банкны нягтлан бодох бүртгэл лекц №1

1. БАНКНЫ НЯГТЛАН БОДОХ
БҮРТГЭЛ
Лекц 1
Багш: Маг. Х. Сэлэнгэ

2. Ашиглагдах нэр томъёо
• Banker’s acceptances – Банкны
зөвшөөрөл
• Cardholder – Карт эзэмшигч
• Carrying costs – Хадгаламжийн
зардал
• Cash – Мөнгөн хөрөнгө
• Credit policy – Зээлийн бодлого

3. СУДЛАХ ЗҮЙЛ
• Банкны НББ түүхэн хөгжил
бүртгэлийн онцлог
• Банкны НББ дансууд
• Банкны гүйлгээний баримт

4. Банкны НББ түүхэн хөгжил бүртгэлийн
онцлог
• 1930 онд ААнэгж байгуулгууд олноор
байснаар 1931 оноос эхлэн зээлийг эх
хэмжээгээр олгож эхэлсэн харин 1939
оноос анхны урт хугацаатай зээлийг
олгох болсноор Банкны НББ өөрчлөлт
орсоор1994 онд 2 шатлалтай байхаар
үүссэн.

5. • Банкны НББ -ын онцлог нь хамарч
буй хүрээгээр нь эх өргөн байдаг.
НББ-ын давуу тал нь :Аж ахуй
нэгж мөнгөн хөрөнгийн гүйлгээ
үйлдэгдлийг өдөр бүр тодорхойлж
өдрийн баланс гаргаж байдгаараа
ач холбогдолтой

6. Банкны НББ дансууд
• Банкны НББ-ын дансууд Банкны
дансны дотор нь 3 ангилна
• Балансын данс
• Орлого үр дүнгийн данс
• Балансын гадуурх данс

7. Балансын данс :
Хөрөнгийн данс
Өр төлбөрийн данс
Эзний данс

8. Хөрөнгийн данс нь 3-н үндсэн чанарыг
агуулдаг
Хөрөнгө нь дангаараа буюу бусад хөрөнгөтэй
хослон шууд ба шууд бус замаар цэвэр
мөнгөн гүйлгээ буюу гүйлгээг нэмэгдүүлэх
чадвар бүхий ирээдүйн үр ашгийг агуулж
байдаг .
Банк хөрөнгөөс олох үр ашигт хяналт тавьж
чадахуйц байх
Банк олсон үр ашигаа хянах буюу захирах эрх
мэдлийг нэмэгдүүлэх ажил гүйлгээг хийх

9. • Өр төлбөрийн данс
хадгаламжиндаа өнгөрсөн үйл
ажилгааны үр дүнд бий болсон
банк нь бусдын өмнө хүлээх үүрэг
хариуцлага
• Эзний өмч /хөрөнгө - өр төлбөр =
Эзний өмч /

10. АБ баланс
Хөрөнгө / Актив / Өр төлбөр / Пассив /
Мөнгөн хөрөнгө Харилцах
Богино хугацаат хөрөнгө оруулалт Хадгаламж
Зээл Банкны бус нэгжээс татан авсан эхүүсвэр
Өмчлөх бусад үл хөдлөх хөрөнгө
Бусад үндсэн хөрөнгө Бусад өр төлбөр
Бусад хөрөнгө
Биет бус хөрөнгө
Урт хугацаат хөрөнгө оруулалт

11. Орлого үр дүнгийн дансыг
ерөнхийд нь 2 ангилна.
Орлого
Зардал

12. • Банкны орлого гэдэг нь банкны ердийн үйл
ажилгааны явцад тайлант хугацаанд бий
болсон хөрөнгийн дотогш урсгал өр
төлбөрийн барагдуулалт өмчийн өсөлт болон
эдийн засгийн өгөөж нэмэгдэхийг хэлнэ.
• Орлогыг 3 ангилна
• Үндсэн үйл ажилгааны орлого
• Хүүгийн орлого
• Үйл ажилгааны бусад орлого
• 2. Үйл ажилгааны бус орлого
• 3. Онцгой шинжтэй орлого

13. • Банкны зардал гэдэг нь ердийн үйл ажилгааны
явцад тайлант хугацаанд бий болсон хувь
нийлүүлэгчидэд олгосон хувиарлалттай
холбогдон цэвэр өмч буурснаар бусад
хөрөнгийг бууруулах өр төлбөрийг
нэмэгдүүлэх хэлбэрээр эдийн засгийг үр
ашгийн бууралт байдаг.
• Арилжааны банкны зардлын 4 ангилна
• Хүүгийн зардал
• Ү.а бусад зардал
• Онцгой шинжтэй зардал
• Ашиг татварын зардал

14. Балансын гадуурах данс
Балансын гадуурах данс нь ерөнхийдөө
4 зүйл
Үнэ бүхий зүйл
Балансаас халсан хөрөнгийн тооцоо
Хүлээж болзошгүй тооцоо
Бусад тооцоо

15. Банкны гүйлгээний баримтууд ерөнхийдөө 3
хэлбэр байна
Банкаар дамжин хийгдэх гүйлгээний баримт
ААНэгжээс ирж байгаа төлбөрийн даалгавар
байна
Дотоод гүйлгээний баримтууд кассын орлого
зарлага / мемираль /
Нарийн бүртгэлтэй дэвтэр маягт нь бэлэн
бусаар мөнгөний төлбөр тооцоог хийх баримт
байна.

16. 1. Төлбөрийн даалгавараар хийх төлбөр тооцоо төлбөр хариулагч
тал төлбөрийн даалгаварыг банкинд бичилт бөгөөд банкны
ажилчин баримтийг үнэн зөвийг шалгаж гүйлгээ хийх буюу
төлбөрийг гүйцтгэдэг.
2. Төлбөрийн нэхэмжлэлээр тооцоо хийх Төлбөрийн нэхэмжлэлээр
тооцоо хийхэд төлбөр нэхэмжлэгч тал төлбөрийн нэхэмлэлийг
бичиж банканд өгнө.
3. Акредатив хийх тооцоо Барааг худалдан авахад ашигладаг төлбөр
тооцоо
4. Чекээр хийх тооцоо Хэн нэгэнд
5. Тусгай дансаар хийх тооцоо Төлбөр тооцоог тусгай дансаар
хийнэ
6. Векселийн тооцоо Вексил нь үнэт цаасны нэг хэлбэр Вексилийг
дотор нь энгийн буюу шилжих вексил гэж ангилна. Вексил нь
ерөнхийдөө 3-н зарчим дээр үнэлэгдэнэ.
7. Төлбөрийн зөвхөн хөрөнгө эзэмшигчийн зөвшөөрлөөр
гүйцэтгэнэ.
8. Төлбөрийн баримтыг авахдаа дансанд нь мөнгө байгаа үед олж
болохнээ.
9. Төлбөр тооцооны хэлбэрийг төлбөр харицагч багууллагууд өөрөө
сонгож авна.