güçlerin ve yeteneklerin
açığa çıkarılmasına, onun daha güçlü, daha olgun, yaratıcı
ve yapıcı bir varlık olarak gelişme ve büyümesine hizmet
eden bir süreç olarak tanımlanmıştır.
D. Bireyin içinde yaşadığı çevre ile etkileşimi sonucu elde
ettiği kalıcı izlenimlerin (öğrenme) sahip olduğu gizil güçlere
işlerlik kazandırma (yetenek ve davranış geliştirme, kişilik
oluşturma) sürecidir.

3. EĞİTİMİN SÜRECİ
Eğitimin üç temel öğesi vardır.
1- Planlama -Amaç Safhası
2- Öğretme ve öğrenme etkinlikleri Safhası
3- Değerlendirmeler Safhası

4. 1.Planlama safhası
 Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi
 Hedef davranışların tespiti, sıraya
konması, iç ve dış tutarlık özelliğinin
sağlanması

5. 2.Eğitim Ortamları Safhası
 Eğitim ortamının ve eğitim durumlarının
düzenlenmesi
 Yaşantıların ve muhtevanın tespiti
 Davranışların yaşantı haline getirilmesi

6. 3.Değerlendirme Safhası
 Ürünün amaçlar açısından değerlendirilmesi
 Sistemin değerlendirilmesi
 Yeniden düzenleme faaliyetleri

7.  1.Planlama Safhası:
Eğitim sürecinin ilk safhasıdır. Eğitim ile ilgili olarak “ne, nasıl, niçin,
nerede vb” soruların cevaplandırıldığı safhadır. Eğitim amaçları,
eğitimin özel amaçları (hedef davranışlar) bu safhada belirlenmektedir.
Belirlenen amaçların birey, toplum ve konu alanları ile ilişkisi,
uygunluğu, birbirleri ile uyumlu olma durumları, çağdaş değerler ile
uyuşma durumları burada analiz edilir.
 2. Eğitim Ortamlarının Tespiti ve Öğrenme Yaşantıları
Safhası:
Eğitim amaçları kendiliğinden veya boşlukta gerçekleşmez. Eğitim
ortamlarının tespiti, donanımı, muhteva burada belirlenir ve öğrenciler
uygun durumlarda eğitim ve öğretim faaliyetlerine tabi tutulur. Sınıflar,
atölyeler, labaratuvarlar, işlikler, spor saha ve salonları, gezi alanları,
dinlenme mekanları vb. ile buraların donanımı ile eğitim ve öğretim
faaliyetleri bu safhada gerçekleştirilir.

8.  3.Değerlendirme:
Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin sonunda eğitim amaçlarının
gerçekleşip gerçekleşmediğine, uygulanan eğitim
programlarının etkinliğinin bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu
nedenle yapılan faaliyetler sonucunda değerlendirme yapılır.
Ölçme, varlıkların sahip oldukları niteliklerin ve bu niteliklerin
mevcut oluş durumlarının belirli ölçme araç ve teknikleri ile
tespit edilerek sonuçların sembollerle ve özellikle sayı
sembolleriyle gösterilmesine; değerlendirme ise ölçme
sonuçlarının bir ölçüt ile karşılaştırılarak o durum hakkında
karar verme işlevi olarak tanımlanabilir.

9. Öğretim
 Öğretme faaliyetlerinin önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde amaçlı,
planlı, düzenli ve kontrollü olarak yapıldığı yerler okullardır.Okullarda yapılan
öğretme faaliyetleri ise , öğretim olarak adlandırılmaktadır.
 “Öğretim, bir öğretmeler, öğrenmeye dönük faaliyetler manzumesi veya
kurumsallaşmış öğretmeler topluluğudur.” Başka bir deyişle öğretim, öğretme
ve öğrenme faaliyetlerinin bileşkesidir.Yani öğretim,öğretme ve öğrenmeyi
birlikte kapsamaktadır.
 “....bireyin hayat boyu süren eğitiminin okulda, planlı ve programlı olarak
yürütülen kısmı bireyin öğretimini oluşturur. Öğretim, öğrenmenin
gerçekleşmesi ve bireyde istenen davranışların gelişmesi için uygulanan
süreçlerin tümüdür.”
 “Öğretim, öğretmenin uyarıcı ve öğrenme durumları ( çevre, ortam)
yaratarak, öğrencilerin amaçlar yönünde davranışlar geliştirmesine yardım
etmesidir.”
 “Öğretim, öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gerekli araç
ve gereçleri sağlama ve rehberlikte bulunma eylemidir.”

10. Formal ve İnformal eğitim:

11.  Öğrenme:
Öğrenme ise, bireyin olgunlaşma düzeyine
göre çevresiyle olan etkileşimi sonucunda
yeni davranışlar kazanması veya eski
davranışlarını değiştirme süreci (Gates ve
diğerleri,1962:290) olarak
tanımlanmaktadır.
Bireyin olgunlaşma düzeyine göre çevresiyle
olan etkileşimi sonucu davranışlarında
meydana gelen kalıcı izli değişmeler
(Fidan, 1996; Demirel, 2004)

12.  Örgün Eğitim: Belli bir yaş gurubundaki bireylere,
Milli Eğitimin amaçlarına göre hazırlanmış eğitim
programları ile okul çatısı altında yapılan eğitimdir.
Okulöncesi Öğretim, İlköğretim, Ortaöğretim ve
Yükseköğretim, Örgün Eğitimi oluşturur.
 Yaygın Eğitim: Örgün eğitimin yanında veya dışında
düzenlenen formal eğitim faaliyetlerinin tümünü
kapsar. Yaygın eğitimde belli bir yaş sınırı yoktur.
Her yaş grubu için (çocuk, genç, yetişkin v.b.) yaygın
eğitim faaliyetleri düzenlenebilir
12

13.  1. Eğitim bir süreçtir. Üstelik bu süreç zaman ve kapsam bakımlarından geniş ve karmaşıktır.
 2. Eğitim sürecinde bireyde davranış değişiklikleri meydana gelmektedir. Davranış
organizmanın bir hareketidir. Davranış, davranış psikologlarına göre, organizmanın etkiye karşı
gösterdiği tepki ya da tepkiye karşı gösterdiği etkidir. Eğitim açısından davranışın gözlenebilir,
ölçülebilir ve istenilir olması gerekmektedir.
 3. Davranış değişikliği bireyin yaşantıları sonucu meydana gelir.
 4. Eğitimin değişik zamanlarda, değişik ortam ve biçimlerde gerçekleşen bir süreç olduğundan söz
etmiştik. Bu süreç içinde kimi eğitim etkinlikleri gelişigüzel ve kasıtsız düzenlenmiş olabilir. Ailede,
sinemada, sokakta, ders aralarında, her an her yerde bir plana bağlı olmaksızın yapılan eğitim
etkinliklerine informal eğitim adı verilmektedir . Aile içinde, akran kümelerinde, usta çırak ilişkisi
sonucu kazanılan davranışlar informal eğitimin ürünleridir.
 5. Ancak, insanın yaşam süresi, tüm istendik davranışların rastgele yani informal eğitimle
kazanılmasını bekleyecek kadar uzun değildir. Ayrıca pek çok davranışın informal eğitim yoluyla
kazanılmasını beklemek hem birey hem de toplum için oldukça pahalı bir yoldur. İnformal eğitim
denetimli ve planlı olmadığı için, bu eğitimin sonucunda birey farkında olmadan olumlu davranışların
yanı sıra, sonuca götürmeyen yanlış davranışlar da öğrenir.
 6. Günümüz sanayi ve bilgi toplumlarında informal eğitim, bireylerin sosyalleşme ve yaşama
hazırlanmalarında son derece yetersiz kalmaktadır. Toplumların gelişmesi ile birlikte informal eğitimin
yanı sıra planlı eğitim etkinlikleri de önem kazanmaya başlamıştır. Planlı eğitim etkinliklerine
formal eğitim denir. Formal eğitim sürecinde bilinçli, planlı ve kasıtlı bir biçimde öğrenme ortamı
düzenlenmektedir. Düzenlenen bu öğrenme ortamında, bireylerin davranışları önceden belirlenen
belli amaçlar doğrultusunda değiştirilmeye çalışılmaktadır.

14. Eğitim Öğretim ve Öğrenme
 Öğrenme: Bireyin olgunlaşma düzeyine göre
çevresi ile etkileşimi sonucunda
davranışlarında meydana gelen kısmen kalıcı
değişmelerdir.
Eğitim
Öğrenme
Öğretim

15. Şekil 1. 2′deki dış daire eğitim; içteki daireler öğretim; taramalar ise öğrenme
sürecini göstermektedir. Öğreten hem eğitim, hem öğretim sürecinde yer alan ve
öğrenmeyi kolaylaştıran, rehberlik eden kişi ve/veya kişilerdir. Öğretim sürecinde
bu kişilere öğretmen denilmektedir.