Salamur Rochman
32
XI MIPA 2
SMAN 1 KOTA PASURUAN
Tembang
Macapat
01

1.Filosofi Tembang Macapat (03)
2.Ancase Tembang Macapat (03)
3.Jenis Tembang Macapat (4-5)
4.Pangerten Guru Gatra, Guru
Wilangan,Lan Guru Lagu (06)
5.Tabel Guru Gatra, Wilangan, Lagu
saka Tembang Macapat (06)
6.Unsur Kebahasaan Tembang
Macapat Lan Tuladhane (7-8)
Daftar Isi
02

Filosofi Tembang
Macapat
Ancase Tembang
Macapat
Tembang Macapat diyakini dening akeh wong Jawa minangka
kumpulan tembang kang nduweni teges proses urip e manungso ,
proses kang di paringake denying gusti Allah. nganti manungso
bali marang panjenengane . Ciri ciri wiwit lair nganti mati di
gambarake kanthi runtut ing tembang macapat sewelas.
minangka hiburan, estetika, pendhidhikan, pagelaran tradisional,
sarana korespondensi, humming kanca sing makarya, mantra
kanggo ngusir bala, upacara kumpul
03

wiwit tuwuh, jaman enom dolanan lan
kumpul ngolah ngolah pikiran
tresna, olah rasa utawa fase jatuh cinta
sing artine tati utawa meniti yaiku fase
pembentukan jati diri
lahir e bayi, ing urutan iki lahir e jabang
bayi di ciriake kale tangisan. bayi
manungso lahir nduweni 4 nafsu bantu
kawuripan
Jenis Tembang
Macapat
nerangke alam roh utowo proses
pembentukan manungso
Mijil
Sinom
Kinanthi
Asmaradana
Maskumambang
04

Pocung
Durma
Pangkur
Gambuh
Asmaradana
Megatruh
Dhandanggula
fase di balikno neng alam
semesta yaiku kubur
fase pisah e nyawa seka jasad
perbaikan tingkah laku sosial
dhandanggula pait manise dunyo
golek kesejahteraan
sandang,pangan,lan papan
nyatu lan dadi siji, podo podo
ngenafkahi keluarga e, nyatukake
tresna ing rumah tangga
teko singkatan nyingkat nyingkur,
fase biso ngontrol hawa nafsu lan
kesenangan dunyo
05

guru gatra yaiku cacahing utawi jumlah ing gatra ing
tembang macapat
guru wilangan yaiku cacahing wanda ing saben sagatra
guru lagu yaiku tibaning swara ing saben ing pangkasan e
gatra
Guru Gatra
Guru lagu
Guru Wilangan
06

Tembung Saroja, yaiku tembung loro utawa luwih kang
tegese padha utawa meh padha lan dinggo bebarengan
kanggo mbangetake.
Tuladhane tembung japa mantra
Tembung Garba, yaiku tembung loro sing digandheng dadi
siji kanggo nyocogake cacahe wanda ing sajroning
tembang lan kanggo ngringkes tembung ing sajroning
ukara.
Tuladhane tembung maharsi saka tembung maha + resi
Tembung Kawi, yaiku yaiku tembung – tembung kang asale
saka basa jawa kuna.
Tuladhane tembung sira tegese kowe
Garba
Kawi
Saroja
Unsur Kebahasaan
Tembang Macapat
07

Sandi Asma, yaiku aran kang biasane wujud aran asli
panciptane tembang.
Tuladhane rarasing kang sekar sarkara mrik (tembung sekar)
Tembung dasanama, yaiku wong siji duwe jeneng nganti
sepuluh, malah kadhang luwih, kang padha tegese utawa meh
padha tegese. Tuladhane tembung sira tegese kowe,
sampeyan, penjenengan, lan sapanunggalane
Asma
Dasanama
08