In 2009 honoreerde OCW zeventien subsidieaanvragen voor projecten die worden uitgevoerd in opdracht van stichting Bibliotheek.nl, binnen de subsidieregeling bibliotheekinnovatie. Eén van die aanvragen betrof het project ‘Standaard webmodules’. Een verkenning.

1. Eén generieke website voor
alle openbare bibliotheken. Dat
maakt ze herkenbaar en biedt
schaalvoordeel. Maatwerk blijft
mogelijk door widgets.
Edwin Mijnsbergen
White label
website onder
de loep genomen

2. I
In 2009 honoreerde OCW zeventien sub- zoekers van de website van de bibliotheek Deventer
sidieaanvragen voor projecten die worden in drie maanden tijd met 20 procent was toegeno-
uitgevoerd in opdracht van stichting Bi- men en het aantal pageviews zelfs met 70 procent.
bliotheek.nl, binnen de subsidieregeling bi- Voor Digitale Bibliotheek reden genoeg om de web-
bliotheekinnovatie. Eén van die aanvragen site eens nader onder de loep te nemen, ondanks het
betrof het project ‘Standaard webmodules’ feit dat het team benadrukt dat de website nog niet
van de bibliotheek Deventer. Aan dat project af is. Het publiek maakt er immers ook al intensief
kende OCW een subsidie van 581.450 euro toe. gebruik van.
In oktober 2010 lanceerde de bibliotheek Deven-
ter een nieuwe website die model staat voor andere nAAR De stARtpAGinA
openbare bibliotheken in Nederland. Of zoals de De website www.obdeventer.nl is makkelijk te vin-
Vereniging van Openbare Bibliotheken het om- den in Google. Als je ‘Bibliotheek Deventer’ intikt
schrijft: “De Ideale Webpresence wordt een moderne in de zoekmachine komt de website keurig als eerste
bibliotheekwebsite, die is vormgegeven in de nieuwe treffer in beeld en de link is ook voorzien van zo-
huisstijl voor openbare bibliotheken. Binnen de Ide- genoemde sitelinks, waarmee je direct naar ingan-
ale Webpresence worden modules ontwikkeld die gen als ‘openingstijden’ en ‘reserveren’ kunt gaan.
beschikbaar komen als widgets voor gebruik op so- Google genereert ook automatisch ‘meer resultaten
ciale netwerken.” van obdeventer.nl’.
Ook in de zoekmachine Bing is de website de eer-
kOstenBespARinG ste treffer. Daarbij dient te worden opgemerkt dat de
De Ideale Webpresence wordt ook een white label omschrijving die daar wordt gegenereerd niet echt
website genoemd. De term ‘white label’ staat voor relevant is: de gebruiker krijgt een fragment van een
een blanco verpakking voor een basisproduct waar uitleg van de lenerspas te zien. Als de pagina wordt
iedere verkoper een eigen invulling aan kan geven. aangeklikt komt de website meteen in beeld, maar
Het begrip is afkomstig uit de wereld van dj’s, die de het duurt ruim 8 seconden (in Google Chrome)
gewoonte hebben het platenlabel op hun vinyl af te voordat de website volledig is geladen. Dat is te ver-
dekken, zodat concurrenten niet kunnen zien welke beteren, te meer omdat Google de laadtijd van web-
muziek zij draaien. Stichting Bibliotheek.nl geeft1 er sites ook meeneemt in het ranking algoritme. Ideali-
de volgende informatie over: ter laadt een website in minder dan 2 seconden.
“Op dit moment werken wij aan een gezamenlijke
webpresence voor openbare bibliotheken. Dat bete- pResentAtie: De stARtpAGinA
kent dat bibliotheken voor hun eigen website kun- De eerste indruk is positief. Van de dominerende
nen aansluiten bij het ontwerp en de technologie die oranje kleuren van Bibliotheek.nl moet je weliswaar
worden gemaakt voor alle bibliotheken. Op termijn houden, maar de website ziet er overzichtelijk en
is het de bedoeling dat bibliotheken allemaal gebruik helder uit. Je ziet meteen waar je kunt zoeken naar
kunnen maken van een centraal CMS (Content Ma- boeken of andere media en net als op succesvolle
nagement Systeem), waarin zij hun eigen site behe- websites als Bol.com kun je meteen inloggen met je
ren, die gebaseerd is op een gezamenlijke template. persoonlijke gegevens, je krijgt een snelmenu naar
Dit levert een kostenbesparing op voor bibliotheken de belangrijkste interne links (verlengen, lid worden,
en hierdoor ontstaat er een grotere eenheid in de aanwinsten) in beeld, en als je dat wilt kun je het let-
presentatie van de openbare bibliotheek op internet.” tertype van de site meteen vergroten, of de inhoud
Eind januari werd bekend dat het aantal unieke be- laten voorlezen door BrowseAloud. De bovenkant

3. van de startpagina wordt verder opgevuld met de site hangt het blok er echter een beetje verloren bij.
twee grote, visuele blokken ‘Uitgelicht’ en ‘Actueel’. Het vierde en onderste gedeelte, ten slotte, bevat een
De verspringende beelden van het tweede blok wor- grote hoeveelheid links in de vorm van tekst, die er
den mogelijk niet door iedereen gewaardeerd maar eerder afschrikwekkend dan uitnodigend uitzien.
geven de startpagina wel de nodige dynamiek, de Het is te veel informatie, te veel herhaling. Je vraagt
gebruiker krijgt bovendien direct een indruk van de je af of er mensen zijn die daar op zitten te wachten.
activiteiten van de Bibliotheek Deventer.
Als je naar het middengedeelte van de website scrolt, WAAR zijn De sOciAl meDiA?
wordt de overzichtelijkheid minder. Er verschijnen Samengevat: de site oogt aanvankelijk fris en over-
weer twee grote blokken in beeld, die horizontaal zichtelijk, maar dat wordt minder naarmate je verder
niet zijn uitgelijnd. ‘In de etalage’ en ‘Activiteiten’ lij- naar beneden scrolt. Dat scrollen doe je in ieder ge-
ken verdiepingen te zijn van de inhoud van de twee val liever niet. Misschien zou het beter zijn als con-
blokken in het bovengedeelte. De inhoud is handig tentblokken kleiner werden uitgelijnd en verkleind,
voor mensen die willen snuffelen in het media- en en de inhoud zou worden gepresenteerd in drie ko-
activiteitenaanbod, maar als geheel ziet het er niet lommen, met meer directe links. Het vierde gedeelte
erg uitnodigend uit. zou dan helemaal kunnen verdwijnen.
In het derde gedeelte stuit de bezoeker op het blok Opvallend is het ontbreken van koppelingen naar
‘Net teruggebracht’, een onderdeel dat het meestal sociale en externe platformen: bovenin is een kleine
goed doet bij bibliotheekbezoekers. Binnen de web- verwijzing naar Twitter te vinden, en in ‘Uitgelicht’

4. een verwijzing naar de Boekensalon van NBD/Bibli- te worden naar de relevantie van de zoekresultaten en
on, maar als bezoeker krijg je niet meteen de indruk de koppeling met pagina’s die gezochte informatie bie-
van de online activiteiten en betrokkenheid van de den. Als je inderdaad zoekt op ‘directeur’ heb je geluk
bibliotheekmedewerkers. Juist vanwege het feit dat dat zijn naam en mailadres werden genoemd in een
Overijsselse medewerkers relatief veel gebruik ma- nieuwsbericht. Dat is namelijk de enige treffer. Als je
ken van sociale media is dat opmerkelijk. Integratie zoekt op ‘vestigingen’ komt de pagina met verschil-
van sociale media zou het geheel een eigentijdser ka- lende vestigingen als derde treffer in beeld. Je krijgt de
rakter geven en benadrukken dat de bibliotheek de indruk dat je beter af bent met zoeken in Google. Als
sociale kant van internet uiterst serieus neemt. je daar zoekt op de genoemde termen, in combinatie
met ‘ob deventer’, krijg je relevantere zoekresultaten.
nAviGAtie
De navigatie van de website is op zich goed: er hoeft De WiDGets
niet veel onnodig geklikt te worden en de belangrijk- In Deventer wordt de basis gelegd voor de landelijke
ste onderdelen van de website zijn zichtbaar zodra Widgetstore voor openbare bibliotheken. Dat is terug
de startpagina wordt geopend. Er moet echter te veel te zien in het feit dat de contentblokken op de site stuk
gescrold worden en de zo belangrijke zoekfunctie voor stuk gekopieerd kunnen worden naar andere plat-
voor de website zelf springt er niet duidelijk uit. Een formen. Er zijn voorgebakken koppelingen voor Hyves,
bezoeker die bijvoorbeeld de naam van de directeur Ning en iGoogle, maar een widget kan ook als iframe
wil opzoeken moet eerst de link naar de zoekfunc- worden toegevoegd aan externe websites. Technisch
tie vinden in het snelmenu en ziet zich vervolgens gezien werkt dat goed maar het is nog te vroeg om
geconfronteerd met een pagina waarop het zoek- hier over te oordelen. De widgets hebben nu een sterk
scherm voor de catalogus nog steeds domineert. Het lokaal karakter en verwijzen alleen naar Deventer. Ze
zou mooi zijn als de bezoeker de contentblokken zijn daarom nauwelijks interessant voor bibliotheken
(widgets) desgewenst uit zou kunnen schakelen. en particulieren buiten de regio Deventer. Het zou leuk
Het zoeken in de catalogus heeft een prominente zijn als de widgets een wat universeler karakter zou-
plaats op de website gekregen. Als je een zoekterm
hebt ingevoerd wordt Aquabrowser geopend in het-
zelfde venster. Op het moment van testen kwamen
de zoekresultaten binnen de browser Google Chro-
me 9 niet in beeld. Wel in internet Explorer 8. De
beperkingen van de Aquabrowser zijn met integratie
in de website niet opgelost. Er worden per afzonder-
lijke titel geen permanente url’s gegenereerd, zoals
in Worldcat of LibraryThing, en er is vaak verfijning
nodig om relevante treffers te krijgen. In het geval
van zoeken binnen de catalogus is het een nadeel dat
de menustructuur van de website in het bovenge-
deelte gehandhaafd blijft; ook hier word je gedwon-
gen te scrollen, als je een zoekresultaat wilt bekijken.
Zoeken binnen de website zelf lijkt goed te werken, wel zoeken in catalogus, niet binnen website
maar zou, zoals al opgemerkt, duidelijker gepresen-
Foto 1 Foto 2 Foto 3
teerd kunnen worden. Verder dient er nog wel gekeken

5. Online vindbaarheid traal en Boekendingen. Dit euvel zou eenvoudig ver-
Online vindbaarheid en zichtbaarheid is een belangrijk holpen kunnen worden, bijvoorbeeld door de integra-
aandachtspunt voor Nederlandse openbare bibliothe- tie van een weblog in de website. Visualisering maakt
ken. Aan de online vindbaarheid van de content op informatie mooier, maar ook minder vindbaar.
de website zou je een apart onderzoek kunnen wijden.
Voor nu beperkt Digitale Bibliotheek zich tot de con- COnClusies
statering dat er aan de zoekmachineoptimalisatie van Het is niet eerlijk om een website al binnen een paar
obdeventer.nl nog veel verbeterd kan worden. Als je maanden na de lancering te beoordelen. De medewer-
zoekt in combinatie met de naam van de bibliotheek kers van de OB Deventer benadrukken regelmatig dat
vind je snel wat je zoekt. Het knelpunt zit ’m vooral in het work in progress betreft. De website is ook afhanke-
de bewuste keuze van de bibliotheek om de content in lijk van andere informatiesystemen. De integratie van
widgets, en daarmee in scripts, te ontsluiten. Die keuze de nog te lanceren Nationale Bibliotheek Catalogus zou
garandeert een mooie visuele presentatie van de con- bijvoorbeeld al een heel ander beeld kunnen opleveren;
tent, maar maakt het zoekmachines onmogelijk die de Aquabrowser heeft nu eenmaal ook z’n beperkingen.
content te indexeren. Dat geldt ook voor de zoekresul- Feit is in ieder geval dat andere Nederlandse bibliothe-
taten in de Aquabrowser. Een voorbeeld is het voorko- ken van deze website kunnen leren, en zelf kunnen be-
men van de zin ‘Kerity, Het geheim van Eléonore’ in slissen of zij concepten overnemen of niet. dib
de activiteitenwidget van de bibliotheek. Als je die zin
intikt in Google, komt de OB Deventer niet meteen in Noot
Project2 22-09-2009 10:07 Pagina 1
beeld. Die eer gaat naar VVV Deventer, Deventer Cen- 1
www.stichtingbibliotheek.nl/White%20label%20website.htm
Ja Nee n.v.t.
K K K Schrijven is mijn hobby
K K K Communicatie is mijn vak
K K K Ik weet precies wie mijn klanten zijn
K K K Een CMS heeft geen geheimen voor mij
K K K Grafische vormgeving is één van mijn talenten
K K K Ik organiseer alles van kinderpartijtjes tot de Olympische Spelen
Scoort u ten minste éénmaal een nee? Dan kunnen we wat voor elkaar betekenen.
Want behalve dat uitgeverij Essentials in vakbladen, boeken, workshops en con-
gressen ‘doet’, biedt zij onder de naam Essentials Projects haar diensten aan derden
aan. Zo levert ze content voor websites, vaktijdschriften en opleidingsinstituten, or-
ganiseert ze ronde tafels, webinars en klantendagen, en geeft ze media- en commu-
nicatieadvies.
Bel ons - 010 2053479 - of mail ons - info@essentials-media.nl - en vraag naar Erik
Bouwer of Henk Verbooy.