SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  12
І
С
Й Ы
К
Е Р
Л
К
О Н
І
“Жаңақала аудандық балалар бақшасы” МКҚК №3 “Бөбек” балабақшасы
2014 жыл
Педагог-психолог: А. Балбаева
Әдістеменің мақсаты, мәні, тарихы:
Өмір болғасын алдымызда тұрған мәселені
шешуге қажет болады. Көбіне ол мәселе
туралы біздер бір жақ пікірде боламыз .
Бүгінгі әдістеме мақсаты қиысынды және
жан жақты ойлауды, дұрыс шешім
қабылдауды уйрену.
1980-ші жылдардың басында, дәрігер Эдвард де
Боно «Алты ойлайтын шляпа» техникасын ойлап
тапты – бұл Батыстағы брейнсторминг
техникасының кең тараған және сүйікті түрінің
бірі.
Алты шляпа ойлаудың алты әдісін (немесе
бағытын), алты мүлдем әр түрлі және бірін-бірі
толықтыратын көзқарастарды білдіреді.
Ол тек нақты бар фактілерге, сандарға ғана
сүйенеді. Тек бар нәрсеге ғана қарап отырып,
алуға болатынды ғана аламыз. Ақ түс қағаз
туралы ойға әкеледі. Осы режимде біз тек
қолымызда бар немесе шешім қабылдауға
қажетті ақпаратқа ғана сүйенеміз: тек қана
фактілер мен сандар.
Ақ шляпа– таза ой,
дұрыс ойлау.
Қызыл шляпаны киген адам басқа адамдардың мүмкін
болатын эмоционалды реакцияларын зерттейді. Қызыл
шляпа – бұл қызу сөлейтін, тілі мен жағына сүйенген адам
және көпшіліктің дәл қазіргі сәттегі бағытын байқай
білетін саясаткер. Қызыл түс от туралы ойға әкеледі.
Қызыл шляпа интуициямен, сезімдермен және алдын ала
сезулермен байланысты. Мұнда еш нәрсені негіздеудің
қажеті жоқ. Сіздің сезімдеріңіз бар және қызыл шляпа Сізге
оны білдіруге көмектеседі.
Алайда, ол аргументтері бар пессимист болуы
керек. Өзінің көңілсіз «қолдарыңыздан не келер
дейсінін» айта отырып, ол өз көзқарасын
дәлелдейтін баяндама айтуы керек.
Сары шляпа – болашаққа деген ең оптимистті
көзқарасты білдіреді. Ең Жақсысысын, Ең Сәттісін
аңғарады. Барлық топқа оптимизм жұқтырады. Сары
шляпа «негативтен» «позитив» таба білуі керек. Сары
түс күн мен оптимизм туралы ойға әкеледі. Сары
түстен біз жетістіктер мен артықшылықтарды іздеуге
тырысамыз.
Сары шляпа –
бұл «позитивті»
Күн
Жасыл шляпаны киген адам ең оқыс, күтпеген,
ерекше ойлар білдіруі тиіс. Жасыл шляпа – бұл
қиял-елестің ұшқындауы, ең батыл және
творчестволық идеялардың көзі. Жасыл түс
өсімдіктер, өсу, энергия, өмір туралы ойға
әкеледі. Жасыл шляпа – бұл шығармашылық,
жаңа идеяны іздестіру, стандартты емес
әдістер мен альтернативті көзқарастардың
жиынтығы.
Жасыл шляпа – бұл
сайқымазақтың
шляпасы.
Көк шляпаның рөлі – бұл үйлестіруші, спикер болу –
барлық шляпаларға сөз беріп, соңынан
қорытындылау. Талқылаудың басында да
қолданылады, ойлаудың міндетін қойып, соңынан
қандай мақсатқа жеткізгісі келетінін анықтайды.
Бұл барлық үрдісті бақылау және оны басқару
(мақсатты қалыптастыру, қорытынды шығару
және т.с.с.).
Көк шляпа– бұл барлық
үрдісті ұйымдастырушы.
Аргументтері
бар пессимист
Үйлестіруші,
спикер
Фактілер мен
сандар.
Оптимистті
көзқарас
Оқыс, күтпеген,
ерекше ойлар
Интуициямен
сезімдермен
ара шляпа -  не т сініксіз болды, қ ү
проблема тудырды, неге олай 
бол анын айтып беру керек ғ (Б л ұ
к мектеседі ме?  андай  ателер бар? Кемшіліктері ө Қ қ
андай?Б л идея ж зеге аса алады ма?)қ ұ ү
Ма ызды м селе жан жа танң ә қ
араладық
философтық,  басқа 
шляпалардың айтқанын 
қорытып, жалпы 
қорытынды шығару Неге 
қол жеткіздік? Болашақта не 
істеу  керек?
қызыл шляпа  - эмоция, 
Сізді сезімдері із бар ж нең ң ә
ызыл шляпа Сізге онық
білдіруге к мектеседіө .
(Осы ан байланысты мендеғ
андай сезімдер туындайды?)қ
 
жасыл  шляпа – бұл 
шығармашылық 
көзқарас:  басқаша қалай 
істеуге болар еді. Нені 
жетілдіруге болады, қалай. 
(Осы жағдайларда не істей аламыз? 
Баламалы идеялар бар ма?)
сары  шляпа – позитивті 
түрде бағалау, тек жақсы 
жақтары айтылады және 
олар дәлелденеді. (Не себептен 
осыны істеу керек? Артықшылықтары 
қандай? Бұл кім үшін пайдалы?болады)
ақ  шляпа –  тек деректер мен 
цифрлар арқылы сөйлейміз өз 
ойларын айтпайды (Қандай 
ақпаратымыз бар? Қандай ақпарат қажет? 
Жетіспейтін ақпаратты қалай аламыз? 
Қандай  сұрақтар қойып, жауап алуымыз 
керек)
• Көк шляпа– бұл барлық үрдісті ұйымдастырушы. Көк
шляпаның рөлі – бұл үйлестіруші, спикер болу – барлық
шляпаларға сөз беріп, соңынан қорытындылау. Талқылаудың
басында да қолданылады, ойлаудың міндетін қойып, соңынан
қандай мақсатқа жеткізгісі келетінін анықтайды. Бұл барлық
үрдісті бақылау және оны басқару (мақсатты қалыптастыру,
қорытынды шығару және т.с.с.).

Contenu connexe

En vedette

Интелектуалды сайыс
Интелектуалды сайысИнтелектуалды сайыс
Интелектуалды сайысErjan Beisenhojaev
 
Д дыбысы мен әрпі
Д дыбысы мен әрпіД дыбысы мен әрпі
Д дыбысы мен әрпіBilim All
 
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Айбек Қуандықұлы
 
«Оқыту мен оқудағы жаңа тісілдер» Диалогтық оқыту әдістерін тәжірибеге енг...
«Оқыту мен оқудағы жаңа  тісілдер»  Диалогтық оқыту әдістерін  тәжірибеге енг...«Оқыту мен оқудағы жаңа  тісілдер»  Диалогтық оқыту әдістерін  тәжірибеге енг...
«Оқыту мен оқудағы жаңа тісілдер» Диалогтық оқыту әдістерін тәжірибеге енг...Айбек Қуандықұлы
 
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабы
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабыЖаңаша оқыту бүгінгі заман талабы
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабыАйбек Қуандықұлы
 
1 р анги ү үсэг
1 р анги ү үсэг1 р анги ү үсэг
1 р анги ү үсэгOyuOyu-Erdene
 
цагаан толгой заах
цагаан толгой заахцагаан толгой заах
цагаан толгой заахurnaa999
 
сын тұрғысынан-ойлауды-дамыту
сын тұрғысынан-ойлауды-дамытусын тұрғысынан-ойлауды-дамыту
сын тұрғысынан-ойлауды-дамытуErjan Beisenhojaev
 
а авиаг таниулах1
а авиаг таниулах1а авиаг таниулах1
а авиаг таниулах1Oyuka Oyuk
 
г авиа үсэг таниулах
г авиа үсэг таниулахг авиа үсэг таниулах
г авиа үсэг таниулахdolgoon
 

En vedette (13)

Интелектуалды сайыс
Интелектуалды сайысИнтелектуалды сайыс
Интелектуалды сайыс
 
М дыбысы мен әрпі ашық сабақ
М дыбысы мен әрпі ашық сабақМ дыбысы мен әрпі ашық сабақ
М дыбысы мен әрпі ашық сабақ
 
ұ дыбысы мен әрпі
ұ дыбысы мен әрпіұ дыбысы мен әрпі
ұ дыбысы мен әрпі
 
Д дыбысы мен әрпі
Д дыбысы мен әрпіД дыбысы мен әрпі
Д дыбысы мен әрпі
 
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
 
«Оқыту мен оқудағы жаңа тісілдер» Диалогтық оқыту әдістерін тәжірибеге енг...
«Оқыту мен оқудағы жаңа  тісілдер»  Диалогтық оқыту әдістерін  тәжірибеге енг...«Оқыту мен оқудағы жаңа  тісілдер»  Диалогтық оқыту әдістерін  тәжірибеге енг...
«Оқыту мен оқудағы жаңа тісілдер» Диалогтық оқыту әдістерін тәжірибеге енг...
 
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабы
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабыЖаңаша оқыту бүгінгі заман талабы
Жаңаша оқыту бүгінгі заман талабы
 
1 р анги ү үсэг
1 р анги ү үсэг1 р анги ү үсэг
1 р анги ү үсэг
 
цагаан толгой заах
цагаан толгой заахцагаан толгой заах
цагаан толгой заах
 
сын тұрғысынан-ойлауды-дамыту
сын тұрғысынан-ойлауды-дамытусын тұрғысынан-ойлауды-дамыту
сын тұрғысынан-ойлауды-дамыту
 
эгшиг
эгшигэгшиг
эгшиг
 
а авиаг таниулах1
а авиаг таниулах1а авиаг таниулах1
а авиаг таниулах1
 
г авиа үсэг таниулах
г авиа үсэг таниулахг авиа үсэг таниулах
г авиа үсэг таниулах
 

Similaire à Алты ойланатын шляапа

Критикалық ойлау негіздері
Критикалық ойлау негіздеріКритикалық ойлау негіздері
Критикалық ойлау негіздеріChingiz Saulebek
 
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмыс
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмысЖасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмыс
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмысNurlan Abilhanov
 
медеуова эльмира
медеуова эльмирамедеуова эльмира
медеуова эльмираoquzaman
 
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.ppt
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.pptМастер класс әдіс тәсілдер — копия.ppt
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.pptAbilkhaiyrBatyrbay
 
293sssssssssssssssssss
293sssssssssssssssssss293sssssssssssssssssss
293sssssssssssssssssssnurlan93kz
 

Similaire à Алты ойланатын шляапа (9)

666
666666
666
 
Критикалық ойлау негіздері
Критикалық ойлау негіздеріКритикалық ойлау негіздері
Критикалық ойлау негіздері
 
Ddddd
DddddDdddd
Ddddd
 
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмыс
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмысЖасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмыс
Жасөспірімдердің өзіне –өзі қол салудың алдын алу мақсатында ата-аналармен жұмыс
 
медеуова эльмира
медеуова эльмирамедеуова эльмира
медеуова эльмира
 
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.ppt
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.pptМастер класс әдіс тәсілдер — копия.ppt
Мастер класс әдіс тәсілдер — копия.ppt
 
ашық сабақ
ашық сабақашық сабақ
ашық сабақ
 
293sssssssssssssssssss
293sssssssssssssssssss293sssssssssssssssssss
293sssssssssssssssssss
 
Психологиялық тренингтер
Психологиялық тренингтер Психологиялық тренингтер
Психологиялық тренингтер
 

Plus de Айбек Қуандықұлы

Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...
Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...
Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...Айбек Қуандықұлы
 
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстар
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстарүшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстар
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстарАйбек Қуандықұлы
 
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметіЖүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметіАйбек Қуандықұлы
 
Электроника және импульсті техника
Электроника және импульсті техникаЭлектроника және импульсті техника
Электроника және импульсті техникаАйбек Қуандықұлы
 
"Мың бұралған бишілер» би байқауының сценарийі
"Мың бұралған бишілер»  би байқауының сценарийі"Мың бұралған бишілер»  би байқауының сценарийі
"Мың бұралған бишілер» би байқауының сценарийіАйбек Қуандықұлы
 
Бақытты отбасында--бақытты бала
Бақытты отбасында--бақытты балаБақытты отбасында--бақытты бала
Бақытты отбасында--бақытты балаАйбек Қуандықұлы
 
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұз
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұзЖыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұз
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұзАйбек Қуандықұлы
 
Екі таңбалы санды бір таңбалы санға ауызша бөлу
Екі  таңбалы  санды  бір  таңбалы  санға  ауызша  бөлуЕкі  таңбалы  санды  бір  таңбалы  санға  ауызша  бөлу
Екі таңбалы санды бір таңбалы санға ауызша бөлуАйбек Қуандықұлы
 

Plus de Айбек Қуандықұлы (20)

Бұл – менің отбасым
Бұл – менің отбасымБұл – менің отбасым
Бұл – менің отбасым
 
Корей халық аспаптары
Корей халық аспаптарыКорей халық аспаптары
Корей халық аспаптары
 
Англия мен Франция
Англия мен ФранцияАнглия мен Франция
Англия мен Франция
 
Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...
Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...
Ауыр металл иондарының соя өсімдігінің морфо-анатомиялық құрылыс ерекшеліктер...
 
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстар
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстарүшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстар
үшбұрыштың элементтерінің арасындағы байланыстар
 
Италия мен Испания
Италия мен ИспанияИталия мен Испания
Италия мен Испания
 
Зейін
ЗейінЗейін
Зейін
 
табиғат тіршілік анасы
табиғат тіршілік анасытабиғат тіршілік анасы
табиғат тіршілік анасы
 
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметіЖүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі
Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі
 
Ғажайыптар әлемі
Ғажайыптар әлеміҒажайыптар әлемі
Ғажайыптар әлемі
 
Open lesson everything is good in its season
Open lesson everything is good in its seasonOpen lesson everything is good in its season
Open lesson everything is good in its season
 
Weather “Seasons”.
Weather “Seasons”.Weather “Seasons”.
Weather “Seasons”.
 
Ғылыми жоба
Ғылыми жобаҒылыми жоба
Ғылыми жоба
 
Мың бұралған бишілер
Мың бұралған бишілерМың бұралған бишілер
Мың бұралған бишілер
 
Электроника және импульсті техника
Электроника және импульсті техникаЭлектроника және импульсті техника
Электроника және импульсті техника
 
"Мың бұралған бишілер» би байқауының сценарийі
"Мың бұралған бишілер»  би байқауының сценарийі"Мың бұралған бишілер»  би байқауының сценарийі
"Мың бұралған бишілер» би байқауының сценарийі
 
Бақытты отбасында--бақытты бала
Бақытты отбасында--бақытты балаБақытты отбасында--бақытты бала
Бақытты отбасында--бақытты бала
 
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұз
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұзЖыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұз
Жыл басы – Наурыз, мол болсын дәм – тұз
 
Тұмар түйіндер
 Тұмар түйіндер Тұмар түйіндер
Тұмар түйіндер
 
Екі таңбалы санды бір таңбалы санға ауызша бөлу
Екі  таңбалы  санды  бір  таңбалы  санға  ауызша  бөлуЕкі  таңбалы  санды  бір  таңбалы  санға  ауызша  бөлу
Екі таңбалы санды бір таңбалы санға ауызша бөлу
 

Алты ойланатын шляапа

  • 1. І С Й Ы К Е Р Л К О Н І “Жаңақала аудандық балалар бақшасы” МКҚК №3 “Бөбек” балабақшасы 2014 жыл Педагог-психолог: А. Балбаева
  • 2.
  • 3. Әдістеменің мақсаты, мәні, тарихы: Өмір болғасын алдымызда тұрған мәселені шешуге қажет болады. Көбіне ол мәселе туралы біздер бір жақ пікірде боламыз . Бүгінгі әдістеме мақсаты қиысынды және жан жақты ойлауды, дұрыс шешім қабылдауды уйрену. 1980-ші жылдардың басында, дәрігер Эдвард де Боно «Алты ойлайтын шляпа» техникасын ойлап тапты – бұл Батыстағы брейнсторминг техникасының кең тараған және сүйікті түрінің бірі. Алты шляпа ойлаудың алты әдісін (немесе бағытын), алты мүлдем әр түрлі және бірін-бірі толықтыратын көзқарастарды білдіреді.
  • 4. Ол тек нақты бар фактілерге, сандарға ғана сүйенеді. Тек бар нәрсеге ғана қарап отырып, алуға болатынды ғана аламыз. Ақ түс қағаз туралы ойға әкеледі. Осы режимде біз тек қолымызда бар немесе шешім қабылдауға қажетті ақпаратқа ғана сүйенеміз: тек қана фактілер мен сандар. Ақ шляпа– таза ой, дұрыс ойлау.
  • 5. Қызыл шляпаны киген адам басқа адамдардың мүмкін болатын эмоционалды реакцияларын зерттейді. Қызыл шляпа – бұл қызу сөлейтін, тілі мен жағына сүйенген адам және көпшіліктің дәл қазіргі сәттегі бағытын байқай білетін саясаткер. Қызыл түс от туралы ойға әкеледі. Қызыл шляпа интуициямен, сезімдермен және алдын ала сезулермен байланысты. Мұнда еш нәрсені негіздеудің қажеті жоқ. Сіздің сезімдеріңіз бар және қызыл шляпа Сізге оны білдіруге көмектеседі.
  • 6. Алайда, ол аргументтері бар пессимист болуы керек. Өзінің көңілсіз «қолдарыңыздан не келер дейсінін» айта отырып, ол өз көзқарасын дәлелдейтін баяндама айтуы керек.
  • 7. Сары шляпа – болашаққа деген ең оптимистті көзқарасты білдіреді. Ең Жақсысысын, Ең Сәттісін аңғарады. Барлық топқа оптимизм жұқтырады. Сары шляпа «негативтен» «позитив» таба білуі керек. Сары түс күн мен оптимизм туралы ойға әкеледі. Сары түстен біз жетістіктер мен артықшылықтарды іздеуге тырысамыз. Сары шляпа – бұл «позитивті» Күн
  • 8. Жасыл шляпаны киген адам ең оқыс, күтпеген, ерекше ойлар білдіруі тиіс. Жасыл шляпа – бұл қиял-елестің ұшқындауы, ең батыл және творчестволық идеялардың көзі. Жасыл түс өсімдіктер, өсу, энергия, өмір туралы ойға әкеледі. Жасыл шляпа – бұл шығармашылық, жаңа идеяны іздестіру, стандартты емес әдістер мен альтернативті көзқарастардың жиынтығы. Жасыл шляпа – бұл сайқымазақтың шляпасы.
  • 9. Көк шляпаның рөлі – бұл үйлестіруші, спикер болу – барлық шляпаларға сөз беріп, соңынан қорытындылау. Талқылаудың басында да қолданылады, ойлаудың міндетін қойып, соңынан қандай мақсатқа жеткізгісі келетінін анықтайды. Бұл барлық үрдісті бақылау және оны басқару (мақсатты қалыптастыру, қорытынды шығару және т.с.с.). Көк шляпа– бұл барлық үрдісті ұйымдастырушы.
  • 11. ара шляпа -  не т сініксіз болды, қ ү проблема тудырды, неге олай  бол анын айтып беру керек ғ (Б л ұ к мектеседі ме?  андай  ателер бар? Кемшіліктері ө Қ қ андай?Б л идея ж зеге аса алады ма?)қ ұ ү Ма ызды м селе жан жа танң ә қ араладық философтық,  басқа  шляпалардың айтқанын  қорытып, жалпы  қорытынды шығару Неге  қол жеткіздік? Болашақта не  істеу  керек? қызыл шляпа  - эмоция,  Сізді сезімдері із бар ж нең ң ә ызыл шляпа Сізге онық білдіруге к мектеседіө . (Осы ан байланысты мендеғ андай сезімдер туындайды?)қ   жасыл  шляпа – бұл  шығармашылық  көзқарас:  басқаша қалай  істеуге болар еді. Нені  жетілдіруге болады, қалай.  (Осы жағдайларда не істей аламыз?  Баламалы идеялар бар ма?) сары  шляпа – позитивті  түрде бағалау, тек жақсы  жақтары айтылады және  олар дәлелденеді. (Не себептен  осыны істеу керек? Артықшылықтары  қандай? Бұл кім үшін пайдалы?болады) ақ  шляпа –  тек деректер мен  цифрлар арқылы сөйлейміз өз  ойларын айтпайды (Қандай  ақпаратымыз бар? Қандай ақпарат қажет?  Жетіспейтін ақпаратты қалай аламыз?  Қандай  сұрақтар қойып, жауап алуымыз  керек)
  • 12. • Көк шляпа– бұл барлық үрдісті ұйымдастырушы. Көк шляпаның рөлі – бұл үйлестіруші, спикер болу – барлық шляпаларға сөз беріп, соңынан қорытындылау. Талқылаудың басында да қолданылады, ойлаудың міндетін қойып, соңынан қандай мақсатқа жеткізгісі келетінін анықтайды. Бұл барлық үрдісті бақылау және оны басқару (мақсатты қалыптастыру, қорытынды шығару және т.с.с.).