İslam Ceza Hukuku-Giriş

1. İSLAM CEZA HUKUKU BATI KAYNAKLI HUKUK SİSTEMİ Kamu/Âmme Hukuku Esas Teşkilat Hukuku İdare Hukuku Ceza Hukuku Usul Hukuku Devletler Umumî Hukuku Umumî Amme Hukuku Şahıslar/Husu sî Hukuk Ticaret Devletler Hususî Hukuku Medenî Hukuk Şahıs Aile Eşya Borçlar Miras

2. İSLAM CEZA HUKUKU İSLAM HUKUKUNUN SİSTEMİ İbâdât Muamel ât Ukubât

3. -GIRIŞ DERSI- 5 İbâdât • Temizlik • Namaz • Oruç • İtikaf • Zekat • Hac • Cihat • Yeminler • Adak-Kurban • Yiyecek ve İçecekler Muamelât • Nikah-Talak-Îlâ- Zıhar-Li‘ân Bahisleri • Buyû‘ Bahisleri • İcâre Bahisleri • Cu‘l • Şirket • Rehn • Hacr • Sulh • Kefâlet • Vasiyetler • Ferâiz: Miras Hukuku • Itk Ukubât • Hadler • Kısâs • Cirâh • Diyet • Kasâme • Akıle • Ta‘zir

4. İSLAM CEZA HUKUKU GÜNAH KAVRAMI ⮚ Farsça bir kelime olan ve sözlükte “suç” anlamına gelen günâh, dinî bir kavram olduğu için kutsal ve tabiat üstü varlık alanlarıyla bağlantılıdır. ⮚ Beşerî kanun ve kuralların çiğnenmesi suç olarak adlandırılırken dinî alandaki hata ve aşırılıklar günah olarak nitelendirilmektedir. ⮚ Kaynaklar, Câhiliye Arapları’nın günah anlayışına sahip olduklarını, ancak âhiret hayatına inanmadıklarından günah işleyenlerin karşılaşacakları cezaların fakir düşmek, hastalanmak gibi sadece dünyada gerçekleşecek türden olduğuna inandıklarını kaydeder. ⮚ Onların günah saydıkları davranışlar arasında tanrılara saygısızlık, bahîre, sâibe, vasîle ve hâmî adını verdikleri hayvanlardan faydalanmak, belli bir süre geçmeden kesilen kurban etinden yemek, yakın akraba ile evlenmek, adam öldürmek, hırsızlık ve evli kadının zina etmesi gibi hususlar bulunmaktadır.

5. İSLAM CEZA HUKUKU GÜNAH KAVRAMI Kur’an-ı kerim’de ve hadis metinlerinde günah kavramını ifade eden kelimeler: ❖ İsm: İşleyene ceza gerektiren, insanı hayır ve sevaptan alıkoyan fiil veya bundan doğan sorumluluk. ❖ Zenb: “Sonu kötü olan fiil» anlamına gelir. İsm kelimesinin eş anlamlısı kabul edilen zenb “mükellefin gayri meşrû işi” demektir. ❖ Vizr: Ayetlerin çoğunda mânevî yük ve sorumluluk ilgisiyle ism yerine kullanılmıştır. ❖ Cünâh: “Kişiyi haktan saptıran fiil veya davranış” anlamındaki cünâh da Kur’an’da geçtiği yirmi beş yerde daha çok insanlar arasındaki münasebetler için kullanılmaktadır. ❖ Hûb: Hûb kelimesi ise Kur’ân-ı kerîm’de yetim malı yiyenler için doğrudan “günah” anlamında yer almaktadır

6. İSLAM CEZA HUKUKU SUÇ KAVRAMI ⮚ Suç sözlükte “törelere ve ahlâk kurallarına aykırı davranış ya da bir toplumda haksız sayılıp yazılı yazısız kurallarla yasaklanan ve yaptırıma bağlanan eylem” mânasına gelir. ⮚ Klasik fıkıhta dar anlamıyla suçu karşılayan genel kabul görmüş bir terim yoktur. Cürm ve cerîme kelimeleri fıkıhta günah, suç ve haksız fiili kapsayacak genişlikte kullanılır. ⮚ Mâverdî cerîmenin çoğulu olan cerâimi “allah’ın had veya ta‘zîr cezasıyla caydırdığı şer‘î yasaklar” (yasak fiiller) şeklinde tarif etmişse de bu kullanım fıkıh literatüründe yaygınlaşmamıştır. ⮚ Genel olarak “suç” anlamını da karşılamakla birlikte cinâyet kelimesi yaygın biçimde adam öldürme ve yaralama (müessir fiil) suçları için kullanılır. ⮚ Âyet ve hadislerde cerm kökünden türeyen kelimeler suç ve günah işlemeyi ifade etmek üzere sıkça geçer. ⮚ Cürüm yanında cünha ve kabâhat de modern dönemde Türk Ceza Hukuku’nda “suç” mânasında kullanılan kavramlardır. ⮚ Çağdaş Arapçada suç terimi umumiyetle cerîme veya cinayet kelimeleriyle ifade edilmektedir.

7. İSLAM CEZA HUKUKU SUÇ KAVRAMI ⮚ Modern hukukta suç genel teorisi suçun ne olduğunu ve diğer hukuka aykırı fiillerden nasıl ayırt edildiğini, suçun varlığı için zorunlu olan unsurları, suça etki eden (ağırlaştıran ve hafifleten) sebepleri, suçu cezalandırılabilir hale getiren şartları, suçun ne zaman ortadan kalktığını inceler; ardından çeşitli suçları hangi hukukî değeri korumayı amaçladığını dikkate alarak kişilere karşı işlenen suçlar, mal varlığı aleyhine işlenen suçlar vb. Şekillerde gruplara ayırıp bunlara özgü teorik meseleleri ele alır. ⮚ Fıkıhta suçlar “cinâyât, kısas, diyât, ukūbât, hudûd, serika, eşribe” gibi başlıklar altında sistematize edilerek ele alınmakla birlikte konuların işlenişinde meseleci metot hâkim olduğundan klasik fıkıh literatüründe bugün bilinen şekliyle ceza hukuku teorisine, dolayısıyla suç genel teorisine rastlanmaz; fakat böyle bir teoriyi ortaya koymaya imkân verecek zengin bir malzeme bulunmaktadır.

8. İSLAM CEZA HUKUKU SUÇ KAVRAMI ⮚ Çağımızda Abdülkādir Udeh, batı hukuku kavramlarından yararlanarak bu malzemeyi değerlendiren bir islâm ceza hukuku teorisi denemesi gerçekleştirmiş, bu yöndeki çalışmalar Muhammed Ebû Zehre ve Ahmed Fethî Behnesî gibi müellifler tarafından sürdürülmüştür. ⮚ Konuya ilişkin hükümler çağdaş Arapça literatürde “el-cerîme” adlı müstakil eserler yanında “et-teşrîu’l-cinâî, nizâmü’t-tecrîm ve’l-ikāb, el-fıkhü’l-cinâî” gibi eserlerin bu adı taşıyan başlıkları veya “el-cinâyât” başlığı altında işlenmektedir.

9. MAHKUM FIH BAĞLAMINDA SUÇLAR Sırf Allah Hakkı Olan Hükümler İbadet Niteliği Taşıyan Fiiller Vergi Niteliğini Haiz İbadetler Vergi Tam Ceza Hükümleri/Hadler Zina İçki İçme Hırsızlık Silahlı Gazp, Soygun, İsyan Sınırlı Ceza Hükmü İbadet Niteliğini Haiz Ceza Hükümleri Bizzat Allah Hakkı Sırf Kul Hakkı Olan Hükümler Fertlerin Mal Üzerindeki Mali Sonuç Doğuran Hakları Allah Hakkının Ağır Bastığı Hükümler Kazf Haddi Kul Hakkının Ağır Bastığı Hükümler Kısas

10. CEZASININ BELLI OLUP OLMAMASI BAĞLAMINDA SUÇLAR Hadler Hırsızlık Yol Kesme ve Eşkıyalık Zina Kazf Şarap İçmek İrtidat İsyan ve İhtilal Kısas- Diyet Kasten Adam Öldürmek Yaralama ve Sakatlama Tazir

11. İSLAM CEZA HUKUKU SUÇ KAVRAMI Suç Kavramının Unsurları 1. Kanunî Unsur: 2. Maddî Unsur: 3. Hukuka Aykırılık: 4. Manevî Unsur:

12. SUÇ KAVRAMI Suç Kavramının Unsurları 1. Kanunî Unsur: Yapılan fiilin kanundaki tanıma uymasını ifade eder. Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemeyeceğini ifade eden suçta kanunîlik ilkesine dayanan bu unsurun ilk şartı, işlenen fiilin ceza hukukunda kaynak değerini haiz bir metinde düzenlenmiş bulunması, ikinci şartı fiilin bu tanıma uygun olmasıdır. 🡺 Kanunsuz Suç Olmaz/Kanunsuz Ceza Olmaz.

13. SUÇ KAVRAMI Suç Kavramının Unsurları 2. Maddî Unsur: Suçun maddî unsuru fiildir. Fiil hareket, netice ve nedensellik bağını ifade eden bir kavramdır. Bir suçun söz konusu olabilmesi için olumlu ya da olumsuz bir hareketin bulunması gerekir; hareketsiz suç olmaz. Dolayısıyla hareket şeklinde belirmeyen, düşünce aşamasında kalan durumlar cezalandırılamaz. Ceza hukukunun belirli düşüncelerin ifade edilmesini cezalandırmasının sebebi bunların belirli şekilde dışa yansımasının toplumsal barışı tehlikeye düşürdüğü inancıdır. Fıkıhta da dış dünyaya yansımayan düşünceden dolayı kişinin sorumlu sayılmaması ilkesinin benimsendiği görülür; irtidad fiilinin suç sayılması ise toplumsal barışı ihlâl bağlamında değerlendirilebilir.

14. SUÇ KAVRAMI Suç Kavramının Unsurları 3. Hukuka Aykırılık: “Fiilin yalnızca ceza hukukuyla değil bütün hukuk düzeniyle çatışma halinde bulunması” demektir. Tipikliğin gerçekleştirilmesiyle birlikte kural olarak hukuka aykırılık da gerçekleşir. Bununla beraber tipik davranış bütün hukuk düzenine göre değerlendirilmeli ve ek bir denetime tâbi tutulmalıdır. Fiil ancak bu yönüyle değerlendirildikten sonra onun hukuka uygun veya aykırı olduğu konusunda nihaî karar verilmiş olur. Hukuka aykırılığı ve bunun sonucu olarak tipe uygun fiilin cezalandırılması imkânını ortadan kaldıran bu özel sebeplere hukuka uygunluk sebepleri adı verilir. Hukuka uygunluk sebepleri kanun hükmünün ve yetkili merciin emrinin yerine getirilmesi, meşrû savunma, zorunluluk hali, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızasıdır.

15. SUÇ KAVRAMI Suç Kavramının Unsurları 1. Manevî Unsur: Fâil ile fiil arasında psişik bağın bulunmasını ifade eder. Fâilin kusurlu sayılabilmesi için hem kusurlu hareket etmeye ehil hem de somut olayda kusurlu hareket etmiş olması gerekir. Bu açıdan mânevî unsur isnat yeteneği/mesuliyet ve kusurluluk olarak ikiye ayrılır. “Anlama ve davranışları yönlendirme yeteneği” anlamına gelen isnat yeteneğini ortadan kaldıran sebepler yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır-dilsizliktir. Kusur, bir fiilin isnat yeteneği bulunan bir kimse tarafından bilerek ve isteyerek veya en azından bilerek yapılmasıdır. Ceza hukukunun en önemli ilkelerinden, “kusursuz suç ve ceza olmaz” ilkesi fâili hak etmediği aşırı yaptırımlara karşı korur.

16. CEZA KAVRAMI Cezanın sözlük ve ıstılâhî anlamı: Sözlükte isim olarak “bir şeyin bedeli ve karşılığı”, masdar olarak da “iyi veya kötü olan bir fiil ve davranışın tam ve yeterli karşılığını vermek” anlamına gelir. İslâm literatüründe cezanın terim olarak biri genel, diğeri özel olmak üzere başlıca iki mânada kullanıldığı görülür. Sözlük anlamıyla da bağlantılı olan genel anlamda ceza, dünyevî veya uhrevî mahiyette özendirici veya caydırıcı müeyyideden ibarettir. Özel anlamda ise dünyada hukuk düzeni tarafından suçluya uygulanacak maddî ve mânevî müeyyideyi ifade eder. Bu mânadaki cezayı arap dilinde ukūbet kelimesi, ceza hukukunda ise el-fıkhü’l-cinâî veya et-teşrîu’l- cinâî terimleri karşılamaktadır.

17. CEZA KAVRAMI Hadler Hırsızlık Yol Kesme ve Eşkıyalık Zina Kazf Şarap İçmek İrtidat İsyan ve İhtilal Kısas- Diyet Kasten Adam Öldürmek Yaralama ve Sakatlama Tazir

18. Cezâî Müeyyidele r Ölüm Uzuvda Kısas Celde Hapis Sürgün Kefâret Mâlî Ceza

19. Cezalandırm a İlkeleri Kanunîlik Şahsîlik Genellik Suç-Ceza Dengesi Adalet ve Hakkaniyet

20. Cezanı n Düşme si Suçlunun Ölümü Kısas Edilecek Uzvun Yokluğu Suçlunun Tevbesi Sulh Af Kısasa Varis Olmak Zaman Aşımı

İslam Ceza Hukuku-Giriş

Vous êtes en train de lire un aperçu.

Consultez-les par la suite

İslam Ceza Hukuku-Giriş

Plus De Contenu Connexe

Plus récents (15)

À la une (20)