Η συναισθηματική κατάσταση ενός απελπισμένου ανθρώπου που χάνει τη δουλειά του η απελπισία που νιώθει και όμως όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν συγκινούν κανένα γιατί για να αποκτήσεις συναισθήματα σεβασμό πρέπει να έχει ψυχή καθαρή (ανεξάρτητα αν πηγαίνεις στην εκκλησία και κάνεις δωρεές) και συνείδηση, που δυστυχώς δεν υπάρχουν από μιά τέτοια κοινωνία.

1. Γξάκκα από έλαλ άλεξγν, εξγάηε, κεηαλάζηε…
Καζόκνπλ θαη ζθεθηόκνπλ ζήκεξα θαη κέηξαγα ηα επξώ πνπ είρα ζηα ρέξηα κνπ. Τα θνηηνύζα θαη ηα κέηξαγα
θαη έςαρλα μαλά ηηο ηζέπεο κνπ κπαο κνπ είρε θύγεη θαλέλα λόκηζκα. Όρη όηη ζα κε έζσδε, 3 επξώ θαη 30
ιεπηά είρα έηζη θη αιιηώο. Απιά επειπηζηνύζα λα έβξηζθα θάηη αθόκα κπαο θαη αγνξάζσ θαλά έμηξα παθέην
καθαξόληα, γηα λα ηε βγάισ θαζαξή γηα θακηά βδνκάδα αθόκα.
Εόξηθα πνιύ ηα πξάγκαηα. Σην έιενο ηνπ γθξεκνύ, θαη μέξσ δελ είκαη κόλν εγώ έηζη. Κνηηάδσ γύξσ κνπ θαη
θαηαιαβαίλσ. Ο θόζκνο πεηλάεη αιιά ληξέπεηαη λα ην πεη. Νηξέπεηαη λα βγεη λα πεη γηα ηελ θηώρεηα ηνπ, όπσο
ληξέπνκαη θαη εγώ. Νηώζσ όηη ράλσ ηελ αμηνπξέπεηα κνπ. Καη ζπνπδέο έρσ, θαη πηπρίν έρσ, θαη πηάλνπλ ηα
ρέξηα κνπ ζε δνπιεηέο αιιά...
Βιέπεηε ν παηέξαο κνπ κε έκαζε από κηθξό, όηη ε γλώζε είλαη δύλακε. Όιν θαη θάπνπ ζα ρξεηαζηεί λα μέξεηο
πέληε πξάγκαηα. Καη θνπηζά ζηξαβά ηελ έβγαδα κέρξη ηώξα θάπσο θαζαξή. Σηελ ζηέξεζε πάληα, αιιά δελ
κπνξώ κνπ έθηαλαλ γηα λα παίξλσ ηα ηζηγάξα κνπ, λα παίξλσ θαη έλαλ θαθέ ζην ρέξη, άληε πνπ θαη πνπ λα
πεγαίλσ γηα θακηά κπύξα όηαλ είρε κπάια.
Τώξα όκσο? Τώξα δελ ππάξρεη αύξην έηζη όπσο είλαη ηα πξάγκαηα. Καλέλαο δελ ειπίδεη ζε ηίπνηα θαιύηεξν,
αθξηβώο γηαηί ηνπ έρνπλ αθαηξέζεη απηό ην δηθαίσκα κε ηνλ έλαλ ή ηνλ άιιν ηξόπν λα αληηιακβάλεηαη. Ναη
αληηιακβάλεζαη απηή είλαη ε νπζία. Γελ ζα πσ ηα κεγάια βαξύγδνππα ιόγηα πνπ άθνπζα από έλαλ
θπβεξλεηηθό εθπξόζσπν από θνληά ζε κηα εθδήισζε πνπ είκαη, όηη πξέπεη λα αιιάμνπκε κέζα καο, λα αιιάμεη
ε αηζζεηηθή καο θαη θαη θαη έλα ζσξό αθόκα θαλθάξεο.
Αλνύζηα ιόγηα όρη γηα λα πείζεη εκέλα, αιιά γηα λα πείζεη ηνλ εαπηό ηνπ κπαο θαη ρσλέςεη απηό πνπ ιέεη.
Δξγάηεο είκαη, θαη απηό δελ ζεκαίλεη όηη ηξώσ θνπηόρνξην. Γη απηό ιέσ δελ κπνξεί ν θόζκνο λα αληηιεθζεί.
Γελ κπνξεί λα θαηαιάβεη ην πην απιό πξάγκα. Φσξίο ηα δηθά ηνπ ρέξηα δελ θνπληέηαη ηίπνηα, άξα γηαηί ην
δέρεηαη έηζη απιά λα ηα μεπνπιήζεη γηα έλα μεξνθόκκαην?
Γηαηί δελ αληηιακβάλεηαη όηη ρσξίο ηνλ εξγάηε, γηαηί όινη νη ππόινηπνη πιελ ησλ ιίγσλ θαη εθιεθηώλ εξγάηεο,
είκαζηε δνπιεηά δελ κπνξεί λα ππάξμεη? Άξα πξόνδνο δελ κπνξεί λα ππάξμεη, άξα πνιηηηζκόο δελ κπνξεί λα
ππάξμεη, άξα ε πεξηβόεηε αλάπηπμε δελ κπνξεί λα ππάξμεη θαη πνιιά αθόκα.
Αιιά μέραζα θηαίλε θαη νη κεηαλάζηεο. Ναη νη θαθνί καο κεηαλάζηεο. Απηνί πνπ καο πήξαλ ηηο δνπιεηέο. Όπσο
εγώ πρ, έρσ πάξεη πνιιέο δνπιεηέο απηή ηε ζηηγκή θαη γη απηό θνηηάσ κε κεγάιε ζνθία ην πώο ζα μνδέςσ ηα
3,30 επξώ πνπ έρσ ζην ρέξη κνπ γηα λα επηβηώζσ κέρξη όζν πάεη. Γηαηί έθπγα από ηελ ρώξα κνπ επεηδή εθεί
κε ζεσξνύζαλ Έιιελα θαη ήξζα εδώ γηα λα κε πνπλ Αιβαλό. Καη πόζνη αθόκα λα είλαη έηζη άξαγε? Ναη
ήκαζηαλ ακόξθσηνη θαη εθεί, γηαηί πάληα νη κεηαλάζηεο είλαη ακόξθσηνη. Ναη ζέιακε λα πηνύκε ην αίκα ηνπ
Έιιελα εξγάηε θαη λα ηνπ θιέςνπκε ηε δνπιεηά. Να ηνπ θάκε ηε ζέζε κε ιίγα ιόγηα γηαηί πάληα έηζη είλαη.
Γελ κε ξώηεζε θαλείο γηαηί έθπγα, βέβαηα, όρη κόλν εγώ, αιιά εθαηνκκύξηα θόζκνο πνπ έρεη έξζεη εδώ πέξα
θαη έρεη κεηαλαζηεύζεη είηε ζηελ Διιάδα είηε από ηελ Διιάδα γηα αιινύ. Γελ καο ξώηεζε θαλείο αλ ην
ραξήθακε απηό πνπ δήζακε. Καη λαη εθεί δελ ήκαζηαλ απινί εξγάηεο, δελ ήκαζηαλ ακόξθσηνη, δελ ήκαζηαλ
δεηηάλνη. Καη κόξθσζε είρακε, θαη ην ζπίηη καο είρακε θαη ηε δνπιεηά καο επίζεο. Αιιά ηη βόιεπε ηόηε? Φηελά
εξγαηηθά ρέξηα…θαη πνπ ηα βξίζθεηο πην εύθνια? Σε ρώξεο δηαιπκέλεο, ζε ρώξεο θαηαθξενπξγεκέλεο από ηνλ
πόιεκν πνπ θαη ε πιεηνςεθία ζπκκεηείρε κε ηνλ έλαλ ή ηνλ άιιν ηξόπν. Άκεζα ή έκκεζα. Μελ ηνπο
γελλνύληαη ινηπόλ εξσηεκαηηθά όισλ απηώλ γηαηί έξρνληαη εδώ πέξα. Γελ έξρεηαη θαλέλαο γηα έλα θαιύηεξν
αύξην, έξρεηαη γηαηί ηνπο μεξηδώλνπλ όπσο άρξεζηα ρνξηάξηα ζε κηα απιή θαη κεηά ηα πεηάλε ζηα ζθνππίδηα.
Αιιά μεθεύγσ από ην ζέκα κνπ, είλαη θαη ιίγν ε ζθέςε βαξηά. Μέξεο ηώξα πξνζπαζώ πξαγκαηηθά λα κελ ηα
βάισ θάησ. Καη πιένλ πνπ έρσ θηάζεη ζηα όξηα ηεο πείλαο, θαηαιαβαίλσ γηαηί ηα ράλεη ν θόζκνο. Γηαηί θηάλεη
έλα βήκα πξηλ ηελ απηνθηνλία, ή ζηελ απηνθηνλία. Γηαηί θηάλεη λα ςάρλεη ηα ζθνππίδηα γηα λα βξεη θαγεηό.
Γηαηί μεπνπιάεη όηη έρεη αμία ζην ζπίηη ηνπ. Γηα έλα πηάην θαί. Γηα λα κπνξέζεη λα επηβηώζεη ζα δνπιέςεη θαη κε
1,5 επξώ ηελ ώξα γηα 12 ώξεο θαη παξαπάλσ.
Καη όια απηά γηαηί? Γηαηί δελ έρεη ν θόζκνο αθόκα αληηιεθζεί ηε δύλακε ηνπ. Έλα πξάγκα κε θξαηάεη όξζην ην
ηειεπηαίν δηάζηεκα. Όηη έρσ μεθάζαξν ζην θεθάιη κνπ, ζην κπαιό κνπ ζηε ζπλείδεζε κνπ όηη απηή ε δσή
δελ κνπ αμίδεη. Όηη ππάξρεη έλα θαιύηεξν κέιινλ πνπ κπνξώ λα παιέςσ γη απηό. Όηη είκαη εξγάηεο θαη εγώ
παξάγσ απηόλ ηνλ πινύην πνπ ηνλ θαξπώλνληαη απηνί νη ιίγνη θαη παξαζηηνύλ απηή ηε ζηηγκή ζην δηθό κνπ
θνξκί θαη εθαηνκκύξηα αθόκα εξγαηώλ, θαη ηνπο μεδνπκάλε κέξα-λύρηα. Καη απηόο ν πινύηνο ζα γίλεη θάπνηα

2. ζηηγκή δηθόο καο. Γηαηί ην ζάπην ηνπο ην ζύζηεκα έρεη ηειεησκό. Γελ κπνξεί λα ζπλερίδεη έηζη γηα πάληα. Γελ
κπνξεί κηα ρνύθηα από παξάζηηα θεθαιαηνθξάηεο λα θαπειεύεηαη ην κόρζν εθαηνκκπξίσλ εξγαηώλ. Καη ζα
έξζεη ε κέξα πνπ όια απηά ζα γίλνπλ θάπνηε δηθά καο θαη ζα ηα ραηξόκαζηε εκείο πνπ ηα παξάγνπκε.
Καη γηα ην θίδη ηνπ θαζηζκνύ, ηη λα πσ? Τη λα πξσηνπώ άιισζηε. Ζ ζηδεξά γξνζηά ηνπ θαπηηαιηζκνύ γηα λα
ηζαθίζεη ηνπο εξγάηεο. Έιιελεο θαη μέλνπο. Όπσο Έιιελα δνινθόλεζαλ πξηλ ιίγεο κέξεο έηζη κπνξεί λα
δνινθνλήζνπλ θαη εζέλα πνπ δηαβάδεηο απηό ην θείκελν. Γηαηί ν ρξπζαπγίηεο δε πήξε κόλνο ηνπ ην όπιν,
αιιά ην ίδην ην ζύζηεκα ηνλ εθνδίαζε κε απηό γηα λα κπνξεί λα ζθνηώλεη όπνηνλ ζθέθηεηαη θαη λα ζπέξλεη ην
θόβν. Γηαηί ην θεθάιαην δελ θνηηάεη ρξώκα, θύιν, έζλνο θιπ θιπ. Κνηηάεη κόλν πσο ζα ζε εθκεηαιιεπηεί κε
όπνηνλ ηξόπν κπνξεί. Ζ κάζθα ηνπ κπνξεί λα αιιάδεη θάζε θνξά, λα παίξλεη θηιειεύζεξν, ζνζηαιδεκνθξαηηθό,
λαδηζηηθό ζηπι, αιιά ν ζηόρνο ηνπ ζα παξακέλεη ν ίδηνο. Ζ εθκεηάιιεπζε ηνπ εξγάηε ζην έπαθξν γηα ηα δηθά
ηνπο θέξδε. Καη βξίζθνπλ κηα ραξά εθόδηα θαη ζηα αξηζηεξνύηζηθα ηνπο. Ωξαία ηε βάδνπλε θαη απηή ηε κάζθα
ηνπο έμσ ζηνλ θόζκν νη δήζελ αγσληζηέο, νη δήζελ αξηζηεξνί, νη δήζελ «έια λα θάλνπκε απεξγία δηαξθείαο»,
αιιά πξώηνη ζηελ απεξγνζπαζία, θαη κέζα ζηε δνπιεηά κε ζθπκκέλν ην θεθάιη βάδνπλε ην ιηζαξάθη ηνπο ζηγά
ζηγά.
Τέινο πάλησλ καθξήγνξν πάιη θαη ζα αξρίζσ λα ιέσ δηάθνξα από δσ θη από θεί. Έλα πξάγκα όκσο θπξηαξρεί
ζην θεθάιη κνπ απηέο ηηο κέξεο, πνπ κνπ δίλεη δύλακε. Τν ζύλζεκα πνπ θσλάδνπκε θάζε θνξά ζηηο απεξγίεο,
ζε πεξηθξνπξήζεηο, ζε πνξείεο θαη όρη κόλν. «Φσξίο εζέλα γξαλάδη δελ γπξλά, εξγάηε κπνξείο ρσξίο
αθεληηθά». Απηό πξέπεη λα αληηιεθζεί ν θόζκνο ηε δύλακε απηώλ ησλ ιέμεσλ, θαη ν δξόκνο γηα ηελ
αλαηξνπή απηνύ ηνπ ζάπηνπ ζπζηήκαηνο είλαη εύθνινο.
Κιείλνληαο ζέισ λα αθηεξώζσ απηό ην πνίεκα ηνπ Μπξερη ζηνλ άηπρν λεθξό Παύιν Φύζζα.
Απηνί πνπ βξίζθνληαη ςειά
Θεσξνύλε ηαπεηλό
Να κηιάο γηα ην θαΐ
Ο ιόγνο; Έρνπλε θη όιαο θάεη
Οη ηαπεηλνί αθήλνπλε ηνλ θόζκν
Φσξίο λα’ρνπλε δνθηκάζεη θξέαο ηεο πξνθνπήο
Πώο λ’αλαξσηεζνύλ πνύ’ζε έξρνληαη
Καη πνύ πεγαίλνπλ
Δίλαη ηα όκνξθα δεηιηλά ηόζν απνθακσκέλνη
Τν βνπλό θαη ηελ πιαηεηά ηε ζάιαζζα
Γελ ηά’ρνπλ αθόκα δεη
Όηαλ ζεκαίλεη ε ώξα ηνπο
Αλ δελ λνηαζηνύλ νη ηαπεηλνί
Γη’απηό πνπ είλαη ηαπεηλό
Πνηέ δελ ζα πςσζνύλ
Τν εκεξνιόγην
Γελ δείρλεη αθόκα ηελ εκέξα
Όινη νη κήλεο, όιεο νη εκέξεο
Δίλαη αλνηρηέο
Κάπνηα απ’ απηέο ζα ζθξαγηζηεί
Μ’ έλαλ ζηαπξό
Οη εξγάηεο θσλάδνπλ γηα ςσκί
Οη έκπνξνη θσλάδνπλ γη’αγνξέο
Οη άλεξγνη πεηλνύζαλ
Τώξα πεηλάλε θη όζνη εξγάδνληαη
Απηνί πνπ αξπάλε ην θαΐ απ’ ην ηξαπέδη
Κεξύρλνπλ ηε ιηηόηεηα
Απηνί πνπ παίξλνπλ όια ηα δνζήκαηα
Εεηάλε ζπζίεο

3. Οη ρνξηάηνη κηιάλε ζηνπο πεηλαζκέλνπο
Γηα ηηο κεγάιεο επνρέο πνπ ζα’ξζνπλ
Απηνί πνπ ηε ρώξα ζέξλνπλε ζηελ άβπζζν
Λεο πσο ε ηέρλε λα θπβεξλάο ην ιαό
Δίλαη πνιύ δύζθνιε γηα ηνπο αλζξώπνπο ηνπ ιανύ
Απηνί πνπ βξίζθνληαη ςειά ιέλε
Πόιεκνο θαη εηξήλε
Δίλαη δπν πξάγκαηα νιόηεια δηαθνξεηηθά
Όκσο ε εηξήλε ηνπο θαη ν πόιεκόο ηνπο
Μνηάδνπλ όπσο ν άλεκνο θη ε ζύειια
Ο πόιεκνο γελληέηαη απ’ ηελ εηξήλε ηνπο
θαζώο ν γηνο από ηελ κάλα
έρεη ηα δηθά ηεο απαίζηα ραξαθηεξηζηηθά
ν πόιεκόο ηνπο ζθνηώλεη
ό,ηη άθεζε όξζην ε εηξήλε ηνπο
Όηαλ απηνί πνπ είλαη ςειά
Μηιάλε γηα εηξήλε
Ο απιόο ιαόο μέξεη
Πσο έξρεηαη ν πόιεκνο
Όηαλ απηνί πνπ είλαη ςειά
Καηαξηνύληαη ηνλ πόιεκν
Γηαηαγέο γηα επηζηξάηεπζε
Έρνπλ ππνγξαθεί
Σηνλ ηνίρν κε θηκσιία γξακκέλν
Θέινπλε πόιεκν
Απηόο πνπ ην΄ρε γξάςεη
Έπεζε θη όιαο
Απηνί πνπ βξίζθνληαη ςειά ιέλε
Να ν δξόκνο γηα ηε δόμα
Απηνί πνπ είλαη ρακειά ιέλε
Να ν δξόκνο γηα ην κλήκα
Τνύηνο ν πόιεκνο πνπ έξρεηαη
Γελ είλαη ν πξώηνο
Πξηλ απ’ απηόλ γίλαλε θη άιινη πόιεκνη
Όηαλ εηέιεησζε ν ηειεπηαίνο
Υπήξραλ ληθεηέο θαη ληθεκέλνη
Σηνπο ληθεκέλνπο ν θησρόο ιαόο
Πέζαηλε απ’ ηελ πείλα
Σηνπο ληθεηέο ν θησρόο ιαόο
Πέζαηλε ην ίδην
Σαλ ζα’ξζεη ε ώξα ηεο πνξείαο
Πνιινί δελ μέξνπλ
Πσο επηθεθαιήο βαδίδεη ν ερζξόο ηνπο
Ζ θσλή πνπ δηαηαγέο ηνπο δίλεη
Δίλαη ηνπ ερζξνύ ηνπο ε θσλή
Δθείλνο πνπ γηα ηνλ ερζξό κηιάεη
Δίλαη ν ίδηνο ηνπο ν ερζξόο
Νύρηα
Τ’αλδξόγπλα μαπιώλνπλ ζην θξεβάηη ηνπο
Οη λέεο γπλαίθεο ζα γελλήζνπλ νξθαλά
Σηξαηεγέ ην ηαλθο ζνπ

4. Δίλαη δπλαηό κεράλεκα
Θεξίδεη δάζε νιόθιεξα
Κη εθαηνληάδεο άλδξεο αθαλίδεη
Μόλν πνπ έρεη έλα ειάηησκα
-ρξεηάδεηαη νδεγό
Σηξαηεγέ ην βνκβαξδηζηηθό
Δίλαη πνιπδύλακν
Πεηάεη πην γξήγνξα απ’ ηνλ άλεκν
Κη απ’ ηνλ ειέθαληα ζεθώλεη βάξνο πην πνιύ
Μόλν πνπ έρεη έλα ειάηησκα
-ρξεηάδεηαη πηιόην
Σηξαηεγέ ν άλζξσπνο είλαη ρξήζηκνο πνιύ
Ξέξεη λα πεηάεη
Ξέξεη θαη λα ζθνηώλεη
Μόλν πνπ έρεη έλα ειάηησκα
-μέξεη λα ζθέθηεηαη
Μπέξηνιλη Μπξερη-”Γεξκαληθό Δγρεηξίδην Πνιέκνπ”
(Πνηήκαηα ηνπ Σβέληκπνξγθ, 1939)
Τ.Α. (έλαο άλεξγνο, πηπρηνύρνο, απάηξηδνο κεηαλάζηεο)