1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt

1. ANATOMIA DHE FIZIOLOGJIA HYRJE - Studimi i anatomisë dhe i fiziologjisë nuk mbaron asnjëherë - Greqishtja dhe latinishtja përbëjnë bazën e gjuhës në anatomi dhe fiziologji PËRKUFIZIME: A. ANATOMIA = studion strukturën (morfologjinë ose formën) e pjesëve të trupit B. FIZIOLOGJIA = studion funksionin e pjesëve të trupit. Anatomia përcakton funksionin!

2. Jeta – karakteristikat e saj • Lëvizja – ndryshimi i pozicionit • Reagimi – reagimi ndaj një ndryshimi • Rritja – rritja e përmasave trupore; pa ndryshim të formës • Riprodhimi – prodhimi i organizmave dhe qelizave të reja • Frymëmarrja – marrja e oksigjenit; Eliminimi i dioksid karbonit Çlirimi i energjisë nga ushqimet

3. Nivelet e organizimit NIVELET STRUKTURORE TË ORGANIZIMIT: A. Atomi [p.sh. Karboni (C), hidrogjeni (H) ose oksigjeni (O)] është niveli më i ulët i organizimit. Atomi përkufizohet si pjesa më e vogël e elementit. Atomi në kombinim me atomet e tjera formon... B. Molekula [p.sh. Dioksid karboni (CO2), uji (H20)]. Molekula është pjesë e përbërë nga dy ose më shumë atome. Molekulat bashkohen me molekula të tjera, duke formuar ... C. Makromolekula (p.sh. Karbohidrate, yndyra, proteina, acide nukleike). Makromolekula përkufizohet si një molekulë e madhe. Kur kombinohen me makromolekula të tjera formojnë... D. Organelet (p.sh. Membrana qelizore, bërthama, ribozomi). Organeli është një organ i vogël i qelizës, që realizon një funksion të veçantë. Organelet së bashku formojnë ....

4. Nivelet e organizimit E. Qeliza përkufizohet si njësia elementare e strukturës dhe funksionit të organizmave të gjallë Çdo qelizë ka një grup organelesh dhe kryen një funksion të veçantë (p.sh, eritrociti ose qeliza e kuqe e gjakut ka formë bikonkave. Kjo formë rrit sipërfaqen e saj, duke rritur mundësinë e transportit të oksigjenit Disa qeliza kanë të gjithë makinerinë e nevojshme për jetesë. Një grup qelizash të ngjashme formojnë F. Indet (p.sh. Indi epitelial, lidhor, muskular, nervor). Indi përkufizohet si grup i qelizave të ngjashme, që kryen një funksion të specializuar. Dy ose më shumë inde formojnë...

5. Nivelet e organizimit G. Organet (p.sh. Lëkura, zemra, truri)Organi përkufizohet si një strukturë e përbërë prej një grupi indesh, që kryejnë një funksion të veçantë. Dy ose më shumë organe të bashkuara formojnë... H. Sistemin e organeve (p.sh. Sistemi nervor, sistemi kardiovaskular). Sistemi i organeve përkufizohet si një grup organesh që kryen një funksion të caktuar. Në trupin e njeriut ndodhen 11 sisteme organore, që së bashku formojnë... I. Organizmin e njeriut Organizmi është niveli më kompleks i organizimit dhe përkufizohet si një individ i gjallë. J. Më tej, nivelet e hierarkisë mund të zgjerohen në: popullatë, komunitete, ekosisteme dhe biosferë.

6. Nivelet e organizimit Sistemi skeletik Organet kryesore: kockat ligamentet kërcet Funksionet kryesore: ofrimi i mbështetjes mbrojtja e indeve të buta vendkapjeje e muskujve prodhimi i qelizave të gjakut ruajtja e kripërave jo organike

7. Nivelet e organizimit Sistemi intugementar Organet kryesore: lëkura flokët dhe qimet thonjtë gjëndrat e djersës gjëndrat dhjamore Funksionet kryesore: mbrojtja e indeve rregullimi i temperaturës trupore mbështetja e receptorëve sensor

8. Nivelet e organizimit Sistemi muskular Organet kryesore: muskujt Funksionet kryesore: lëvizja mbajtja e qëndrimit prodhimi i nxehtësisë trupore

9. Nivelet e organizimit Sistemi nervor Organet kryesore: truri palca e kurrizit nervat organet e shqisave Funksionet kryesore: ndjenja e ndryshimeve marrja dhe interpretimi i informacionit ndjesor nxitja e muskujve dhe gjëndrave

10. Nivelet e organizimit Sistemi endokrin Organet kryesore: gjëndra e hipofizës gjëndra e tiroides gjëndrat e paratiroides gjëndrat adrenale ose mbiveshkore pankreasi vezoret testikujt gjëndra pineale timusi Funksionet kryesore: kontrolli i aktiviteteve metabolike përmes çlirimit të hormoneve

11. Nivelet e organizimit Sistemi kardiovaskular Organet kryesore: zemra arteriet kapilarët venat Funksionet kryesore: lëvizja e gjakut përmes enëve dhe transporti i substancave në trup

12. Nivelet e organizimeve Sistemi limfatik Organet kryesore: enët limfatike nyjat limfatike timusi shpretka Funksionet kryesore: kthimi i lëngjeve indore në gjak bartja e disa molekulave të përthithura prej ushqimit carry certain absorbed food molecules mbrojtja e trupit ndaj infeksioneve

13. Nivelet e organizimit Sistemi tretës Organet kryesore: goja gjuha dhëmbët gjëndrat e pështymës faringu ezofagu stomaku mëlçia dhe tëmthi pankreasi zorra e hollë dhe e trashë Major Functions: marrja, coptimi dhe përthithja e ushqimit eliminimi i materialit që nuk përthithet

14. Nivelet e organizimit Sistemi respirator ose i frymëmarrjes Organet kryesore: hunda faringu laringu trakea bronket mushkëritë Funksionet kryesore: marrja dhe nxjerrja e ajrit shkëmbimi i gazeve ndërmjet ajrit dhe gjakut

15. Nivelet e organizimit Sistemi urinar Organet kryesore: veshkat ureterët fshikëza e ujit uretra Funksionet kryesore: largimi i mbeturinave nga gjaku ruajtja e ekuilibrit të ujit dhe elektroliteve ruajtja dhe transporti i urinës

16. Nivelet e organizimit Sistemi riprodhues mashkullor Organet kryesore: skrotumi testikujt epididimidi ductus deferentia vezikular seminale gjëndra e prostatës gjëndrat bulbouretrale uretra penisi Funksionet kryesore: prodhimi dhe ruajtja e qelizave spermatike transporti i qelizave spermatike në traktin riprodhues femëror

17. Nivelet e organizimit Sistemi ripordhues femëror Organet kryesore: vezoret tubat uterine mitra vagina klitorisi vulva Funksionet kryesore: prodhimi dhe ruajtja e qelizave të vezores pranimi i qelizave spermatike zhvillimi i embrionit funksioni i procesit të lindjes

18. Terminologjia anatomike Pozicioni anatomik = qëndrimi në këmbë, me fytyrë pëpara, duart anash dhe pëllëmbë të kthyera përpara

19. Terminologjia direkcionale

20. Terminologjia anatomike Pozicioni relativ 1. Superior = sipër; Inferior = poshtë; 2. Anterior = përpara; Posterior = pas ; 3. Ventral = nga barku; Dorsal = nga shpina; 4. Medial = nga qendra; Lateral = anash; 5. Ipsilateral = e njëjta anë; Contralateral = ana e kundërt 6. Proximal = më afër trunkut; Distal = më larg trunkut; 7. Superficial = sipërfaqësore ; Profunda = e thellë.

21. Planet e prerjes

22. Terminologjia anatomike Planet trupote (prerjet) 1. Plani sagital: e ndan trupin në anë të majtë dhe të djathtë. midsagittal (median) = ndarje në pjesë të barabartë majtas dhe djathtas. 2. Plani transversal: (ose horizontal): trupi ndahet në pjesë të sipërme dhe të poshtme 3. Plani koronal: (ose frontal): e ndan trupin në pjesë të përparme dhe të pasme.

23. Terminologjia anatomike

24. Organization of the Body

25. Organization of the Body

26. Organizimi i trupit Organizimi i trupit të njeriut TRUPI I NJERIUT PJESAAKSIALE PJESAAPENDIKULARE koka duart qafa këmbët trungu

27. Organizimi i trupit Pjesa aksiale HAPËSIRA DORSALE HAPËSIRA VENTRALE HAPËSIRA KRANIALE HAPËSIRA TORAKALE truri mushkëritë mediastinumi VERTEBRAL CANAL timusi palca e kurrizit zemra ezofagu trakea * Theksojmë që DIAFRAGMA ndanë hapësirën torakale nga ajo abdominale. HAPËSIRAABDOMINALE HAPËSIRAABDOMINALE dhe PELVIKE stomaku fshikëza e ujit mëlçia organet riprodhuese shpretka tëmthi zorra e hollë zorra e trash * Beshkat, gjëndrat mbiveshkore dhe ureterët ndodhen pas hapësirës abdominale dhe pelvike, që quhet RETROPERITONEALE.

28. Organizimi i trupit të njeriut

29. Organizimi i trupit të njeriut

34. Karakteristikat e jetës • Tretja – shpërbërja e ushqimit në forma më të thjeshta • përthithja – kalimi i substancave përmes membranave dhe në lëngjet trupore • Qarkullimi – lëvizja e substancave në lëngjet trupore • Asimilimi – ndryshimi i substancave të përthithura në forma të ndryshme kimike • Ekskretimi – largimi i mbeturinave që prodhohen nga reaksionet metabolike

35. Mbështetësit e jetës • Jeta varet nga pesë faktor mjedisor: • Uji • Ushqimi • Oksigjeni • Nxehtësia • Presioni • uji - substanca në sasi më të madhe në organizëm - e domosdoshme për proceset metabolike - e nevojshme për transportin e substancave - rregullon temperaturën trupore

36. Maintenance of Life • Ushqimi - ofron elementet ushqyese të domosdoshme - furnizon me energji - jep lëndën e parë • Oksigjeni - përbën një të pestën e ajrit - përdoret për të çliruar energji nga elementet ushqyese • Nxehtësia - Formë e energjisë - pjesërisht kontrollon ritmin e metabolizmit • Presioni - ushtrimi i forcës mbi një objekt - presioni atmosferik i rëndësishëm për frymëmarrjen - presioni hidrostatik mundëson rrjedhën e lëngjeve

37. Mbështetësit e jetës Homeostaza 1. Përkufizimi = prirja e organizmit të ruaj një mjedis të qëndrueshëm të brendshëm. 2. Çdo reaksion jetësor e metabolik punon për ruajtjen e homeostazës. 3. Mekanizmat e kontrollit homeostatik – ruajnë mjedisin e brendshëm dhe e korrigjojnë sipas nevojës. Këtë e realizojnë me anë të tri pjesëve: a. Receptori – ndjen ndryshimet në mjedis b. Qendra e kontrollit – rregullon ndryshimet c. Efektori – organ që i përgjigjet ndryshimeve 4. Shembull = ruajtja e temperaturës trupore në 37ºC. 5. Ekzistojnë dy lloje: 1. Mekanizmat e feedback-ut negativ 2. Mekanizmat e feedback-ut pozitiv

38. Mbështetësit e jetës Feedback-u negativ: • Parandalon ndryshimet e shpejta e të rënda të organizmit • Korrigjon vlerën normale • I kundërpërgjigjet ndryshimit duke bërë të kundërtën • Kufizon kaosin në trup duke krijuar qëndrushmëri • Është forma më e shpeshtë e feddback-ut • Shembuj: rregullimi i temperaturës, shtypjes së gjakut dhe i nivelit të sheqerit në gjak

39. Mbështetësit e jetës Receptorët Qendra e kontrollit Efektorët (muskujt ose gjënrat) Përgjigja (Ndryshimi korrigjohet.) Nxitja (ndodh ndryshimi Në mjedisin E brendshëm.)

41. Mbështetësit e jetës Feedback-u pozitiv: • Përshpejton veprimet në trupin e njeriut • Shkakton më shumë paqëndrushmëri • Prodhon më shumë kaos në organizëm • Vetëm pak lloje janë të nevojshme për mbijetesë • Janë afatshkurtë • Kontrollon vetëm ndryshimet e rralla që nuk kërkojnë rregullime të vazhdueshme • Shembuj: koagulimi i gjakut dhe procesi i lindjes

42. Feedbacku pozitiv në procesin e lindjes

1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt

1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances(20)

Similaire à 1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt

Similaire à 1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt(13)

1. hyrje në anatomi dhe fiziologji.ppt