Toolkit Darwinjaar 2009 www.betafactor.nl

1. Toolkit Darwinjaar

2. 1. Inleiding
Bibliotheken en het Darwinjaar
Op 12 februari – de 200e geboortedag van Charles Darwin - is in Naturalis op feestelijk wijze
het startschot gegeven voor het Darwinjaar. Op 24 november – de dag dat het 150 jaar
geleden is dat de ‘Origin of Species’ uitkwam – wordt dit jaar afgesloten in het
Teylersmuseum in Haarlem.
De stichting WSF is één van de samenwerkende partners. Vanuit de WSF-bibliotheken is er
een werkgroep gevormd die een toolkit heeft ontwikkeld voor de tweede helft van het jaar.
Dit pakket bestaat uit tips en ideeën voor activiteiten, promotie, sprekers enz. die door
bibliotheken gebruikt kunnen worden voor activiteiten.
We hopen dat deze toolkit iedereen voldoende inspiratie geeft.
Laten we als bibliotheken ruim aandacht schenken aan dit belangrijke thema!
Achtergrond en samenwerkende organisaties
In 2009 wordt herdacht dat het 200 jaar geleden is dat Charles Darwin (1809-1882) werd
geboren en 150 jaar geleden dat de The Origin of Species werd gepubliceerd. Overal ter
wereld worden deze feiten gevierd. Ook in Nederland. Speciaal voor het Darwinjaar 2009
werken wetenschappelijke instellingen, science centers, NWO, KNAW, openbare
bibliotheken en media samen om individuele en gezamenlijke communicatieactiviteiten vorm
te geven. Uniek is dat rond 12 februari 2009 (de geboortedag van Charles Darwin) vele
tentoonstellingen in het hele land zullen openen.
Charles Darwin was de eerste die de samenhang tussen geologie en biologie formuleerde
door de geologische veranderingen van de aarde te koppelen aan de evolutionaire
veranderingen van het leven – en daarbij ook een mechanisme formuleerde waarmee het
leven (soorten) zich aanpaste aan veranderende omstandigheden: de evolutietheorie. Hij
was daarmee (een van) de eerste geo-biologen. Deze visie is leidend in veel van het huidige
onderzoek naar bijvoorbeeld de klimatologische veranderingen van het systeem aarde.
Doel van het ‘Darwinjaar 2009’
Het Darwin Jaar richt zich op het thema ‘Leven in een veranderende wereld’ in het
perspectief van zowel de biologische en geologische mechanismen, als op wat dat betekent
voor onze visie op en de wijze van omgaan met de aarde.
Doelgroepen
Het Darwinjaar richt zich primair op segmenten binnen het ‘algemene publiek’:
• de meer wetenschappelijk en cultureel geïnteresseerden – degenen die de
wetenschapspagina’s van de kranten lezen en tentoonstellingen bezoeken
• het onderwijs
Daarnaast richten we ons indirect ook nadrukkelijk op
• beleidsmakers en ‘beslissers’ binnen verschillende ministeries en het bedrijfsleven,
die op een of andere wijze betrokken zijn. Binnen deze groepen wil de organisatie
achter het Darwinjaar zich vooral positioneren.
• De deelnemende instellingen zelf. We grijpen het jaar aan om vormen van onderlinge
samenwerking uit te proberen en te ontwikkelen.
Leidende thema’s
Er zijn vijf leidende thema’s binnen het overkoepelende thema ‘Leven in een veranderende
wereld’:

3. 1. Tijdschalen & Cycliciteit / Kringlopen
2. Evolutieprocessen (eilanden als voorbeeld)
3. Evolutie en gedrag (de mens centraal)
4. Organisatie van het Leven (systemen & organisatieprincipes)
5. Evolutie en het dagelijks leven
Alle thema’s worden uitgewerkt middels een congres, met tentoonstellingen en/of publicaties
en lezingen. Alle thema’s hebben een wetenschappelijke en een maatschappelijke
component. De activiteiten zullen over heel Nederland plaatsvinden.
2. Activiteiten
In dit hoofdstuk volgt een opsomming van activiteiten, die bibliotheken kunnen organiseren
en materialen die als ondersteuning kunnen dienen.
2.1 Website met activiteiten
Op de volgende website is uitgebreid informatie te vinden over alle activiteiten die overal in
Nederland in dit kader georganiseerd worden: http://www.darwinjaar2009.nl
In de bijlagen vind u al een overzicht van activiteiten, maar de website is het meest actueel.
2.2 Collectie
Eén van de thematips van NBDbiblion is gewijd aan Charles Darwin:
http://www.thematips.nl/thema/91/charles_robert_darwin .
Ook het Literatuurplein geeft een lijst met werken van Darwin:
http://www.thematips.nl/thema/91/charles_robert_darwin .
Tenslotte is ook bij Oktober=Kennismaand een lijst te vinden met boeken over evolutie:
http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/200/original/Boeken_over_de_evolutietheorie.pdf .
2.3 Organiseren van een Wetenschapscafé
Wat
Wetenschap is interessant voor iedereen.
De opzet van een wetenschapscafé is eenvoudig en informeel, inhoudelijk van een hoog
niveau, maar zeer publieksvriendelijk gebracht en op publieksinformatie gericht.
Een wetenschapper houdt een boeiend betoog over de nieuwste ontwikkelingen op zijn
vakgebied en gaat daarna in gesprek met het publiek.
Onder het genot van een drankje wordt geluisterd, gepraat en gediscussieerd.
Het wetenschapscafé is gebaseerd op het Café Philosofique, dan in 1992 in Frankrijk werd
gestart door de filosoof Marc Sautet. Hij wilde een mogelijkheid creëren waar ‘de gewone
man’ kon discussiëren over filosofie. Naderhand werd dit uitgangspunt gebruikt voor het
eerste Café Scientifique in Engeland. Tegenwoordig zijn er talloze cafés verspreid over de
hele wereld.
In 2004 startte science4you in Rotterdam met het eerste wetenschapscafé in Nederland.
Inmiddels zijn er in verschillende steden wetenschapscafés opgericht, met uiteenlopende
opzet. In bv Bibliotheek Rotterdam staat elke maand één wetenschapper centraal, die
zonder visuele hulpmiddelen en op een toegankelijke manier vertelt over zijn passie voor
wetenschap. Na een korte pauze, waarin de toehoorders de informatie kunnen laten
bezinken, volgt een levendige en vaak verrassende discussie waaraan iedereen kan
meedoen. De ervaring leert dat het wetenschapscafé zowel door de spreker als door het

4. publiek als erg leuk en inspirerend wordt ervaren. De wetenschappelijke onderwerpen zijn
breed van opzet.
Hoe zet je een wetenschapscafé op:
Inhoud:
Zoek samenwerking met een wetenschappelijke organisatie vanuit de omgeving. Denk aan
universiteit, wetenschapsclub, bedrijf, museum..
Stel gezamenlijk een programma vast. Als je het café vaker organiseert bedenk dan alvast
een jaarprogramma.
Of nodig een spreker uit van de sprekerslijst van het Darwinjaar:
http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/202/original/sprekers_darwin_2009.pdf
Ruimte:
Waar doe je het:
Je kan het wetenschapscafé in de bibliotheek houden. Dit heeft als voordeel dat je alles zelf
in de hand kan houden maar het kost ook meer moeite om cafésetting te realiseren. Je moet
bv wel de inrichting zodanig maken dat er een cafésfeer ontstaat. In een café sfeer mogen
mensen nl. in en uitlopen, drankjes halen, ook als de spreker bezig is en zelfs vertrekken als
men het niet interessant vindt. Nadeel is dat je een horecavergunning moet aanvragen als je
sterkere drank wilt schenken. Verder moet je zorgen voor licht en of geluid, een podium etc.
Een andere optie is om je wetenschapscafé i.s.m een café in de buurt te organiseren. Het
voordeel daarvan is dat je meteen een cafésfeer hebt en geen horecavergunning hoeft te
regelen, maar je moet wel met de horecabaas goede afspraken kunnen maken (bijv. over de
drankinkomsten en de entree-inkomsten).
Je kan ook proberen een afspraak met een café of restaurant te maken waarbij zij de
bibliotheek voor je inrichten en de horeca verzorgen. Zo heb je er zelf minder werk aan en
toch je activiteit in de bibliotheek.
Wat heb je nodig:
Voor een Cafésetting in de bibliotheek: tafeltjes en stoeltjes, bar, drank.
Vergunningen: evenementen o en/of horecavergunning
Podium: geluid (evt. licht) stoelen. Laptop, scherm en beamer. Evt. een technicus
Pr
Hoe bereik je je publiek:
Laat posters en flyers maken en verspreid die op alle voor jou bekende adressen maar denk
bv. ook aan verspreiding via kanalen van de medewerkende organisatie
Verstuur (digitale) nieuwsbrieven
Nodig scholen uit
Verstuur persberichten en nodig de pers uit.
Overig:
Denk na over entree. Wil je entree heffen of doe je het gratis.
2.4 Films
De eilanden van Boudewijn Büch
Betreft het vertonen van een stukje uit de uitzending over de Galagaposeilanden van de
DVD: De fascinaties van Boudewijn Büch, Serie 1: de dodo, eilanden, schrijvers
Om dit te mogen vertonen moet een aanvraag worden ingediend via het Instituut Beeld &
geluid. Zij vragen dan toestemming aan bij de VARA.
Hieraan zijn kosten verbonden:
€ 65,00 aan administratiekosten en €2,50 per seconde met een minimum van 100 seconden.
De kosten bedragen dus minimaal € 315,00

5. Het is niet mogelijk om die kosten voor alle bibliotheken in een keer af te kopen. Iedere
bibliotheek moet dit zelf aanvragen.
http://portal.beeldengeluid.nl/
De site van de Oktober Kennismaand biedt ook een toolkit met informatie voor Darwinjaar en
het jaar van de astronomie, daarop komt mogelijk ook een lijst met relevante films.
2.5 Verwonderlessen in de bibliotheek
Verwonderlessen
Verwonderlessen zijn bedoeld om de nieuwsgierigheid van kinderen te stimuleren voor
allerlei natuurkundige principes. Door middel van huis-, tuin- en keukenmateriaal laten we
kinderen hiermee kennismaken. Door proefjes te gebruiken die spectaculair, vrolijk,
tegenintuïtief of wonderlijk zijn, gaan de “luiken” bij kinderen [en volwassenen] open. Er
ontstaat vanzelf een behoefte om te weten hoe het werkt of om er verder mee te
experimenteren. Huis-, tuin- en keukenmateriaal heeft als voordeel dat het goedkoop is en
dat het heel dicht bij de dagelijkse werkelijkheid blijft.
Verwonderlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen in de basisschoolleeftijd
groepen 7 en 8 binnen en buiten schoolverband.
Aanpak
De aanpak kan variëren naar gelang de behoefte. Er wordt rekening gehouden met een
groep van maximaal 20 kinderen
In het algemeen ziet een workshop er met ons zo uit:
- Inleiding met demo,
- uitleg wat er te doen/maken is,
- zelf aan de slag
- afsluiten.
Per workshop worden de materialen voorbereid, zodat ieder kind met eigen materiaal aan de
slag kan.
Indien er specifieke wensen zijn om nieuwe lessen en/of lesmateriaal te ontwikkelen, dan
hanteren wij de volgende richtlijn: één uur les vergt 15 uur ontwikkeltijd. Het product is dan
eigendom van de opdrachtgever.
Benodigdheden
- Wij zorgen zelf voor (aanschaf van) materialen
- De ruimte moet vies kunnen worden (vloer en meubels) en heeft elektriciteit en water
nodig.
- Daarnaast is het nodig voldoende te kunnen verduisteren om een beamer te kunnen
gebruiken. Bij voorkeur is die ook aanwezig.
Tijdsinvestering per workshop van 2 uur
Uitvoering : 4 uur, inclusief klaarzetten en opruimen
Reistijd : 2 uur
Voorbereiding : 4 uur
Kosten per workshop
10 uur x 125,- = € 1.250,-
Materialen: € 100,-
Totale kosten € 1.350,- exclusief BTW

6. Wie geïnteresseerd is kan contact opnemen met: a.rietveld@haarlem.nl
2.6: Digitale quiz voor jongeren
In samenwerking met de bètabibliotheek wordt er een digitale quiz gemaakt, die alle
bibliotheken kunnen gebruiken. Deze quiz richt zich met name op jongeren op de middelbare
school, maar de echte stuudjes uit groep acht kunnen hier waarschijnlijk ook wel iets mee.
De url www.darwinquiz.nl is inmiddels vastgelegd. We verwachten dat de quiz eind juni/begin
juli gereed is. Dus ruim op tijd voor oktober=kennismaand.
2.7 Slakkenproject
Slakken determineren
Uitvoerbaar als activiteit tot eind oktober(afhankelijk van het weer)
Geschikt voor kinderen vanaf 9 jaar
Activiteit : kinderen komen op een vooraf vastgesteld moment
naar de bibliotheek met de slakken die zij in de tuin of het park
hebben gevonden
De bibliotheek zorgt voor een ‘slakkenspecialist’ die de kinderen
vertelt welke slakken zij hebben gevonden.
De kaart met landslakken komt van de site van Vara’s vroege
vogels: zoekterm slakken.
Voor een slakkenspecialist kan contact op worden genomen met
een van de verenigingen op dit gebied, of met Naturalis.

7. Websites:
www.spirula.nl
http://www.knnv.nl/slakken/slakken.htm
Site van de Vereniging voor veldbiologie
Zij noemen ook het onderstaande boekje :
Slakken in beeld
Meer over slakken kunt u lezen in het boekje Slakken in beeld. In dit
boekje staan 22 soorten uitgebreid beschreven en afgebeeld.
Dit boekje is verkrijgbaar voor € 4,75 in de boekwinkel. Het is
ook online bij de KNNV Uitgeverij te bestellen.
Slakken in beeld is geschreven door Frank Bos met tekeningen van
Renée den Besten en Martin Hogeweg. ISBN 90 5011 205 6.
Ook de plaatselijke IVN of andere natuurvereniging kan hierbij worden
betrokken.
In bijlage 3 vind je een recept voor segrijnslakken.
2.8 Onderwijs
Voor het onderwijs zijn bruikbare uitgaven samengesteld.
Bijvoorbeeld Hands on evolution, voor het middelbaar onderwijs. Ook met
docentenhandleiding.
Te bestellen via e.looyen@uu.nl Eveneens beschikbaar als pdf-bestand op
www.darwinjaar.nl
2.9 Samenwerking:
Het verdient zeer de voorkeur om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen met geschikte
partners. Er zijn legio mogelijkheden! In de bijlagen vindt u een lijst met mogelijke
samenwerkingspartners waarmee u gezamenlijk aan de slag kunt gaan.
2.10 Sprekers
Zoekt u een spreker voor een activiteit/lezing die u organiseert? Neem contact op met Stichting
Schrijvers School samenleving (SSS). Zij hebben een lijst met sprekers/auteurs rondom het
Darwinjaar.
www.sss.nl of 020-623 49 23
Al eerder is ook de lijst met sprekers over evolutie genoemd:
http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/202/original/sprekers_darwin_2009.pdf .
3. Promotie
Oktober/kennismaand wordt in 2009 door bibliotheken aangegrepen om extra aandacht te
besteden aan het Darwinjaar.
Officieel wordt dit 24 november afgesloten, maar een aantal activiteiten – zoals ook de reis in
de voetsporen van de Beagle - lopen tot eind van het jaar of tot in 2010 door.
Gekozen is voor algemeen bruikbare promotietips, zodat iedere bibliotheek posters e.d. in
eigen huisstijl kan uitvoeren.
Bovendien is aansluiting op andere activiteiten in deze periode mogelijk, onder meer
Kinderboekenweek (thema eten).

8. 3.1 Informatiezuilen:
In samenwerking met oktober=kennismaand wordt onderzocht of het mogelijke is voor een
acceptabel bedrag drie informatiezuilen te ontwikkelen, die landelijk aan de bibliotheken
aangeboden kunnen worden.
Thema’s van deze zuilen zijn waarschijnlijk evolutie, eten en heelal, zodat ook aansluiting
plaatsvindt bij het thema van de Kinderboekenweek en het jaar van de sterrenkunde.
Deze informatiezuilen kunnen alleen gemaakt worden bij afname van ca. 100 sets.
De prijs per set bedraagt naar verwachting ca. € 140,= .
Kosten zijn voor de plaatselijke bibliotheek. Prima bruikbaar voor een tentoonstelling, of ter
aankondiging van een activiteit.
De bibliotheken zullen hiervoor nog benaderd worden.
3.2 Logo
Het logo voor het Darwinjaar is bruikbaar voor promotiedoeleinden.
Dit mag dan ook vermeld worden op drukwerk in de eigen huisstijl, en op de website van
bibliotheken.
Daarnaast is er een promotieclip ontwikkeld voor hetzelfde doel.
Voor degenen die de trailer van het Darwinjaar op hun website willen plaatsen of op een
andere manier willen gebruiken hierbij de link waar de filmpjes zijn te downloaden.
http://www.xs4all.nl/~beelding/download/darwin.html
3.3. VPRO-serie
Vanaf september gaat de VPRO de 35-delige serie In de voetsporen van Darwin; een reis
rond de wereld uitzenden.
Hierin wordt de reis van de Beagle nagevolgd, met veel publiciteit eromheen, waarop
bibliotheken kunnen inhaken.
Via de site www.vpro.nl/beagle kan bekeken worden waar het schip ‘De stad Amsterdam’
zich bevindt. Diverse bekende mensen gaan meevaren en er komen weblogs.
3.4 Websites
Op diverse websites is informatie te vinden over het Darwinjaar, activiteiten die
georganiseerd worden, een webquest enzovoort.
Handig om door te linken op uw website!
www.darwinjaar2009.nl
www.darwinjaar.nl
Ook hier de mogelijkheid om uw activiteiten te vermelden in de agenda!
Vanaf de zomer zal ook de landelijke site van de bètabibliotheek actief zijn:
www.betafactor.nl. Hierop zal ook alle relevante info vermeld worden.

9. 3.5 Boekenlegger
Geef bekendheid aan uw activiteit rond het Darwinjaar in de vorm van een boekenlegger
met een top-10 van Darwinuitgaven.
3. 6 Display Almere
Voor de reis met de Beagle zullen we een ‘display’ inrichten dicht bij de plek waar ook
reisinformatie staat. In Almeerse ‘winkeltermen’ is dat de winkel die ‘De bestemming’ heet.
Het idee is om gedurende de reis van de Beagle op basis van de reisdoelen het display te
vullen.
De bedoeling is om verschillende soorten informatie te presenteren.
Voorlopig is het idee om de reis op een wereldkaart met daarop de route te volgen. Over de
plaatsen die de Beagle bezoekt presenteren we allerlei informatie over de plek, de mensen,
de schrijvers, de muziek, landschap, flora. Fauna, steden, films, het toerisme etc. Dit kunnen
boeken, tijdschriften, dvd’s, muziek-cd’s, kookboeken etc.etc. zijn. Kortom van alles door
elkaar.
Verder willen we een scherm neerzetten waarop we de uitzendingen van de VPRO kunnen
herhalen, of vodcasts kunnen tonen. Wellicht ook documentaires en films. Maar dat hangt af
van de kosten.
Vragen over auteursrechten, reisschema, promotiematerialen e.d. moeten nog beantwoord
worden.
Het idee is om van september tot en met juni, gedurende de hele reis, het display te
onderhouden. We hebben wel afgesproken dat we er mee stoppen wanneer in de praktijk
blijkt dat de te presenteren informatie te mager is. We willen geen lege displays!
4. Bijlagen:
Bijlage 1:
Mogelijke samenwerkingspartners voor activiteiten Darwinjaar
Een lijst met mogelijke samenwerkingspartners op te stellen is lastig. Redenen:
- het is makkelijker een partner te vinden bij een concreet idee
- het brede terrein dat Darwin bestrijkt. Darwins naam is bijna synoniem voor ‘evolutie’.
Daarnaast heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de
bètawetenschappen, vooral geologie en biologie, en strekt zijn invloed ook uit naar de
evolutionaire geneeskunde, psychologie, de sociologie en zelfs economie en de politiek.
“Het darwinisme vertelt ons niet alleen waar de planten en dieren vandaan komen, het
geeft ook een filosofische basis aan ons wereldbeeld en onze kijk op de oorsprong der
dingen.” (Bron: www.darwinjaar2009.nl )
Dit betekent dat veel activiteiten op veel verschillende onderwerpsgebieden met enige
fantasie raakvlakken met Darwin kunnen hebben. Hieronder wat suggesties voor partners
waar je mee zou kunnen samenwerken. Maar laat je er niet van weerhouden om contact te
zoeken met andere partners. Wij hebben de namen verzameld, adressen kan eenieder die er
gebruik van wil maken zelf via Internet achterhalen.
Lijst met mogelijke samenwerkingspartners in het kader van het Darwinjaar.
Samenwerkingspartners in het kader van het Darwinjaar
Science center Nemo – Amsterdam (P = partner Darwinjaar)
Naturalis Science center - Leiden (P)

10. Museon (P)
Museum Boerhaave (P)
Nationaal Onderwijsmuseum (P)
Natuurhist. Museum Maastricht (P)
Natuurhist. Museum Rotterdam / EMC (P)
Teylers Museum (P)
Universiteitsmuseum Groningen (P)
Universiteitsmuseum Utrecht (P)
Zoölogisch Museum Amsterdam (P)
Artis (P)
Darwin Centrum v. Biogeologie (P)
Diergaarde Blijdorp (P)
Hortus Botanicus Amsterdam (P)
Industrion (P)
KNAW Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (P)
Naturalis (P)
NWO (P)
Stichting WSF (P)
Universiteiten en Hogescholen in de regio
De onderstaande universiteiten organiseren al activiteiten in het kader van het Darwinjaar
- Universiteit Twente
- Universiteit Utrecht – Studium Generale
- Universiteit Leiden – Studium Generale
- Radboud Universiteit Groningen
- Universiteit Maastricht
Bij overige universiteiten of Hogescholen zijn ongetwijfeld ook mogelijke partners te vinden.
Kenniscafé’s / science café’s
Science café’s organiseren vaak al activiteiten rond het Darwinjaar – Bibliotheken zouden
kunnen aansluiten of gebruik kunnen maken van hun netwerk om sprekers, debatten e.d. te
organiseren.
Er zijn science café’s (Kenniscafés) in Amsterdam (2x), Rotterdam, Delft, Leiden, Utrecht,
Eindhoven, Tilburg, Maastricht, Nijmegen, Wageningen, Deventer, Enschede Groningen.
Zie ook : http://www.sciencecafe.nl/
Reizen
De VPRO gaat een 35-delige serie uitzenden over de reis die de Beagle maakte.
Informatie over plekken die tijdens deze reis worden bezocht kan o.m. verzameld worden
via:
reisbureaus en reisorganisaties, uitgevers van reisboeken, ambassades en verkeersbureaus
van bezochte landen.
Zie voor de reis: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Voyage_of_the_Beagle.jpg

11. ‘Natuur’-organisaties (denk aan onderwerpen rond slakken en vogels)
- Club van Nederlandse vogelkundigen (ornithologen) – denk aan de Darwin-vink. Zie:
http://www.clubvannederlandsevogelkundigen.nl/ned/links.htm
- De vereniging SOVON Vogelonderzoek Nederland (kortweg SOVON) organiseert
landelijke vogeltellingen en voert onderzoek uit ten behoeve van beheer, beleid en
wetenschap. Zie: http://www.sovon.nl/
- NOU - De Nederlandse Ornithologische Unie (NOU) is een vereniging die tot doel heeft
het contact tussen amateurs en professionele vogelonderzoekers te bevorderen om zo
de kennis die in beide kringen aanwezig is toegankelijker te maken. Zie :
http://www.nou.nu/
- Algemene Nederlandse Bond van vogelhouders (ANBvV): houdt zich bezig met het
georganiseerd houden, kweken en showen van volièrevogels De Bond stelt zich ten doel:
het verenigen van mensen die zich met de vogel-liefhebberij bezighouden in de ruimste
zin van het woord.
Zie: http://www.anbvv.nl/
- Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers (NBvV). Oa. uitgever ‘Onze vogels’. Verdeeld in
afdelingen en districten. Zie: http://www.nbvv.nl/
Over slakken (e.a.)
- Startpagina met links en organisaties: http://slakken.beginthier.nl/
- Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) is de vereniging voor
veldbiologie. Zie www.knnv.nl (ook voor lijst met lokale afdelingen, werkgroepen en
activiteiten) Over slakken zie de special: http://www.knnv.nl/04-
natura/2006/natura_2006_03.html
- De Nederlandse Malacologische Vereniging - vereniging van en voor mensen met
belangstelling voor schelpen en weekdieren. Zie: http://www.spirula.nl/
Bijbehorende musea en wetenschappelijke collecties:
- Museum en Zeeaquarium, Delfzijl
- Museum voor Conchiologie, Utrecht
- Muzee Scheveningen, Den Haag
- Natura Docet, Denekamp
- Natuurmuseum Enschede
- Natuurmuseum Fryslân, Leeuwarden
- Natuurmuseum Rotterdam
- Schelpenmuseum Paal 14, Schiermonnikoog
- Zeeaquarium, Bergen aan Zee

12. - Zeemuseum Miramar, Drente
- Zeeuws Biologisch Museum, Oostkapelle
- Nationaal Natuurhistorisch Museum Leiden
- Zoologisch Museum Amsterdam
Musea met fossielen
- Teylers museum (Haarlem) Collectie bezit één originele archaeopteryx.
- Nationaal Natuurhistorisch Museum Leiden (quot;Naturalisquot;)
- Natuurhistorisch Museum Maastricht
- Visserij museum Breskens Zeeland
- Geologisch Museum Hofland [Laren NH]
- Oertijdmuseum De Groene Poort (Boxtel)
- International Fossil Shell Museum (Utrecht) Ruim 4000 foto's: http://www.fossilshells.nl.
- Natuurmuseum Fryslân
- Geologisch Streekmuseum quot;de IJsselvalleiquot; , Olst (Overijssel)
Lijst met natuurmusea
- Beiaard en Natuurmuseum Asten
- Biesboschmuseum in Werkendam
- Natuurmuseum Dokkum
- Natuurmuseum Enschede
- Natuurdiorama Holterberg
- Naturalis, Leiden
- Ecomare, Texel
- Natuurmuseum Fryslân
- Natuurmuseum Nijmegen
- Natuurmuseum Brabant
- Natuurhistorisch Museum Rotterdam
- Sealife Scheveningen
- Regionaal Natuurmuseum Westflinge
- Zoölogisch Museum Amsterdam
Dierentuinen (groot en klein)
- Apenheul, Apeldoorn
- Aqua Zoo Friesland, Leeuwarden
- Artis, Amsterdam
- Avifauna, Alphen aan den Rijn
- Bestzoo, Best
- Burgers' Zoo, Arnhem
- Dierenpark Amersfoort, Amersfoort
- Dierenpark Wissel, Epe
- Dierenrijk, Mierlo
- Diergaarde Blijdorp, Rotterdam
- Dolfinarium, Harderwijk
- Dierenpark Emmen, Emmen
- Ouwehands Dierenpark, Rhenen
- ReptielenZOO SERPO, Delft
- Safaripark de Beekse Bergen, Hilvarenbeek
- Zoo Parc Overloon, Overloon
- GaiaPark Kerkrade Zoo, Kerkrade
- Papegaaienpark N.O.P., Oerle (bij Veldhoven)
- Taman Indonesia, Kallenkote (bij Steenwijk)
- Faunapark Flakkee, Nieuwe Tonge
- Vlindertuin Berkenhof bij Kwadendamme
- Zoo Labyrinth Boekelo, Boekelo

13. - Uilen- en Dierenpark De Paay, Beesd
- Stonehenge wildlife, Schoonrewoerd
- Plaswijckpark, Rotterdam
- Dierenpark Reptielenhuis De Oliemeulen, Tilburg
- Reptielenzoo Iguana, Vlissingen
- Fazanterie de Rooie Hoeve, Heeswijk-Dinther
- Schildpaddencentrum, Alphen aan den Rijn
- De Uilentuin, Meeden
Zie verder
- Lijst met Nederlandse musea (niet volledig / actueel):
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_musea_in_Nederland
- Online museumgids: http://www.museumgids.nl/
Overige
Humanistisch verbond
Anemoon
BLWG
Boerennatuur
Bomenstichting
Brabants Landschap
De 12 provinciale Milieufederaties
De Dierenbescherming
De Landschappen
De Natuurgids
De Vlinderstichting
De Zoogdiervereniging VZZ
Deltawateren - Van Mozaïek naar Aquarel
Food Valley
Geldersch Landschap en Geldersche Kastelen
Goois Natuurreservaat
Het Drentse Landschap
Het Flevo Landschap
Het Globe Programma
Het Groninger Landschap
Het Museon
Het Utrechts Landschap
Het Zeeuwse Landschap
Hoekschewaards Landschap
Imares
iNSnet
It Fryske Gea
IUCN NL
IVN - Vereniging voor natuur- en milieueducatie
JMA - Jongeren Milieu Actief
JNM - Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie
KlimaatNeutraal Groep
KNAG
KNAW
KNJV - Koninklijke Nederlandse Jagers Vereniging
KNMI
KNNV - Vereniging voor Veldbiologie
Kust en Zee - vereniging voor zee, duinen en delta
Laag Holland

14. Laat het donker donker
Landbouw & Zorg
Landschap Noord-Holland
Landschap Overijssel
Landschapsbeheer Friesland
Landschapsbeheer Nederland
LHUMP
Limburgs Landschap
Maaswerken
Milieucentraal
Milieudefensie
Milieuhulp.nl
Milieuloket
MNP - Milieu en Natuur Planbureau
MRPI - Milieurelevante productinformatie
Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa
Nationaal Groenfonds
Nationaal Park De Alde Feanen
Nationaal Park De Biesbosch
Nationaal Park De Groote Peel
Nationaal Park De Hoge Veluwe
Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen
Nationaal Park De Maasduinen
Nationaal Park De Meinweg
Nationaal Park De Weerribben
Nationaal Park De Zoom-Kalmthoutse Heide
Nationaal Park Drents-Friese Wold
Nationaal Park Duinen van Texel
Nationaal Park Dwingelderveld
Nationaal Park Lauwersmeer
Nationaal Park Oosterschelde
Nationaal Park Sallandse Heuvelrug
Nationaal Park Schiermonnikoog
Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug
Nationaal Park Veluwezoom
Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Nationale Parken
Natuurhistorisch Museum De Peel
Natuurlijk Platteland
NBVV - Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers
NEM - Netwerk Ecologische Monitoring
NEV - Nederlandse Entomologische Vereniging
NGV - Nederlandse Geologische Vereniging
NJN - Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
NMV (mal) - Nederlandse Malacologische Vereniging
NMV (myc) - Nederlandse Mycologische Vereniging
NNV - Nederlandse Natuurkundige Vereniging
NOU - Nederlandse Ornithologische Unie
NWP - Netherlands Water Partnership
Ongerepte-Natuur.nl
Staatsbosbeheer
Stichting Natuur en Milieu
Stichting Nederlands Cultuur Landschap
Stichting wAarde
SVN - Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland

15. Technologiestichting STW
VeM - centrum Vrouw en Milieu
VeM, centrum Vrouw en Milieu
Vereniging Das en Boom
Vereniging Natuurmonumenten
Vereniging tot Behoud van het Lingelandschap
Vogelbescherming Nederland
Waddenvereniging
Wakker Dier
Wandelpad.nl
Wereldnatuurfonds Nederland
Werkgroep Landschap van Nirov
WILDzoekers
WING - Wageningen Interactive Network Group
WLO
World of Silk
Zondagsnomaden
Zuid-Hollands Landschap
Bijlage 2:
Activiteiten door anderen:
Website
• Campagnewebsite met alle activiteiten en algemene info: www.darwinjaar2009.nl
Achtergrond informatie over Darwin en evolutie: www.darwinjaar.nl/ en
www.natuurinformatie.nl .
Tentoonstellingen
Natuurmuseum Rotterdam
Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Westzeedijk 345 (Museumpark), www.nmr.nl
12 februari t/m 25 oktober 2009
Tentoonstelling: H5N1 – de evolutie van een griepvirus
Virussen zijn onzichtbaar en nauwelijks als ‘leven’ te beschouwen, maar ze planten
zich razendsnel voort en passen zich in rap tempo aan nieuwe omstandigheden aan.
H5N1 is een tentoonstelling over de evolutie van een griepvirus waar we allemaal van
weten en mee te maken hebben. Maar hoe zit het nu eigenlijk met die virussen?
Naturalis
Naturalis, Darwinweg 2, 2333 CR Leiden, www.naturalis.nl

16. 12 februari 2009 t/m 3 januari 2010
Tentoonstelling: eilandenbiogeografie (werktitel)
Bezoekers zwerven rond tussen verschillende eilanden, waarop steeds een ander
evolutieproces centraal staat. Zo zijn er eilanden zonder vijanden, eilanden van
onbeperkte mogelijkheden en eilanden van unieke vormen. Tijdens zijn reis met de
Beagle viel het Darwin op dat er op dicht bij elkaar liggende eilanden dieren leefden die veel
op elkaar leken maar toch verschillende soorten vormden. Bij Darwin’s Dock kun je meer te
weten komen over de evolutietheorie, de tijdsgeest waarin deze tot stand kwam en de
persoon Darwin.
Science center NEMO
Science center NEMO, Oosterdok 2, 1011 VX Amsterdam, www.e-nemo.nl
Vanaf voorjaar 2009
Tentoonstelling: Zoeken naar leven - van oersoep tot alien
Hoe is leven ontstaan op aarde? Hoe vind je het in het heelal? Wanneer is alles
gevormd? En waar zijn we uit opgebouwd? Deze nieuwe interactieve tentoonstelling
geeft antwoorden, maar zal bij de bezoeker ook veel nieuwe vragen oproepen om
over na te denken…...
Juni-augustus 2009
Tentoonstelling over robots (nog geen titel beschikbaar)
Een tentoonstelling over robots, die de ontwikkeling van robots laat zien, maar ook
aandacht heeft voor de culturele en maatschappelijke kant van robots - de naam is
tenslotte gemunt door de Tsjechische schrijver Karel Čapek in zijn toneelstuk R.U.R.
(Rossum's Universele Robots, 1920) – en kunstmatige intelligentie: de intelligente
robot de volgende stap in de evolutie?
Museum Boerhaave
Museum Boerhaave, Lange Sint Agnietenstraat 10, 2301 EG Leiden, 071-5214224,
www.museumboerhaave.nl
12 februari tot 31 december 2009
De wereld voor Darwin, een rondwandeling door Museum Boerhaave.
Geleid door een handzaam digitaal gidsapparaatje kunnen de bezoekers van
Museum Boerhaave kennisnemen van de ideeen over het ontstaan van het leven op
aarde en de variëteit der soorten in de 17de, 18de en 19de eeuw, voordat Darwin zijn
evolutietheorie poneerde. Het commentaar voor deze PDA-tour is ingesproken door
de bioloog Midas Dekkers en de fysicus en natuurkundige Cees Dekker, twee
hedendaagse levenswetenschappers die het lang niet altijd met elkaar eens zijn.
5 juni tot 15 november 2009:
Identiteit, een tentoonstelling over mensen.
Wie zijn wij? Waar komen we vandaan en wie of wat heeft ons gemaakt tot wat wij
zijn? Deze vragen hebben de mensheid vanaf het prille begin beziggehouden. Hoe
geleerden vanaf de 16de eeuw tot nu deze vragen over de menselijke identiteit
hebben proberen te beantwoorden ziet u in deze tentoonstelling.
Natuurhistorisch Museum Maastricht
Natuurhistorisch Museum Maastricht, De Bosquetplein 6/7, 6211 KJ Maastricht,
www.nhmaastricht.nl
12 februari - 21 juni
Tentoonstelling: quot;Darwin, Cuvier en het Grand Animal de Maestrichtquot;.

17. Het quot;Grand Animalquot; is de schedel van de Mosasaurus die rond 1770 in de St.
Pietersberg bij Maastricht gevonden werd. Sinds 1794 bevindt dit fossiel zich in
Parijs, waar het bestudeerd werd door Cuvier. De bevindingen van Cuvier speelden
een rol bij de theorie van Darwin. Verder zal er in juni in de tuin van het museum
aandacht zijn voor de experimenten van Darwin met planten en wormen, en het feit
dat Darwin zijn kinderen bij deze experimenten betrok.
Universiteitsmuseum Utrecht
Lange Nieuwstraat 106, 3512 PN Utrecht, tel. 030-2538008,
www.uu.nl/universiteitsmuseum
20 februari 2009 tot 1 februari 2010
Tentoonstelling: De evolutie draait door
De evolutie draait door daagt je uit om te kijken of je de evolutie weet te overleven.
Verplaats je in een broedse koolmees en maak kennis met de grillen van de natuur.
Als hiv-virus levert jouw razendsnelle aanpassingsvermogen een voorsprong op. In
de huid van een nijlpaard zie je hoe het je kan vergaan op een eiland. En als
aardappel tref je de ingenieuze aardappelziekte phytophthora en moet je maar zien of
je het redt. Evolutie speelt zich overal en altijd af, ook in onze directe omgeving. Nog
steeds veranderen soorten en gaat evolutie door..…... . Overleef jij het?
Teylers Museum
Teylers Museum Spaarne 16 2011 CH Haarlem, 023 5160960, www.teylersmuseum.nl
30 mei t/m 6 september 2009
De Ark van Noach
Ter gelegenheid van het internationale Darwinjaar 2009 besteedt Teylers Museum
aandacht aan zijn belangrijkste topstukken: de Homo Diluvii testis, het fossiel
waarvan men dacht dat het de mens was die de Zondvloed had aanschouwd en
overleefd. Tot ver in de 18e eeuw werd het zondvloedverhaal letterlijk opgevat en zag
men hierin een verklaring voor het ontstaan van fossielen. Wetenschappers uit de
17e en 18e eeuw probeerden zelfs de ark zo in te vullen dat alle dieren daarin
pasten. Hun plattegronden staan als introductie centraal. Geen wonder dat
eeuwenlang ook kunstenaars de ark als thema hadden, vooral het moment van
inscheping van de duizenden dieren. Ook de verbeelding van de ark komt op de
tentoonstelling tot uiting. Maar centraal staat vooral de lange weg tot het besef dat
soorten kunnen uitsterven.
Zoölogisch Museum Amsterdam:
Artis Aquarium, Plantage Kerklaan 38-40, 1018 CZ Amsterdam, www.science.uva.nl/zma en
www.artis.nl
12 februari t/m 31 december 2009
Tentoonstelling: Los van Darwin
Expositie over de wetenschappelijke relevantie van Darwins visie op evolutie aan de
hand van interviews met wetenschappers van allerlei richtingen.

18. 12 februari t/m 31 december 2009
Tentoonstelling Darwins correspondentie met Artis
Expositie over de correspondentie van Darwin met Artis. Darwin wilde weten hoe de
groene Javaanse pauw en de blauwe Indiase pauw in ontwikkeling verschilden en
wist dat Artis beide diersoorten bezat.
12 februari t/m 31 december 2009
Tentoonstelling Van luipaard tot lynx
Deze expositie toont fraaie katachtigen van verschillende continenten. Variatie van
nauw verwante diersoorten op verschillende eilanden en continenten opende Darwins
ogen over een mogelijk gezamenlijke voorouder.
Artis:
Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nl
Medio februari t/m 31 december 2009
Evolutiewandelroute door Artis
Gedurende het hele Darwinjaar 2009 voert een speciale wandelroute met
informatiepanelen langs Artisdieren, planten en objecten met boeiende weetjes uit en
inkijkjes in Darwins evolutietheorie. Waarom heeft een pauw zo’n onhandige grote
staart en hoe komt het dat een gorillaman zoveel groter is dan zijn vrouwen?
vanaf juni 2009
Film: De reis van Darwin
Mirage 3D Full Dome animatieproductie over het leven en werk van Darwin. Reis
mee op “the Beagle” via de Galapagoseilanden de wereld rond. Ontdek hoe Darwin al
wandelend op zijn “thinking path” zijn evolutietheorie verfijnde.
Zomervakantie (4 juli t/m 30 augustus 2009) en alle zaterdagavonden in juni, juli en
augustus 2009
Artis ZOOmeravonden
In juni is in het Artis Planetarium de première van de Mirage 3D Full Dome
animatieproductie over de reis van Darwin naar de Galapagoseilanden. Deze
productie zal daarna dagelijks draaien. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins
200ste geboortejaar en een Evolutieroute. Ook zijn er speciale “Darwin vertelt”
rondleidingen en vertellen de dierverzorgers over hun dieren.
Iedere zaterdagavond in juni, juli en augustus is Artis tot zonsondergang geopend.
Tijdens deze Artis ZOOmeravonden is de hele tuin tevens het podium voor theater,
dans, muziek en kinderactiviteiten. Bezoekers kunnen genieten van een rijk gevulde
picknickmand, terwijl de kinderen worden geschminkt tot prachtige dieren.
Herfstvakantie (17 t/m 25 oktober 2009)
Reis naar het onbekende
Gedurende de herfstvakantie staat Artis in het teken van de Reis naar het
Onbekende, het thema van oktober Wetenschapsmaand. Artis laat grote en kleine
bezoekers meedoen aan het grote landelijke Megalab onderzoek aan tuinslakken olv
Naturalis, Leiden. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins 200ste geboortejaar
en een Evolutieroute. In het Planetarium draait de Full Dome animatieproductie over
de reis van Darwin naar de Galapagoseilanden.
Kerstvakantie (19 december 2009 t/m 3 januari 2010)
Artis in Kerstsferen
Ontdek Artis in speciale kerststemming; met allerlei leuke activiteiten voor de
kinderen. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins 200ste geboortejaar en een
Evolutieroute. In het Planetarium draait de Full Dome animatieproductie over de reis
van Darwin naar de Galapagoseilanden en een speciaal kerstprogramma.
Universiteitsmuseum Groningen
Oude Kijk in 't Jatstraat 7a, 9712 EA Groningen, www.rug.nl/museum

19. 12 februari 2009 – medio januari 2010
Tentoonstelling: Is uitsterven erg? (voorlopige werktitel)
Over evolutie met gebruik van de natuur-historische collecties.
Industrion
Museumplein 2, Kerkrade, www.industrion.nl
9 juni 2009 t/m 3 januari 2010
Tentoonstelling Evolutie
Tentoonstelling volgt “de weg van het leven” waarbij vanuit verschillende
gezichtspunten naar het thema evolutie gekeken wordt. Aan bod komen de
geschiedenis, de culturele invloeden op de kijk op evolutie maar ook zaken als
mutaties, de rol van bepaalde dieren, het ontstaan van de mens en de invloed van de
mens op de evolutie. Er worden vragen gesteld, vragen als wanneer ging de mens
rechtop lopen, wanneer verloor hij zijn vacht of welke invloed oefent de moderne
mens uit op het verdere verloop van de evolutie.
Museon
Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag, www.museon.nl
Heel 2009
Tentoonstelling: Ontdek Darwin in het Museon!
Met een speciale Darwin-speurtocht richt de bezoeker zich op Darwin en de evolutie
in de vaste opstelling van het Museon. In het speurtochtboekje staan ook spannende
experimenten over de evolutie die thuis gedaan kunnen worden.
Tot en met 31 mei 2009
Tentoonstelling: Diepzee
Duik mee de diepzee in. In de tijdelijke tentoonstelling 'Diepzee' in het Museon wordt
een relatie gelegd tussen het leven in de diepzee en evolutie.
Wetenschappelijke symposia:
NWO
17 en 18 september, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Mauritskade 63, 1092 AD
Amsterdam, meer informatie: www.nwo.nl/eandb
Human Evolution and Behaviour
De Conferentie is de officiële afsluiting van het NWO programma Evolution and
Behaviour. Thema’s: Life History, Sex and Reproduction, Cooperation, Culture en
Human Evolutionary History.
Op 17 september is er een avondsessie: een Charles Darwin Commemorative
Lecture.
KNAW
• Evolution A Matter of Facts
15 september, Theatronzaal, Educatorium, De Uithof, Utrecht
Sprekers en thema’s:
Prof. Jack Middelburg: Bioturbation and the Cambrian Explosion
Prof. Paulien Hogeweg: Self-organization and evolution
Prof. Eugene V. Koonin: Origin and Evolution of Eukaryotic Genomes
Dr. Juan Keymer Vargara: Bacteria-based Evolutionary Game Theory
Prof. Dr. Jack T. Pronk: Directed Evolution in Bacteria
Prof. Walter Gehring: Development and Evolution of Eyes
Prof. Laurent Keller: Evolution of Cooperativity
Prof. Carel van Schaik: Primate Behavior and Human Evolution.

20. • Mini-symposium Evolution, 16 september, KNAW Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29,
Amsterdam
Sprekerslijst in voorbereiding. Aan de hand van een aantal voordrachten zal
gediscussieerd worden over evolutie.
Universiteit Gent i.s.m. Universiteit Maastricht
November
Een eendagssymposium over de actuele betekenis van Darwin en de evolutietheorie voor
wetenschappelijk onderzoek.
Naturalis en Museum Boerhaave
November: visies op Natuur
Publiekssymposia en -lezingen
KennisCafé- de Volkskrant, de Balie, science center NEMO
De Balie kleine Gartmanplantsoen 10, 1017 RR Amsterdam
Het grote Darwindebat
KNAW
oktober/november
Darwindialogen
De Darwindialogen zijn duolezingen van steeds een bioloog en een geoloog, psycholoog,
socioloog, taalkundige, econoom of theoloog waarin de invloed van de evolutietheorie binnen
de twee vakgebieden tegen het licht gehouden worden. Gericht op middelbare scholieren en
worden verspreid over het land georganiseerd.
Artis
Artis Planetarium, Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nl
Elke 1e dinsdag van de maand 2009, 20.00 uur
Darwin-lezingencyclus
Artis is een Kennistuin. Elke eerste dinsdag van de maand, twaalf keer per jaar, worden in
Artis om 20.00 uur speciale lezingen gegeven. Artis gaat over de samenhang van biologie,
geologie en astronomie en over actuele thema’s op het grensvlak van natuur en cultuur,
maatschappij en wetenschap. Diverse van de 12 jaarlijkse Artislezingen in 2009 zullen in het
teken staan van het Darwinjaar.
Universiteitsmuseum Groningen
Oude Kijk in 't Jatstraat 7a, 9712 EA Groningen, www.rug.nl/museum
Najaar 2009
Lezingencyclus over Darwin en evolutie i.s.m. Studium Generale Groningen
Onderwijs
Gezamenlijke science centra/musea

21. Hands on: evolutie
Lesmateriaal voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
Het Fonds Ondersteuning Science Centra maakt het mogelijk lesmateriaal voor het
Darwinjaar te ontwikkelen. In vier lessen maken leerlingen kennis met Darwin, fossielen,
natuurlijke selectie en evolutie. Het materiaal biedt een introductie op evolutie ter
voorbereiding van een bezoek aan een museum of science center. Ook zonder
museumbezoek is het materiaal te gebruiken.
Docenten kunnen een exemplaar bestellen bij e.looyen@uu.nl Onder vermelding van de
eigen naam en naam en adres van de school
Artis
Artis Planetarium, Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nl
Speciale lespakketten voor het Basis en voortgezet onderwijs
• Lespakket over Darwin en de evolutieleer, behorend bij de Full Dome productie (voor
schooljaar 2009/2010, dus vanaf najaar 2009), niveau Bovenbouw Havo/VWO
• Lespakket over Darwin en evolutieleer, niveau Bovenbouw Basisonderwijs
Naturalis
MEGALAB
Het brede publiek en scholen kunnen meedoen aan evolutieonderzoek naar de evolutie van
de tuinslak. Donkere tuinslakken komen meer voor in bosachtige omgeving, waar de
achtergrond bruinachtig is, terwijl tuinslakken in grasland meestal lichter gekleurd zijn: een
voorbeeld van evolutionaire aanpassing. Tuinslakken worden gegeten door zanglijsters.
Deze vogels zijn in de laatste 30 jaar op sommige plaatsen sterk achteruit gegaan. Een
gevolg zou zijn dat de tuinslak minder trouw aan hun bijbehorende leefomgeving zijn
gebonden dan vroeger. Een andere vraag is of de tuinslak zich aanpast aan de
klimaatverandering. Donkere huisjes waren vroeger in het noorden algemener dan in het
zuiden. Wij denken dat dit kwam doordat donkere huisjes in de zon sneller opwarmen, zodat
de slakken in koudere gebieden actiever kunnen zijn dan wanneer ze lichter gekleurd waren.
Meer informatie: http://www.evolutionmegalab.org/nl
Oktober Kennismaand
Evolutie zal het thema zijn van de jaarlijkse Oktober Kennismaand. Tijdens deze maand
zullen er verschillende activiteiten voor verschillende doelgroepen worden georganiseerd
(o.a. onderwijs – nationaal experiment, algemeen publiek - open dagen en speciale
activiteiten bij musea, geïnteresseerd publiek - algemeen wetenschapscongres).
Zie website: www.oktoberkennismaand.nl.
Diversen
Artis-themakalender 2009 Darwinjaar
In 2009 is het 200 jaar geleden dat Darwin geboren werd. 2009 is daarom uitgeroepen tot
Darwinjaar. Iets wat in Artis op passende wijze gevierd wordt. De beroemde bioloog legde
met zijn boek ‘The Origin of Species’ de grondslag voor de evolutietheorie – en daarmee ook
de moderne biologie. De Artis Jaarkalender 2009 staat in het teken van Darwin en Evolutie
en laat maar liefst 24 dieren zien, de meeste uit Artis, aangevuld met citaten van Darwins
hand, illustraties uit zijn boeken en een overzicht van komende activiteiten en evenementen
in Artis. Te koop voor € 12,50 in de winkel van het Artis Planetarium.

23. Bijlage 3:
Recept voor Segrijnslakken
Ons advies tegen veelvraten? Opeten! Zoals de Engelsen zouden zeggen: If you can't beat
them, eat them Vandaar hier het recept om van de Segrijnslak (escargots petit gris) te
genieten.
Ingrediënten
algemeen: azijn, grof zout.
voor de farce: 250 gr boter, 40 gr knoflook, 30 gr peterselie, 7 gr zout, 2.5 gr peper.
voor de court-bouillon: 1 l witte wijn, 1 bouquet garni, 1 ui, 2 of 3 wortels, 3 kruidnagelen,
zout en peper.
Bereiding
1. Laat de slakken gedurende een week 'nuchter' worden en laat ze 12 uur reinigen in azijn
met 2 à 3 eetlepels grof zout.
2. Was ze grondig en laat ze zachtjes koken gedurende een half uur.
3. Haal elke slak met een slakkentangetje uit zijn schelp en verwijder het zwarte gedeelte dat
de organen bevat aan het einde van het lijf.
4. Maak de huisjes droog.
5. Maak de court-bouillon door de slakken in een pan met 1 liter witte wijn, twee glazen
water, een bouquet garni, een ui met daarin 3 kruidnagels gestoken, zout, peper en 2 of 3
wortels.
6. Laat ze zachtjes koken met de deksel op de pan tot ze zacht zijn, regelmatig omroeren,
daarna proeven en de slakken terug in de huisjes steken.
7. Maak de farce door de gehakte knoflook en peterselie, zout en peper te mengen met de
boter.
8. Doe een lepel van deze farce in elk slakkenhuis, schik ze op een ovenvaste schaal en
verwarm ze gedurende 5 minuten in een hele hete oven.
Eet smakelijk !