2. Εισαγωγή
Γνωρίζουμε από προηγούμενα μαθήματα ότι οι οργανισμοί
παίρνουν χρήσιμες ουσίες από το περιβάλλον και αποβάλλουν τις
άχρηστες.
Ένα κύτταρο παίρνει τις χρήσιμες ουσίες και αποβάλλει τις
άχρηστες μέσα από την πλασματική μεμβράνη που το
περιβάλλει.
Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αυτή η διαδικασία λέγεται
διάχυση.
Διάχυση σημαίνει ότι μόρια μετακινούνται από τα πυκνότερα
διαλύματα προς τα αραιότερα, μέχρι που οι πυκνότητες αυτών των
διαλυμάτων να γίνουν ίσες , χωρίς να καταναλώνεται ενέργεια.
3. 3.1 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους
μονοκύτταρους οργανισμούς
Οι μονοκύτταροι οργανισμοί, οι οποίοι αποτελούνται από ένα
μόνο κύτταρο, μπορούν να ανταλλάσσουν ουσίες με το
περιβάλλον τους, με διάχυση.
Αυτό συμβαίνει, επειδή το μοναδικό τους κύτταρο έρχεται σε
άμεση επαφή με το περιβάλλον, αντίθετα με τα περισσότερα
κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών.
4. 3.2 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στα
φυτά ( α )
Στα χερσαία φυτά υπάρχουν μικροσκοπικά αγγεία, με τα οποία
μεταφέρονται διάφορες ουσίες σε όλο το φυτό. Αυτά τα
αγγεία αποτελούν τον αγωγό ιστό του φυτού. Τα αγγεία του
αγωγού ιστού διακρίνονται στο ξύλωμα και στο φλοίωμα.
Το ξύλωμα μεταφέρει νερό και διαλυμένες σ΄ αυτό ουσίες , από
τις ρίζες σε όλα τα μέρη του φυτού.
Το φλοίωμα μεταφέρει ουσίες που παράγονται με τη φωτοσύνθεση,
όπως η γλυκόζη, από τα φύλλα σε όλα τα μέρη του φυτού, αφού
πρώτα αυτές διαλυθούν στο νερό.
5. 3.2 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στα
φυτά ( β )
Για να ρυθμιστεί η κυκλοφορία των ουσιών στα φυτά, στην
επιφάνεια των φύλλων υπάρχει η επιδερμίδα.
Η επιδερμίδα είναι μια πυκνή διάταξη από κύτταρα, που είναι
τοποθετημένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο.
Ο ρόλος της επιδερμίδας είναι:
α) Να καλύπτει το φύλλο
β) Να μειώνει την απώλεια νερού από το φύλλο, εμποδίζοντας
την εξάτμιση του νερού που βρίσκεται στο εσωτερικό του.
6. 3.2 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στα
φυτά ( γ )
Στην επιδερμίδα των φύλλων υπάρχουν μικροσκοπικά
ανοίγματα, που ανοίγουν και κλείνουν και ονομάζονται
στόματα. Με τα στόματα επικοινωνεί το εσωτερικό του
φύλλου με το περιβάλλον.
Με τα στόματα επιτυγχάνεται:
α) Η είσοδος του ατμοσφαιρικού αέρα , όταν το στόμα ανοίγει.
β) Η αποβολή του οξυγόνου που παράγεται με τη φωτοσύνθεση.
γ) Η εξάτμιση μιας ποσότητας νερού από το εσωτερικό του
φύλλου. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται διαπνοή. Το νερό που
χάνεται αναπληρώνεται από το νερό του εδάφους
7. Ερωτήσεις ( α )
1) Να βάλετε σε κύκλο τη σωστή απάντηση:
Α) Με το ξύλωμα μεταφέρονται ουσίες και νερό:
α) από τα φύλλα σε όλα τα μέρη του φυτού
β) από τις ρίζες στα φύλλα
γ) από τα φύλλα στις ρίζες
Β) Με το φλοίωμα μεταφέρονται νερό και γλυκόζη :
α) από τις ρίζες στα φύλλα
β) από τα φύλλα σε όλα τα μέρη του φυτού
γ) από τις ρίζες σε όλα τα μέρη του φυτού
Γ) Ο αγωγός ιστός περιλαμβάνει:
α) το ξύλωμα και τις ρίζες
β) το φλοίωμα και τα φύλλα
γ) το ξύλωμα και το φλοίωμα
8. Ερωτήσεις ( β )
Δ) Η επιδερμίδα των φύλλων:
α) καλύπτει την επιφάνεια των φύλλων
β) μειώνει την απώλεια νερού από το εσωτερικό του
φύλου
γ) κάνει όλα τα προηγούμενα
Ε) Κατά τη διάχυση :
α) μόρια κινούνται από τα αραιότερα προς τα πυκνότερα
διαλύματα
β) μόρια κινούνται από τα πυκνότερα προς τα αραιότερα
διαλύματα
γ) δεν μετακινούνται μόρια
9. Ερωτήσεις ( γ ) Ερωτήσεις
2) Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ)
και ποιες λανθασμένες (Λ);
α) Οι μονοκύτταροι οργανισμοί ανταλλάσσουν ουσίες με
το περιβάλλον με διάχυση.
β) Τα στόματα είναι μικροσκοπικά ανοίγματα στην
επιδερμίδα των φύλλων που είναι πάντα ανοιχτά.
γ) Ένα κύτταρο αποβάλλει τις άχρηστες ουσίες μέσα από
την πλασματική μεμβράνη.
δ) Η επιδερμίδα είναι μια αραιή διάταξη από κύτταρα,
τοποθετημένα το ένα μακριά από το άλλο.
ε) Η διάχυση γίνεται με κατανάλωση ενέργειας.
στ) Το ξύλωμα και το φλοίωμα αποτελούν τον αγωγό ιστό του
φυτού.
10. Ερωτήσεις ( δ )
3)Να απαντήσετε γραπτά στις παρακάτω ερωτήσεις:
α) Τι είναι το ξύλωμα και τι το φλοίωμα;
β) Τι είναι τα στόματα των φύλλων;
γ) Τι είναι η επιδερμίδα των φύλλων;
δ) Ποιος είναι ο ρόλος των στομάτων;
ε) Πώς γίνεται η μεταφορά και η αποβολή ουσιών
στους μονοκύτταρους οργανισμούς;
στ) Τι είναι ο αγωγός ιστός;
ζ) Τι είναι η διαπνοή;
