нхх лекц №8

1. НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН
САНГААС ОЛГОХ ТЭТГЭМЖ
ЛЕКЦ №
БАГШ Д.СЭЛГЭМАА /МАГ/

2. АГУУЛГА
 тэтгэмжийн ойлголт, төрөл
 хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж
 түүнийг олгох нөхцөл журам
 оршуулгын тэтгэмж
 жирэмсэний болон амаржсаны тэтгэмж

3. ЕРӨНХИЙ ОЙЛГОЛТ
a) Тэтгэмж: хөдөлмөрийн чадвараа түр, алдах, жирэмслэх, амаржих, нас барах
тохиолдолд даатгуулагчид нийгмийн даатгалын сангаас үргэлжисэн байдлаар эсхүл
нэг удаа олгох мөнгөн хөрөнгийг хэлнэ.
b) Хөдөлмөрийн чадвар түр алдах: хүний биеийн эрхтэний тогтоц, үйл ажиллагаанд
гадны нөлөөллийн өвчин, осол, бусдын хууль бус үйл ажиллагаа, үйл явдал гэх
мэтийн улмаас өөрчлөлт орж, хэвийн байдал алдагдах явдалыг хэлнэ.
c) Оршуулгын тэтгэмж: даатгуулагч нас барсан тохиолдолд нийгмийн даатгалын
сангаас олгогдох тусламж
d) Жирэмсэний болон амаржсаны тэтгэмж: даатгуулагч хүүхэд төрүүлэх үед
нийгмийн даатгалын сангаас олгож байгаа мөнгөн тусламж
e) Ажилгүйдлийн тэтгэмж: даатгуулагч ажлаас халагдаж, ажилгүй байх тодорхой
хугацаанд олгох мөнгөн тусламж
f) Эмнэлэгийн хуудас: даатгуулагчийн хөдөлмөрийн чадвар алдагдсаныг тогтоосон
эмнэлэгийн байгууллагын дүгнэлт баримт

4. a) Ò¿ð õóãàöààãààð õºäºëìºðèéí ÷àäâàð
àëäàãäàõ,õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ, íàñ áàðàõ
çýðýãò äààòãóóëàã÷èä íèéãìèéí äààòãàëûí
ñàíãààñ ìºíãºí òóñëàìæ áóþó òýòãýìæ îëãîõ
íü òýòãýìæèéí õàðèëöàà ¿¿ñýõ ¿íäýñëýë
áîëíî.
b) Íèéãìèéí äààòãàëûí íýã áèå äààñàí òºðºë íü
òýòãýìæèéí äààòãàë áàéäàã.
c) Òýòãýìæ ¿¿ñýõ, äóóñãàâàð áîëîõ
¿íäýñëýëýýðýý õàðèëöàí ÿëãààòàé áîëîâ÷
çºâõºí òóõàéí íºõöºëä íýã óäàà îëãîãäîîä
äóóñãàâàð áîëäãîîðîî íèéòëýã øèíæòýé.

5. Тэтгэмжийн төрөл
Äààòãóóëàã÷ òýòãýìæ àâàõ íºõöºë á¿ðäñýí ¿åä äàðààõ òýòãýìæèéã àâäàã áàéíà.
a) õºäºëìºðèéí ÷àäâàð ò¿ð àëäñàíû òýòãýìæ
b) æèðýìñýí áîëîí àìàðæñàíû òýòãýìæ
c) îðøóóëãûí òýòãýìæ ãýñýí òýòãýìæ¿¿ä îëãîãäîíî.

6. Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны
тэтгэмж
 Ердийн өвчнөөр өвчилж,
эсвэл ахуйн осолд орж
хөдөлмөрийн чадвараа тур
алдахаас өмнө 3 сар буюу
түүнээс дээш хугацаагаар
тэтгэмжийн даатгалын
шимтгэлээ төлсөн.
 Хүүхдээ жирэмсний 7 сар
хүртэл хугацаанд тээж дутуу
төрүүлсэн, эсвэл үр
хөндүүлсэн.
Бүрдүүлэх материал:
 Нийгмийн даатгалын дэвтэр
 Эмнэлгийн хуудас

7. Шимтгэл төлж
ажилласан жил
Тэтгэмж бодох хувь
5 хүртэлх жил 50
5 — 14 жил 55
15 ба түүнээс дээш
жил
75
Хөдөлмөрийн чадвар түр
алдсаны тэтгэмжийг ажлын
өдрөөр тооцно.
Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны
тэтгэмж

8. Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны
тэтгэмж олгох хугацаа
 Хөдөлмөрийн чадвар түр хугацаагаар алдсан ажлын эхний 5 өдрийн хөдөлмөрийн
чадвар түр алдсаны тэтгэмжийг ажил олгогчоос, 6 дахь өдрөөс эхлэн чадвар нь
сэргээгдэх, эсхүл тахир дутуугийн тэтгэвэр авах эрх үүсэх хүртэл хугацааны
тэтгэмжийг тэтгэмжийн даатгалын сангаас тус тус олгоно.
 Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж олгох хугацааны нэг удаагийн дээд
хязгаар нь хөдөлмөрийн чадвар алдсан ажлын эхний 5 өдрийг оролцуулан ажлын 66
өдрөөс хэтрэхгүй байна.
 Харин хорт хавдар болон сүрьеэгээр анх өвчлөхөд ажлын 132 өдрийн хугацаанд
тэтгэмж олгож болно.
 Даатгуулагч хуанлийн жилд удаа дараа өвчилсөн тохиолдолд хөдөлмөрийн чадвар түр
алдсаны тэтгэмжийг нийтдээ ажлын 132 өдрөөс илүүгүй хугацаанд олгоно.
 Даатгуулагч хөдөлмөрийн чадвар түр алдсаны тэтгэмж авч дууссаны дараа
тэтгэмжийн даатгалын санд З сараас доошгүй хугацаагаар шимтгэл төлсөн нөхцөлд
дахин тэтгэмж авах эрх үүснэ.
 Хөдөлмөрийн чадвар түр алдсан хугацааг мэргэжлийн эмнэлгийн байгууллагын
эмчилгээний чанарын хяналтын комисс, уг комисс байхгүй бол ерөнхий эмч, эрхлэгч,
их эмч тогтооно.

9. Оршуулгын тэтгэмж
 Тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийг нийтдээ З6 сараас доошгүй
хугацаагаар төлсөн даатгуулагч ердийн өвчин, ахуйн ослын улмаас
нас барвал түүний оршуулгад зориулан оршуулгын тэтгэмж
олгоно.
 Даатгуулагч үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний
улмаас нас барсан бол оршуулгын тэтгэмжийг шимтгэл төлсөн
хугацааг харгалзахгүйгээр олгоно.
 Нийгмийн даатгалын тухай хуульд заасан тэтгэвэр,тэтгэмж авч
байсан иргэн нас барвал, түүний оршуулгад зориулан оршуулгын
тэтгэмж олгоно.

10. Оршуулгын тэтгэмжийн хэмжээ
 Оршуулгын тэтгэмжийн хэмжээг нийгмийн хамгааллын асуудал
эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн
Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл батална
 Тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийг нийтдээ 36 сараас доошгуй
хугацаагаар төлсөн даатгуулагч ердийн евчин, ахуйн ослын улмаас
нас барсан тохиолдолд оршуулгын тэтгэмж 148,500 төгрөгийг
олгоно.
 Харин даатгуулагч үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан
овчний улмаас нас барсан бол оршуулгын тэтгэмжийг шимтгэл
төлсөн хугацааг харгалзахгүйгээр олгоно.

11. Бүрдүүлэх материал:
a) Нас барсан даатгуулагчийн
хөдөлмөрийн дэвтэр
b) Нас барсан даатгуулагчийн
даатгалын дэвтэр
c) Нас барсны гэрчилгээ
d) Өргөдөл
Оршуулгын тэтгэмжийн хэмжээ

12. Жирэмсэний болон амаржсаны
тэтгэмж
Нэг. Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж авах эрх:
Заавал болон сайн дураар даатгуулагч эх дараах 2 болзлыг хангасан
тохиолдолд тэтгэмжийн даатгалын сангаас жирэмсний болон
амаржсаны тэтгэмж авах эрхтэй.
 Заавал болон сайн дураар даатгуулагч эх тэтгэмжийн даатгалын
шимтгэлийг жирэмсний чөлөө авахаас өмнө 12 сараас доошгүй
хугацаанд төлсөн, үүнээс сүүлийн 6 сар нь тасралтгүй төлсөн байх,
 Тэтгэмжийн даатгалын шимтгэл төлөх дээрх хугацааг хангасан
даатгуулагч эх 196 хоног тээгээд дутуу төрүүлсэн болон үр
хөндүүлсэн, жирэмсэлтийг эмнэлгийн аргаар тасалсан, мөн 196
хоног тээгээгүй боловч амьдрах чадвартай хүүхэд төрүүлсэн бол.

13. Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж
бодох
 Заавал даатгуулагч эхэд жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмжийг
шимтгэл төлсөн сүүлийн 12 сарын хөдөлмөрийн хөлс, орлогын
дунджаас 100 хувиар тооцож тэтгэмжийн даатгалын сангаас 4
сарын хугацаанд олгоно.
 Харин сайн дурын даатгуулагч эхийн хувьд жирэмсний болон
амаржсаны тэтгэмжийг шимтгэл төлсөн сүүлийн 12 сарын
хөдөлмөрийн хөлс, орлогын дунджаас 70 хувиар тооцон мөн 4
сарын хугацаанд тэтгэмжийн даатгалын сангаас олгоно.
Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмжийг дор дурдсан
баримтыг үндэслэн бодно.
 Эмнэлгийн хуудас

14. Жирэмсний болон амаржсаны
тэтгэмжийг дор дурдсан
баримтыг үндэслэн бодно.
 Эмнэлгийн хуудас
 Нийгмийн даатгалын дэвтэр
Жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж
бодох

15.  Эмнэлэгийн хуудсыг
байгууллагынхаа хүний нөөцийн
асуудал хариуцсан ажилтанд авчирч
өгөх бөгөөд уг ажилтан нь тухайн
даатгуулагч эхийн шимтгэл төлж
ажилласан хугацааг тодорхойлон
бичиж удирдах албан тушаалтнаар
гарын үсэг зуруулан,
баталгаажуулж нягтлан бодогчид
өгнө.
 Нягтлан бодогч тухайн даатгуулагч
эхийн жирэмсний болон амаржсаны
эмнэлгийн хуудсыг нягтлан шалгаж
дараах аргачлалын дагуу
тэтгэмжийг бодож олгоно.
 Байгууллагын нягтлан бодогч нь
даатгуулагч эхийн жирэмсний
чөлөө авахаас өмнөх шимтгэл
төлсөн 12 сар хугацааны цалин
хөлс, орлогыг тодорхойлж, уг
цалин хөлс, орлогын нийлбэрээс
дундаж цалинг гаргана.
Харин сайн дурын даатгуулагч эх
нь эмнэлгийн хуудас, нийгмийн
даатгалын дэвтрээ оршин суугаа
аймаг, сум, дүүргийнхээ нийгмийн
даатгалын хэлтсийн байцаагчид
авчирч өгч шимтгэл төлсөн
хугацааг тодорхойлон бичүүлж,
тэтгэмжээ бодуулна.

16. Жирэмсэний болон амаржсаны тэтгэмж
бодох аргачлал
Сарын
дундаж
хөлс,
орлого
Сарын
ажлын
дундаж
хоног
Нэг
өдөрт
ногдох
хөдөлмө
рийн
хөлс,
орлого
Тэтгэмж
бодох
хувь
Нэг
өдөрт
ногдох
тэтгэмж
Тэтгэмж
олгох
ажлын
өдөр
Олговол
зохих
тэтгэмж
450000 21,2 21226 100 21226 45 955188
180000 21,2 8491 70 5943 45 267452

17.  Жирэмсний болон
амаржсаны тэтгэмж авч байх
хугацааны нийгмийн
даатгалын шимтгэл төлөлт:
 Заавал даатгуулагч эхийн
жирэмсний болон амаржсаны
тэтгэмж авсан 4 сарын
хугацааны шимтгэлийг ажил
олгогч нь тухайн үеийн
хөдөлмөрийн хөлсний доод
хэмжээнээс ажил олгогчийн
төлбөл зохих дор дурдсан
хувиар тооцож сар бүр
төлнө.

18. Дараах баярын өдөр нийтээр амарна
1) Шинэ жил: нэгдүгээр сарын 1;
2) Цагаан сар: билгийн тооллын хаврын тэргүүн сарын шинийн 1, 2,
3;
3) Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдөр: гуравдугаар сарын 8;
4) Хүүхдийн баяр: зургадугаар сарын 1;
5) Үндэсний их баяр наадам, Ардын хувьсгалын ойн баяр: долдугаар
сарын 11, 12, 13;
6) Их Эзэн Чингис хааны өдөр: Их Эзэн Чингис хаан мэндэлсэн
билгийн тооллын өвлийн тэргүүн сарын шинийн 1;
7) Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний баярын өдөр:
арван хоёрдугаар сарын 29.

19. Даатгуулагч эх “А” төрийн байгууллагад
ажилладаг бөгөөд нийгмийн даатгалын
шимтгэлийг 4 жил төлж ажилласан, сарын
хөдөлмөрийн хөлс 750000/Долоон зуун тавин
мянган/ төгрөг, 2014 оны 8 дугаар сарын 01-ний
өдөр жирэмсний эмнэлгийн хуудсаа эмнэлгээс
бичүүлэн авч байгууллагынхаа санхүүд өгсөн
гэвэл дараах аргачлалын дагуу жирэмсний
тэтгэмжийг бодно

20.  750000/21.2=35377төг
 43*35377=1521211
 42*35377=1485834