1. FONETIK FONOLOGI
NOR ATHIRAH BINTI NAZLIE LEONG D20121057983
NURHAFIZAH BINTI RAZALI D20121057997
SITI NURBAYAH BINTI RASID D20121057990
NUR AMIRA BINTI ISMAIL D20121057970

2. PENDAPAT TENTANG
FONOLOGI
Nik Hassan • Bidang yang menentukan
sistem bunyi satu-satu bahasa
Basri Nik Ab dengan berdasarkan jenis-jenis
Kadir bunyi sama ada bunyi itu
distingtif atau tidak distingtif.
(2005:39)
Raminah Hji • Bidang fonologi yang
mengkaji sistem bunyi yang
Sabran dan tertentu dalam pertuturan,
Rahim Syam khusus bagi sesuatu bahasa.
(1985)

3. Abdul • Fonologi bermaksud sistem
bunyi di mana setiap bahasa di
Aziz dunia ini mempunyai sistem
bunyi atau fonologi sesuatu
Abdul bahasa itu mencakupi aspek
seperti sebutan, tekanan dan
Talib aliran ucapan.
• Fonologi merupakan bidang yang
Siti Hajar mengkaji bunyi-bunyi bahasa
secara am menggunakan kriteria-
Hj Abdul kriteria linguistik untuk
pembahagian dan penjenisan
Aziz bahan-bahan yang dikutip dalam
bidang fonetik.

4. fonologi
Phone
Phonology
(bunyi bahasa)
(cabang ilmu
bahasa yang
meneliti bunyi-
bunyi bahasa
yang diucapkan
oleh manusia dan
fungsinya dalam
Logic sistem bunyi
(ilmu bahasa.)
pengetahuan)

5. DEFINISI LAIN
• Cabang linguistik yang mengkaji
Kamus bunyi bunyi bahasa dan fungsinya di
dalam sistem bunyi bahasa.
Linguistik Bertujuan untuk menunjukkan pola
(1997:76) bunyi distingtif di dalam sesuatu
bahasa.
Kamus • Kajian tentang bunyi
Dewan Edisi
Keempat
sebutan dalam sesuatu
(2005:39) bahasa.

6. FONEMIK
Fonemik ialah salah satu cabang yang
menganalisis sistem sesuatu bahasa secara
sinkronik, iaitu pada sesuatu masa tertentu. Tujuan
kajian ialah untuk mengenal pasti fonem-fonem
dalam sesuatu masa tertentu. Tujuan kajian ialah
untuk mengenal sistem ejaan atau tulisan bagi
bahasa tersebut.
Menurut Kamus Linguistik (1997:75) fonemik ialah
cabang fonologi yang menitikberatkan analisis
sistem bunyi sesuatu bahasa secara sinkronik,
khususnya untuk menghasilkan sistem tulisan,
berbanding dengan fonologi diakronik atau sejarah
(fonematik).
Kamus Dewan Edisi Keempat (2005:414) pula
memdefinisikan fonemik sebagai yang berkenaan
fonem atau kajian linguistik tentang fonem.
Nik Hassan Basri Nik Ab Kadir (2005:39) pula
mengatakan bahawa fonemik ialah ilmu yang
mempunyai kaitan yang erat dengan bidang fonetik
kerana kedua-duanya mengkaji bunyi-bunyi bahasa.
Bidang ini bertugas untuk menganalisis data-data
bunyi yang dikumpul oleh bidang fonetik untuk
mengkelaskan satu fonem.

7. FONETIK

8. Kamus linguistik : pengkajian tentang bunyi yang
dihasilkan oleh manusia, bunyi bahasa, bunyi
bukan bahasa dan bunyi pinggiran dan
pengkajian itu memberikan lambang fonetik
untuk bunyi-bunyi tersebut
Kamus dewan edisi keempat : ilmu
bahasa yang berkaitan dengan
penyebutan dan lambang yang
menunjukkan sebutannya
Nik Hassan Basri Nik Ab Kadir : ilmu
yang mengkaji segala bunyi bahasa dan
memberi lambang-lambangfonetik
yang dilyulis dalam kurungan []

9. The world book of
dictionary : the body of
speech sounds of any
one language, and their
relation to one another
Abdullah Hassan :
fonetik amnya ialah Kamus linguistik : ilmu yang
pengkajian terhadap menyelidiki penghasilan,
unsur-unsur dalam penyampaian dan
bentuk bunyi penerimaan bunyi bahasa
W. Bright (International Marsono : ilmu yang
Encyclopediaof menyelidiki bunyi-bunyi
Linguistics) : the study of bahasa tanpa melihat fungsi
the physical characteristic bunyi itu sebagai pembeza
of human speech sounds makna dalam sesuatu bahasa

10. CABANG FONETIK
Artikulasi
Akustik Auditori

11. Fonetik Dan
Fonologi Bahasa
Melayu
Bidang pengajian yang melibatkan pengkajian
terhadap bunyi-bunyi bahasa dan fungsi-fungsi bunyi
bahasa dalam BM
Meliputi bidang bagaimana bunyi-bunyi dihasilkan
Contohnya : vokal , konsonan , diftong ,

12. FONEM
Kamus linguistik : unit terkecil abstrak yang membezakan makna
Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan Basri Nik Ab Kadir : unit
bunyi yang terkecil membezakan makna dan dilihat pada
pasangan minimal
Paitoon M. Chaiyanara : gabungan ciri distingtif artikulasi dan
akustik bagi sesuatu bunyi .

13. Alofon
Berdasarkan Kamus Linguistik (1997:9) alofon atau
allophone ialah kelainan bunyi yang merupakan anggota
daripada satu fonem.
 Persekitaran yang saling melengkapi atau dalam
keadaan kelainan bebas yang menentukan kedudukan
bunyi tersebut.
 Misalnya, bunyi /k/ dan / Ɂ/ dikatakan alofon yang
saling melengkapi dalam /kokoɁ/kokok.
 Bunyi /k/ tidak boleh berada dibahagian akhir contoh
tersebut.
Bunyi /a/ dan /ə/ pula dikatakan dalam keadaan
kelainan bebas iaitu:
Papaya : /papaja/ atau Papaya : /pəpaja/

14. Sambungan…
Pada lingkungan tertentu bunyi /a/ dan /ə/
dalam contoh berikut tidak mengubah makna.
Paitoon M. Chaiyanara (2006:108)
mentakrifkan alofon sebagai unsur bunyi yang
memiliki ciri-ciri fonetik tambahan khusus.
Beliau menambah lagi, fonem-fonem
konsonan letupan dalam bahasa Melayu
memiliki alofon seperti yang berikut:

15. 1. Fonem /p/ memiliki dua alofon iaitu /p/
dan /p>/
2. Fonem /t/ memiliki dua alofon, iaitu /t/
dan /t>/
3. Fonem /k/ memiliki dua alofon, iaitu /k/
dan / Ɂ/ atau /k>/
>
4. Fonem / Ɂ/ memiliki dua alofon, iaitu /
Ɂ/
5. Fonem /b/ memiliki dua alofon, iaitu /b/
6. Fonem /d/ memiliki dua alofon, iaitu /d/
7. Fonem /g/ memiliki dua alofon, iaitu /g/

16. Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik
Hassan Basri Nik Ab Kadir (2012) pula alofon
ialah anggota daripada satu fonem.
 Alofon juga merupakan kelainan bunyi
antara satu sama lain tetapi masih tergolong
di dalam satu fonem.
Perkara ini disebabkan akibat terpengaruh
oleh bunyi tertentu sama ada yang sebelum
atau selepas daripadanya.

17. a) Dalam bahasa Melayu mempunyai beberapa alofon kerana
pengaruh oleh bunyi di sekitarnya.
Misalnya : fonem /k/
i) /k/ : /kiri/
ii)/kw/ atau /wk/ : [#kwuda#] atau [#wkuda#]
iii) / Ɂ/ : /kakaɁ/
b) Bunyi yang bervariasi bebas
 bunyi-bunyi itu walaupun berbeza dalam perkataan tertentu
tetapi tidak membawa makna yang berbeza atau dalam erti
kata lain maknanya tetap sama
Misalnya : /faham/ dengan /paham/
/agama/, /ugama/ dan /igama/

18. Pasangan Minimal
Kamus Linguistik (1997:172) mendefinisikan pasangan
minimal sebagai dua butir linguistik yang hanya berbeza
pada satu unit.
 Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan
Basri Nik Ab Kadir (2012) pasangan minimal ialah
pasangan terkecil perkataan, iaitu pasangan perkataan
yang hampir sama dari segi sebutan dan juga cara
menghasilkan bunyi perkataan tersebut tetapi wujud
perbezaan fonem yang membezakan makna antara
perkataan tersebut.

19. Pasangan Transkripsi
Minimal Fonetik
paku baku [#pawku#] [#bawku#]
bila bela [#bila#] [#bela#]
bawang bayang [#bawaŋ#] [#bajaŋ#]

20. Menurut Kamus Linguistik (1997:124) kelainan bebas
atau free variation, free alternant, facultative variant
ialah keadaan hadirnya dua unsur linguistik atau lebih
dalam lingkungan yang sama tanpa membezakan makna.
Bervariasi Bebas
BERVARIASI BEBAS
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hasssan
Basri Nik Ab Kadir bervariasi bebas ialah istilah yang
digunakan bagi dua bunyi yang berbeza secara fonetik
yang hadir pada lingkungan yang sama dalam perkataan
dan bunyi itu boleh saling berganti antara satu sama lain
tetapi tidak membezakan makna.
Misalnya, /fikir/ dengan /pikir/, /eloɁ/
dengan /εloɁ/
dan /oraŋ/ dengan /ɔraŋ/

21. Beralternasi bebas
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan
Basri Nik Ab Kadir (2012) beralternasi bebas ialah
istilah yang digunakan bagi bunyi yang sudah
bertaraf fonem, tetapi tidak boleh digunakan secara
bertukar ganti dalam perkataan tertentu pada
lingkungan yang sama.
Beralternasi bebas tidak membezakan makna.
Misalnya, fonem /a/,/i/ dan /u/ yang hadir pada
perkataan : /agama/, /ugama/ dan /igama/ (tetapi
tidak membezakan makna.)

22. SALING MELENGKAPI
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik
Hassan Basri Nik Ab Kadir (2012) istilah saling
melengkapi juga dikenali sebagai distribusi
komplementar , iaitu lingkungan atau tempat
yang dihadiri (diisi) oleh satu anggota bunyi
daripada satu- satu fonem dan lingkungan atau
tempat itu tidak boleh dihadiri (diisi) oleh
anggota bunyi yang lain daripada fonem yang
sama dalam perkataan.

23. Hal ini bermakna , bunyi tersebut mempunyai
tempat (lingkungan) tertentu yang boleh
dihadiri atau dilengkapinya.
Contohnya , bunyi /k/ dalam perkataan kakak
/#kakaʔ#/ [#kakaʔ#] . Bunyi /k/ boleh hadir
hanya pada awal suku kata (koda) , manakala
bunyi /ʔ/ pula boleh hadir pada lingkungan
akhir suku kata (onset) sahaja.

24. Kehadiran bunyi /k/ dan /ʔ/ pada tempat tertentu ini boleh terdapat
dalam banyak perkataan lain dalam bahasa Melayu.Misalnya :
Tulisan Rumi Transkripsi Fonemik Transkripsi Fonetik
bengkok /#benkoʔ#/ [#benwkoʔ#]
bengkak /#bengkaʔ#/ [#bengkaʔ#]
kanak – kanak /#kanaʔ kanaʔ#/ [#kanaʔ Kanaʔ#]
pokok /#pokoʔ#/ [#pokoʔ#]
pekak /#pekaʔ#/ [#pekaʔ#]
songkok /#songkoʔ#/ [#songkoʔ#]

25. Oleh sebab tempat atau lingkungan yang boleh
diisi oleh /k/ dan /ʔ/ ialah tempat yang
tertentu sahaja , maka bunyi /k/ dan /ʔ/
dikatakan saling melengkapi .
Oleh hal yang demikian , bunyi /k/ dan /ʔ/
ialah alofon – alofon kepada fonem /k/ .

26. KESAMAAN FONETIS
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan
Basri Nik Ab Kadir (2012) kesamaan fonetis
merupakan satu kaedah atau kriteria yang
digunakan untuk menentukan sama ada bunyi –
bunyi itu merupakan alofon – alofon kepada satu
fonem.
Kaedah lain untuk menentukan alofon – alofon
kepada satu fonem ialah saling melengkapi
(distribusi komplementar) seperti yang dihuraikan
di atas .

27. Bunyi kesamaan fonetis ialah bunyi yang
mempunyai sifat fonetis yang sama.Bunyi
kesamaan fonetis ini boleh terjadi dengan
cara bunyi tertentu yang mendapat
pengaruh artikulasi tambahan
(koartikulasi) seperti :
→ pembibiran
→ penyegauan (penasalan)
→ pengelelangitkerasan
→ pengglotisan

28. Contohnya bunyi [k] dengan bunyi [wk] atau
[kw] (/k/ yang mendapat pengaruh
pembibiran) yang terdapat pada perkataan
kawan /#kawan #/ [#kawan#] dan buku
/#buku#/ [#wbuwku#] merupakan bunyi yang
mempunyai kesamaan fonetis ([k] , dan [wk]).
Oleh hal yang demikian , [k] dan [wk] ialah
alofon kepada fonem yang sama , iaitu /k/ .

29. Begitu juga dengan vocal [a] dalam perkataan
dalam /#dalam#/ [#dalam#] dan [ã] sengauan
(nasalisasi) dalam perkataan malam
/#malam#/ [#malam#] juga merupakan bunyi
yang mempunyai kesamaan fonetis ([a] yang
pertama merupakan vokal biasa sedangkan
vokal [ã] yang satu lagi adalah sengauan).
Oleh itu , bunyi [a] biasa dan bunyi [ã] yang
disengaukan itu dikatakn bunyi yang
mempunyai kesamaan fonetis.

30. Dalam bahasa Inggeris, terdapat juga bunyi yang
mempunyai kesamaan fonetis misalnya bunyi /p/ yang
mendapat pengaruh koartikulasi hembusan seperti dalam
perkataan /#pen#/ [# phen #] mempunyai kesamaan
fonetis dengan /p/ yang tidak dihembus , yang berada
pada akhir kata dalam perkataan top /#top#/ [# wtop #].
Oleh hal yang demikian , bunyi [ph] (yang mengiringi
oleh hembusan ) dengan [p] (yang tidak dihembuskan )
ialah alofon- alofon kepada fonem /p/.

31. VOKAL RANGKAP
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan
Basri Nik Abdul Kadir (2012) fonem vokal rangkap
atau dikenali juga sebagai deretan vokal ialah
fonem yang hadir berturut – turut dalam satu –
satu perkataan .
Fonem vokal rangkap ini berbeza dengan
diftong . Vokal rangkap ialah vokal penuh yang
diucapkan secara sepenuhnya tiap – tiap satu
dalam perkataan.Contohnya ,

32. Tulisan Rumi Transkripsi Fonemik Transkripsi Fonetik
dia /#dia#/ [#dija#]
kuih /#kueh#/ [#wkuweh#]
cuit /#čuit#/ [#wčuwit#]
bau /#bau#/ [#bahu#]
jauh /#ǰauh#/ [#ǰahuh#]
kaum /#kaum#/ [#kaʔum#]
lauk /#lauʔ#/ [#laʔuʔ#]

33. Sedangkan diftong ialah dua vokal yang hadir
berturut – turut dalam perkataan tetapi cara
penghasilan diftong itu berbeza .
Diftong dihasilkan dengan cara satu vocal
diucapkan sepenuhnya sedangkan yang satu lagi
diucapkan separuh sahaja.
Kaedah menghasilkan diftong pula melibatkan
berlakunya geluncuran .
Hal ini bermakna semasa menghasilkan bunyi
vokal penuh , kedudukan lidah kemudiaannya
berubah dan geluncur kepada bunyi vokal lain.
Misalnya :

34. Tulisan Rumi Transkripsi Fonemik Transkripsi Fonetik
/#amboi#/ [#ʔamwboĭ#]
amboi
sampai /#sampai#/ [#sampaĭ#]
kerbau /#kerbau#/ [#kerbaȗ#]

35. FONEM KONSONAN RANGKAP
Menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nik
Hassan Basri Nik Abdul Kadir (2012) fonem
konsonan rangkap ialah dua konsonan yang hadir
berturutan dalam satu perkataan .
Konsonan rangkap tidak terdapat dalam bahasa
Melayu jati kecuali dalam kata – kata pinjaman
dalam bahasa Jawa dan bahasa Inggeris .

36. Dalam perkataan Inggeris , terdapat
banyak perkataan yang memakai
fonem konsonan rangkap
ini.Antaranya perkataan creep ,
clock, cloth , bring , brief , steep dan
stop.
Konsonan rangkap dalam bahasa
Melayu terdapat dalam perkataan -
perkataan pinjaman yang dipinjam
daripada bahasa Jawa dan Inggeris
seperti blok , draf , drama , prihatin ,
proses , projek dan sebagainya.