1.
Shqipëria

2.
Trevat shqiptare ndodhen ne
gjeresite mesatare te hemisferes
verirore.Shtrihen ne Europen
Juglindore dhe jane pjese e
Ballkanit perendimor.Ne perendim
lagen nga detet Adriatik dhe
Jon,ndersa ne lindje shtrihen drejt
pjeses kontinentale
ballkanike.Kane nje pozite te
favorshme gjeografike pasi gjenden
ne kryqesimin e rrugeve qe lidhin
mesdheun perendimor me
ballkanin lindor dhe azine e vogel.

3.
Relievi
• Relievi i Shqipërise është kryesisht malor. Vargmalet e para alpine u formuan nga mbarimi i jurasikut, ndërsa gjatë
erës kenozoike u shpejtua procesi malformues në tërësine e Albanideve, që aktualisht përbëjne tokën e nëntoken e
Shqipërise. Lartësia mesatare e relievit është 708 metra, ose 2 herë më e lartë se mesatarja e Evropës. Lartësitë më
të mëdha gjenden në Alpet shqiptare dhe në malet e Lindjes (Korabi 2751 metra mbi nivelin e detit, përben edhe
majën më të lartë të Shqipërisë).
• Fushat zene kryesisht pjesën perëndimore, pergjatë bregdetit Adriatik, por ka edhe në pjesë të tjera të vendit. Fushat
më të larta janë ato të pellgut të Korçes, mbi 800 metra mbi nivelin e detit. Fushat gjenden kryesisht përgjate
lumenjve kryesore si: Vjose, Devoll, Osum,Shkumbin, Erzen, Mat e Drin, ku gjenden, gjithashtu, edhe tokat bujqësore
e qendra të mëdha banimi, si dhe përshkohen nga rrugë te rëndësishme komunikimi. Relievi i trevave shqiptare
shtrihet nga niveli i detit deri ne Iartesine 2751m (mali i Korabit). I gjithe ky ndryshim i lartesise ndikon ne ndryshimet
e medha klirnatike, ne bimesi, si dhe ne dendesine e vendosjes se qendrave te banuara ne drejtim vertikal. Ne
relievin e tyre mbizoterojne kodrat dhe malet. Duke u nisur nga lartesia mbi nivelin e detit, dallohen: relievi i ulet, i
mesem dhe i larte. Relievi i ulet shtrihet nga niveli i detit, den ne 200 m mhi kete nivel. Ai perfshin fushat dhe kodrat
e uleta prane brigjeve detare te Adriatikut e Jonit dhe pergjate sektoreve te mesem te luginave lumore. Relievi i
mesem shtrihet nga 200 m, deri ne 1000 ra nbi nivelin e detit. Ai ka shtrirjen me te madhe dhe perfshin: kodrat,
gropat, fushegropat dhe luginat kryesore. Relievi i larte shtrihet mbi 1000 m inbi nivelin e detit dhe perfshin malet
dhe sistemet malore. Pjesa me e madhe e ketyre maleve ka lartesi den ne 2000 m. Malet me lartesi me to madhe se
2000 m kane shtrirje te kufizuar. Keto male gjenden ne pjesen qendrore, veniore dhe jugore te trevave shqiptare.
Larmi formash dhe copetim i madh i relievit Malet, kodrat, gropat dhe fushegropat, lugjet dhe luginat, qe perbejne
format kryesore te relievit, nderthuren dhe nderpriten me njeratjetren, duke formuar nje mozaik to vertete dhe
shume te larmishem. Malet dhe kodrat formojne vargje me shtrirje kryesisht veriperendim-juglindje, sidomos ne
pjesen perendimore te trevave shqiptare. Takohen edhe vargje malore dhe kodrinore me drejtime te tjera (harku
yen-jug, verilindje-jugperondim etj.). Te shumta jane edhe zonat ku malet kane drejtime te ndryshme. Edhe forma e
maleve dhe e kodrave eshte e ndryshme. Jane te shumta malet me maja cihe shpate te thepisura, krejt te zhveshura,
si: ne Alpet Shqiptare, ne Sharr, ne Kopaonik (ne veri te Kosoves), ne malet e Camerise
• Per nga perberja dallohen shkembijte:sedimentar , magmatik dhe metaforik .Brenda tyre gjenden pasuri te ndryshme
minerale.Keto pasuri gjenden ne rezerva te medha dhe grupohen ne lende te djegshme (nafta gazi etj ) minerale
metalore (krom baker etj ) dhe jo metalore (zink ,plumb etj )

4.
Bota Bimore
• Ne Evrope trevat shqiptare radhiten ne vendet me llojshmeri bimore me te madhe, qe lidhet me ndryshimet e
klimes, te tokave, te relievit etj. Ne rajonet perendimore dhe bregdetare mbizoterojne llojet mesdhetare te
bimesise (mareja, shqopa, ilqja etj.), kurse ne brendesi te tyre, bimet e Evropes Lindore dhe Qendrore (dushku,
ahu, bredhi, pisha e zeze etj.). Gjithashtu jane te shumta bimet endemike, pra bimet qe rriten vetem ne trevat
shqiptare. Vetem ne Republiken e Shqiperise rriten rreth 30 te tilla.
• Per shkak te mbizoterimit te relievit kryesisht kodrinoro-malor, qe kushtezon ndryshime te dukshme te klimes dhe
te faktoreve te tjere, bimesia eshte e shkallezuar ne drejtim vertikal ne kater breza: brezi i shkurreve dhe i pyjeve
mesdhetare; brezi i ahishteve dhe i haloreve dhe brezi i kullotave alpine.
• Brezi i shkurreve dhe i pyjeve mesdhetare (deri rreth 700 m. Lartesi) gjendet ne trevat perendimore dhe
jugperendimore. Pjesen e poshtme te tij e zene shkurret me gjelberim te perhershem (makiet) si: mareja, shqopa,
xina, gjineshtra, dafina etj. Se bashku me keto shkurre rriten edhe disa drure te larte, si: selvia, valanidhi, pisha e
bute dhe e eger etj. qe, ne disa raste, formojne pyje te vogla. Pjesen e siperme te brezit te shkurreve mesdhetare
e zene shkurrct qe i rrezojne gjethet gjate stines se dimrit, si: shkoza e bardhe dhe e zeze etj.
• Brezi i dushqeve shtrihet mbi brezin e shkurreve mesdhetare deri ne rreth 1000 m lartesi. Ka perhapje me te
madhe se brezat e tjere bimore, sidomos ne brendesi te trevave shqiptare. Bimet me karakteristike te ketij brezi
bimor jane: disa lloje dushqesh, bliri, frashri, malleza, panja, geshtenjna etj.
• Brezi i ahut dhe i haloreve shtrihet mbi brezin e dushqeve deri ne rreth 1600 - 1800 m lartesi. Ahishtet, duke
kerkuar me shume lageshti, jane me te perhapura ne malet e trevave veriore dhe lindore shqiptare dhe ne shpatet
perballe veriut dhe lindjes. Ne shume zona ahishtet jane te perziera me haloret (bime qe e kane gjethen ne
formen e gjilperes), si: pisha, bredhi etj. Ne kete brez ndodhen pyjet me te dendura, qe perbejne fondin kryesor te
lendes se drurit.

5.
Bota Shtazore
• Pozita gjeografike e trevave shqiptare, shumellojshmeria e peizazheve gjeografike pasuria bimore,
relievi i copetuar dhe pasuria ujerave te brendshme dhe bregdetare kane krijuar kushte per
zhvillimin e nje bote shtazore te pasur dhe te larmishme, tokesore dhe ujore.
Bota shtazore tokesore perbehet nga gjitare te llojeve te ndryshme, si: urithi, qe gjendet ne zonat
kodrinore dhe fushat bregdetare lakuriqi i nates, qe jeton ne koloni te medha ne shpella dhe zgavra;
ujku, dhelpra, cakalli, shqarthi, ne brezin e dushkut dhe te ahut zardafi dhe kunadhja, ne zonat
pyjore te larta; ariu i murme, ne pyjet e dendura te dushkut, ahut dhe pishes; macja e eger, ne pyjet
e larta etj. Mjaft te perhapur jane gjitaret barngrenes ,si derri i eger ne brezin e dushkut dhe te
ahut; lepuri i eger, ne zonat fushore dhe kodrinore me shkurre. Me rralle gjendet kaprolli ne brezin
e shkurreve, ne dushkajat dhe ahishtet, si dhe dhia e eger ne brezin e kullotave alpine te disa
maleve te larta.
Te shumellojshem jane shpendet shtegtare dhe te perhershem. Ndermjet tyre ka edhe shpende te
rralle me vlera te vecanta, si: pelikani kacurrel, ne lagunen e Divjakes, kurse ne lartesite e maleve
gjendet shqiponja.
Ne ujerat bregdetare gjenden lloje te ndryshme peshqish, si: sardelja, qefulli, levreku, kota dhe
merluci, kurse ne ujerat e brendshme, trofta, korani dhe belushka ne (liqenin e Ohrit), qe dallohen
per mishin e shijshem, dhe shume peshq te tjere, si: krapi, skobuzi, klenji ngjala etj. Gjenden edhe
disa gjitare, Si: delfini (ne ujerat detare) dhe vidra.

6.
Klima
• Shqipëria bën pjesë në brezin subtropikal dhe përfshihet në zonën klimaterike
mesdhetare, me dimër relativisht të shkurtër e te butë dhe me vere të nxehtë e
shumë të thatë. Klima e Shqipërise ka ndryshime të mëdha nga një krahinë në
tjetrën dhe kontraste të mëdha në temperature, reshje, ndricimin diellor,
lagështiren e ajrit, etj.
• Ndricimi diellor lëviz nga 2731 orë në vit në Xarë të Sarandës, në 2722 orë në vit në
Vlorë, 2560 orë në vit në Tiranë, 2246 orë në Peshkopi dhe 2046 orë në vit në
Kukës.
• Bien mesatarisht 1430 mm reshje në vit dhe vijnë duke u pakësuar nga perëndimi
në lindje.
• Klima e trevave shqiptare eshte e larmishme , e pa qendrueshme dhe shpesh
dallohet per vlera te skajshme me temperatura dhe rreshje.Kane klime mesatare
mesdhetare.Kjo klime takohet me pjesen perendimore te ketyre trevave qe
dallohet per vere te nxehte dhe te thate dhe dimer te bute dhe te lagesht.
• Ne brendesi drejt lindjes shfaqet klima kontinentale me dimer te ashper dhe vere
te nxehte.
• Klima malore karakterizohet nga lartesite e maleve me vere te fresket dhe dimer te
ashper me rreshje bore.
• Trevat shqiptare dallohen per pranine e mikroklimave.

7.
Hidrografia
• Uji eshte nje pasuri natyrore me viera te medha kombetare. Ai ka
perdorim te madh ne bujqesi, ne industri dhe per furnizimin e qendrave te
banuara. Pozita gjeografike ne brigjet e detit Adriatik dhe te detit Jon,
kushtet klimatike, relievi i thyer, kryesisht kodrinoro-malor, perhapja e
madhe e shkembinjve te pershkueshem nga uji dhe veprimtaria e njeriut
kane kushtezuar pasurite e medha ujore dhe shumellojshmerine e tyre:
dete, liqene, lumenj, perrenj dhe buriine ujore.Për shkak të veçorive
morfologjike, Shqipëria është shumë e pasur në lumenj. Më shumë se 152
lumenj dhe përrenj, formojnë përfundimisht 8 lumenj të mëdhenj, që
rrjedhin nga juglindja drejt veriperëndimit, kryesisht drejt bregdetit
Adriatik. Rreth 65% e pellgut ujëmbledhës të tyre shtrihet brenda territorit
shqiptar. Këta lumenj shkarkojnë në detin Adriatik mesatarisht 1’308 m3/s
(min. 649 dhe maks. 2’164 m3/s); moduli mesatar i rrjedhjes është 30,2 l/s
. km2. Nga prurja e përgjithshme vjetore prej 42,25 miliardë m3, vetëm
12,8 miliardë u përkasin ujërave nëntokësore. Mesatarja vjetore e
rreshjeve në territorin shqiptar është 1’430 mm/vit, por të shpërndara jo
uniformisht përgjatë vitit: rreth 40% në dimër, 32% në pranverë, 17% në
vjeshtë dhe vetëm 11% në verë.

8.
Liqenet
• Shqiperia është e pasur me liqene, ajo ka 247
liqene natyrore dhe mbi 800 arrtificiale. Siapas
gjenezës , liqenet natyrore ndahen në liqene
tektonike, tektoniko-karstike, akullnajore,
karstike dhe bregdetare.

9.
Liqeni I Ohrit
Liqeni I Ohrit eshte liqeni me I thelle ne Ballkan
me thellsi maksimale 295 metra me siperfaqe
362.6 km.Ndodhet ne lartesin 695 metra mbi
nivelin e detit.Ndahet midis Republikes se
Shqiperise dhe Republikes ish –Jugosllave te
Maqedonise. Dallohet per gjallesa endemike ,
per tejdukshmeri te madhe te ujrave dhe per
specie te vecanta ujore (KORANI)

10.
Liqeni I Shkodres
I njohur në lashtësi si Palus Labeatis. Pasqyra e tij ujore
gjendet në një lartësi 6 metra mbi nivelin e detit, dhe ka një
sipërfaqe prej 368 km², nga të cilat 149 km² me një gjatësi
brigjesh prej 57 km i përkasin Republikës së Shqipërisë; ndërsa
2/3 Malit të Zi, ku me 1983 e shpalli Park Kombëtar liqenin. Ka
një breg shumë të larmishëm të tipit të ultë të "marsheve" në
veri dhe shkëmbor në jug. Në bregun jugor shquhen plazhet
në rrugën nga Shkodra për në Shirokë e Zogaj, ku më i madhi
është Zalli i bardhë. Fauna e liqenit është e shumëllojshme dhe
e pasur me 45 lloje peshiqsh e 270 lloje shpendësh. Këto
shpendë përbëjnë 87% të gjithë Ornitofaunës të Shqipërisë.
Një perlë e kësaj pasurie është padyshim pelikani, zogu më i
madh në Europë. Pika më e thellë e liqenit është rreth 45
metra. Në skajin jug-lindor shtrihet Shkodra, nga ku merr edhe
emrin.

11.
Liqeni Prespes
Prespa ose Liqeni i Prespës, është njëri ndër liqenet me
ujëra të freskëta në Evrope që u takon tre
shteteve Maqedonisë Shqipërisë dhe Greqisë me një
sipërfaqe të përgjithshme prej 313.6 km2 nga të cilat 190
km² i takojnë Maqedonisë, 84.8 km² Greqisë dhe 38.8
km² Shqipërisë. Prespa është liqeni më i thellë tektonik
në Ballkan me 853 metra thellësi.
Prespa si tërësi ndahet në dy liqe: Prespa e Madhe dhe
Prespa e Vogël.

12.
Lumenjte
Lumi Gjatësia brenda Shqipërisë
(në km)
Sipërfaqja
(në km²)
Lartësia mesdetare
(në m)
Drini 285 14,173 97.1
Semani 281 5,649 863
Vjosa 272 6,706 855
Shkumbini 181 2,444 753
Mati 115 2,441 746
Erzeni 109
760
435

13.
Lumenjte qe derdhen ne Adriatik
Lumi shkumbinLumi Drin Lumi Vjosa
Lumi BunaLumi Seman

14.
Lumenjte qe derdhen ne detin Jon
Lumi Kalasa
Lumi Kalamas Lumi Bistrica
Lumi Pavllo

15.
Lumenjte qe derdhen ne detin Egje
Lumi Vardar Lumi letenc
Dege lumore te lumenjve qe derdhen ne Detin e Zi
Lumi Iber
Lumi Sitmica

16.
Historiku I popullimit dhe vendet e hershme
Kalaja e Durresit
Kalaja e Rozafes
Butrinti
Arme Ilire
Ene Gatimi Ilire

17.
Punoi: Romina Dapellari