VERGİLEMEDE HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİ

1. VERGİLEMEDE HUKUKİ
GÜVENLİK İLKESİ
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır.
Coşkun Can Aktan, Anayasal Vergi Hukuku: Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Sunumu Hazırlayan: Büşra Göktepe
Prof. Dr. Coşkun Can AKTAN

2. Hukuk devleti, hukuk kurallarına sıkı sıkıya bağlı
olan ve vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan bir
devlettir.
Toplumsal düzenin tesis edilmesi için bir oyunun
kurallarının oyun başlamadan önce açık, belirli
ve kesin olması gerekir.
Hukuki güvenlik’ hukuk devletin olmazsa
olmaz (sine quo non) bir ilkesidir.

3. Oyunun kurallarının ve bu kurallara
uymamanın yaptırımlarının oyuncular
tarafından bilinmesi ve bu kurallar
hakkında bilgi edinme ve erişim
imkanlarının mevcut olması gerekir.
Oyun devam ederken kurallarında
değişiklik yapılmaması ve kabul
edilebilir bir zaman dilimi içerisinde
kuralların süreklilik ve düzenlilik
özelliklerine sahip olması gerekir.

4. Kuralların geriye
doğru
yürütülmemesi ve
kazanılmış haklara
saygı gösterilmesi
önemlidir.
‘Öngörülebilirlik’
sağlaması ve
bunun sonucunda
devlet ve birey
arasında ‘güven’
duygusunun
oluşması ve
kurumsallaşmasıdır.

5. VERGİLEME AÇISINDAN HUKUKİ
GÜVENLİK İLKESİNİN UNSURLARI
1)Belirlilik , Açıklık , Erişilebilirlik ve Kesinlik İlkeleri
Kuralların önceden ’belirli’ olması gerekir.
Kuralların açık , net ve anlaşılır olması ve ‘kesinlik’
içermesi gerekir.
Kurallara erişim ve öğrenme imkanları önünde
engel olmamalıdır.

6. ‘…her bireyin ödemek
zorunda olduğu vergi
keyfi olmamalı , kesin
olmalıdır. Ödeme
zamanı, ödeme şekli ,
ödeme miktarı herkes
için açık olarak tespit
edilmelidir.’ (Adam
Smith)

7. 2)Kurallarda İstikrar İlkesi
Kurallar çok sık değişmemeli , bir düzenlilik ve süreklilik içermelidir.
Siyasal iktidarların iradi-takdiri-ihtiyari kararları kurallarda istikrar ilkesini bozar.

8. ‘(Devlet) geçici ve
günübirlik
kararnamelerle değil
daimi
hukuk kuralları
ile yönetilmelidir.’
John Locke

9. 3)Bağlayıcılık İlkesi
Kurallarda istikrar, düzenlilik ve süreklilik olması halinde bireyler
kendilerini güven içinde hissederler.
Tam aksine kuralların çok değişikliklere tabi olması devlet ve
bireyler arasındaki güven ilişkilerini zedeler.

10. ‘Güç söz konusu olduğunda
insana güven bir tarafa
bırakmalı ve insanın kötülük
yapmasını engellemek için
onu anayasanın
zincirlerine bağlamalıyız.’
Thomas Jefferson

11. Siyasal gücü elinde tutan yönetimlerin kuralları çok sık değiştirmemelerini
engellemek için ‘bağlayıcılık ilkesi’ karşımıza çıkmaktadır.
Bağlayıcılık ilkesi, anayasallık ve yasallık ilkelerine bir bütün olarak vurgu yapan
çok önemli bir ilkedir. Parlamentoların ve yürütme organının keyfi eylem ve
işlemlerde bulunmalarını engelleyecek olan ‘anayasal’ kurallar ve kurumlardır.
Bağlayıcılık ilkesi gereği ‘normlar hiyerarşisi’ ya da ‘hukuk normları piramidi’
esas alınmalı ve anayasa bu hiyerarşinin ya da piramidin en üstünde bağlayıcı
bir rol üstlenmelidir.

12. 1)Vergilere
ilişkin temel
kural ve
kurumlar en
başta
anayasada yer
almalıdır.(anay
asallık ilkesi)
2)Vergilendirmeye
ilişkin
düzenlemeler
ancak ve ancak
parlamento
tarafından
çıkarılacak
yasalara
dayandırılmalıdır.(
yasallık ilkesi)

13. 4)Geriye Doğru Yürümezlik İlkesi
Gelir, servet, harcama üzerinden alınmakta
olan vergilere daha sonra ilave bazı yeni vergi
konulması veya önceden yürürlükte olan
vergilerin oranlarında artış yapılması anlamına
gelmektedir.

14. 1)Yürürlükte olan bir vergi
ve mali yükümlülüğe ilave
ek vergi ve mali
yükümlülük getirilmesi ve
bu verginin daha önceki
mali yıllarda elde edilen
gelir, servet ve
harcamalara
uygulanması.
Geriye doğru vergilemeden söz edebilmek için 2
şarttan herhangi birinin gerçekleşmiş olması gerekir:
2)Önceki yıllarda
yürürlükte olan vergi ve
mali yükümlülüklerin
oranlarında artışlar
yapılması ve vergi
yükümlülerinden ek
olarak hesaplanacak
vergileri ve mali
yükümlükleri ödemeye
zorlanması.

15. 5) Kıyas Yapmama (Kıyas Yasağı) İlkesi
Kanunda belirli bir fiili durum için yürürlükte olan bir kuralın, o durumla
benzerlik arz eden ancak hakkında bir karar, hüküm bulunmayan
başka bir durumu uygulanmasıdır.
Kıyas yasağının olmaması halinde idarenin ve yargı organlarının kıyas
yapmak suretiyle yeni vergi doğurucu bir olay olması söz konusu
olabilir.
Bu durum ise bireylerin hak ve özgürlüklerini ihlal edici bir duruma
dönüşebilir.

16. HUKUKİ GÜVENLİK, ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK VE GÜVEN
Bireyler herhangi bir alanda bir eyleme girişmeden önce bu eylemin hukuki
sonuçlarını bilebilmeli ve bu eylem nedeniyle ortaya çıkabilecek hukuki
sonuçları en azından makul düzeyde tahmin edebilmelidir.
Öngörülebilirlik var olduğu ölçüde bireylerin devlete ve vergi sistemine olan
güveni tesis edilmiş olabilir.

17. Hukuki Güvenlik İlkesinin Unsurları
HUKUKİ
GÜVENLİK
İLKESİ
İstikrar
Bağlayıcılık
Belirlilik
Erişileb
ilirlik
Geriye
Yürümezlik
Kıyas
yasağı
Açıklık
www.yourwebsite.com
Kesinlik

18. Hukuk Devleti, Hukuk Güvenlik İlkeler, Öngörülebilirlik
ve Güven İlişkisi
HUKUK DEVLETİ HUKUKİ
GÜVENLİK İLKELERİ
ÖNGÖRÜLE
BİLİRLİK
GÜVEN
www.yourwebsite.com

19. HUKUK VERGİ GÜVENLİK