2. MODA : Toplum hayatına, değişiklik ihtiyacıMODA : Toplum hayatına, değişiklik ihtiyacı
veya süslenme arzusuyla giren, geçici yenilik.veya süslenme arzusuyla giren, geçici yenilik.
Moda, genel bir tabirdir. Günlük hayatın, çeşitliModa, genel bir tabirdir. Günlük hayatın, çeşitli
kısımlarında geçici bir süre hakim olan zevkkısımlarında geçici bir süre hakim olan zevk
anlayışına denir. İnsanların umumiyetleanlayışına denir. İnsanların umumiyetle
kullandığı hemen her şeyde zaman zamankullandığı hemen her şeyde zaman zaman
moda akımları olmuştur. Fakat moda bütünmoda akımları olmuştur. Fakat moda bütün
dünyada en çok ve en yaygın olarak giyim-dünyada en çok ve en yaygın olarak giyim-
kuşam konusunda görülür. Özellikle kadınlarakuşam konusunda görülür. Özellikle kadınlara
ait her türlü giyecek eşyası ve süslenmeait her türlü giyecek eşyası ve süslenme
şekillerinin mevsimlere ve yıllara göre modasışekillerinin mevsimlere ve yıllara göre modası
değiştirilmektedir.değiştirilmektedir.
3. Modanın tarihçesi miladdan binlerce seneModanın tarihçesi miladdan binlerce sene
öncesine uzanmaktadır. Çinlilerin, ayaklarınıöncesine uzanmaktadır. Çinlilerin, ayaklarını
küçültmeleri için sıkıntılara girmesi, Babilli veküçültmeleri için sıkıntılara girmesi, Babilli ve
Asurlu erkeklerin genellikle kaba, saçaklı veAsurlu erkeklerin genellikle kaba, saçaklı ve
yün elbise giymeleri asırlarına göre birer modayün elbise giymeleri asırlarına göre birer moda
hareketleridir.hareketleridir.
Kırım civarında yapılan arkeolojik kazılarKırım civarında yapılan arkeolojik kazılar
sırasında M.Ö 3. ve 5. yüzyıllara ait renkli,sırasında M.Ö 3. ve 5. yüzyıllara ait renkli,
çizgili ve değişik desende kumaşlarınçizgili ve değişik desende kumaşların
bulunması o zamanda da modanın olduğunubulunması o zamanda da modanın olduğunu
ortaya koymaktadır.ortaya koymaktadır.
4. Moda, kimi zaman sanat ölçüleri içinde, aşırıyaModa, kimi zaman sanat ölçüleri içinde, aşırıya
kaçmadan bir yol takip edebildiği gibi, bazıkaçmadan bir yol takip edebildiği gibi, bazı
zaman da kişiyi kendine esir eder, onu aşırılığazaman da kişiyi kendine esir eder, onu aşırılığa
sevk eden itici güç halini alır. Hatta bazısevk eden itici güç halini alır. Hatta bazı
durumlarda, ailelerin yıkılmasına, baba-oğul,durumlarda, ailelerin yıkılmasına, baba-oğul,
anne-kız arasında zıtlaşmaya kadar ulaşmakta,anne-kız arasında zıtlaşmaya kadar ulaşmakta,
çok insanın da ruhi bunalıma düşmesine sebepçok insanın da ruhi bunalıma düşmesine sebep
olmaktadır.olmaktadır.
10. MODA KAVRAMIMODA KAVRAMI
Latince "modus" kelimesinden türemiş ve sınırlanamayan anlamındaLatince "modus" kelimesinden türemiş ve sınırlanamayan anlamında
ifade edilen moda kavramı, birçok alanda etkisini göstermektedir.ifade edilen moda kavramı, birçok alanda etkisini göstermektedir.
Gündelik hayatta çok sık kullanılan bu kavrama yönelik çeşitli tanımlarGündelik hayatta çok sık kullanılan bu kavrama yönelik çeşitli tanımlar
şöyledir:şöyledir:
Sproles, moda kavramını, “belirli bir zaman ve durum için tüketiciSproles, moda kavramını, “belirli bir zaman ve durum için tüketici
tarafından uyarlanmış geçici döngüsel fenomenlerdir’ olaraktarafından uyarlanmış geçici döngüsel fenomenlerdir’ olarak
tanımlamaktadır. Ayrıca giyimi modanın klasik ürünü olarak belirlemekletanımlamaktadır. Ayrıca giyimi modanın klasik ürünü olarak belirlemekle
birlikte, tüketicilerin otomobilden eve, yemekten müziğe estetikbirlikte, tüketicilerin otomobilden eve, yemekten müziğe estetik
seçimleriyle ilgili olduğunu da belirtmektedir (1981:116). Jackson iseseçimleriyle ilgili olduğunu da belirtmektedir (1981:116). Jackson ise
‘‘modern tüketim toplumlarında insanların yaşam tarzlarının çeşitlimodern tüketim toplumlarında insanların yaşam tarzlarının çeşitli
görünümlerinin sosyal statüyü ve başarıyı yansıttığını’ ifade etmektedir. Bugörünümlerinin sosyal statüyü ve başarıyı yansıttığını’ ifade etmektedir. Bu
bağlamda moda, cep telefonları, otomobiller, saatler gibi görünür olanbağlamda moda, cep telefonları, otomobiller, saatler gibi görünür olan
bütün ürünler üzerinde etkilidir ( Hines ve Bruce, 2007:169). Moda kuramıbütün ürünler üzerinde etkilidir ( Hines ve Bruce, 2007:169). Moda kuramı
üzerine yazan ilk düşünürlerden Simmel’in ‘moda bütün görünümleri veüzerine yazan ilk düşünürlerden Simmel’in ‘moda bütün görünümleri ve
kavramsal olarak, bütün içerikleri bünyesine alabilir: Her giyim, sanat,kavramsal olarak, bütün içerikleri bünyesine alabilir: Her giyim, sanat,
davranış ya da görünüş formu moda olabilir’ tanımı, Jackson’nun tanımınıdavranış ya da görünüş formu moda olabilir’ tanımı, Jackson’nun tanımını
açıklayıcı niteliktedir (2003:132). King ve Ring, ise moda için daha öncekiaçıklayıcı niteliktedir (2003:132). King ve Ring, ise moda için daha önceki
tanımları da kapsayan genelleştirici bir tanım yapmıştırtanımları da kapsayan genelleştirici bir tanım yapmıştır
11.
12.
13. ““Bir moda, herhangi bir zamanda görülebilir olan ve zamanla birBir moda, herhangi bir zamanda görülebilir olan ve zamanla bir
sosyal sistem ya da bireylerin bir araya geldiği gruplardasosyal sistem ya da bireylerin bir araya geldiği gruplarda
değişen, özeldeğişen, özel
maddi ya da maddi olmayan bir fenomende, kültürel olarakmaddi ya da maddi olmayan bir fenomende, kültürel olarak
desteklenmişdesteklenmiş
bir anlatım biçimidir.”bir anlatım biçimidir.”
Bu tanımlar dikkate alındığında bir modadan bahsedilebilmesiBu tanımlar dikkate alındığında bir modadan bahsedilebilmesi
içiniçin
onun görünür olması gerekmektedir. Moda, bir toplulukonun görünür olması gerekmektedir. Moda, bir topluluk
kimliğine vurgukimliğine vurgu
yapmakla birlikte bireyselliği de yansıtabilmelidir. Bunların yanıyapmakla birlikte bireyselliği de yansıtabilmelidir. Bunların yanı
sıra birsıra bir
moda herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir ve kültürelmoda herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir ve kültürel
referanslarına bağlıreferanslarına bağlı
olarak zamanla değişebilir. Yine Sproles’e benzer olarak, Kingolarak zamanla değişebilir. Yine Sproles’e benzer olarak, King
ve Ring’inve Ring’in
belirttiğine göre giyim modanın klasik alanıdır. Moda ve giyimbelirttiğine göre giyim modanın klasik alanıdır. Moda ve giyim
modasımodası
genelde eş anlamlı olarak algılanmaktadır.genelde eş anlamlı olarak algılanmaktadır.
14. MODA KURAMLARIMODA KURAMLARI
Veblen ve Simmel tarafından geliştirilen bu kuram, modaVeblen ve Simmel tarafından geliştirilen bu kuram, moda
döngüsünün, moda olan ürün ortaya çıkıp toplumdaki üst sınıflardöngüsünün, moda olan ürün ortaya çıkıp toplumdaki üst sınıflar
tarafından kullanılmaya başlanmasından, toplumun daha alt sınıflaratarafından kullanılmaya başlanmasından, toplumun daha alt sınıflara
inmesinden ve üst sınıfların alt sınıflardan kendilerini farklılaştırmak içininmesinden ve üst sınıfların alt sınıflardan kendilerini farklılaştırmak için
yeni modalar üretmesinden oluştuğu temeline dayanmaktadır (Davis,yeni modalar üretmesinden oluştuğu temeline dayanmaktadır (Davis,
1997:126). Simmel’e göre moda, ‘verili bir örtünün taklididir’. Moda1997:126). Simmel’e göre moda, ‘verili bir örtünün taklididir’. Moda
bireyin topluma uyum sağlamasının aracıdır. Ancak aynı zamanda bireyebireyin topluma uyum sağlamasının aracıdır. Ancak aynı zamanda bireye
diğer bireylerden farklılaşmasının, dikkat çekmesinin de olanaklarını sunar.diğer bireylerden farklılaşmasının, dikkat çekmesinin de olanaklarını sunar.
Bu iki kutup arasında gidip gelen modanın en dikkat çeken yanı iseBu iki kutup arasında gidip gelen modanın en dikkat çeken yanı ise
‘‘modaların daima sınıf modaları’ olmasıdır. Simmel, sınıf modası kavramınımodaların daima sınıf modaları’ olmasıdır. Simmel, sınıf modası kavramını
şu şekilde açıklamaktadır.şu şekilde açıklamaktadır.
15.
16.
17. Sınıf farklılığı kuramının bir diğer düşünürü ise Veblen’dir. VeblenSınıf farklılığı kuramının bir diğer düşünürü ise Veblen’dir. Veblen
moda döngüsünün üst sınıflardan alt sınıflara doğru geçişine ve üstmoda döngüsünün üst sınıflardan alt sınıflara doğru geçişine ve üst
sınıfların kendilerini farklılaştırmak için yeni modaları kullanmayasınıfların kendilerini farklılaştırmak için yeni modaları kullanmaya
başlamalarına değinmiştir. Onun bakış açısında da üst sınıflar kendi sosyalbaşlamalarına değinmiştir. Onun bakış açısında da üst sınıflar kendi sosyal
konumlarını belli etmek için giyimde, aksesuarda yeni biçimler ortayakonumlarını belli etmek için giyimde, aksesuarda yeni biçimler ortaya
koyarlar. Taklit ürünler yoluyla bu yeni biçimler, üst sınıfların yaşamkoyarlar. Taklit ürünler yoluyla bu yeni biçimler, üst sınıfların yaşam
tarzlarını taklit eden alt sınıflar içinde yaygınlık kazanır, Veblen, modanıntarzlarını taklit eden alt sınıflar içinde yaygınlık kazanır, Veblen, modanın
dinamiğini gösteren üç prensip ortaya koyar. Birinci olarak aylak sınıfındinamiğini gösteren üç prensip ortaya koyar. Birinci olarak aylak sınıfın
mensupları ‘gösterişçi tüketim’ yoluyla kendi sınıflarından olan diğermensupları ‘gösterişçi tüketim’ yoluyla kendi sınıflarından olan diğer
bireylerden üstünlüklerini göstermek için kendi sosyal durumlarınıbireylerden üstünlüklerini göstermek için kendi sosyal durumlarını
gösteren ürünlerle gündelik hayatlarını inşa ederler. Aynı zamandagösteren ürünlerle gündelik hayatlarını inşa ederler. Aynı zamanda
kendilerini işçi sınıfından da ayırırlar. Son olarak ise, toplum içinde bütünkendilerini işçi sınıfından da ayırırlar. Son olarak ise, toplum içinde bütün
sınıflar arasına yayılmış, güncel olmayan modaları hayatlarından çıkarırlar.sınıflar arasına yayılmış, güncel olmayan modaları hayatlarından çıkarırlar.
18.
19. MODA EĞİLİMİNİN TANIMIMODA EĞİLİMİNİN TANIMI
Moda eğilimleri genel olarak bir sezondaki moda ürünlerinin nasılModa eğilimleri genel olarak bir sezondaki moda ürünlerinin nasıl
görüneceği ile ilgilidir. Jackson, moda eğilimleri teriminin belirli birgörüneceği ile ilgilidir. Jackson, moda eğilimleri teriminin belirli bir
sezondaki moda yapılanmasına ve görünüşlerine işaret ettiğinisezondaki moda yapılanmasına ve görünüşlerine işaret ettiğini
belirtmektedir (2007:170). Moda eğilimi araştırmacıları iki yıl sonrakibelirtmektedir (2007:170). Moda eğilimi araştırmacıları iki yıl sonraki
sezonun eğilimlerini ortaya çıkarmak için anketler, toplumun değişiksezonun eğilimlerini ortaya çıkarmak için anketler, toplumun değişik
kesimleri ile görüşmeler, firmaların kumaş stokları hakkında bilgiler,kesimleri ile görüşmeler, firmaların kumaş stokları hakkında bilgiler,
firmaların mali durumları hakkında raporlar, dünyadaki gelişmeler (savaş,firmaların mali durumları hakkında raporlar, dünyadaki gelişmeler (savaş,
doğal felaketler) gibi birçok konuda araştırmalar yürütmektedir. Bütün budoğal felaketler) gibi birçok konuda araştırmalar yürütmektedir. Bütün bu
araştırmalar moda eğilimi analizi yapan şirketler tarafından satınaraştırmalar moda eğilimi analizi yapan şirketler tarafından satın
alınmakta ya da araştırmacılar doğrudan bu şirketler tarafındanalınmakta ya da araştırmacılar doğrudan bu şirketler tarafından
görevlendirilmektedir. Araştırmacılardan bilgileri toplayan şirketler gelecekgörevlendirilmektedir. Araştırmacılardan bilgileri toplayan şirketler gelecek
iki yıl için eğilim çizelgeleri hazırlamakta, bu çizelgeleri moda ürünleriiki yıl için eğilim çizelgeleri hazırlamakta, bu çizelgeleri moda ürünleri
üreten firmalara satmaktadır. Bu şirketlerden en büyükleri olarak kabulüreten firmalara satmaktadır. Bu şirketlerden en büyükleri olarak kabul
edilebilecek ikisi Worth Global Style Network(WGSN) ve Promostyl’dır.edilebilecek ikisi Worth Global Style Network(WGSN) ve Promostyl’dır.