1. 1
TAŞINMAZ GELİŞTİRMEDE YERLEŞİLEBİLİRLİK ANALİZİ
HASTANE YER SEÇİM KRİTERLERİ
Hazırlayan
Aynur SÖNMEZ
ANKARA 2016

2. 2
İÇİNDEKİLER
1. Özet………………………………………………………………………………………3
2. Giriş………………………….……………………….………….…………………...….4
3. Kuruluş Yeri Seçimi ve Analitik Hiyerarşi Yöntemi……..……………………….….5
3.1. Kuruluş Yeri ve Karar Verme Süreci………….………………………………….…...5
3.1.1. Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörler ………………………………….………6
3.2. Kuruluş Yeri Seçim Teknikleri Tarihsel Süreç…………..……………………………..7
3.2.1 Geleneksel Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri…………………………..........................8
3.3. Analitik Hiyerarşi Prosesi ……..………………………….………………………..…...8
3.4. AHP Hastane Yer Seçimi ..……………………………………………………….……12
4. SONUÇ VE ÖNERİLER………………………………..…………………………...…17
5- Ek – Sağlık Bakanlığı Özel Hastaneler Yönetmeliği Kuruluş ve Bina Standartları..18
6. KAYNAKLAR……………………………………………………………………….....22

3. 3
1. ÖZET
İnsanoğlu varoluşundan günümüze tedavi konusunda hep arayış içinde olmuştur… Geçmişten
günümüze sağlık insan hayatında önemli yer tutmaktadır, bu nedenle insanoğlunun kendisi ve
diğer canlılar için tedavi edici yeni yöntemler arayışı devam etmektedir. Sağlık tesislerine
ilişkin kurumsal bir yapılaşmanın olmadığı dönemlerde insanlar tedavi amaçlı kaplıcaları,
kutsal banyoları, büyüyü, bitkisel tedavi yöntemlerini kullanmışlardır. Günümüzde yazılı ve
görsel medyada sürekli yeni deneyler ve çalışmalar yapıldığına ilişkin haberler gündeme
gelmektedir. Teknolojinin gelişmesi/değişmesi, ekolojik dengenin değişmesine etken
olmuştur. Gelişen teknoloji ve yeni bilimsel çalışmalar tıp alanına kolaylıklar ve yenilikler
sağlarken, beraberinde yeni tehdit unsurlarını da getirmiştir. Yaşanan gelişmeler sağlık
sektörünün önemini tetikleyerek, sağlık kuruluşlarının sayısının artmasına sirayet etmiştir.
Bireyler ulaşım kolaylığı, güvenilir, vb.. tedavi ve iyileştirici amaçlarla gereksinmelerini
giderebilecekleri yeni mekanlar arayışı içine girmişlerdir. Geçmişten günümüze yaşanan bu
değişiklikler ve ilerlemeler kentleşme ve kentlileşme paralelinde gelişme göstermiştir zira
kırsaldan kente göç artmış, kente göç eden bireyler kentlileşme sürecinde gereksinme ve
taleplerini daha iyi ifade edebilme yetisi kazanmışlardır. Kırsaldan kente göç, artan nüfus
sayısı ve oluşan talepler, arz piyasasının tetiklenmesine neden olmuştur. Bu nedenle toplum
gereksinmelerine cevap verecek yeni mekânsal alanlar yaratma zorunluluğu doğmuştur.
Sağlık kuruluşları da bu kapsamda diğer tüm sektörler gibi etkilenmiştir. Dünya genelinde
sayısı her geçen gün artan tedavi edici (iyileştirici) ve koruma amaçlı hizmeti veren sağlık
tesisleri kurulmaktadır. Tesislerin kurulmasında, kuruluş yeri seçimi önemli ana kriterdir zira
yer seçimi yatırımcı/yönetici açısından gelişen ve değişen rekabet piyasasında karlılığın,
sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi açısından alınan ilk ana karar olmaktadır. Kuruluş yeri
seçimi yaparken kuruluşun amacı, ne iş yapacağı, sürdürülebilirlik vb.. bir çok kriterin ve alt
kriterlerinin de oluşturulduğu çok ölçütlü karar verme süreci yönetici/yatırımcılara analitik
karar verme noktasında yardımcı olmaktadır. Kuruluş yeri seçiminde verilebilecek yanlış
kararlar beraberinde ciddi maliyetleri getirmektedir. Bu nedenle yer seçimi titizlikle ve karar
bir defa verilmek üzere yapılmaktadır.
Bu çalışma ile sunulan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile yatırımcılar amaç ve hedeflerine
uygun seçenekler arasından en iyisini tercih edebilirler.
Anahtar Kelimeler: Kuruluş Yeri, Sağlık Tesisi, Analitik Hiyerarşi Prosesi, AHY,AHP Çok
Ölçütlü Karar Verme, Hastane,

4. 4
2. GİRİŞ
Geçmişten günümüze yer seçimi insanlığın karar vermek zorunda kaldığı problem olmuştur.
Tarihsel süreç insanlığın yerleşim yeri seçiminde suya yakın olan yerleri tercih ettiğini
göstermektedir. Suya yakınlık suyun taşma olasılığını da göz önünde bulundurarak uygun
olan yerin seçimini yaptıklarını göstermektedir.
“Antik Mısır uygarlığının başarısı, kısmen Nil Vadisi'nin koşullarına uyum sağlamakta
gösterdiği beceriden gelmektedir. Taşkınların öngörülmesi ve verimli vadinin kontrollü
sulanması, toplumsal ve kültürel gelişmeyi besleyen ürün fazlasının üretilmesini sağlamıştır.”
1 2,
Yerleşim problemi geçmişten günümüze gelişen teknoloji, sosyo-ekonomik yapı, kültürel
süreç ile çok daha karmaşık problem olarak günümüze gelmiştir.
Kuruluş yeri seçiminde çok sayıda ana ve alt kriter olup, her bir kriterin her bir alternatif
içerisinde ki önemi de değişkenlik göstermektedir.
Yerleşim sorununun niteliklerini çok boyutluluk, iç etkileşim, dinamik yapı, disiplinler arası
nitelik ve zorunlu sınırlamalar olarak belirtmiştir.(Erkut;2003)3
o Çok Boyutluluk: Yerleşim yeri sorunu çok amaçlı ve çok kriterin olduğu bir karar
verme sürecidir. İşgücü ve hammaddeye yakınlık, iklim koşulları, vergi gibi kriterler
ile istihdamı arttırmak, karı en maksimize etmek gibi amaçlar verilebilir.
o İç Etkileşim: Yerleşim sorunundaki amaçlar ve etmenler arasında tepkisel bir ilişki
vardır. Etmenlerin birinde meydana gelen değişim diğer etmenleri de etkilemektedir.
o Dinamik Yapı: Karar vericilerin sorunu analiz ederken göz önünde bulundurdukları
etmenlerin önem değeri zaman içinde değişebilmektedir.
o Disiplinlerarası Nitelik: Yerleşim sorunu tek bir bilim dalının kapsamında kabul
edilememektedir. Optimum kararın verilebilmesi ancak disiplinler arası bir yaklaşım
ile mümkündür.
o Zorunlu Sınırlama: Çevresel etmenlerden kaynaklanan denetlenemeyen değişkenler ve
parametreler karar verme sürecinde kısıtlamalara sebep olabilmektedir.
1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_M%C4%B1s%C4%B1r#cite_note-425.05.2016
2
https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_M%C4%B1s%C4%B1r#cite_note-525.05.2016
3
Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜ İşletme Fakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

5. 5
Sağlık tesisi/hastane yer seçim süreci de yerleşim problemi içinde ele alınmaktadır. Gelişen ve
değişen teknoloji, bilinçli bireylerin talepleri, arzı tetiklemiştir. Sağlık Kuruluşlarının da
rekabet piyasasında sürdürülebilirliği sağlayabilecekleri etkin yönetim biçimlerini
kullanmaları gerekmektedir.
Rekabet ortamında kurumların iş gücü, kullandıkları teknoloji, yatırım sermayeleri rakiplerin
önünde olmaları için yeterli olamamaktadır zira hasta talepleri, taleplerin yerine getirilmesi
için oluşacak maliyetleri karşılayabilmek, sürdürülebilirliği sağlamak, karlılığa ulaşabilmek
için kuruluş yeri fazlası ile önem arz etmektedir.
Bu nedenler ile kuruluş yeri, hastanenin pazarda pay almasını, hastalar tarafından bilinmesini
ve tanınmasını sağlamaktadır zira hastane diğer teknolojik, insan kaynakları, vb.. kriterlerde
sonradan iyileştirmeler yapılabilmektedir, kuruluş yerinin değişikliği ise ciddi maliyetlere
katlanmayı gerektirmektedir.
Bu nedenle üst ölçekten, alt ölçeğe inerek ülke, bölge, şehir, mahalle, vb.. seçimler ile bina
konumu çok iyi analiz edilerek seçilmelidir.
3. KURULUŞ YERİ YERİ SEÇİMİ – ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ
3.1. Kuruluş Yeri ve Karar Verme Süreci
Kuruluş yeri seçimi; işletmenin kurulacağı bölgenin seçimi, bölgenin spesifik yerinin
belirlenmesi ve belirlenen yer sınırları içerisinde işletmenin kurulacağı arazi parçasının
seçilmesidir. Kuruluş yeri seçimi uzun vadeli özellik taşıyan, işletmenin rekabet gücünü
etkileyen stratejik bir yatırım kararıdır. Uzun dönemli ve stratejik bir karar olmasından dolayı
değiştirilmesi güç ve maliyetlidir. Burada verilen karar işletmenin geleceği açısından hayati
bir öneme sahiptir. Yer seçimi kararı değerlendirme süreci çok sayıda kriteri içerdiğinden ve
birbirleriyle çelişen bu kriterler arasında bir uzlaşma gerektiğinden oldukça karmaşık bir karar
verme problemidir. Karar verme durumunda yöneticiler en uygun yeri seçerken birçok kriteri
göz önüne almakta ve alternatifleri bu kriterler doğrultusunda değerlendirmektedirler. Kuruluş
yeri seçiminde birçok yöntem kullanılmaktadır. Bunlara kendi aralarında matematiksel
yöntemler, sezgisel yöntemler, finansal yöntemler, simulasyon yöntemi ile son zamanlarda
öne çıkan ve hiyerarşiyi dikkate alan çok kriterli karar verme tekniklerinden Analitik
Hiyerarşi Süreci (AHP), Analitik Ağ Süreci (ANP), TOPSIS, Fuzzy TOPSIS, Fuzzy AHP,.vb
yöntemler örnek olarak verilmektedir. AHP ve ANP yöntemlerinde birden fazla nicel ya da
nitel kriterler, bunlara ait alt kriterler ve alternatifler söz konusu olabilmektedir. Kuruluş yeri

6. 6
seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanıldığı bazı çalışmalar aşağıda
belirtilmiştir. Kodalı ve Routroy; AHP yöntemini kullanarak tedarik zincirindeki potansiyel
tesislerin konumu problemleri üzerine çalışmıştır. Zahir; AHP ile kuruluş yeri seçimiyle ilgili
belirsizlikleri önceliklerine göre sıralayarak ortadan kaldırmıştır.4
3.1.1. Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörler5
 Hedef pazara yakınlık: İşletmelerin pazara yakınlığı, kuruluş yeri kararının
verilmesinde, bazı işletmeler açısından öncelikli faktör olarak ele alınmaktadır.
Nüfusun büyümesi ve talep hacminin artması işletmeleri pazara yakın yerlerde
kurulmaya itmektedir. Ülkemizde, birçok işletmenin büyük şehirlerde veya büyük
şehirlere yakın bölgelerde kurulmasının temel nedenlerinden birini, pazara yakınlık
faktörü oluşturmaktadır. Son yıllarda dünyada iletişimin ve ticaretin hızlı gelişmesi,
globalleşme yönelimlerinin hızlanması ve global işletmelerin sayılarının artması,
uluslararası faaliyet gösteren birçok işletmeyi, talebin yoğun olduğu ülkelerde yatırım
yapmaya yöneltmiştir. Örneğin, cola şirketleri ile fast food işletmelerinin dünyanın
birçok bölgesinde, yerel pazara yakın olmak için üretim tesisleri kurduğu
gözlenmektedir.
 Hammadde kaynaklarına yakınlık
 Ulaştırma imkanları: Hammaddelerin üretim ulaştırılması veya üretim tesislerinden
malların tüketicilerin ihtiyaç duyduğu mahallere iletilmesi bir dizi taşıma işlemi ve bu
işlemlere ilişkin maliyetleri ortaya çıkarır. Genel ilke olarak, taşıma maliyetlerini
minimize eden mahal, kuruluş yeri olarak belirlenmelidir.
 İşgücü yeterliliği ve maliyet
 Enerji kaynakları ve su
 Topoğrafya ve iklim
 Kamu politikaları sosyal ve kültürel hizmetler
4
Nuri ÖMÜRBEK, Seda ÜSTÜNDAĞ, Özlem Ceyda HELVACIOĞLU Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP)
Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama,Yönetim Bilimleri Dergisi, Sayı: 21 “2013”, ss. 101-116,
5
İstanbul Ticaret Odası. (1996).Fizibilite Raporu HazırlamaEsasları ve örnekleri. Prof.Dr. KARGÜL içinde, YatırımKarar Teknikleri
(s. 72). İstanbul: Denge MatbaacılıkSan. Tic. Ltd. Şti. 5 25,2016tarihinde http://www.ito.org.tr/itoyayin/0008599.pdf

7. 7
3.2.Kuruluş Yeri Seçim Teknikleri Tarihsel Süreç
Kuruluş yeri seçimi sorununu çözümlemeye yönelik sistematik çalışmaların ilk kez 1826
yılında Alman ekonomistlerinden J.H.Von Thunen tarafından başlatıldığı ve bu çalışmaların
1909 yılında Alfred VVeber tarafından yoğunlaştırıldığı ileri sürülmektedir. İkinci Dünya
savaşından sonra doğrusal programlama, girdi-çıktı analizleri ve daha sonra dinamik
programlama gibi yöneylem tekniklerinin gelişmesiyle en uygun kuruluş yeri matematiksel
yaklaşımlarla belirlenmeye başlamıştır. Matematiksel programlamayla kuruluş yerini
belirlemede yardımcı olan bilim adamları arasında F.L. Hitchcook, W.J. Baumol, P. VVolfe,
W. Isard, L. Moses, A. Kuehn, M.J. HamburgerEfroymson ve Ray gibi isimler sayılabilir. Belli
ölçütlere göre üretim birimlerinin en uygun veya optimum kuruluş yerlerini saptamaya
yönelik çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. İkinci Dünya Savaşına kadar kullanılan, bu
yöntemler "Geleneksel Kuruluş Yeri Seçimi Yöntemleri" ve II. Dünya Savaşından sonra
yöneylem tekniklerine dayanan yöntemler de "Çağdaş Kuruluş Yeri Seçimi Yöntemleri" diye
iki grupta sınıflandırılır.
3.2.1. Geleneksel Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri
Optimum kuruluş yerini saptamaya yönelik geleneksel kuruluş yeri yöntemleri geliştirildikleri
çağın gereği olarak, bir takım analitik geometri, grafik ve diferansiyel hesap tekniklerinden
öteye gitmemektedir. Bu yöntemlerden en önemlileri, Alfred Weber (1904) tarafından ortaya
atılan; Kuruluş Yeri Üçgeni ve Eş Maliyet Eğrileri, yöntemleridir.
Kuruluş yeri üçgeni oldukça basit bir yaklaşımdır. Burada bir fabrikanın kurulabileceği 3 adet
aday kuruluş yeri ve bir adet tüketim merkezi vardır. Cebirsel hesaplamalar sonucu aday
kuruluş yerlerinden optimum olanı (optimum kuruluş yeri), tüketim merkezine ulaştırma
maliyetleri en düşük olan yer olarak seçilmektedir.
Eş maliyet eğrileri yaklaşımında, ulaştırma maliyetleri yanında enerji maliyeti, işçi
ücretleri ve yöresel vergiler toplamından oluşan toplam maliyetleri minimum kılan aday
kuruluş yeri optimum kuruluş yeri olarak belirlenmeye çalışılmıştır. Optimum kuruluş yerinin
belirlenmesinde bir tüketim merkezi yanında hammadde tedarik noktaları da öz önüne
alınmıştır.6
6
Optimum (En İyi) Kuruluş Yeri Seçiminde KullanılanYöntemler. (2016, 5 25). Ekodialog.com:
https://www.ekodialog.com/isletme_ekonomisi/isletme_optimum_kurulus_yeri.html adresinden alındı

8. 8
3.2.2. Çağdaş Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri
1940'lardan itibaren yöneylem tekniklerinin gelişmesi ve özellikle 1950'lerden sonra
bilgisayarların uygulamaya konulması ile geleneksel kuruluş yeri seçimi yöntemlerinden
farklı olan yeni yöntemlerin ve modellerin geliştirilmesi olanaklı olmuştur. Çağdaş model ve
yöntemlerin üstünlüğü iki noktada toplanabilir.
a. Kurulacak üretim birimlerine hammadde ve yardımcı madde temin edebilecek çok sayıda
tedarik (kaynak) noktası, çok sayıda aday kuruluş yeri ve tüketim merkezini içeren gerçek
problemlerin çözümünü olanaklı kılmaları,
b. Ulaştırma maliyetleri dışında üretim ve yatırım maliyetleri gibi çeşitli maliyet bileşenlerini,
kârlılık ve diğer öğeleri modeller içine sokabilmeleridir.7
3.3.Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP)
AH, problemleri hiyerarşik bir yapıda ele alan ve ikili karşılaştırma mantığına dayanan çok
kriterli karar verme tekniğidir. Çok kriterli karar verme teknikleri içerisinde kuruluş yeri se-
çiminde, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) tercih edilen yöntemlerdendir. AHP, 1970’lerin
sonlarında Saaty tarafından geliştirilmiştir. AHP’nin karar vericiler tarafından tercih
edilmesinin nedeni çok kriterli kararların alınmasında subjektif kriterleri dikkate
alabilmesidir. Çok kriterli karar verme yaklaşımlarından olan AHP’de nitel faktörler başlıca
öneme sahiptir. Alternatiflerin ayrıntılı değerlendirilmesinde nitel ve nicel faktörleri birleş-
tirebilen bir tekniktir. AHP çeşitli seviyelerde birbirinden bağımsız olan faktörlerin, içinde
bulundukları hiyerarşik yapıda değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. AHP’de problem
hiyerarşik bir biçimde yapılandırılmaktadır. 8
7
Optimum (En İyi) Kuruluş Yeri Seçiminde KullanılanYöntemler. (2016, 5 25). Ekodialog.com:
https://www.ekodialog.com/isletme_ekonomisi/isletme_optimum_kurulus_yeri.html
8
Nuri ÖMÜRBEK, Seda ÜSTÜNDAĞ, Özlem Ceyda HELVACIOĞLU Kuruluş Yeri Seçiminde AnalitikHiyerarşi Süreci (AHP)
Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama,YönetimBilimleriDergisi, Sayı: 21 “2013”,ss. 101-116,

9. 9
AHY her sorun için amaç, kriter, olası alt kriter seviyeleri ve seçeneklerden oluşan hiyerarşik
bir model kullanır. Karışık, anlaşılması güç veya yapısallaşmamış sorunlar için genel bir
yöntemdir ve üç temel prensip üzerine kurulmuştur:
• Hiyerarşilerin Oluşturulması
• Önceliklerin Belirlenmesi
• Mantıksal ve Sayısal Tutarlılık
AHY ile karar verme süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur:
1.Karmaşık ve düzensiz bir problemin parçalara (alt öğelere) ayrılması, bir başka deyişle,
problemin temel öğelerini ve bu öğeler arasındaki ilişkileri gösteren bir modelin
oluşturulması,
2.İlgili alt öğeleri gruplayıp düzenleyerek, hiyerarşik bir yapı oluşturulması. Burada
oluşturulan hiyerarşik yapı öğeler arasındaki fonksiyonel bağımlılık ilişkisini yansıtacak
şekilde olmalıdır. Bu ilişkileri oluştururken değerlendirmeler probleme ilişkin olarak elde
edilen bilgileri ve karar vericinin duygularını da yansıtmalıdır.
3.Aynı gruptaki diğer alt öğelere bağlı olarak yani alt öğenin algılanan önemine dayalı olarak,
her bir alt öğeye sayısal değerler verilmesi, bir başka deyişle, değerlendirmelerin anlamlı
sayılarla ifade edilmesi,
4.Hiyerarşinin alt öğelerinin önceliğini belirlemek için bu değerlerin kullanılması,
5.Karar alternatiflerini belirlemek için bu önceliklerin birleştirilmesi, genel sonuç için daha
önceki aşamada elde edilen değerlerin sentez edilmesi,
6.Daha önce alt öğelere verilen sayısal değerleri değiştirerek nihai kararın duyarlılığının
analiz edilmesi, bir başka deyişle, sübjektif değerlerde değişiklik yaparak verilen kararın
incelenmesi.9
9 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜ İşletme Fakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

10. 10
Analitik Hiyerarşi Prosesi - şekil 1
Şekil 1 de üç seviyeli bir hiyerarşik yapı görülmektedir. Hiyerarşinin en üstünde bir amaç yer
almakta ve amacın altında sırasıyla kriterler ve en altta alternatifler olacak biçimde yapı
tamamlanmaktadır.10
Analitik Hiyerarşi prosesi 1- 9 skalası – şekil 2
10 Nuri ÖMÜRBEK, Seda ÜSTÜNDAĞ, Özlem Ceyda HELVACIOĞLU Kuruluş Yeri Seçiminde AnalitikHiyerarşi Süreci (AHP)
Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama,YönetimBilimleriDergisi, Sayı: 21 “2013”,ss. 101-116,

11. 11
Şekil 2 de Karşılaştırma matrisi oluşturup kriterlere cetvel yardımıyla sayısal değerler
verildikten sonra yapılması gereken, kriterler arasındaki göreceli önem derecelerinin
hesaplanmasıdır. İkili karşılaştırma matrisinde göreceli önem derecesinin hesaplanmasının en
iyi yolu, Saaty’nin özvektör yöntemidir (Hurley, 2001: 186).11
Şekil 2 deki 1-9 skalası değerlendirme işlemleri sonrasında, AHP’ de karar verme süreci
aşağıda belirtilen aşamalar ile yapılmaktadır.
I. İkili Karşılaştırmalar Matrisi: Kriterlerin amaca ulaşmakta, seçenekler açısından
önemleri, ikili kıyaslama yöntemi çerçevesinde belirlenir. Bu karşılaştırmalar ile elde
edilen sonuçlar ve ölçütler için aşağıda gösterildiği biçimde İkili Karşılaştırmalar
Matrisi elde edilir (Şekil 3).
İkili karşılaştırmalar matrisi şekil 3
K1 K2 K3 .... Km
K1 a11 a12 a13 .... a2m
K2 a21 a22 a23 .... a2m
: : : : .... :
Km am1 am2 am3 .... amm
Şekil 2.2 İkili Karşılaştırmalar Matrisi
11 Doç. Dr. Nuri ÖMÜRBEK, Öğr. Gör. Ali ŞİMŞEK AnalitikHiyerarşi Süreci ve AnalitikAğSüreci Yöntemleri ile Online Alışveriş Site
Seçimi, YönetimBilimleri Dergisi, Sayı: 22 “2014”,ss. 309-310,

12. 12
II. Öncelik Vektörlerinin Bulunması: İkinci adım her bir özelliğin önem derecesini
gösteren, öncelik vektörlerinin bulunmasıdır. AHY metodolojisine uygun olmak
şartıyla uygulamada kolaylık olması açısından geliştirilmiş pek çok durumda çok iyi
sonuçlar veren bir algoritma geliştirilmiştir:
İkili karşılaştırma matrisindeki her bir sütunun elemanları, o sütunun toplamına
bölünür. Böylece Aw olarak adlandırılan ve her sütundaki değerler toplamı 1’e eşit olan
bir ‘Normalleştirilmiş İkili Karşılaştırma Matrisi’ elde edilir.

 m
i
i
w
a
a
a
1
1
11
11
Elde edilen Aw matrisinde, her bir satırda yer alan elemanların aritmetik ortalaması
alınır. Bu aritmetik ortalama (1 x m) boyutlu matrisin ilgili satırını oluşturacaktır. Bunun
sonucu olarak, m boyutlu ω öncelik vektörü elde edilir:
ω = [ω1, ω2, ..., ωm] T
III. Tutarlılık Oranlarının Hesaplanması: Bu aşamada AHY’de yapılan ikili
karşılaştırmaların tutarlılık derecesi hesaplanmalıdır. Yapılan hesaplama sonucunda
elde edilen tutarlılık derecesi kabul edilebilir limitin altında ise, değerlendirmeler
yenilenmeli, oluşturulan yapı ve süreçler gözden geçirilmeli ve bu aşamaya kadar
yürütülen çalışmalar tekrar edilmelidir.
IV. Değerlendirme ve Sonuç: Tutarlılık kontrolleri yapıldıktan sonra karar seçeneklerinin
öncelik sıralamasını geliştirmek için ölçüt öncelikleri ve karar seçeneklerinin her bir
ölçüte göre göreli önceliklerinin birleştirilmesi ile öncelik matrisi oluşturulur. Her bir
karar seçeneği için öncelik, bu ölçütlere göre karar seçeneğinin önceliğinin ölçütün
önceliğiyle çarpılması ve çarpım sonuçlarını toplanması ile elde edilir.12
12 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜİşletmeFakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

13. 13
3.4.AHP ile Hastane Yer Seçimi
Istanbul’ da merkez binası olan bir hastane yeni kuruluş yeri arayışı içindedir ve kararı AHP ile
vermek istemektedir.Yeni şubesini Bursa, Kocaeli veya İzmir’de açmayı düşünmektedir
Yönetim ekibi de dahil olmak üzere kuruluş yeri kararı için bir çalışma ekibi oluşturulur.
Yönetim en uygun yer seçimi yapılması yönergesini belirlemektedir. Proje ekibi en uygun yer
seçimi amacı ile yer seçim analizlerini sürdürecektir. Ekip yönetimin en uygun yer seçimi için
beklentileri aşağıda belirtildiği şekilde sıralamaktadır.
 Toplam maliyetinin az olması
 Yerleşim birimlerine yakın olması
 Trafik yoğunluğundan az etkilenmesi
 Çalışanların ulaşımı için uygun olması
 Çevresel faktörlerden etkilenmemesi (gürültü, toz vb.)
 Park yeri sorunu olmaması
 Bölgenin gelişme potansiyelinin yüksek olması
 Görünür bir yerde olması
 Altyapı sorunu olmaması
 Rekabet durumu açısından avantajlı olması (rakip sayısı, rakiplere yakınlık)
Yer seçimindeki beklentilerin belirlenmesi ile şekil 4 te yer alan değerlendirme kriterleri
oluşturulur.13
Değerlendirme kriterleri, beklentilerin gruplandırılması ve her bir grubun altında alt seçim
kriterlerinin oluşturulması ile belirlenmektedir.
13 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜİşletmeFakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

14. 14
Şekil 4 – Değerlendirme Kriterleri

15. 15
İkili karşılaştırmaların yapıldığı bu sorulardan çıkan sonuçlara her bir ana ölçütün ve alt
ölçütlerin ana hedefe etkileri şekil 5’ te gösterilmiştir.14
Şekil 5 Ölçütlerin Öncelikleri
Bina Özellikleri - 0,186 Çevresel Faktörler - 0,136 Rekabet Unsurları - 0,065
Farkedilebilirlik - 0,232
Gürültü Kaynak. Yakın. –
0,070 Mevcut Rakip Sayısı – 0,134
Altyapı Yeterliliği – 0,082 Şehir Plan. Uygunluk – 0,229 Rakiplerin Etkinliği – 0,372
Park Alanı – 0,158 Trafik Yoğunluğu – 0,407 Rakiplere Uzaklık – 0,067
Mimari Yapı – 0,213 Ulaşım Tipi – 0,199 Potansiyel Rakipler – 0,426
Alan Yeterliliği – 0,314
Demografik Yapı - 0,041 Bina Konumu - 0,231 Yatırım Maliyetleri - 0,342
Nüfus Yoğunluğu – 0,142 Merkezilik – 0,375 Kira Bedeli – 0,686
Gelir Düzeyi – 0,082 Ulaşılabilirlik – 0,302
Bina Düzenle. Maliyeti –
0,211
Hedef Kitle Yoğunluğu –
0,382
Yerleşim Birim. Yakınlık –
0,078
Çevre Düzenle. Maliyeti –
0,102
Büyüme Ve Geliş. Hızı –
0,394 Çalışan Ulaşımı – 0,118
Ana Merkeze Yakınlık –
0,126
Ölçütlerin öncelik değerleri belirlenir. Hastane yeri için belirlenen 3 kuruluş yeri ikili
karşılaştırmalar ile şekil 6’ da yer alan anket soruları ile değerlendirilmektedir.
14 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜİşletmeFakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

16. 16
Anket Tablosu – şekil 6 15
Soru
1 “A” ölçütü açısından Bursa seçeneğini Kocaeli seçeneğine göre ne kadar tercih edersiniz?
2 “A” ölçütü açısından Bursa seçeneğini İzmir seçeneğine göre ne kadar tercih edersiniz?
3 “A” ölçütü açısından Kocaeli seçeneğini İzmir seçeneğine göre ne kadar tercih edersiniz?
“A” alt
ölçütün
e göre
Seçeneğin diğerine kıyasla önemi (tercihi)
Soru
Numarası
Seçenek
Sonderece
önemli
Güçlü
derecede
önemli
Orta
derecede
önemli
Azderecede
önemli
Eşit
derecede
önemli
Azderecede
önemsiz
Orta
derecede
önemsiz
Güçlü
derecede
önemsiz
Sonderece
önemsiz
Seçenek
1 Br Ko
2 Br İz
3 Ko İz
Anket çalışması ile her alternatifin ana ölçütler üzerinde aldıkları normalize edilmiş puanlar
şekil 7 de gösterilmiştir.
15 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜİşletmeFakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

17. 17
Seçeneklerin Ağırlıkları – Normalize Edilmiş Değerler – şekil 716
Normalize Edilmiş Değerler
Ölçütler Öncelik Bursa Kocaeli İzmir Bursa Kocaeli İzmir
Bina Özellikleri 0,186 0,291 0,317 0,392 0,054 0,059 0,073
Rekabet Unsurları 0,136 0,628 0,257 0,115 0,086 0,035 0,016
Çevresel Faktörler 0,065 0,177 0,590 0,233 0,011 0,038 0,015
Demografik Yapı 0,041 0,324 0,340 0,336 0,013 0,014 0,014
Bina Konumu 0,231 0,183 0,330 0,486 0,042 0,076 0,112
Yatırım Maliyetleri 0,342 0,571 0,283 0,145 0,196 0,097 0,050
TOPLAM 1,000 2,174 2,117 1,708 0,402 0,319 0,279
4. SONUÇ
Çok ölçüt ile birden fazla kriterin değerlendirildiği karar verme yöntemlerinden olan Analitik
Hiyerarşi prosesi ile karar verme sağlık sektörü de olmak üzere birçok diğer sektörlerde
kullanılmaktadır.
Teknolojinin her geçen gün gelişmesi, taleplerin gelişmesi ve değişmesi yöneticilerin,
yatırımcıların karar vermelerini güçleştirmektedir. Karar verme prosesleri bu konuda yönetici
ve yatırımcılara; analitik karar alabilme, risk faktörünün asgari düzeylere çekilmesine yardımcı
olan yöneylem çalışmaları olarak karşımıza çıkmaktadır. Analitik Hiyerarşi Prosesi ile seçim
yapılan hastane çalışmasında da, yatırımın karlılığı, sürdürülebilirliğin sağlanması amacı ile en
uygun yer seçimi yapılmaya çalışılmış ve örneklemde 3 ilin (Bursa, Kocaeli, İzmir),
 Bina özellikleri,
 Rekabet unsurları,
 Çevresel faktörler,
 Demografik yapı,
 Bina konumu,
 Yatırım maliyeti,
16 Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi Yöntemi, İTÜİşletmeFakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü

18. 18
Özellikleri ile değerlendirmeleri yapılmıştır. Önem dereceleri belirlenmiş her bir seçenek her
bir ilde farklı ağırlık puanı oluşturmuştur. Global toplamlarında en fazla ağırlık puanına sahip
olan il seçilmesi olumlu olan yer olarak belirlenmiştir.
AHP vb.. diğer yöntemler ile yer seçiminin yanı sıra yer seçimlerinde yapılaşma sahası
içerisinde ilgi ülke kanun ve yönetmeliklerinin de önemli olduğu göz ardı edilmemelidir.
Hastane tesislerinin kuruluş, bina alt yapı standartlarına ilişkin sağlık bakanlığı yönetmeliğine
uygun yer seçim çalışmaları yapılması gerekmektedir. Aşağıda ilgi genelge ile uygulama
yapılmalıdır.
5. SAĞLIK BAKANLIĞI ÖZEL HASTANELER YÖNETMELİĞİ – KURULUŞ
VE BİNAN STANDARTLARI
“İKİNCİ KISIM
Kuruluş ve Bina Alt Yapı Standartları
BİRİNCİ BÖLÜM
Yer Seçimi, Ön İzin ve Bina Durumu
Yer seçimi
MADDE8 – (Değişik:RG-15/2/2008-26788)
Özel hastane binasının bulunduğu alan ile ilgili olarak aşağıdakilerin bulunması gerekir:
a) (Değişik:RG-21/3/2014-28948) İmar ile ilgili mevzuat uyarınca özel hastane
yapılabileceğine dair ilgili belediye tarafından düzenlenmiş belge,
b) Gürültü, hava ve su kirliliğine maruz olmadığının; insan sağlığını olumsuz yönde
etkileyecek endüstriyel kuruluşlar ile gayrisıhhi müesseselerden uzak olduğunun valilik
tarafından yetkilendirilmiş merci raporu ile tespit edilmesi,
c) Hastane binası için yeterli yeşil alan ayrıldığının ilgili belediye tarafından yazılı olarak
belgelenmesi,
ç) Ulaşım şartları, ulaşım noktaları açısından uygun ve ulaşılabilir olduğunun İl Trafik
Komisyonu veya Belediye Ulaşım Koordinasyon Merkezi raporu ile belgelenmesi,
d) (Değişik:RG-21/3/2014-28948) Hasta ve hasta yakınları ile hastane çalışanları için,
özel hastanenin otopark ihtiyacının yeterli olduğuna dair ilgili belediye tarafından düzenlenmiş
belge,

19. 19
(Ek fıkra:RG-27/5/2012-28305) Birbirine bitişik ve bütünlük arz eden birden fazla imar
parseli üzerinde hastane ve eklerinin yapılması halinde, bu parseller arasında imar yolu, duvar
gibi bütünlüğü bozacak uygulamalar bulunamaz. (Değişik ibare:RG-11/7/2013-28704) Tıbbi
hizmet birimlerinin bulunduğu tüm parsellerin, yer seçimi ile ilgili belgelerde belirtilmesi
gerekir. (Ek cümle:RG-21/3/2014-28948) Ancak otopark alanlarına ilişkin hususlarda birinci
fıkranın (d) bendi hükümleri uygulanır.
Ön izin
MADDE9 – (Değişik:RG-15/2/2008-26788)
Hastane açılmadan önce Bakanlıktan ön izin alınması şarttır. Ön izin için, aşağıdaki belgeler ile
tam takım mimari proje, incelenmek üzere Müdürlük vasıtasıyla Bakanlığa gönderilir:
a) Hastane binasının bulunduğu alanın, 8 inci maddede belirtilen şartları haiz olduğuna
dair yetkili mercilerden alınmış belgeler,
b) (Değişik ibare:RG-21/3/2014-28948) Hastane yerleşiminin gösterildiği, projeyi
hazırlayan mimarın imzasının olduğu tam takım mimari proje içinde ayrıca aşağıdakiler yer
alır;
1) 1/500 veya 1/200 ölçekli vaziyet planı,
2) 1/100 veya 1/50 ölçekli tüm kat planları,
3) Bir tanesi ameliyathaneden geçen en az iki kesit halinde olan, yatak kapasitesi elli ve
üzerinde olan hastane projelerinde ise ayrıca önem arzeden; rampalı giriş, bodrum ve benzeri
noktalardan geçen, en az üç kesit ve 1/20 ölçekli sistem detayları ve tüm cepheler.
Birinci fıkranın (b) bendinde bahsedilen mimari projeler, inceleme sonucunda Bakanlıkça
uygun görülür ise, başvuru sahibi tarafından imar mevzuatına uygun şekilde üç takım olarak
hazırlanır. Üç takım olarak hazırlanan mimari projeler, özel hastane binası inşa edilecek yer,
belediye ve mücavir alan sınırları içinde ise ilgili belediye; mücavir alan dışında ise valilik
tarafından onaylanarak Müdürlük vasıtasıyla Bakanlığa gönderilir.
Ön izin başvurusu, bu maddede sayılan belgelerde eksiklik ve/veya bu Yönetmeliğe
uygunsuzluk bulunmaması kaydıyla, Bakanlığa intikal ettiği tarihten itibaren en geç otuz gün
içerisinde sonuçlandırılarak ön izin belgesi düzenlenir veya ön izin başvuru belgelerinde tespit
edilen eksiklik ve/veya uygunsuzluk başvuru sahibine yazılı olarak bildirilir.
Ayrıca;
a) Başka amaçla inşa edilmiş binaların, hastane binasına dönüştürülmesi halinde tadilat
işlerine başlanılmadan önce,

20. 20
b) Bakanlık tarafından ön izin verilmiş mimari projenin uygulanması sırasında, bu projede
bir değişiklik yapılması durumunda,
c) (Mülga bent:RG-11/7/2013-28704)
ç) Ruhsatlandırılmış hastane binasına, Ek 4 üncü maddedeki planlamaya uygun olmak
şartıyla, ilave bina yapılmak istenmesi halinde
ön izin alınması zorunludur.
(Değişik beşinci fıkra:RG-11/7/2013-28704) Ön izin belgeleri devredilemez. Ancak
Bakanlıkça mevcut ruhsatlı özel hastaneler adına taşınma amaçlı düzenlenmiş ön izin belgesi
veya mevcut ruhsatlı tıp merkezleri adına özel hastaneye dönüşüm amaçlı düzenlenmiş ön izin
belgesi almış olan özel hastane ve tıp merkezlerinde, ruhsat devri yapılması halinde yeni
sahiplik adına ön iznin devam etmesine izin verilir.
Bina durumu
MADDE10 – (Değişik:RG-15/2/2008-26788)
Özel hastaneler;
a) Özel hastane projesi ile Bakanlıktan, 9 uncu maddeye göre ön izin almak suretiyle imar
ile ilgili mevzuata göre inşa edilip, hastane veya özel sağlık tesisi yapı kullanma izni belgesi
almış olan binalarda,
b) Başka amaçla yapılmakla birlikte, 8 inci maddedeki şartları taşıyan ve tadilat
işleminden önce Bakanlıktan 9 uncu maddeye göre ön izin alarak özel hastane binasına
dönüştürülen, tadilat bittikten sonra hastane veya özel sağlık tesisi olarak yapı kullanma izni
belgesi almış olan binalarda kurulur.
İmar mevzuatına uygun olarak imar planında yer alması kaydıyla; aynı sahiplikte ve aynı isim
altında ruhsatlandırılacak olan, sınırları belirli, bütünlük arz eden bir alan içinde birbiriyle fizik
olarak bağlantısı olan veya bağımsız bina komplekslerinin oluşturduğu dal hastanesi ve/veya
genel hastane binalarından oluşan hastane kompleksi kurulabilir. Bu durumda, laboratuvar
hizmetleri, görüntüleme hizmetleri, acil hizmetleri, ameliyathaneler, yoğun bakım ve
sterilizasyon üniteleri ile benzeri diğer tıbbi hizmetler ortak hizmet verecek
şekilde planlanabilir. İdari birimler, morg, depo ve benzeri destek birimler ile otopark, kreş,
kafeterya, lokanta, otel, rehabilitasyon merkezi, banka, PTT, konferans salonu, ibadethane, spor
ve eğitim tesisleri gibi sosyal alanlar hizmeti aksatmayacak şekilde ve mimari açıdan yapı
kullanma izin belgesi alarak hastaneye ait belirlenen sınırlar içerisinde farklı binalarda hizmet
verebilir. Hastane komplekslerinde hasta güvenliğini, sıhhatini ve huzurunu riske sokacak
tarzda yapılaşma veya hizmet sunumu yapılamaz.

21. 21
Özel hastanenin tıbbi hizmet birimleri; tıbbi hizmeti engelleyecek tarzda ve hastane binasından
veya bina kompleksinden ayrı yerde tesis edilemez.
Özel Hastaneler, müstakil binada faaliyet gösterir. Binanın hastane olarak kullanılan kısmında,
hiçbir surette başka amaca yönelik işyeri bulunamaz ve hastane içerisindeki bir bölüm, başka
bir amaçla faaliyet göstermek üzere üçüncü kişilere kiralanamaz veya herhangi bir şekilde
devredilemez.
Hastane personeline, hasta ve hasta yakınlarına hizmet vermek üzere kurulan kafeterya, kantin,
çiçekçi, berber, lostra gibi birimler işletilebilir veya bunların işletilmesi için hizmet satın
alınabilir veyahut bu hizmetler başkalarına gördürülebilir. Bu türden kısımlar, tıbbî hizmet
birimlerinin bulunduğu yerler ile hasta tedavi ve istirahatini engelleyecek yerlerde kurulamaz.
(Ekfıkra:RG-11/7/2013-28704)(Değişik:RG-21/3/2014-28948) Bakanlıkça ruhsatlandırılmış
özel hastanelerde, Bakanlığın veya Müdürlüğün izni alınmak ve binada imar mevzuatına uygun
olarak taşıyıcı unsuru etkilemeyen tadilat ve tamirat gibi işlerin yapılması halinde, binanın
kullanımına izin verilen toplam brüt alanını değiştirmemek ve gerektiğinde yangın ile deprem
yönünden uygunluğunun da sağlanması kaydıyla Belediyeden proje onayı aranmaksızın ruhsata
esas son proje üzerinde değişiklik yapılmasına izin verilir.17
17http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4854&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=%C3%B6zel%20hastane
(27.5.2016)

22. 22
6. KAYNAKLAR
https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_M%C4%B1s%C4%B1r#cite_note-4 25.05.2016
https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_M%C4%B1s%C4%B1r#cite_note-5 25.05.2016
Ufuk CEBECİ – Mehmet Serdar KILINÇ Hastane Yeri Seçimine Analitik Hiyerarşi
Yöntemi, İTÜ İşletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü
Nuri ÖMÜRBEK, Seda ÜSTÜNDAĞ, Özlem Ceyda HELVACIOĞLU Kuruluş Yeri
Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama,
Yönetim Bilimleri Dergisi, Sayı: 21 “2013”, ss. 101-116,
İstanbul Ticaret Odası. (1996). Fizibilite Raporu Hazırlama Esasları ve örnekleri. P. D.
KARGÜL içinde, Yatırım Karar Teknikleri (s. 72). İstanbul: Denge Matbaacılık San. Tic.
Ltd. Şti. 5 25, 2016 tarihinde http://www.ito.org.tr/itoyayin/0008599.pdf
Optimum (En İyi) Kuruluş Yeri Seçiminde Kullanılan Yöntemler. (2016, 5 25).
Ekodialog.com:
https://www.ekodialog.com/isletme_ekonomisi/isletme_optimum_kurulus_yeri.html
adresinden alındı
Doç. Dr. Nuri ÖMÜRBEK, Öğr. Gör. Ali ŞİMŞEK Analitik Hiyerarşi Süreci ve Analitik Ağ
Süreci Yöntemleri ile Online Alışveriş Site Seçimi, Yönetim Bilimleri Dergisi, Sayı: 22
“2014”, ss. 309-310,
http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4854&MevzuatIliski=0&sourceX
mlSearch=%C3%B6zel%20hastane (27.5.2016)