2. Atatürk, dış politikada nasılAtatürk, dış politikada nasıl
bir yol takip etmiştir?bir yol takip etmiştir?
• CiddiCiddi
• RasyonelRasyonel
• BarışçıBarışçı
• Milli meselelere karşı duyarlıMilli meselelere karşı duyarlı
3. Atatürk’ün Milli dış siyasetinin unsurları:Atatürk’ün Milli dış siyasetinin unsurları:
1.1. Milli gücümüze dayanmak.Milli gücümüze dayanmak.
2.2. Milli sınırlarımız içinde kalmakMilli sınırlarımız içinde kalmak
(Barışçı)(Barışçı)
3.3. Amaçlarımızın hayal ürünüAmaçlarımızın hayal ürünü
olmaması (Gerçekçi)olmaması (Gerçekçi)
4.4. Milletlerarası ilişkilerde eşitliğeMilletlerarası ilişkilerde eşitliğe
dayanmak.dayanmak.
5.5. Dış Bilim ve teknolojininDış Bilim ve teknolojinin
rehberliğinde siyaset izlemek.rehberliğinde siyaset izlemek.
4. Atatürk’ün dış politikasının temel hedefleri:Atatürk’ün dış politikasının temel hedefleri:
1.1. Bağımsızlığı korumak.Bağımsızlığı korumak.
2.2. Lozan dengesini korumak.Lozan dengesini korumak.
3.3. İngiliz ve Sovyet dostluğu arasındaİngiliz ve Sovyet dostluğu arasında
denge kurmak.denge kurmak.
4.4. Barışı korumak.Barışı korumak.
5.5. Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi’ni uygulamak.Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi’ni uygulamak.
6.6. Hukuka bağlılık ilkesini uygulamak.Hukuka bağlılık ilkesini uygulamak.
7.7. Modernleşme (batılılaşma) veModernleşme (batılılaşma) ve
demokratikleşme çalışmalarını devamdemokratikleşme çalışmalarını devam
ettirmek.ettirmek.
5. DIŞ POLİTİKADIŞ POLİTİKA
DEVRELERİDEVRELERİ
• Kurtuluş Savaşı Dönemi:Kurtuluş Savaşı Dönemi:
• 1923-1930 Dönemi:1923-1930 Dönemi:
• 1930-1935 Dönemi:1930-1935 Dönemi:
• 1935-1938 Dönemi:1935-1938 Dönemi:
6. Yabancı OkullarYabancı Okullar
Musul SorunuMusul Sorunu
Nüfus MübadelesiNüfus Mübadelesi
Milletler Cemiyetine GirişMilletler Cemiyetine Giriş
Dış BorçlarDış Borçlar
Balkan AntantıBalkan Antantı
Montrö Boğazlar SözleşmesiMontrö Boğazlar Sözleşmesi
Sadabad PaktıSadabad Paktı
Hatay SorunuHatay Sorunu
II.Dünya SavaşıII.Dünya Savaşı
7. Yabancı Okullar:Yabancı Okullar:
Osmanlı Devleti 1856 yılında yabancıOsmanlı Devleti 1856 yılında yabancı
okulların açılmasına izin vermişti.okulların açılmasına izin vermişti.
Ülkemizdeki yabancı okullar:Ülkemizdeki yabancı okullar:
* Yabancı okullar ve* Yabancı okullar ve Azınlık okullarıAzınlık okulları
olarak iki çeşitti.olarak iki çeşitti.
- Azınlık okulları, Osmanlı’nın yaşadığı- Azınlık okulları, Osmanlı’nın yaşadığı
siyasal ve toplumsal (sosyolojik)siyasal ve toplumsal (sosyolojik)
değişimin, Yabancı okulları ise hukuksaldeğişimin, Yabancı okulları ise hukuksal
belirsizliğin sonucu oluşmuştur.belirsizliğin sonucu oluşmuştur.
8. Yabancı okullar meselesi, Lozan’daYabancı okullar meselesi, Lozan’da
tam olarak çözülememiştir. 3 Marttam olarak çözülememiştir. 3 Mart
1924’te kabul edilen “Tevhid-i Tedrisat1924’te kabul edilen “Tevhid-i Tedrisat
Yasası” ile yabancı okullar, planlama,Yasası” ile yabancı okullar, planlama,
uygulama ve denetim açısından Milliuygulama ve denetim açısından Milli
Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. BuEğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Bu
kuralları kabul etmeyen okullarkuralları kabul etmeyen okullar
kapatılmıştır.kapatılmıştır.
!!! Bu uygulama, TAM BAĞIMSIZLIK!!! Bu uygulama, TAM BAĞIMSIZLIK
yolunda alınan bir karardır.yolunda alınan bir karardır.
9. Türk-Irak Sınırı (MUSUL Sorunu):Türk-Irak Sınırı (MUSUL Sorunu):
Musul ve çevresi Mondros Ateşkesi’nden sonraMusul ve çevresi Mondros Ateşkesi’nden sonra
İngilizler tarafından işgal edilmişti. Misak-ı Milliİngilizler tarafından işgal edilmişti. Misak-ı Milli
kararlarına göre Musul Türk Devleti’nin sınırlarıkararlarına göre Musul Türk Devleti’nin sınırları
dahilinde olmalıydı.dahilinde olmalıydı.
Lozan Antlaşmasında bu sorun Türk-İngilizLozan Antlaşmasında bu sorun Türk-İngiliz
ikili görüşmelerine bırakılmıştır.ikili görüşmelerine bırakılmıştır.
İkili görüşmeler sonuç vermeyince Türk ordusuİkili görüşmeler sonuç vermeyince Türk ordusu
askeri harekat için hazırlıklara başladı.askeri harekat için hazırlıklara başladı.
Her zamanki İngiliz oyunu sergilendi veHer zamanki İngiliz oyunu sergilendi ve
Güney Doğuda İngilizlerin de desteği ileGüney Doğuda İngilizlerin de desteği ile
gerici Şeyh Said isyanı çıkarıldı.gerici Şeyh Said isyanı çıkarıldı.
11. Şeyh Said İsyanı’ndan dolayı zor durumda kalanŞeyh Said İsyanı’ndan dolayı zor durumda kalan
Türkiye, 5 HaziranTürkiye, 5 Haziran 19261926’da’da AnkaraAnkara
AntlaşmasınıAntlaşmasını imzalayarak Musul’u İngilizimzalayarak Musul’u İngiliz
yönetimine bıraktı. Antlaşmaya göre;yönetimine bıraktı. Antlaşmaya göre;
* Hakkari Türkiye’de, Musul İngiltere’de kalacak.* Hakkari Türkiye’de, Musul İngiltere’de kalacak.
* Musul petrollerinden Irak’ın payına düşen* Musul petrollerinden Irak’ın payına düşen
kısmının %10’u 25 yıl süre ile Türkiye’yekısmının %10’u 25 yıl süre ile Türkiye’ye
verilecekti.verilecekti.
Türkiye bu alacağından, İngiltere’ye ödeyeceğiTürkiye bu alacağından, İngiltere’ye ödeyeceği
borçlar karşılığında vazgeçecekti.borçlar karşılığında vazgeçecekti.
!!! Sömürgeci İngiltere istediği hedefe!!! Sömürgeci İngiltere istediği hedefe
ulaşmıştır.ulaşmıştır. Bu durum Misak-ı Milli’nin tamBu durum Misak-ı Milli’nin tam
olarak gerçekleşemediğinin kanıtıdır.olarak gerçekleşemediğinin kanıtıdır.
12. Nüfus Mübadelesi (Değişimi) Sorunu:Nüfus Mübadelesi (Değişimi) Sorunu:
Bu sorun Türk-Yunan halkı arasındaki nüfusBu sorun Türk-Yunan halkı arasındaki nüfus
değişimi sorunudur.değişimi sorunudur.
Lozan Antlaşması’na göre Batı Trakya’dakiLozan Antlaşması’na göre Batı Trakya’daki
Türkler ile İstanbul’daki Rumlar dışında kalanTürkler ile İstanbul’daki Rumlar dışında kalan
azınlıklar karşılıklı olarak değiştirilecektir.azınlıklar karşılıklı olarak değiştirilecektir.
30 Ocak 1923’te imzalanan sözleşmeye göre30 Ocak 1923’te imzalanan sözleşmeye göre
Rumlar ile Türklerin değişimi öngörülmüştür.Rumlar ile Türklerin değişimi öngörülmüştür.
1924’de başlayan sorun, 1926’da1924’de başlayan sorun, 1926’da
şiddetlenmiş ve 1930’da çözülerek sonşiddetlenmiş ve 1930’da çözülerek son
bulmuştur.bulmuştur.
13. Milletler Cemiyeti ve Türkiye’ninMilletler Cemiyeti ve Türkiye’nin
Cemiyete Girişi (18 Temmuz 1932):Cemiyete Girişi (18 Temmuz 1932):
Milletler Cemiyeti’nin kurulma fikriniMilletler Cemiyeti’nin kurulma fikrini
ABD başkanıABD başkanı WilsonWilson ortaya atmıştır.ortaya atmıştır.
(8 Ocak 1918)(8 Ocak 1918)
* Paris Barış Konferansı’nda* Paris Barış Konferansı’nda ise; “Milletlerise; “Milletler
Cemiyeti Anayasası” kabul edilmiştir. (28Cemiyeti Anayasası” kabul edilmiştir. (28
Nisan 1919)Nisan 1919)
* Milletler Cemiyeti: 10 Haziran 1919’da* Milletler Cemiyeti: 10 Haziran 1919’da
Londra’da çalışmalarına başlamıştır.Londra’da çalışmalarına başlamıştır.
14. Türkiye bu cemiyete güvenmiyordu. Çünkü buTürkiye bu cemiyete güvenmiyordu. Çünkü bu
cemiyet Musul meselesinde tarafsız kararcemiyet Musul meselesinde tarafsız karar
almamıştı. Fakat şartlar değişti;almamıştı. Fakat şartlar değişti;
* 1930’ların başlarında Almanya* 1930’ların başlarında Almanya VersayVersay
Antlaşmasına aykırı olarak silahlanmayaAntlaşmasına aykırı olarak silahlanmaya
başladı.başladı.
* Türkiye bu döneme kadar Avrupa ile* Türkiye bu döneme kadar Avrupa ile barışçıbarışçı bir politikabir politika
izlediği için, Milletler Cemiyeti’ne davet edilmiştir.izlediği için, Milletler Cemiyeti’ne davet edilmiştir.
* Türkiye bu teklifi kabul etmiştir.* Türkiye bu teklifi kabul etmiştir.
!!! Türkiye, bu cemiyete girerek, barış yanlısı!!! Türkiye, bu cemiyete girerek, barış yanlısı
olduğunu dünyaya ispatlamıştır. Ayrıca yayılmacıolduğunu dünyaya ispatlamıştır. Ayrıca yayılmacı
totaliter devletlerden korunmak, bu kararı almadatotaliter devletlerden korunmak, bu kararı almada
önemli bir etkendir. (Almanya ve İtalya)önemli bir etkendir. (Almanya ve İtalya)
15. Dış Borçlar:Dış Borçlar:
Osmanlı, tarihte ilk dış borcunuOsmanlı, tarihte ilk dış borcunu 1854’te1854’te
Kırım SavaşıKırım Savaşı sırasında İngiltere’densırasında İngiltere’den
almıştır.almıştır.
Borçların tamamen bitmesi iseBorçların tamamen bitmesi ise DemokratDemokrat
Parti Döneminde 1954Parti Döneminde 1954 yılında olmuştur.yılında olmuştur.
Fakat yine borç alınmaya başlanmıştır.Fakat yine borç alınmaya başlanmıştır.
Osmanlı’dan kalan borçlar, Lozan AntlaşmasınaOsmanlı’dan kalan borçlar, Lozan Antlaşmasına
göre,göre, Osmanlı’dan ayrılan devletlereOsmanlı’dan ayrılan devletlere
bölünmüştürbölünmüştür. Türkiye Cumhuriyeti’ne düşen. Türkiye Cumhuriyeti’ne düşen
pay isepay ise taksitlendirilmiştaksitlendirilmiş ve ödenmiştir.ve ödenmiştir.
16. Balkan Antantı (9 Şubat 1934):Balkan Antantı (9 Şubat 1934):
Güçlenen Almanya ve İtalya’nın dünyaGüçlenen Almanya ve İtalya’nın dünya
barışını tehdit eden yayılmacı emelleri vebarışını tehdit eden yayılmacı emelleri ve
silahlanmaları Antant’ın kurulmasının ensilahlanmaları Antant’ın kurulmasının en
önemli nedenidir.önemli nedenidir.
* Türkiye’nin öncülüğünde* Türkiye’nin öncülüğünde kurulmuştur.kurulmuştur.
Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya veTürkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve
Romanya arasında oldu.Romanya arasında oldu.
(Balkan TeYYaResi)(Balkan TeYYaResi)
Türkiye bu antant ile batı sınırınınTürkiye bu antant ile batı sınırının
güvenliğini sağlamaya çalışmıştır.güvenliğini sağlamaya çalışmıştır.
18. Montrö Boğazlar SözleşmesiMontrö Boğazlar Sözleşmesi
(20 Temmuz 1936):(20 Temmuz 1936):
Sebep:Sebep: İtalyaİtalya’nın Habeşistan’a’nın Habeşistan’a
saldırması,saldırması, JaponyaJaponya’nın Milletler’nın Milletler
Cemiyeti’nden ayrılması,Cemiyeti’nden ayrılması, AlmanyaAlmanya’da’da
NaziNazilerin iktidara gelmesi.lerin iktidara gelmesi.
Bu tehlikeli gelişmeler ve savaşBu tehlikeli gelişmeler ve savaş
sinyalleri Türkiye’ye boğazlarsinyalleri Türkiye’ye boğazlar
konusunda bir fırsat vermiştir.konusunda bir fırsat vermiştir.
19. LozanLozan Antlaşması’nda, Boğazlarda TürkAntlaşması’nda, Boğazlarda Türk
egemenliği tam olarak gerçekleşmemişti.egemenliği tam olarak gerçekleşmemişti.
Boğazlar birBoğazlar bir komisyonkomisyon tarafındantarafından
yönetilecek ve askersiz bölge olacaktı.yönetilecek ve askersiz bölge olacaktı.
*** Avrupa’da gerginleşen ortamdan*** Avrupa’da gerginleşen ortamdan
yararlanan Türkiye, Avrupa devletlerine biryararlanan Türkiye, Avrupa devletlerine bir
nota (uyarı) verdi.nota (uyarı) verdi.
***Montrö Boğazlar***Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanarakSözleşmesi imzalanarak
Türkiye boğazlar üzerindeTürkiye boğazlar üzerinde tam egementam egemen birbir
duruma gelmiştir ve bağımsız karar almaduruma gelmiştir ve bağımsız karar alma
yetkisine sahip olmuştur.yetkisine sahip olmuştur.
20. Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937):Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937):
****** İtalyaİtalya’nın (Mussolini), Asya ve Afrika’ya’nın (Mussolini), Asya ve Afrika’ya
saldırma politikası Türkiye’yi İslam devletleri ilesaldırma politikası Türkiye’yi İslam devletleri ile
yakınlaştırmıştır.yakınlaştırmıştır.
*** Türkiye, İran, Afganistan ve Irak*** Türkiye, İran, Afganistan ve Irak arasındaarasında
imzalanmıştır.imzalanmıştır.
!!! Ortadoğu’da!!! Ortadoğu’da siyasal dayanışmayısiyasal dayanışmayı
amaçlayanamaçlayan çok taraflı ilk antlaşmadır.çok taraflı ilk antlaşmadır.
!!! Sadabat Paktı ve Balkan Antantı,!!! Sadabat Paktı ve Balkan Antantı,
bulunduğu bölgede barışı sağlama, dünyabulunduğu bölgede barışı sağlama, dünya
barışbarışına katkıda bulunma veına katkıda bulunma ve savunmasavunma amacıamacı
gibi sebepler ile yapılmıştır.gibi sebepler ile yapılmıştır. Türkiye’ninTürkiye’nin
bölgedeki gücünü de kanıtlar.bölgedeki gücünü de kanıtlar.
22. Hatay Sorunu:Hatay Sorunu:
19181918 MondrosMondros Ateşkes Antlaşması’ndanAteşkes Antlaşması’ndan
kısa bir süre sonra, önce İngiliz sonrakısa bir süre sonra, önce İngiliz sonra
Fransız işgaline uğrayan Hatay,Fransız işgaline uğrayan Hatay, 19211921
Ankara AntlaşmasıAnkara Antlaşması ileile özerközerk bir yönetimebir yönetime
kavuşmuş,kavuşmuş, LozanLozan Antlaşması ile TürkiyeAntlaşması ile Türkiye
sınırları dışında kalmıştı.sınırları dışında kalmıştı.
****** 1936’1936’da Fransa, Suriye’den çekilmeyeda Fransa, Suriye’den çekilmeye
başlayıp Hatay’ın yönetimini de Suriye’yebaşlayıp Hatay’ın yönetimini de Suriye’ye
bırakmak isteyince Hatay sorunu tekrarbırakmak isteyince Hatay sorunu tekrar
gündeme gelmiştir.gündeme gelmiştir.
24. Türk-Fransız görüşmeleri bir sonuç vermeyince,Türk-Fransız görüşmeleri bir sonuç vermeyince,
sorun Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür.sorun Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür.
*** 2 Eylül 1938’de*** 2 Eylül 1938’de Hatay CumhuriyetiHatay Cumhuriyeti
kurulmuştur. Hatay meclisi Türkiyekurulmuştur. Hatay meclisi Türkiye
Cumhuriyeti’ne katılma kararı almıştır.Cumhuriyeti’ne katılma kararı almıştır.
*** 23 Haziran*** 23 Haziran 19391939’da imzalanan’da imzalanan AnkaraAnkara
Antlaşması (Türk-Fransız)Antlaşması (Türk-Fransız) ile Fransa Hatay’ınile Fransa Hatay’ın
Türkiye’ye katılmasını kabul etmiştir.Türkiye’ye katılmasını kabul etmiştir.
!!! Hatay sorununun çözülme tekniği,!!! Hatay sorununun çözülme tekniği,
Atatürk’ün başlattığı barışçı politikayaAtatürk’ün başlattığı barışçı politikaya
güzel bir örnek olmuştur. Aynı zamandagüzel bir örnek olmuştur. Aynı zamanda
büyük bir siyasal başarıdır.büyük bir siyasal başarıdır.
