1.
Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə VI Qrant Müsabiqəsi
Exploratory Action Research

2.
TƏLİMÇİ HAQQINDA
PhD tələbəsi, Purdue Universiteti, Indiana, ABŞ
Texnologiyada Liderlik və İnnovasiya /İnklüziv dizayn
Magistr, Sirakuz Universiteti, Nyu York, ABŞ, 2019
Tədris və Kurrikulum Dizaynı/İnklüziv Dizayn
Bakalavr, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, Bakı,
Azərbaycan, 2005
Defektologiya
2
ELNARA MAMMADOVA

3.
TƏHSİLDƏ İNKLÜZİVLİK DEYƏNDƏ
AĞLINIZA NƏ GƏLİR?
1. www.menti.com
2. Kod – 6211 6915
3. Təhsildə inklüzivlik deyəndə ağlınıza nə
gəlir?
3
ELNARA MAMMADOVA

4.
NƏ
ÖYRƏNƏCƏYİK?
• Əlilliyə tibbi və sosial yanaşma
• Dərslik və real həyatda tibbi və sosial yanaşmanın tətbiq
elementləri
• İnklüziv dilin ‘qrammatikası’:
 eybilizm- sosial qərəz,
 yufemizim – yersiz mübaliğə,
 ilhamlandırıcı porno- şövqverici təsvir
4
ELNARA MAMMADOVA

5.
ƏLİLLİYƏ
TİBBİ VƏ SOSİAL
YANAŞMA

6.
TIBBI VƏ SOSIAL YANAŞMANIN
TARIXI
1960-ilə
qədər
1960-90-cı illər
1990-2000-ci
illər
6
Tibbi yanaşma
Problem
Sosial yanaşma
İnteqrasiya et!
Sosial yanaşma
İnklüzivlik
ELNARA MAMMADOVA

7.
TIBBI VƏ SOSIAL YANAŞMA
Tibbi yanaşma Sosial yanaşma
1. Qüsurlu insan ayrı oxumalı və yaşamalıdır.
2. Qüsuru müalicə et ki, xidmətdən
yararlanasan.
3. Maneə şikəst insanın qüsurudur.
4. Şikəst qüsurlu diaqnoza sahibdir.
5. Şikəst qüsurlu cəmiyyətin üzvüdür.
1. Hamıya bərabər giriş və oxumaq imkanı
verilməlidir.
2. Bariyeri aradan qaldır ki, hamı xidmətdən
istifadə etsin.
3. Maneə cəmiyyətin yaratdığı fiziki, davranış və
idari bariyerlərdir.
4. Hər bir insan olduğu kimi qəbul edilməlidir.
5. Hamı eyni cəmiyyətin üzvüdür.
7
ELNARA MAMMADOVA

8.
REAL HƏYATDA TIBBI VƏ SOSIAL
YANAŞMA
Görüş günü!
İllustrasiyalar https://storyset.com saytından götürülüb.
Uzun müddətdən
sonra görüşməyimizə
sevinirəm! (:
Gedək restoranda
oturaq danışaq olan
keçənlərdən.
Amma biz təkərli
arabamızla pilləkanları
çıxa bilmərik..
8
ELNARA MAMMADOVA

9.
REAL HƏYATDA TIBBI VƏ SOSIAL
YANAŞMA
Görüş günü!
İllustrasiyalar https://storyset.com saytından götürülüb.
Sosial yanaşma
Restoranın girişində pandus olmadığı üçün
onlar restorana daxil ola bilmir. Pandus
olmadığına görə, ağır əşyaları təkərli yük
arabasında daşıyan adamlar da restorana
daxil ola bilmir. Pandusun olmaması bu
insanların restorana girişdə xəsarət
almasına səbəb ola bilər.
Tibbi yanaşma
Onlar ayaqları üstə
gəzə bilmədikləri
üçün restorana daxil
ola bilmir.
9
ELNARA MAMMADOVA

10.
REAL HƏYATDA TIBBI VƏ SOSIAL
YANAŞMA
Görməyən gənc onlayn şirkətdə
kompyuter proqramlaşdırma
mühəndisi kimi.
Tibbi və sosial yanaşma?
10
ELNARA MAMMADOVA

11.
REAL HƏYATDA TIBBI VƏ SOSIAL
YANAŞMA
Ssenarinin istinad mənbəyi
Ruth Umoh (April 24, 2018). How this 26-year-old who has been blind since birth got
a job writing code at Amazon. CNBC. https://cnb.cx/3Ey2kZC
11
ELNARA MAMMADOVA

12.
TƏHSİLDƏ ƏLİLLİYƏ
TİBBİ VƏ SOSİAL
YANAŞMA

13.
TƏHSILDƏ TIBBI VƏ SOSIAL YANAŞMA
Mənbə; Görməyən uşaqlar üçün istifadə olunan ümumtəhsil məktəbləri üçün
dərslik, Riyaziyyat 10-cu sinif, səhifə 11 13
ELNARA MAMMADOVA

14.
TIBBI VƏ SOSIAL YANAŞMANIN
TƏHSILDƏ TƏTBIQI
Şəkillərə baxın, kimin və nəyin harada yerləşdiyini deyin.
Mənbə: Eşitməsində çətinliyi olan uşaqlar üçün dərslik, Riyaziyyat 2-ci
sinif, səhifə 23 14
ELNARA MAMMADOVA

15.
TƏHSILDƏ TIBBI YANAŞMA
Tibbi yanaşma
Anormal şagird
şikəstliyinə görə
normal şagirdlər
üçün olan kütləvi
məktəbdə oxuya
bilməz
15
ELNARA MAMMADOVA

16.
TƏHSILDƏ SOSIAL YANAŞMA
Sosial yanaşma
Tədrisdə öyrənmə
və öyrətmə
problemi şagirddə
deyil,
kurrikulumun
dizaynındadır.
16
ELNARA MAMMADOVA

17.
İNKLÜZIV DİLİN
‘QRAMMATİKASI’

18.
EYBILIZIM – SOSIAL QƏRƏZ
İngiliscə: Ableism
Əlilliyi olmayanların xeyrinə olan, əlilliyi olan insanlara qarşı
düşünülmüş və ya düşünülməmiş ayrı-seçkilik və sosial qərəzli
yanaşmadır.
18
ELNARA MAMMADOVA

19.
EYBILIZIM – SOSIAL QƏRƏZ
Nümunələr
Görməyən və ya zəif görən uşaqların dərsliyi:
Çap hərfləriylə yazılmış tapşırığı oxu; funksiyaya uyğun qrafiki tap
Eşitməyən və Zəif eşidən uşaqların dərsliyində
Sözləri tələffüz et, cümlələri təkrar de.
Video
Subtitr və transkriptsiz – Mənim sinfimdə eşitməyən və zəif eşidən uşaq yoxdur.
Hamı oxuduğunu yaxşı dərk edə bilir.
19
ELNARA MAMMADOVA

20.
DƏRSLIKDƏ EYBILIZIM
Dərslikdən Nümunə
Dərsliklərdə ailə modelləri əsasən ana, ata,
uşaqlar və yaşlı nənə və baba kimi təsvir
olunur. Ailə üzvləri arasında müxtəliflik sadəcə
cinsə görə aparılıb.
İstinad: Yuxarıdakı şəkil – İngilis dili 3 sinif, səh. 46; aşağıdakı şəkil – Həyat bilgisi 3 sinif, səh. 19
20
ELNARA MAMMADOVA

21.
YUFEMIZM – YERSIZ MÜBALIĞƏ
İngiliscə: Euphemism
Yufemizm - cəmiyyətdə xoş görülməyən və utanc verici sayılan bir insan
və ya əlamət haqqında danışanda birbaşa və açıq sözlə onu ifadə etmək
yerinə daha təmtəraqlı sözlərcümlələr işlətmə prosesidir.
21
ELNARA MAMMADOVA

22.
YUFEMIZM – YERSIZ MÜBALIĞƏ
Nümunələr
Əlilliyi olan adamlar qeyri-adi, fövqəladə insanlardır.
Eşitməyən insanlar çox istedadlıdır, çünki dodaqdan oxuya
bilirlər.
Əlilliyi olan adamlar xüsusi qayğıya ehtiyacı olan insanlardır.
22
ELNARA MAMMADOVA

23.
DƏRSLIKDƏ YUFEMIZM
Müzakirə
Yeni dərs ilində sinfimizə əlil arabasında
bir qız qatıldı. Qısa müddət ərzində sinif
yoldaşı kimi hamımız onu sevməyə
başladıq. İndi hər dərsdə çoxumuz onun
ətrafına toplaşırıq. Çünki o, ağıllı və çox
məlumatlı qızdır.
İllustrasiyalar storyset.com saytından götürülüb. Mətnin mənbəyi: Həyat bilgisi, 3-cü sinif, səh. 14 23
ELNARA MAMMADOVA

24.
İLHAMLANDIRICI PORNO - ŞÖVQVERİCİ
TƏSVİR
İngiliscə: İnspirational porno
İlhamlandırıcı porno, əlilliyi olan insanların media vasitəsiylə əlilliyi
olmayan insanların xeyri üçün obyektivləşdirməni təsnif edir. Bu
obyektivləşdirmə əlilliyi olmayan insanların özünü yaxşı hiss etməsinə
xidmət edir.
24
ELNARA MAMMADOVA

25.
İLHAMLANDIRICI PORNO - ŞÖVQVERİCİ
TƏSVİR
‘Qonşunun uşağı Daun
doğulub. Allaha çox
şükür, bizim uşağımız
sağ-salamat, normal
dünyaya gəldi’.
Nümunələr
‘Adamlar var ayağı yoxdur
ya da varsa da gəzə bilmir.
Bütün gün kolyaskadadır.
Çox şükür ayaqlarımız
sağlamdır, istədiyimiz vaxt
gəzə bilirik.’
25
ELNARA MAMMADOVA

26.
EV
TAPŞIRIĞI
1. Təhsildə əlilliyə tibbi yanaşmadan uzaqlaşmaq
üçün maneə yaradan elementlər haqqında növbəti
təlim başlayana qədər padlet-də paylaşmaq.
2. Əlillik hüquqları üzrə sosial fəal Stella Yanqın ‘Mən
sizin ilham mənbəyiniz deyiləm, çox sağ olun!’
videosunu izləmək və fikirlərinizi padletdə
paylaşmaq.
26
ELNARA MAMMADOVA

27.
SUAL CAVAB
27
ELNARA MAMMADOVA

28.
ƏLAQƏ
ÜÇÜN
Elnarə Məmmədova
Email: elnaramedia@gmail.com
LinkedIn: linkedin.com/in/elnara-mammadova
28
ELNARA MAMMADOVA