Presentación elaborada por Mercedes Queixas Zas para as xornadas de formación "Competencia en comunicación lingüística nunha Europa plurilingüe e pluricultural" (Pontevedra, novembro 2008).

1. A PLANIFICACIÓN
LINGÜÍSTICA NO ENSINO
O EQUILIBRIO LINGÜÍSTICO
NECESARIO
Mercedes Queixas Zas
Coordinadora territorial ENDL – A Coruña
queixaszas@edu.xunta.es

2. A LINGUA: UNHA NECESIDADE
COMPARTIDA
ESCOLA
FAMILIA CONTORNO
LINGUA GALEGA

3. A NECESIDADE
DUN NOVO TEMPO
EDUCATIVO
COÑECEMENTO AVALIACIÓN DE AVALIACIÓN DE
NOVO MARCO CIENTÍFICO AO RESULTADOS RESULTADOS
LEGAL REDOR DA EN SISTEMAS NO SISTEMA
EDUCATIVO APRENDIZAXE EDUCATIVOS EDUCATIVO
LINGÜÍSTICA BILINGÜES GALEGO

4. Referente lexislativo con obxectivo
común: consecución competencia
comunicativa plurilingüe
Lei orgánica de educación (2006).
Lei de normalización lingüística (1983)
Decreto 124/2007 (DOG de 29 de xuño)
Decreto 130/07 que regula as ensinanzas en EP
Decreto 133/07 que regula as ensinanzas da ESO

5. Outros documentos
Plan Xeral para a Normalización da Lingua Galega
(22/09/04)
Carta Europea de linguas rexionais e minoritarias de
1992 (ratificada polo goberno do Estado español en
2001).
Marco europeo común de referencia para as linguas:
aprendizaxe, ensino, avaliación.
Consello escolar de Galicia
Informes do Consello de Europa.

6. Funcionamento do cerebro dun bilingüe
Modelo 1: competencia subxacente separada

7. Funcionamento do cerebro dun bilingüe
Modelo 2: competencia subxacente común

8. Funcionamento do cerebro dun bilingüe
Modelo 2: competencia subxacente común
•Fonte integrada de pensamento
• Capacidade humana para almacenar e funcionar doadamente en
dúas ou máis linguas
• Desenvolver unha das linguas = desenvolver o sistema cognitivo
global, a capacidade comunicativa, a linguaxe

9. Competencia subxacente común
Transferencia da competencia de Lx a Ly
Adecuada motivación para aprender a lingua receptora
Exposición adecuada a ela:
cantidade input/output
correcto
calidade input/output
variado uso de diferentes variedades lgcas.
+
manipulación diferencial materiais lgcos.

10. Hipótese da interdependencia
Fonte: Huguet (2003)

11. Hipótese da interdependencia

12. Hipótese da interdependencia
14
12
10
Alumnado galego
8
6 Alumnado doutras
4 comunidades
autónomas
2
0
4º EP 6º EP 2º ESO 4º ESO

13. ANÁLISE DE RENDEMENTO ESCOLAR EN
CONTEXTOS BILINGÜES: LINGUA INGLESA
14,5
14
13,5
13
Alumnado galego
12,5
Alumnado do resto do
12 Estado
11,5
11
10,5
2º ESO

14. Hipótese da interdependencia
Maior facilidade para transferir coñecementos
dunha LB a unha LA ca dunha LA a unha
LB. Usar a LB na escola garantía da
competencia bilingüe.
Canto maior sexa o éxito na adquisición
dunha segunda lingua, máis doada resultará a
aprendizaxe da(s) seguinte(s)

15. PERCEPCIÓN DO ALUMNADO SOBRE
FUNCIONAMENTO LINGÜÍSTICO DOS
CENTROS
1= só castelán 2= máis castelán
3= galego/castelán 4= máis galego
5= só galego
4
Centro cidade
Periferia
2
Vila
Aldea
0

16. PERCEPCIÓN DO ALUMNADO SOBRE
PORCENTAXE EN GALEGO NO 1º CICLO ESO
90
80
70
60
50
1º ESO
40 2º ESO
30
20
10
0
CS CN MT TC RL CR MUS OP

17. PERCEPCIÓN DO ALUMNADO SOBRE
PORCENTAXE EN GALEGO NO 2º CICLO ESO
80
70
60
50
40 3º ESO
4º ESO
30
20
10
0
CS Fº Qº Bª Xª MT PL EF TC MUS RL

18. PORCENTAXE DOCENCIA EN GALEGO EN 2º
ESO SEGUNDO TITULARIDADE DO CENTRO
90
80
70
60
50
PÚBLICO
40 PRIVADO
30
20
10
0
CS CN MT TC MUS REL TC OPT

19. PORCENTAXE DOCENCIA EN GALEGO EN 4º
ESO SEGUNDO TITULARIDADE DO CENTRO
80
70
60
50
40 PÚBLICO
PRIVADO
30
20
10
0
CS Bª Xª MT Fª Qª EF TC MUS PL

20. Situación do ensino da lingua e da literatura galega na ESO,
Bieito Silva (dir.)
“Estes déficits na instalación social e escolar do idioma
galego son considerados tanto polo profesorado como polos
participantes nos grupos de discusión como o factor que
condiciona máis negativamente a consecución de resultados
pedagóxicos satisfactorios nesta área”.
“Non parece arriscado percibir no recurso reiterado ás
condicións sociolingüísticas un argumento exculpatorio que
libere de responsabilidades persoais no ámbito estrito do
quefacer docente: na renovación das metodoloxías, na
procura de actividades de aprendizaxe máis motivadoras,
etc.”

21. Situación do ensino da lingua e da literatura galega na ESO,
Bieito Silva (dir.)
“Para moitos docentes (a programación didáctica) trátase dunha tarefa
que se realiza máis por prescrición administrativa que por conciencia da
súa utilidade pedagóxica; unha percepción que se ve reforzada polo
protagonismo que se lle atribúe ao libro de texto como verdadeira guía da
práctica docente”.
“A coordinación tamén mostra carencias importantes (...). A presenza no
currículo da ESO de varias linguas (o galego, o castelán e, de forma moi
xeneralizada, dous idiomas estranxeiros) obrigaría a que houbese unha
coordinación intensa entre todas elas, tanto para evitar disfuncións como
para aproveitar sinerxias. Esta coordinación debería realizarse a dous
niveis: didáctica integrada de linguas e proxecto lingüístico de centro”.

22. Situación do ensino da lingua e da literatura galega na ESO,
Bieito Silva (dir.)
“O recoñecemento por parte do profesorado dunha
coordinación intradepartamental deficiente e da ausencia case
absoluta de contacto con outras áreas entendemos que son
eivas importantes para avanzar de xeito satisfactorio na
competencia idiomática dos estudantes”.
“Coidamos que é necesario promover a reorientación dos
docentes en activo cara a enfoques comunicativos que poñan
o uso lingüístico no centro da súa actividade didáctica”.

23. Situación do ensino da lingua e da literatura galega na ESO,
Bieito Silva (dir.)
A metodoloxía, o tipo de actividades de aprendizaxe, a forma de
desenvolvelas e os recursos en que se apoia o proceso didáctico
configuran, no seu conxunto, unha práctica docente moi reiterativa e
tradicional (...). Todos eses indicadores remiten a unha maneira de facer
pouco innovadora e tamén pouco axeitada aos intereses do alumnado e
ás demandas do propio sistema educativo”.
“Finalmente, non deixa de sorprender positivamente que o profesorado
de lingua e literatura galega da ESO, sen excepcións, se encontre
motivado e satisfeito profesionalmente e non experimente desexos de
cambiar de profesión (...) De ser así, teríase gañada a base fundamental
sobre a que asentar a renovación psicopedagóxica que se deduce que é
imprescindible na ensinanza da lingua e da literatura galega na ESO”.

24. Obxectivo da escola →Competencia
Creación de espazos de uso Eliminación prexuízos
Mellora a competencia Repercusión positiva no uso

25. Modelos de ensino bilingüe
Modelos de segregación: implica separación de alumnado
por lingua.
Modelos de transición: o obxectivo é o progresivo
abandono da lingua socialmente minorizada.
Modelos de mantemento: implica non separación de
alumnado por lingua, todas as linguas son vehiculares e a
lingua minorizada non está en situación de inferioridade.
Obxectivo:adquirir competencia semellante nas dúas linguas
oficiais.
Modelos de enriquecemento: inmersión lingüística na
segunda lingua.

26. Modelos lingüísticos educativos en España
Modelo de unilingüismo en castelán (maioría das
CCAA do Estado español)
Modelo de separación electiva de linguas (Euskadi)
Modelo de conxunción de linguas (Cataluña, Illas
Baleares e Galicia)
• A lingua propia debén en vehicular do ensino
• A lingua propia máis o castelán reparten a docencia das materias
PLANIFICACIÓN
PLANIFICACIÓN

27. Obxectivo xeral en materia lingüística
Preámbulo Decreto 124/2007
O plan xeral de normalización da lingua galega establece como un dos
seus obxectivos xerais conseguir para a lingua galega máis funcións
sociais e máis espazos de uso, priorizando a súa presenza en sectores
estratéxicos.
Para conseguir estes fins cómpre afondar no desenvolvemento dos
preceptos da Lei de normalización lingüística no tocante ao ensino, sen
dúbida un sector fundamental para a implantación de hábitos lingüísticos
en galego, e establecer unha nova regulamentación do galego que facilite
o seu emprego de xeito progresivo e xeneralizado en todos os niveis e
graos non universitarios.

28. Obxectivo xeral en materia lingüística
Preámbulo Decreto 124/2007
Cómpre reforzar a dimensión comunicativa do galego en
relación con contextos vivos, facilitarlle ao alumnado unha
oferta educativa que o axude a percibir a utilidade da lingua e
que o capacite para o seu uso correcto e eficaz, erradicando
especialmente o seu emprego sexista en todos os ámbitos e
respectando, así mesmo, a situación sociolingüística en que
se enmarca cada centro.
Artigo 9
A educación secundaria obrigatoria proporcionaralle a todo o
alumnado unha boa competencia en lingua galega que
repercuta de forma positiva no seu uso.

29. Decreto 124/07
É a primeira concreción do PXNLG para o ensino galego.
Aposta por un modelo educativo semellante ao decreto
anterior: modelo de conxunción de linguas.
Reitera o obxectivo último trazado na LNL: garantir a
competencia lingüística en galego e castelán.
Nace como superación do decreto anterior: modelo de
bilingüismo complementario modelo de mantemento
(bilingüismo aditivo).
Reproduce un modelo pouco intervencionista por parte da
Administración.
Nado como froito inicial dun consenso parlamentario pleno.

30. Decreto 124/07
Plan de formación
Posta en valor da competencia lingüística
Regulación das horas de docencia no ensino obrigatorio (decreto de
mínimos: 50%)
Tratamento individualizado do ensino infantil
Docencia para persoas adultas
Elaboración e publicación de materiais curriculares en galego
Reordenación do sistema de exención de lingua galega
Avaliación interna e externa do grao de cumprimento do Plan de
Normalización Lingüística do centro.
Posta en valor dos Equipos de Normalización e Dinamización
Lingüística.
Elaboración do Proxecto Lingüístico de Centro (PLC)

31. Proxecto lingüístico de centro
Punto de partida sociolingüístico do centro
Planificación lingüística do centro
Consecución de obxectivos en competencia lingüística

32. Que debe garantir o PLC?
■ Que o alumnado que ten a lingua galega como lingua
habitual poida mantela e consolide unha competencia
plena nela.
■ Que o alumnado que ten o castelán como lingua habitual
adquira plena competencia en galego, de maneira que se
favorezan os contextos en que se exprese nela.
■ Que o alumnado adquira plena competencia en castelán
tamén.
■ Que o alumnado adquira a competencia establecida no
currículo para as linguas estranxeiras.

33. En que aspectos debemos reparar
para abordar un PLC?
Análise da situación sociolingüística de partida
(lingua do contorno educativo, do profesorado, do
alumnado e ambientalidade lingüística do centro).
Descrición de puntos fortes e febles no centro:
administración, xestión pedagóxica, relación co
contexto familiar, relación co contorno, interacción
didáctica…
Reflexión e avaliación interna sobre a experiencia
dinamizadora aplicada no centro.

34. Que plan de traballo preciso?
REALISTA
INNOVADOR CONSENSUADO
SECUENCIADO PARTICIPATIVO
INTEGRADOR

35. Proxecto lingüístico de centro (PLC)
PROXECTO
LINGÜÍSTICO
DE
CENTRO (PLC)
Elaborado por Documento de
Recolle medidas
Validez unha comisión carácter
para un curso
anual designada polo pedagóxico-
concreto.
ED administrativo

36. Contidos fundamentais do PLC
En que materias diferentes das xa marcadas no
decreto se vai usar como lingua vehicular o galego
(Decreto 124/07 como decreto de mínimos, nunca
de máximos).
Medidas para que o alumnado que descoñeza as
linguas vehiculares do ensino, e nomeadamente o
galego, poida seguir con éxito esas materias.

37. Artigo 14. Proxecto lingüístico de centro
a) As linguas que se deben empregar nas
áreas, materias, módulos ou ámbitos de
coñecemento distintos dos sinalados nos
artigos 7º a 12º.

38. Primaria
1º 2º 3º 4º 5º 6º
Lingua castelá e literatura 4 4 4 4 4 3
Lingua galega e literatura 4 4 4 4 4 3
Lingua estranxeira 2 2 3 3 3 3
Educación artística 2 2 2 2 2 2
Educación física 2 2 2 2 2 2
Matemáticas 5 5 4 4 4 4
Coñecemento do medio 5 4 5 4 5 4
Relixión/Alternativa 1 2 1 2 1 2
Educación para a cidadanía - - - - - 2
TOTAIS 25 25 25 25 25 25
50% 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5
Materias en galego establecidas nos 14 13 13 12 13 13
artigos 6 e 8 do Decreto 124/07

39. ESO
Materias en galego establecidas nos 1º 2º 3º 4º
artigos 6 e 9 do Decreto 124/07
Bioloxía e xeoloxía - - 2 3*
Ciencias naturais 4 3 0 0
Ciencias sociais, xeografía e historia 3 3 3 3
Educación para a cidadanía e DDHH 0 2 0 0
Física e química 0 0 2 3*
Lingua galega e literatura 4 3 3 3
Matemáticas 4 4 4 3
TOTAL 15 15 14 9-15
HORAS QUE FALTAN PARA OS 1 1 2 7-1
MÍNIMOS

40. Bacharelato
Artes CC e Hum e CCSS Hor Total Faltan
Tecnol.
plástic escénica
as s
1 Com. Lingua galega e literatura 3
Filosofía e cidadanía 2
Ciencias para o mundo contemporáneo 2 10 6
Mod. Cultura Matemat. Historia
audiovisual mundo 3
contemp.
2 Com. Lingua galega e literatura 3
Historia da filosofía 3
Historia de España 3 12 4
Mod. TEG Hª mus Matemat. Xeografía
P e danza 3

41. Artigo 14. Proxecto lingüístico de centro
b) As oportunas medidas de apoio e
reforzo para un correcto uso lingüístico
escolar e educativo, co fin de alcanzar o
obxectivo xeral establecido na Lei de
normalización lingüística e na LOE no
que afecta ao fomento do
plurilingüismo.

42. Estratexias didácticas: innovación +
calidade educativa
Estratexias do profesorado de linguas para facilitar a
transferencia das aprendizaxes lingüísticas
– Partir do tipo de coñecemento do alumnado
• Coñecemento de cada lingua
• Coñecemento propio do alumnado bilingüe (MCRL)
– Tratamento Integrado das Linguas
– Enfoque comunicativo
– Reflexión lingüística contextualizada e contrastiva
INNOVACIÓN
INNOVACIÓN

43. Estratexias didácticas
Estratexias para que as áreas non-lingüísticas contribúan á
competencia lingüística do alumnado:
– Usos correctos do profesorado.
– Participación activa do alumnado como reforzo das
destrezas básicas: ler, comprender, escribir e falar.
– Comprensión e planificación do texto oral e escrito.
Ensinar a pensar.

44. Estratexias didácticas
Estratexias de centro para asegurar que os usos lingüísticos
que se fan no centro favorecen o obxectivo de competencia
bilingüe que guía a Planificación lingüística do centro:
– Profesorado (formación, asesoramento, actitudes…)
– Familias (información).
– Centro como espazo comunicativo (biblioteca, radio,
conferencias, teatro, música…).
– Interrelación entre os diferentes proxectos que
conforman o PE (lector, tics, interdisciplinar...).
– Intercambio de experiencias con outros centros.
– Aproveitamento do contorno como axente educativo.

45. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
???
LINGUA
DISCIPLINA LINGUA
ACADÉMICA OFICIAL
FERRAMENTA
LINGUA
COMUNICATIVA
ESTRANXEIRA

46. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
OBXECTIVO FINAL: O alumnado rendibiliza as súas
aprendizaxes lingüísticas e desenvolve ao máximo a súa
competencia plurilingüe.
METODOLOXÍA:
• Da unificación terminolóxica á planificación conxunta
• Compartir programación, metodoloxías, criterios de avaliación
NECESIDADES:
• Ser un equipo docente
• Reflexionar sobre a necesidade dun cambio metodolóxico
• Coñecer que teñen en común as linguas do currículo
• Coñecer didáctica das linguas en contextos bilingües
• Adaptar os materiais didácticos ás novas finalidades

47. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
REFERENTE: MARCO EUROPEO COMÚN DE
REFERENCIA PARA AS LINGUAS (2002)
• As linguas relaciónanse entre si e interactúan
• A aprendizaxe de idiomas é unha tarefa que dura toda a
vida
• Ten especial importancia o desenvolvemento da
motivación, a destreza e a confianza á hora de se enfrontar
a unha experiencia lingüística fóra do centro escolar.
• O plurilingüismo ten que contemplarse no contexto do
pluriculturalismo: a lingua é un medio de acceso ás
manifestacións culturais que representa.

48. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
REFERENTE: Decreto 133/2007 (Currículo LG)
“ O traballo por proxectos que impliquen varias disciplinas
é, neste sentido, de grande utilidade. Fundamentalmente é
preciso asegurar a coordinación do profesorado de
lingua galega co que imparte as outras linguas no
centro. Convén buscar a maneira de rendibilizar os
coñecementos lingüísticos e literarios que ten o
alumnado, aproveitando todos os contidos adquiridos
nunha das materias para a aprendizaxe das outras. Unha
proposta didáctica integradora das distintas linguas do centro
asegura a transferencia de saberes entre elas”.

49. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
REFERENTE: Decreto 133/2007 (Currículo LC)
“A lingua é un instrumento fundamental no
desenvolvemento das outras materias que
compoñen o currículo, polo que se converte nun
elemento determinante do labor educativo que
reverte na propia materia e nas demais, co que se fai
necesaria unha coordinación coa materia de
lingua galega e literatura e coas demais linguas
do centro”.

50. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
REFERENTE: Decreto 133/2007
LINGUA GALEGA
OBXECTIVOS
LINGUA CASTELÁ
CONTIDOS
LINGUAS ESTRANXEIRAS
AVALIACIÓN

51. A DIDÁCTICA INTEGRADA DAS LINGUAS
COMO ESTRATEXIA DE INNOVACIÓN
PEDAGÓXICA
CONCEPCIÓNS PARA SUPERAR:
• Filosofía monolingüe do sistema educativo.
• Concepción compartimentada da aprendizaxe de linguas.
• Obsesión purista e normativa.
• Abuso de metodoloxías centradas no código sen ningunha
proxección real sobre o uso.
PLAN DE TRABALLO:
• Formación do profesorado
• Organización do currículo

52. Artigo 14. Proxecto lingüístico de centro
C) Os criterios para determinar a lingua
predominante do contorno a que se refire o
artigo 7º deste decreto.

53. Determinación da lingua do
contorno
Fontes primarias Fontes primarias
Cuantitativas Cualitativas
– Enquisas
• Indicador global
– Puntos fortes
• Indicadores – Puntos febles
sectoriais: – DAFO
profesorado,
alumnado, contexto
sociolingüístico
exterior e
ambientalidade do
propio centro

54. DAFO
FORTALEZAS: Factores internos ao centro que sustentan
o éxito das futuras accións
DEBILIDADES: Factores internos ao centro que formulan
freos e obstáculos
OPORTUNIDADES: Factores presentes no contorno que
poden influír positivamente. Facilitan novos ámbitos de
actuación e novos métodos de traballo.
AMEAZAS: Factores presentes no contorno que poden
influír negativamente

55. DAFO
FACTORES FACTORES
INTERNOS EXTERNOS
ASPECTOS DEBILIDADES AMEAZAS
NEGATIVOS
ASPECTOS FORTALEZAS OPORTUNIDADES
POSITIVOS

56. Fontes secundarias
– Datos fornecidos polos pais
– Datos estatísticos oficiais
• Censo de poboación e vivendas
Do 2001. Datos por comarcas e por concellos
• Enquisa de condicións de vida das familias
Do 2003. Datos por provincias
. Datos a nivel municipal (SNL)
– MSG
Do 1992 ou do 2004. Lingua inicial e competencia
lingüística. Sete cidades e outras entidades de
poboación clasificadas por número de habitantes

57. Artigo 14. Proxecto lingüístico de centro
D) As medidas adoptadas para que o
alumnado que non teña o suficiente dominio
das linguas poida seguir con aproveitamento
as ensinanzas que se lle impartan.

58. Medidas de atención á diversidade
Titoría (seguimento, integración, valoración das
linguas de orixe…)
Apoio dentro/fóra da aula (con PT ou con outro
profesor)
Reforzo
Adaptación curricular (áreas de linguas)
Desdobramentos e agrupamentos específicos (só en
secundaria)

59. Medidas de atención ao alumnado
estranxeiro
Exención (Decreto 124/07)
Orde 20 de febreiro de 2004 (DOG nº 40 do 26 de
febreiro)
– Acción titorial
– Curriculares
• Reforzo educativo
• Adaptación curricular
• Flexibilización de idade
– Organizativas
• Grupos de adquisición de linguas
• Grupos de adaptación da competencia curricular

60. Profesorado de apoio
Artigo 4º
As delegacións provinciais da Consellería de
Educación e Ordenación Universitaria avaliarán en
todos os centros que escolaricen alumnado
procedente do estranxeiro os recursos existentes e
as necesidades derivadas desa escolarización co
propósito de propicia-las dotacións necesarias para
levar a cabo as atencións establecidas nesta orde

61. A necesidade de elaborarmos unha
planificación sociolingüística plurianual
PSC
Ao redor da PSC Debe elaboralo Non é obrigatorio,
articúlase a Serve de referente unha comisión mais si necesario
dinamización Ten unha validez ampla do centro e para trazar con rigor
lingüística axeitada
inicial para o PLC o camiño cara á
plurianual ser consensuado
á tipoloxía de cada (prescritivo) consecución do
centro dentro do PE para ser asumido. obxectivo lingüístico
Toma como principal
referente a lingua do
contorno

62. Planificación sociolingüística plurianual:
por que?
VISUALIZA
SITUACIÓN
DOCUMENTO
SOCIOLINGÜÍSTICA
PLURIANUAL
DE PARTIDA
NECESARIO PARA FACILITA
COMPLETAR O A REFLEXIÓN
DECRETO 124/2007 INTERNA
APOSTA POR
PROCURA O
UN ENSINO
TRABALLO EN
PLURILINGÜE
EQUIPO
REAL

63. Planificación sociolingüística plurianual
OPONSE A: CONCORDA CON:
IMPROVISACIÓN ☺ PROGRAMACIÓN
PARCIALIDADE ☺UNIVERSALIDADE
RUTINA ☺ IMAXINACIÓN
DISPERSIÓN ☺ SINERXÍA

64. Planificación sociolingüística plurianual :
quen a elabora?
EQUIPO
DIRECTIVO
APOIO
ENDL CCP DO
CLAUSTRO

65. Axentes da planificación sociolingüística
plurianual

66. FUTURO:
A PLANIFICACIÓN LINGÜÍSTICA NO ENSINO
Novos retos por Mellores resultados
descubrir para para conseguir no
o profesorado alumnado
Avances cara unha sociedade culta, respectuosa
e referente de convivencia social

67. A lingua é a chave que abre o mundo,
Manuel María
Quen sabe falar nunca é pobre (proverbio africano)
Se aínda somos galegos é por obra e gracia do idioma
(Castelao)
Gran parte das dificultades polas que atravesa o mundo
débese a que os ignorantes están completamente seguros e os
intelixentes cheos de dúbidas (Bertrand Russell)