De vraag waarom vogels zingen heeft mensen eeuwenlang bezig gehouden. Deze lezing gaat op een ludieke manier in op verschillende theorieën over het ontstaan van vogelzang, zowel uit de ornithologie als uit de mythologie. Vroeger dacht men dat vogels zingen omdat ze blij zijn, of om mensen troost te geven of God te eren. Moderne verklaringen wijzen op de functie van vogelzang om het andere geslacht te lokken of om het territorium te verdedigen tegenover naburige mannetjes. We horende rauwe geluiden van de Archeopterix , de hemelse zang van de veldleeuwerik maar ook geluidsimitaties door vogels, en componisten die op hun beurt vogelzang hebben geïmiteerd or verwerkt: van Messiaen tot de Beatles. Dick de Vos is natuurgids voor IVN Leiden en schrijver van verschillende vogelboeken: Wat zingt daar, Vogelzang in Beeld en in 2012 het standaardwerk Vogelzang van Nederland, waarin een determinatiesleutel staat om in 3 stappen de vogel via zijn zang op naam te brengen.

1. Waarom zingen vogels?
Dick de Vos, IVN Leiden

2. Zang of roep?
grondalarm
luchtalarm
zang
Winterkoning

3. “…om hun emoties te uiten”
Tereus, Philomele,
Procne en Itis
Nachtegaal

4. … om de mens te troosten

5. “… om God te eren”
Aloëtte, voghel clein!
Dyn nature es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc;
Daer dienstu met den Here allein
Te love om sine danc.
Daeromme ben ie met di ghemein;
Ander voghel willic ghein
Dan di myn leven lanc.
Aloëtte, voghel clein!
Dyn nature es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc.
Nider boos, onreine, vilein!
Die rouc die es wel dyn compein,
Neimt die in uw bedwanc,
Laet minlic hertzen zyn bi eyn
Sonder loos bevanc.
Aloëtte, voghel clein!
Dyn name es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc;
Daer dienstu met den here allein
Te love om sinen danc.
Hemellawerke heet gij, wakkere en
snelgewiekte strale, die
'k, uit het zaailand opgestegen,
lijk nen verpijl rijzen zie.
Striemen lichte ontlaat, en vonken,dit
't vluchtend vierwerk; en zoo hoort
me' u ook vluchtend henentieren,
als gij deur de wolken boort.
Hemellawerke, grijslawerke,
luchtleewerke, hemelwaard,
weg met u, leeuwerkt helder,
op uw' hooge hemelvaart!
Guido Gezelle (1830-1899)
Veldleeuwerik

6. …boodschappen van gene zijde

7. Dino’s waren de eerste vogels

8. Ontstond vogelzang uit ademgebrek?

9. à la de roffel: een geritualiseerde
overspronghandeling
Grote bonte specht, man

10. “Vogelzang: schelden naar de buren”
Roodborst

11. Het belang van een repertoire
Koolmees

12. De Beau Geste-theorie

13. … om vrouwtjes te versieren

14. Rateltje in boerenzwaluw-zang:
agressie naar concurrende mannetjes

15. Twee soorten merelzang
Merel, man

16. De goudvink heeft een speciale
hofmaak-zang

17. 2 uitersten van vogelzang
Huismus, man

18. De vrouwtjes kiezen, dus mannetjes
sloven zich uit

19. Vogelzang: een akoestische pauwenstaart

20. Mimicri
Spreeuw

21. Fawn breasted bowerbird

22. Is vogelzang muziek?

23. Vogelzang in beeld

24. Messiaen: vogelzang op notenschrift

25. Messiaen

26. Ook Harry Belafonte liet zich inspireren...

27. En Kate Bush

28. en The Beatles door Rosa Parks