ESNEK VERGİLEME Mİ? KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME Mİ?
•
0 likes•82 views
ESNEK VERGİLEME Mİ? KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME Mİ?
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to ESNEK VERGİLEME Mİ? KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME Mİ?
Similar to ESNEK VERGİLEME Mİ? KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME Mİ? (19)
More from COSKUN CAN AKTAN
More from COSKUN CAN AKTAN (20)
ESNEK VERGİLEME Mİ? KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME Mİ?
- 1. Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır. Coşkun Can Aktan, Mali Ayrımcılık: Ankara: Seçkin Yayınları, 2019. Sunumu Hazırlayan : Özgür Özden Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
- 2. Hangi sorulara cevap arıyoruz ? Esneklik ilkesi adı altında vergi yönetimine iradi-takdiri vergileme yetkisi verilmesi vergilemede istikrar ilkesini bozmaz mı? Takdiri vergileme yetkisi keyfî vergileme uygulamalarını ortaya çıkarmaz mı? Vergilemede tarafsızlık ilkesini ihlal ederek müdahaleci vergileme uygulamalarını yaygınlaştırmaz mı? Vergi ayrıcalıkları ya da vergi imtiyazları vergi ayrımcılığı sorununun ortaya çıkmasına sebep olmaz mı? Çıkar ve baskı grupları bu durumu fırsat bilip lobicilik faaliyetlerini ve rant kollama girişimlerini arttırmazlar mı? Genellik ve kanun önünde eşitlik ilkeleri tamamen ihlal edilerek vergi sistemi daha adaletsiz bir hale gelmez mi? Sonuçta temel vergileme ilkeleri bundan çok büyük zarar görmez mi?
- 3. VERGİLEMEDE İKİ FARKLI YAKLAŞIM: ESNEK VERGİLEME ve TARAFSIZ VERGİLEME ESNEK(MÜDAHALECİ) VERGİLEME Esneklik nedir? Siyasal iktidarın ve dolayısıyla vergi idaresinin vergi konularında veya vergi oranlarında istediği zamanda değişiklik yapabilme güç ve yetkisini ifade eder. Vergilemede esneklik ilkesi nedir? Devletin vergileme gücü ve yetkisini mali ve mali olmayan amaçların gerçekleştirilmesine yönelik olarak kullanabilmesi anlamına gelir.
- 4. Bu tanımlar çerçevesinde esneklik ilkesi “müdahaleci vergileme”yi savunur. Bu yaklaşımı benimseyen maliyecilere göre vergi sistemleri ve vergi kanunları ekonomi politikası amaçlarını gerçekleştirecek şekilde ‘esnek’ ve ‘dinamik’ olup şartlara uyum sağlayacak bir şekilde ‘müdahaleci’ olmalıdır.
- 5. Esnek(müdahaleci) vergileme yaklaşımı devletin iktisat politikası amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olarak vergilerin araç olarak kullanılması gerektiğini savunur. Peki nasıl? “Düzenleyici vergileme”, “düzeltici vergileme”, “yönlendirici vergileme” olarak adlandırılan bu müdahaleci vergi politikalarının vergilerin teşvik edici veya caydırıcı bir fonksiyon icra etmesidir.
- 6. “Uygun bir vergi politikası hem esnek hem de istikrarlı olmalıdır. Esneklik ve istikrar aynı şey demektir. Her ikisi de doğru zamanda doğru eylemi yapabilmek anlamına gelir.” Herbert Stein(1916-1999)
- 7. • Tarafsız vergileme yaklaşımına göre vergilerin ekonomik birimlerin karar ve tercihlerini etkilemeyecek özelliklerde olmasını gerekir. Normatif anlamda bir vergi sisteminin tarafsız olabilmesi için başlıca şu şartlar gereklidir: • Vergi konularının genel olması (genel vergileme); Belirli vergi konularının ayrı-özel bir vergilendirmeye tabi tutulmaması, (selektif vergilemeye yer verilmemesi) • Vergi oranlarının düşük olması; (düşük vergileme) • Vergi oranlarının sabit oranlı olması; (düz oranlı vergileme) • Belirli kişi ve kurumlara vergi ayrıcalıkları tanımaması; vergi ayrımcılığına izin verilmemesi TARAFSIZ VERGİLEME
- 8. “ Vergilemede tarafsızlık ilkesinin önemi ancak herhangi bir verginin mevcut olması durumunda piyasanın normal çizgisindeki ilerlemeden sapması söz konusu olduğunda anlaşılabilir.” “Ludwig von Mises” (1881-1973)
- 9. Ekonomik politika amaçlarını gerçekleştirebilmek için vergilemede tarafsızlık ilkesi gereği vergilerin araç olarak kullanılmaması ve vergilerle müdahaleye yer verilmemesi gerektiği savunulmuştur. Müdahaleci vergi politikaları tasarruf, yatırım, çalışma gayreti büyüme, istikrar, kalkınma gibi durumların üstünde olumsuz bir etki bırakmaktadır. Örneğin ağır vergi yükünün oluşmasından dolayı vergi dışı piyasa ekonomisinin gelişmesi.
- 10. Tarafsız vergilemeye göre müdahaleci vergi politikası vergilemede genellik ilkesini ihlal ederek vergi ayrıcalıklarını arttırır. Bu durum keyfi vergileme sorununu ortaya çıkarmaktadır. Özetleyecek olursak vergilemede tarafsız olunması gerekir. Çünkü ekonomik birimlerin vergilerden dolayı karar ve tercihlerinin etkilenmemesi sağlanmalıdır
- 11. Esnek / Müdahaleci Vergileme: Amaçlar ve Araçlar AMAÇLAR •Ekonomik istikrarın sağlanması -Fiyat istikrarı -Tam istihdam •Kaynak kullanım ve dağıtımında etkinliğin sağlanması •Ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanması • ARAÇLAR •Konjonktürel vergi politikası •Enflasyonla mücadalede vergi poltikası •Deflasyonla mücadalede vergi politikası •Stagfalasyonla mücadelede vergi politikası •Depresyonla mücadelede vergi politikası •İşsizlikle mücadelede vergi politikası •Büyümeye yönelik teşvik edici vergi politikası •Yoksullukla mücadelede vergi politikası
- 12. AMAÇLAR • Adil bir gelir ve servet dağılımının sağlanması • Ödemeler bilançosunda dengenin sağlanması • ARAÇLAR • Bölgelerarası gelişmişlik farklılıklarını azaltmaya yönelik vergi politikası • Koruyucu dış ticarete yönelik vergi politikası • Sosyal gayeli vergi politikası • Çevrenin korunmasına yönelik vergi politikası • Sektörel vergi politikası • Rekabet gücünü arttırmaya yönelik vergi politikası • Zararlı alışkanlıkları önlemeye yönelik cezalandırıcı vergi politikası •
- 13. İRADİ-TAKDİRİ VERGİ POLİTİKASINA KARŞI KURALLARA DAYALI VERGİ POLİTİKASI İktisat biliminin en can alıcı tartışmalarından birisi “iradi kararlara karşı kurallar”olmuştur. İktisatçıların bir kısmı konjonktürel faktörlerin göz ardı edilemeyeceğini ve iradi ekonomi politikası önlemlerinin gerekli olduğunu savunmuşlardır. Bunun karşısında olan liberal iktisatçılar ise devlet müdahaleciliğine dikkat çekerek ekonomi politikası yönetiminde oyunun kurallarının önceden belirlenmesi ve siyasal iktidarların belirlenen kurallar çerçevesinde takdir haklarını kullanmaları gerektiğini savunmuşlardır.
- 14. Müdahaleci vergi politikası Yüksek vergi oranları Ağır vergi yükü Vergi sömürüsü Özel Tasarruflarda Azalma Özel Tüketimde Azalma Özel Yatırımlarda Azalma Çalışma Gayretinde Azalma Rekabet Gücünde Azalma Vergi Kaçakçılığı -Servet Birikiminde Azalma -Yatırıma yöneltilebilecek fonlarda azalma -Talepte Azalma -Yaşam Standardında Azalma -Ekonomide Durgunluk -Yoksulluk -İşsizlik -Ekonomide Durgunluk -Yoksulluk -İşgücünde Azalma EKONOMİK BÜYÜME VE KALKINMA HIZINDA YAVAŞLAMA -İhracatta Azalma -Ödemeler Bilançosunda Açık VERGİ GELİRLERİNDE AZALMA
- 15. Kamu maliyesinde ve maliye politikasında bu iki yaklaşım birbirinden tamamen ayrılır. Geleneksel maliye “iradi-takdiri vergileme”; yeni maliye ise “kurallara dayalı vergileme” yaklaşımını savunur. Yeni kamu maliyesi yaklaşımında geleneksel vergileme ilkelerinden farklı olarak “istikrar ilkesi”, “bağlayıcılık ilkesi”, “öngörülebilirlik ilkesi”, “genellik ilkesi” ve “tarafsızlık ilkesi” önem arz eder.
- 16. Belirlilik Açıklık ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK Kesinlik İSTİKRAR Kurallarda düzenlilik ve süreklilik TARAFSIZLIK İradi-takdiri- ihtiyari kararlar ile müdahalede bulunmama GENELLİK Özellik ilkesinden uzaklaşma BAĞLAYICILIK Kanunilik ilkesinin üzerinde anayasal kurallar
- 17. Kurallara dayalı vergileme yaklaşımının diğer önemli bir yapı taşı “istikrar” ve “bağlayıcılık” ilkeleridir. Vergilemede “temel kurallar” önceden belirlenmeli; bir daimilik, düzenlilik, istikrar var olmalıdır. Siyasal iktidarların vergi ile ilgili “temel kurallar”ı çok sık değiştirmemeleri ve vergi sistemini tahribata uğratmamaları için yapılması gereken “anayasal” düzeyde kural tesis edilmesidir.
- 18. Öte yandan vergilemede genellik ilkesine göre bir toplumda yaşayan bireyler arasında cinsiyet, dil, din, ırk ve milliyet ayırımı gözetilmeksizin herkes, anayasada ve vergi yasalarında belirtilen “vergi konusu” ile bağıntı içerisinde bulunduğu takdirde vergi yükümlüsü olmalı ve vergisini ödemelidir.
- 19. Özetle; Optimal vergi reformunu diğer geleneksel vergi reform önerilerinden ayıran en önemli özellik “tarafsızlık” ilkesinin benimsenmesi; kurallar yönünden de “öngörülebilirlik” ve “istikrar” ilkelerinin benimsenmesidir. Optimal vergi reformunda vergileme kurallarının siyasal otoriteleri “bağlayıcı” olması savunulmakta ve siyasal otoritelerin keyfî vergiler getirmesi ve vergi oranlarını keyfî bir şekilde artırması önlenmek istenmektedir.
- 20. Vergi İdaresinin Vergi Konuları Üzerindeki Takdir Hakkı ve Yetkisi Keyfi olmama (non- arbitrariness) İlkesi Vergi Harcamaları Yoluyla Vergi Ayrıcalıkları Oluşturma Vergi Ayrıcalıklarına İzin Verilmemesi Genellik İlkesi İstikrar İlkesi/Bağlayıcılık ilkesi/Öngörülebilirlik İlkesi Tarafsız Vergileme: Kurallara Dayalı Müdahaleci/Esnek Vergi Politikası Esneklik İlkesi Müdahalecilik İlkesi Özellik İlkesi Ayrımcılık Yapmama İlkesi: Vergi Ayrımcılığının Yasaklanması Vergi Ayrımcılığı Tarafsızlık İlkesi Geleneksel Maliye ve Yeni Maliye Arasında Vergileme İlkeleri Yönünden Bir Karşılaştırma