1. Лекц 14
• Ой ашиглах хэмжээг тогтоох
– Ой зохион байгуулалтаар мод ашиглах гурван
гол хэлбэр болон үндсэн завсрын нэмэлт
үндсэн ашиглалтын хэлбэрүүдийг авч үздэг.

2. 1
2
3
• Ойн фондын тодорхой хэсэгт ойрын болон
хэтийн ирээдүйд мод ашиглах бодит боломжийг
илрүүлэх
• Аж ахуйн нөхцөлийн онцлог, ойн аж ахуй, ойн
үйлдвэрт харилцаа холбооны онцлогт түшиглэн
ойрын 10 жилийн мод огтлох төсөл зохиох
• Ой ургуулах, ой ашиглах шаардлагыг дүүрэн
хангасан мод огтлох төлөвлөгөө зохиох

3. Мод бэлтгэлийн хэмжээг үндсэн
ашиглалтаар нь
Мод бэлтгэлийн хэмжээг
жигд ашиглалтаар тогтоох
Мод бэлтгэх хэмжээг
болцоор тогтоох
Мод бэлтгэлийн хэмжээг
дундаж өсөлтөөр тогтоох
Мод бэлтгэлийн хэмжээг
ойн ерөнхий байдлаар
тогтоох
Мод бэлтгэлийн хэмжээг
модны нөөцөөр тогтоох

4. 2. Мод бэлтгэх хэмжээг жигд
ашиглалтаар тогтоох
• Энэ нь ойг тогтвортой жигд ашиглах зарчим дээр
үндэслэж ойн талбайн хэмжээ ерөнхий
байдал, насны ангиар тархсан байдал зэргээс
хамаарна.
• Талбайгаар. Энэ тохиолдолд аж ахуйн ойтой бүх
талбайг үндсэн огтлолтын насанд хувааж
тодорхойлно. Огтлох хугацааг тогтоохдоо I бүсийн
ойд насны ангийн үргэлжлэлийн сүүлийн утга, II
бүсийн ойд дундах утга, III бүсийн ойд эхний утгыг
тус тус авна. Жишээ нь: огтлох нас насны VII анги
(121—140) гэвэл I бүсийн ойд 140, II бүсийн ойд
130, III бүсийн ойд 121 тус тус авна.

6. 3. Мод бэлтгэх хзмжээг болцоор
тогтоох.
• Энэ хэмжээг олохдоо тухайн аж ахуй дахь
болц гүйцсэн, өтөлсөн ойн хэмжээг
тооцоолох хугацаа буюу насны нэг ангийн
үргэлжлэх хугацаанд хувааж олно.

8. 4. Мод бэлтгэх хэмжээг дундаж
өсөлтөөр тогтоох.
• Үүнийг тухайн аж ахуй дахь бүх ойн дундаж
өсөлтүүдийг нэмж олно.
• Эхлээд нөөцөөр нь тооцно.
• LHZ = ZI+ZII+ZIII+... + Zn = Zg
(170)
• Энд:
• ZI+ZII+ZIII+... + Zn -насны анги тус бүрийн дундаж өсөлт,
• Zg -насны бүх ангийн дундаж өсөлтийн нийлбэр
• Талбайгаар нь мод бэлтгэх хэмжээг тогтоохдоо өсөлт,
нөөцөөр тогтоосон хэмжээг ашиглалтын ойн сангийн 1
га дахь дундаж нөөцөд хуваана.
• Lmz= Zg
(171)
m

9. 5. Мод бэлтгэх хэмжээг ойн
ерөнхий байдлаар тогтоох.
• Өсолт нь ихээхэн саарсан, овчнн хортонд
нэрвэгдсэн, даруйхан бэлтгэж ашиглах
шаардлагатай ой энэ тооцоонд
хамаарагдана. Тооцоо хийхдээ зайлшгүй
огтлох шаардлагатай ойн талбай, пооцнйг
тооцоологдох хугацаа буюу 5—10 жилд
хуваана.

11. Мод бэлтгэлийн тооцоот хэмжээ
• гэдэг нь ой судлал, эдийн засгийн одоогийн
болон хэтийн ирээдүйг харгалзан тодорхой
удаан үргэлжлэх хугацаанд ойг байнга,
оновчтой ашиглах боломжийг хангасан, ойн
үндсэн ашиглалтын жилийн дундаж
тохиромжтой хэмжээний тухай ойлголт юм.
Гэхдээ практик амьдрал дээр энэ хэмжээг
ихэсгэх, багасгах шаардлага гарч болдог. Ой
ашиглах хэмжээ, ойн бүс бүрт харилцан
адилгүй учраас мод бэлтгэлийн тооцоот
хэмжээг ойн бүсийн ялгаанд үндэслэн
тогтооно.