1. PERUNDANGAN SEKOLAH
1.0 Pengenalan
Sistem pendidikan pada masa kini amat kompleks kerana ia sering berubah
seiring dengan pola perkembangan masyarakat masa kini yang peka dan
berminat tentang perubahan dalam sistem pendidikan. Peningkatan kesedaran
masyarakat ini adalah pengaruh daripada peningkatan ilmu pengetahuan,
kemajuan sosioekonomi, kepesatan bidang teknologi maklumat dan komputer
seperti media elektronik dan internet. Di samping itu juga, Ibu bapa dan para
pelajar kini semakin jelas terhadap limitasi, peranan dan tanggungjawab guru
serta pentadbir di sekolah. Oleh itu, sekolah kini tidak boleh mengelak dalam
membicarakan persoalan undang-undang kerana segala urusan displin pelajar,
prosedur dan pengelolaan aktiviti di sekolah amat berkait dengan undang-
undang seperti kontrak antara guru dengan pelajar, keselamatan pelajar,
undang-undang tort dan isu undang-undang yang lain yang memberi impak
kepada operasi sekolah secara keseluruhan (Lunenburg & Irby, 2006 dan
Hopkins, 2005).
Ia juga turut ditekankan oleh Lokman Mohd Tahir, Mohd Anuar Abd.Rahman
dan Roslan Pongsu@Baba (2011) yang mana mereka berpendapat bahawa
perundangan adalah satu elemen yang sangat penting kepada sesebuah sekolah
memandangkan operasi sebuah sekolah kerap melibatkan aspek perundangan
dan ia juga merupakan satu aspek yang seharusnya diketahui oleh semua
pentadbir sekolah.
Justeru itu, tujuan utama sistem perundangan sekolah adalah untuk
menentukan tahap pendidikan berkualiti bertaraf dunia dan seterusnya dapat
memenuhi keperluan dan cabaran pendidikan pada alaf baru. Kementerian
Pendidikan telah mengambil inisiatif membuat beberapa perubahan berterusan
dalam pendidikan termasuk mewartakan perundangan pendidikan yang telah
dikeluarkan pada tahun 1996 dan 1997.
1
2. 2.0 Tujuan Tugasan
Tugasan ini memberi fokus terhadap kepentingan dan keperluan pengetahuan
aspek perundangan pendidikan / sekolah dalam kalangan guru-guru dan
pentadbir. Ini adalah kerana guru dan pentadbir memainkan peranan utama
dalam mengawal setiap tindakan mereka supaya tidak tergelincir dari garisan
undang-undang etika penjawat awam yang ditetapkan oleh kementerian dan
tidak mudah didakwa oleh pihak tertentu terutamanya ibu bapa disebabkan
kecuaian sendiri.
Di samping itu, tugasan ini juga menyentuh berkenaan kenapa kita perlukan
undang-undang, mengapa sekolah mudah didakwa, tanggungjawab pentadbir
dan guru terhadap pelajar sepanjang dalam kawasan sekolah. Pengkaji juga
turut membincangkan beberapa buah kes salahlaku yang pernah didakwa di
mahkamah, kajian berkaitan tahap pengetahuan pentadbir sekolah rendah
tentang aspek perundangan sekolah dan isu yang berkaitan dengan kajian
tersebut.
2
3. 3.0 Kerelevanan Topik Dalam Bidang Kepengetuaan
Topik Perundangan Sekolah (pendidikan) ini sememangnya wajar dan sangat
relevan dibincangkan dalam bidang Kepengetuaan kerana ia banyak menyentuh
berkaitan undang-undang yang perlu diketahui oleh guru-guru dan pentadbir. Ia
juga memberi kesedaran kepada guru dan pentadbir khususnya di mana
perundangan perlu dititikberatkan dalam operasi pengurusan sekolah dan setiap
dari kalangan mereka wajib memainkan peranan dalam memastikan sekolah
berada dalam keadaan sejahtera dan mengelakkan risiko mudah didakwa.
Gordon,H.R.D dalam kajiannya yang bertajuk “Comparison Of The Legal
Knowledge Of SecondaryVocasional And Non-Vocasonal School Principlals”,
pengetua serta semua guru perlu melengkapkan diri dengan pengetahuan
perundangn pendidikan bagi berhadapan dengan kes-kes yang melibatkan
semua warga sekolah khususnya kes berkaitan disiplin pelajar.
Bagi pengkaji topik ini sangat penting dan perlu dikupas dengan lebih
terperinci supaya guru-guru dan pentadbir memahami kandungan topik
terutamanya berkaitan dengan kecuaian guru dan pentadbir di mana mereka
boleh diheret ke mahkamah. Ketandusan ilmu berkaitan dengan perundangan
pendidikan/sekolah boleh menyebabkan pentadbir dan guru sentiasa melakukan
kesalahan kecuaian dan tidak menyedari bahawa tindakan sebegitu dilarang
dalam undang-undang. Di sekolah, pihak pentadbir sekolah dan guru merupakan
penjawat yang paling kerap terdedah kepada dakwaan atas pelbagai tuduhan
seperti kegagalan melaksanakan tanggungjawab, kecuaian, penyalahgunaan
kuasa dan enyelewengan yang mungkin berlaku (Tie Fatt Hee, 2002; 2004).
Justeru itu, pihak pentadbir dan guru jarang sekali didedahkan dengan
program-program berkaitan perundangan sekolah secara menyeluruh maka,
dengan adanya topik seperti ini di dalam bidang Kepengetuaan ia sedikit
sebanyak membantu menambah pengetahuan kepada pihak pentadbir dan guru
dalam menguruskan operasi sekolah berlandaskan undang-undang dan
peraturan.
3
4. 4.0 Perundangan Sekolah
4.1 Definisi
i. Undang-Undang
Undang-undang ialah alat untuk mempertahankan hak setiap individu
yang hidup dalam satu kelompok masyarakat ( Institut Aminuddin Baki).
Manakala menurut Webter Dictionary pula, undang-undang ialah semua
peraturan yang berkaitan dengan tingkah laku yang dibentuk mengikut
autoriti atau adat sesuatu kaum.
ii. Sekolah
Sekolah merupakan sebuah organisasi pendidikan yang diselenggarakan
oleh golongan pendidik yang berinteraksi melalui suatu proses berstruktur
untuk mencapai hasrat dan Falsafah Pendidikan Negara (Azizi Hj.Yahaya,
Shahrin Hashim dan Yusof Boon, 2008). Manakala menurut Amir Hassan
(2009), sekolah merupakan sebuah tempat untuk mengajar dan belajar,
tempat untuk menerima dan memberi pendidikan forma.
iii. Perundangan
Perundangan atau "undang-undang bertulis" adalah undang-undang yang
telah digubal oleh badan penggubalan undang-undang lain. Antara
Dokumen Undang-undang Pendidikan di Malaysia ialah Perlembagaan
Persekutuan, Surat Pekeliling Ikhtisas Yang Berkaitan (SPI), Ordinan
Pelajaran, Pemberitahuan Undang-Undang Am (P.U.A), Akta Pendidikan
1969 (pindaan 2006), Undang-undang TORT dan lain-lain akta.
4.2 Kenapa Perlu Ada Sistem Perundangan?
Sistem perundangan dalam bidang pendidikan adalah untuk menentukan
tahap pendidikan berkualiti bertaraf dunia dan seterusnya dapat memenuhi
keperluan dan cabaran pendidikan pada alaf baru. Kementerian Pendidikan
juga telah mengambil inisiatif membuat beberapa perubahan berterusan
dalam pendidikan termasuk mewartakan perundangan pendidikan yang telah
dikeluarkan pada tahun 1996 dan 1997. Menurut Tie (2002), sistem
pentadbiran negara menyediakan satu rangka dan struktur undang-undang
4
5. seperti Perlembagaan Persekutuan adalah bertujuan untuk melindungi hak
indvidu dan menjamin kebebasan tertentu.
Di dalam Teori Motivasi Maslow juga ada menyentuh berkaitan dengan
keperluan undang-undang dalam menjamin kesejahteraan di peringkat kedua
iaitu Peringkat Keselamatan. Setelah keperluan pertama dicapai, manusia
akan mencari keselamatan hidup, kestabilan kerja, jagaan masyarakat
sekeliling, undang-undang serta membebaskan diri dari segala ancaman
luaran mahupun dalaman. Tahap keselamatan ini amat diperlukan bagi
menjamin kesejahteraan hidup. Sebagai contoh, keselamatan di dalam kelas,
makmal sains mahupun di padang ketika bersukan. Hal ini penting kerana
pelajar akan berasa lebih selamat dan dapat menumpukan perhatian
sepenuhnya kepada pelajaran. Manakala perspektif pentadbir dan guru pula,
mereka memerlukan undang-undang bagi melindungi diri mereka dari
ancaman atau dari dakwaan pihak tertentu kerana tugas sebagai guru dan
pentadbir sememangnya mempunyai risiko terhadap dakwaan adalah sangat
tinggi.
Rajah 1
5
6. 4.3 Kenapa Perlu Tahu Undang-Undang?
i. Keperluan menjaga hak setiap individu
Apabila berlaku sesuatu kes, para guru dan pentadbir tahu cara untuk
mempertahankan hak dan melindungi diri mereka dari didakwa oleh pihak
tertentu sesuka hati. Ramai para pendidik dan pentadbir sekolah tidak
mempunyai pengetahuan yang mencukupi mengenai keputusan yang diambil
oleh mahkamah yang bersabit dengan kes-kes dalam pendidikan (Rossow
L.F, 1990). Ini adalah kerana mereka tidak mempunyai pengetahuan undang-
undang yang mencukupi sehinggakan mereka tidak tahu hak mereka sendiri.
ii. Supaya tiada yang melampaui bidang kuasa
Kadangkala guru / pentadbir tidak sedar bahawa sesuatu tindakan
tersebut terkeluar dari landasan peraturan sehingga ke peringkat boleh
didakwa. Ini turut dipersetujui oleh Stewart (2005), yang mengatakan bahawa
pengetahuan dalam bidang undang- undang pendidikan oleh guru dan
pentadbir sekolah dianggap sudah memadai sebagai suatu tindakan berjaga-
jaga bagi mengelakkan mereka daripada dikenakan dakwaan di mahkamah.
Di samping itu, pentadbir sekolah dan guru mempunyai tanggungjawab
melindungi dan menghormati hak setiap individu yang ada di sekolah.
Tindakan melampaui bidang kuasa yang dibenarkan boleh dielakkan jika
mereka mempunyai pengetahuan dan kesedaran mengenai undang-undang.
iii. Menjaga reputasi Perlembagaan Persekutuan
iv. Masyarakat semakin terPELAJAR
Masyarakat khususnya ibu bapa boleh bertindak dengan pelbagai cara
dalam mendakwa sekolah, pentadbir dan guru walaupun pada hakikatnya
piha pentadbir dan guru tidak bersalah. Masyarakat pada masa kini bijak
dalam memastikan mereka menang dalam sesuatu kes yang berlaku. Ia
bertambah mudah untuk mendakwa guru dan pentadbir tersebut jika guru dan
pentadbir itu tidak mempunyai pengetahuan berkenaan dengan undang-
6
7. undang dan hanya menyerah kalah. Pengetahuan undang-undang adalah
sangat penting untuk dipelajari dan difahami supaya pentadbir dan guru tidak
mudah dipermainkan dengan pelbagai dakwaan yang tidak berasas.
(Institut Aminuddin Baki, 2009)
4.4 Mengapa Mudah Didakwa?
Terdapat pelbagai faktor yang menyebabkan sesebuah sekolah mudah
didakwa. Menurut Mohd Ismail Othman (2003), sekolah terdiri daripada
pelajar yang datang dari latar belakang yang pelbagai ragam dan suasana
sekolah sekali gus akan dipenuhi dengan tingkahlaku manusia yang berbeza.
Sekiranya sekolah mengambil sesuatu tindakan ke atas pelajar, disebabkan
oleh pelanggaran peraturan sekolah, maka ia mengundang interpretasi yang
bermacam-macam-macam (Mohd Ismail Othman, 2003). Tindakan yang
diambil oleh sekolah seperti merotan, ketuk ketampi boleh disalahertikan
sebagai deraan atau seksaan. Kadangkala guru dan pentadbir mengenakan
hukuman yang melampau kepada pelajar atas tujuan untuk mendisiplinkan
mereka (Mohd Ismail Othman, 2003).
Sebagai contoh, seorang pelajar di sebuah sekolah di Langkawi
didakwa ditampar dan ditumbuk oleh seorang guru. Manakala, di Kelantan
pula seorang guru didakwa menyepak, menumbuk dan menghentak seorang
pelajar dengan kerusi. Di Selangor pula, seorang ibu mengadu anaknya diikat
dan dimangga oleh pihak sekolah. Perkara-perkara seperti ini sudah dikenal
pasti oleh pihak kementerian beberapa tahun dulu sehingga mengeluarkan
buku-buku panduan, surat pekeliling dan sebagainya sebagai garis panduan
dan peringatan berjaga-jaga kepada guru dan pentadbir. Tetapi, disebabkan
kejahilan guru dan pentadbir dalam pengetahuan perundangan maka
tindakan dan hukuman melampau masih berlaku sehingga hari ini. Oleh
sebab itu, wujudlah persepsi yang salah dalam kalangan ibu bapa terhadap
hukuman yang diberikan oleh pihak sekolah kepada pelajar, maka ia menjadi
sesebuah sekolah itu mudah didakwa.
7
8. Kebiasaannya, pihak sekolah boleh didakwa ke mahkamah atas
tuduhan kecuaian yang menyebabkan murid tercedera akibat kemalangan
yang berlaku di sekolah, selain daripada kes-kes hukuman melampau oleh
guru. Untuk melindungi pihak sekolah dari dakwaan tersebut, pengurusan
sekolah perlu memastikan beberapa perkara antaranya ialah :-
i. Semua guru dan staf tahu dan patuh kepada peraturan, prosedur dan arahan
yang terkandung dalam Akta, Ordinan dan Surat Pekeliling Ikhtisas.
ii. Pihak sekolah kenalpasti setiap aspek tugasan yang mereka
bertanggungjawab untuk melaksanakan (identify areas of duty of care).
iii. Pihak sekolah mengambil langkah-langkah kewajipan berjaga-jaga yang
munasabah (exercise reasonable care) untuk elakkan kemalangan yang
dapat dijangka.
iv. Semua pihak tahu prosedur dan sentiasa bersedia untuk menangani
kemalangan yang berlaku.
v. Merekodkan semua peristiwa dan segala insiden yang berlaku dengan tepat
dan sempurna.
vi. Guru-guru perlu memastikan segala tindakan disiplin yang dikenakan ke atas
salah laku murid dilakukan mengikut peraturan.
4.5 Punca Kuasa Pentadbir Dan Guru
i. Punca Kuasa Petadbir ( Principle Of Respondeat Superior)
Pentadbir bertanggungjawab secara langsung terhadap semua yang
berlaku di sekolah dan yang dilakukan oleh warga sekolah terhadap
pelajar. Pentadbir diperuntukkan untuk menurunkan kuasa displin dan
kuasa menjatuhkan hukuman kepada guru-guru lain dan pelajar yang
ditetapkan olehnya bagi maksud itu dan dalam menurunkan kuasa itu
tertakhluk kepada syarat-syarat atau had yang difirkan patut. (Institut
Aminuddin Baki, 2009 dan Peraturan-peraturan Pelajaran, 1959).
8
9. ii. Punca Kuasa Guru ( In Loco Parentis )
Guru bertanggungjawab sebagai ibu dan bapa kepada pelajar ketika di
sekolah. Tanggungjawab secara langsung bagi memastikan pelajar
diselia dan dilindungi dari kecederaan tetapi jika berlaku kecederaan
disebabkan kecuaian guru maka guru berkenaan boleh didakwa di bawah
undang-undang Tort (Institut Aminuddin Baki, 2009).
5.0 Contoh-contoh Kes Berkaitan Guru Dan Pentadbir
5.1 Kes Guru/Pentadbir Didapati Bersalah
i. Tuala Wanita : 200 Pelajar Direndam Dalam Kolam Kotor
200 pelajar SMK Assan Sibu didenda dengan berendam selama
lebih kurang 1 jam dalam kolam sedalam 0.6meter ketika hujan
lebat kerana membuang tuala wanita ke dalam mangkuk sahaja.
Ketika kejadian berlaku, didapati ada seorang orang luar sempat
merakam situasi kejadian dan beliau diugut oleh guru tersebut
supaya berdiam diri. Selepas beberapa hari kejadian, pelajar yang
terlibat mengalami gatal-gatal, naik ruam dan demam.
ii. Pengetua Buang Pelajar Tanpa Notis Secukupnya
Pelajar sebuah sekolah menengah di Seremban telah dibuang
sekolah kerana melanggar displin sekolah. Pihak defendan
memohon kepada mahkamah agar tindakan yang diambil oleh
pengetua sekolah sebagai terbatal dan tidak sah. Ini adalah kerana
tuduhan yang dibuat ke atas pelajar Mahendran tanpa memberi
peluang yang mencukupi iaitu tidak mengikut undang-undang
keadilan asasi. Mahkamah Tinggi Seremban mendengar kes ini
dan menyatakan dengan hanya memberi amaran yang pelajar akan
dibuang tidak memadai untuk menerima sebagai keadilan asasi.
Oleh itu, mahkamah berpendapat pengetua tidak memberi notis
secukupnya kepada pelajar untuk pelajar menikmati kehendak
keadilan asasi.mahkamah mendapati terdapat pelanggaran aspek
9
10. tersebut dan keputusan yang diambil oleh pengetua sebagai batal
dan pelajar tersebut diterima semula untuk bersekolah.
iii. Pelajar Cedera Dipukul Kayu Baseball Ketika Permainan
Jika diteliti dua kes di atas, ia melibatkan salah laku guru dan pentadbir
sekolah itu sendiri. Di mana dalam kes (i), guru mengenakan hukuman yang
melampau sehingga memudaratkan kesihatan pelajar dan hukuman tersebut
tidak tersenarai dalam peraturan oleh Kementerian. Manakala, kes (ii) pula
pengetua sekolah mengenakan hukuman buang sekolah tanpa mengikut
prosuder yang sepatutnya bagi kesalahan displin pelajar.
Pada masa kini, sekolah dikehendaki mematuhi prinsip perundangan
yang betul dan peka terhadap peraturan yang sedia ada sebelum membuat
keputusan displin berkaitan dengan pelajar (Tie, 2004 dan Mohd Ismail
Othman, 2008). Di dalam Surat Pekeliling Ikhtisas Bil.7/1995 : Tatacara
Mengenakan Tindakan Dan Hukuman Terhadap Pelajar-Pelajar Sekolah juga
turut mengingatkan kepada pengetua, guru besar dan guru-guru supaya
tindakan yang diambil hendaklah berdasarkan panduan-panduan seperti
Panduan Am Displin Sekolah, Panduan Tatacara Displin Untuk Guru Besar &
Guru dan Surat Pekeliling Ikhtisas Bil.8/1983 tarikh 17Nov 1983 iaitu
mengenakan hukuman biasa terhadap pelajar yang melakukan perbuatan
salah laku yang tidak dinyatakan dalam peraturan pelajaran. Selain itu, dalam
Surat Pekeliling Ikhtisas 9/1975 bertarikh 4 November 1975 menjelaskan
bahawa pelajar sepatutnya dikenakan hukuman mengikut kesalahan yang
berat atau ringan (Mohd.Ismail Othman, 2006).
10
12. Ehwal Murid, Guru Penolong Kanan Kokurikulum, dan Guru Penolong Kanan
Petang.
iii. Instrumen kajian mengandungi 60 item :
15 item tentang pengetahuan dan ilmu pentadbir sekolah mengenai prosedur
dan undang-undang pendidikan.
15 item tentang kebolehan pentadbir membuat rujukan daripada sumber-
sumber undang-undang pendidikan.
15 item tentang latihan dan kursus yang pernah dihadiri oleh pentadbir
sekolah berkaitan akta dan undang-undang pendidikan.
15 item pula tentang tahap perlindungan dan kemudahan yang diterima oleh
pentadbir sekolah.
Hasil kajian menunjukkan bahawa skor min tertinggi ialah bagi item ‘Pengetahuan
dan kemahiran pentadbir sekolah tentang undang-undang dan prosuder pendidikan’
iaitu pada nilai min 4.14 . Manakala, skor min terendah iaitu item ‘Latihan dan kursus
pentadbir sekolah tentang undang-undang dan prosuder pendidikan yang
secukupnya’ pada nilai min 2.48.
12
13. 7.0 Isu Berkaitan
Merujuk kajian di atas, hasil kajian mendapati majoriti pentadbir sekolah rendah
masih kurang mendapat pendedahan berhubung kursus dan latihan perundangan
terutamanya yang disediakan oleh pihak Kementerian Pelajaran Malaysia, Jabatan
Pendidikan Negeri malah Pejabat Pendidikan Daerah dan institusi-institusi berkaitan
seperti Institut Aminuddin Baki atau universiti tempatan yang menawarkan kursus
berkaitan perundangan dalam pendidikan (Lokman Mohd Tahir, Mohd Anuar
Abd.Rahman dan Roslan Pongsu@Baba, 2011).
Dengan jumlah purata skor min ialah 2.48, iaitu menunjukkan nilai yang
berada pada tahap yang sederhana (skor min paling rendah) yang membuktikan
bahawa ada pentadbir sekolah berpendapat mereka memerlukan pendedahan yang
lebih mendalam berkait dengan kursus dan latihan perundangan terutamanya yang
disediakan oleh pihak Kementerian Pelajaran Malaysia dan Jabatan Pelajaran
Negeri. Pentadbir sekolah tersebut banyak merujuk, mempelajari dan memahami
sendiri isi kandungan dokumen undang-undang apabila ia diperlukan kerana
pendedahan terhadap aspek perundangan sekolah masih tidak mencukupi dan
berada pada tahap sederhana (2.48) (Lokman Mohd Tahir, et. al. 2011). Menurut
Mohd Ismail Othman (2006), guru besar dan guru penolong kanan sangat penting
untuk meningkatkan keberkesanan sekolah, maka dicadangkan agar mereka diberi
latihan persediaan kepengetuaan dan satu sistem sokongan profesional (mentor)
yang formal.
Bagi sarjana perundangan dalam pendidikan, program pendedahan tentang
perundangan di sekolah haruslah bermula dalam program persediaan guru pelatih
dan diperluaskan dalam program-program persediaan pentadbir sekolah, serta
seharusnya menjadi silibus yang wajib semasa mengikuti kursus dalam
perkhidmatan yang dilaksanakan kepada para pendidik di semua peringkat
(Steward, 2005). Di samping itu juga, institusi-institusi yang menawarkan kursus
perguruan dan universiti tempatan yang menganjurkan program untuk bakal
pendidik seharusnya menawarkan kursus yang ada kaitan dengan peraturan dan
perundangan pendidikan ( Mohd Ismail Othman, 2006). Usaha ini adalah langkah
awal bagi bakal pentadbir memahami lebih mendalam akan tanggungjawab,
13
14. peranan dan kepentingan aspek perundangan serta boleh mengamalkannya apabila
menjadi pentadbir kelak.
8.0 Kesimpulan
Secara umumnya, dapatlah dirumuskan di sini bahawa pengetahuan undang-
undang amat perlu diketahui oleh semua pentadbir sekolah kerana ia boleh
membantu pentadbir sekolah dalam membuat keputusan yang tepat dan
memberikan keyakinan kepada pentadbir sekolah dalam mengurus sekolah
berdasarkan lunas-lunas yang betul (Institut Aminuddin Baki, Kementerian
Pendidikan Malaysia). Peraturan dan undang-undang sekolah hendaklah jelas dan
disampaikan kepada guru-guru, kakitangan, ibu bapa dan pelajar semasa
perhimpunan, melalui edaran pemberitahuan dan juga buku panduan peraturan
(Mohd.Ismail Othman, 2006). Justeru itu, pentadbir sekolah hendaklah mengetahui
dan memahami kandungan Ordinan Pelajran 1957, Akta Pelajaran 1961, Akta
Pendidikan 1996, Laporan jawatankuasa Kabinet 1979 serta semua Surat Pekeliling
Ikhtisas daripada KPM supaya mereka dapat melaksanakan tugas dengan lancar
dan berkesan (IAB). Disamping itu, bagi meminimumkan kemungkinan pihak
sekolah didakwa kerana kecuaian, pentadbir sekolah perlu memahami dan
menguasai aspek perundangan di sekolah terutama yang berkait dengan kecuaian
dan tingkah laku serta elemen pengurusan di sekolah untuk mengelakkan institusi
sekolah daripada dikenakan tindakan mahkamah.
14
