Op dinsdag 9 oktober organiseerde Erfgoedcel Brugge een inspiratiemoment naar aanleiding van Erfgoeddag 2019. Met ‘Hoe maakt u het?’ als centraal thema staan tijdens deze editie ambachten en vakmanschap in de kijker. Historicus Marc Ryckaert gaf er een aantal Brugse insteken voor het thema ‘Hoe maakt u het?’. Ellen Vandenbulcke, projectcoördinatrice bij Handmade in Brugge, lichtte de werking van Handmade in Brugge toe. Hun presentaties en alle praktische info omtrent Erfgoeddag Brugge 2019 vind je hier.

1. Erfgoeddag Brugge 2019
-
Inspiratiesessie
Dinsdag 9 oktober 2018

2. Op het programma vandaag:
• 15u: Erfgoeddag Brugge 2019 – thema HOE MAAKT U HET?
• 15u15: Ambachten en vakmanschap vroeger - Marc Ryckaert
• 15u45: Ambachten en vakmanschap nu - Ellen Vandenbulcke
• 16u15: En nu? Erfgoeddag 2019 iets voor jouw organisatie?
Een stappenplan!
• Vragen

3. Erfgoeddag Brugge 2019
Jules De Doncker,
lokale coördinator Erfgoeddag Brugge

4. Erfgoeddag?
= dé jaarlijkse feestdag voor cultureel erfgoed in Vlaanderen
 Vanuit een centraal thema lokaal
cultureel erfgoed in de kijker zetten
 Publiek, sector, pers & beleid
bewust maken en aanzetten tot
samenwerken

5. Cultureel erfgoed?
= Roerend en immaterieel erfgoed
Roerend: ‘de dingen’, gebruiksvoorwerpen, documenten, etc.
Immaterieel: verhalen, tradities, ‘sporen’ uit het verleden

6. Cultureel erfgoed?
BELANGRIJK: Erfgoeddag is GEEN Open Monumentendag
 onroerend erfgoed in de kijker tijdens het eerste weekend
van september

7. Wanneer?
Erfgoeddag in Vlaanderen  Zondag 28 april 2019
In Brugge wordt dit een Erfgoedweekend
 zaterdag 27 april (vanaf 14u)
én zondag 28 april.

8. Wie kan deelnemen?
Iedereen die wil werken rond erfgoed én het jaarthema
• Musea, archiefinstellingen, bewaarbibliotheken
• Lokale en regionale erfgoedverenigingen
• Kerkfabrieken, heemkundigen, privé, ….
• Scholen, verenigingen/organisaties, bedrijven, …

9. Wie kan deelnemen?
Iedereen die wil werken rond erfgoed én het jaarthema
• Professionele erfgoedspelers zoals musea, archieven,
erfgoedbibliotheken, …
• Lokale en regionale erfgoedverenigingen
• Religieuze erfgoedzorgers, kerkbesturen, …
• Organisaties die erfgoed niet als kerntaak hebben zoals scholen,
(sport-)verenigingen, bedrijven, …

10. Partners 2018
• Anglicaanse kerk Brugge
• Anima Eterna vzw
• ARDAPS vzw
• Arsbroek vzw, Heemkundige Kring Hervé Stalpaert
• Balkanela
• Belgian Pigeon House
• Belgische Krulbolbond
• Bijbelhuis Zevenkerken
• Bisschoppelijk Archief Brugge
• Brugge in affiches
• Brugs Ommeland vzw
• Buurtwerk Sint-Pieters
• Congolees Centrum ter Verspreiding van de Congolese Kennis
en Cultuur
• Consulent religieus erfgoed Musea Brugge Benoit Kervyn
• Cultureel Islamitisch Centrum
• Cultuurbibliotheek Stock Laureyns vzw
• De Brugse Barcelonaclub
• De Weideduif Assebroek
• Dienst Monumentenzorg en Erfgoedzaken Stad Brugge
• Diversiteitsdienst Stad Brugge i.s.m. etnisch-culturele
verenigingen
• ErfgoedBrugge.be
• Erfgoedcel Brugge
• Erfgoedforum Brugge vzw
• Etsco
• Euro Diamond Pigeon Club
• Familiekunde Vlaanderen - Regio Brugge vzw
• FMDO vzw
• Fondclub Steenbrugge
• Gemene en Loweiden
• Handmade in Brugge
• Heemkring Dudzele vzw
• Heilig Bloedprocessie vzw
• Hello Bruges (Gidsenkring Brugge vzw)
• Howest Confuciusinstituut
• huisvandeMens
• Joe English kunstschilder vzw
• Kamer van Retorika vzw
• kleinVerhaal vzw
• Koninklijke Gidsenbond Brugge en West-Vlaanderen vzw
• Koninklijke Handbooggilde De Hert
• Krulbolders Café Vlissinghe
• Mens en dier op papier - Mendop vzw
• MOOOV vzw
• Musea Brugge
• OCMW-archief Brugge
• Openbare Bibliotheek Brugge
• Orde van 500
• Orthodoxe kerk van de H.H. Konstantijn en Helena
• Provinciaal Archief West-Vlaanderen
• Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis
• Rijksarchief Brugge
• Rode Kruis - Vlaanderen: opvangcentrum voor asielzoekers
• Sint-Andriesabdij Zevenkerken
• Sint-Michielsbeweging Brugge
• Stadsarchief Brugge
• S-wan vzw
• Syntra West (CORES)
• United Kirat Society
• Verenigde Protestantse kerk Brugge
• VIVES Spellenarchief
• Vlaamse Traditionele Sporten - VlaS vzw
• Vormingplus regio Brugge vzw
• Voz Latina
• Vrije Archiers Tillegem
• Vrijwilligerswerking Rijksarchief Brugge
• Willen is Kunnen Sint-Andries Brugge
• YOT vzw
• ZoWe verpleegkunde vzw

11. Thema 2019 – HOE MAAKT U HET?
= ambachten en vakmanschap
Waarom een thema?
 Je collectie of vereniging vanuit een
andere invalshoek aan het publiek
voorstellen

12. Thema 2019 – HOE MAAKT U HET?
Wat betekent dit voor ons?
• Crossovers tussen erfgoedverenigingen en
ambachtslieden/makers
 partnership met Handmade in Brugge
• Aanloop in de week voor Erfgoeddag
 Museumnocturne (18/4) + MOOOV
filmavond (19/4)
• Doe-dag op zaterdag, Toon-dag op zondag

13. Waar te beginnen?
• Doe inspiratie op!
 Toelichting ambachten en vakmanschap vandaag
• Lees de inspiratiegids!
Ook te downloaden op www.erfgoeddag.be
• Overleg met je collega’s binnen je organisatie/vereniging!

14. Ambachten en vakmanschap
vroeger
Erfgoeddag Brugge 2019
Marc Ryckaert

15. Ambacht: definitie (1)
• Handwerk dat aangeleerd moet worden en dat als
broodwinning beoefend wordt
• Vereist kennis (materialen, werktuigen, handelingen) – wordt
overgedragen door een ervaren vakman (meester)
• Vereist vaardigheid – wordt verworven door geoefende
praktijk

16. Ambacht: definitie (2)
• Vereniging van burgers van een stad die hetzelfde beroep
uitoefenen (ME en Ancien Regime) = gilde, ambachtsgilde
• Opleiding: leertraject leerling – gezel – meester
• Arbeidsregulering en kwaliteitsbewaking
• Religieus en sociaal aspect

17. Ambachtsgilden in Brugge
• Ontstaan in tweede helft 13de eeuw
• Rol in stedelijke milities
• Vanaf 1302 grotere zelfstandigheid + aandeel in bestuur stad
• Rond 1340 ligt het aantal ongeveer vast: 55
– Alle belangrijke sectoren van handwerkers: textiel (wevers, vollers, ververs…), leder (huidvetters,
handschoenmakers...), bouw (metselaars, timmerlieden, strodekkers...), hout, metaal, voeding (bakkers,
slagers, vissers...), pottenbakkers, hoedenmakers, paternostermakers, beeldenmakers, zadelmakers,
edelsmeden, kleermakers, molenaars, wielmakers enz.

18. Ambachten: wat is bewaard?
• Onroerend erfgoed
– Ambachtshuizen
– Kapellen
– Godshuizen

22. Ambachten: wat is bewaard?
• Roerend erfgoed: objecten die verband houden met het
functioneren van het ambacht
– Aankleding ambachtskapel
– Inboedel ambachtshuis
– Gildezilver

29. Ambachten: wat is bewaard?
• Producten vervaardigd door de ambachtslui
• Van het eenvoudigste gebruiksvoorwerp tot het meest
verfijnde kunstwerk
• Bewaring afhankelijk van bestemming, duurzaamheid en
waarde van de producten
• Overwicht van producten van de zogenaamde kunstambachten
(-> musea, kerken en kloosters, erfgoedcollecties…)

31. Verdwijnende ambachten
• Einde van de 18de eeuw: afschaffing ambachtsgilden
• De opkomende industrialisering doet heel wat traditionele
handwerkberoepen verdwijnen
= langzame ontwikkeling in 19de en 20ste E
• Nieuwe uitvindingen -> verdwijnen van ambachten,
verschijnen van nieuwe beroepen

36. (Kunst)ambachten 1867
• beeldhouwers (7) – blikslagers (12) – boekbinders (10) –
bordeurder in goud (1) – fringemakers (2) – galonwevers (3) –
geweermakers (2) – goud- en zilversmeden (13) – graveerders
op metaal (3) – hoedenmakers (7+2) – horlogiemakers (12) –
huidevetters (17) – kanten (35) – keersgieters (10) – klokgieters
(2) – kopergieters (5) – kleermakers (10) – kunstschilders op
glas (2)

37. (Kunst)ambachten 1867
• mandenmakers (7) – mutsenmakers (mans) (10) – orgelmakers
(2) – parapluiemakers (6) – photographen (4) – pompemakers
(3) – rijtuigmakers (9) – rijtuigschilders (5) – hoefsmeden (9) –
steendrukkers (7) – tingieters (3) – touwslagers en lyndraeijers
(5) – velleploters (7) – vergulders (2) – visnetbreiers (2) –
zadelmakers (7) – zeefdemakers (2) – zeilmaker (1)

38. Goudborduurder Grossé
• Louis Grossé (1811-1899)
• Stamde af van galonwevers en borduurders
• Vanaf 1848 zaak van kerkgewaden op Simon Stevinplein
• Gehuwd met Coleta Coucke, zus van glazenier Samuel Coucke
• Bedrijf bestaat nog: Arte-Grossé

39. Glazenier Samuel Coucke
• Samuel Coucke (1833-1899)
• Aanvankelijk borduurwerker bij schoonbroer
• 1858 start als glazenier (Korte Vuldersstraat)
• Perfectioneert techniek brandglasproductie
• Neogotische stijl
• Levert in binnen- en buitenland
• Zonen zetten bedrijf voort tot WO I

41. Steendrukkerijen
• Steendruk (lithografie) = nieuwe druktechniek met grote
grafische mogelijkheden
• Belangrijke drukkerijen in Brugge: Popp, Daveluy, Ancot, Petyt,
J.J. Gailliard; later Van de Vyvere-Petyt en Desclée-De Brouwer
met neogotisch drukwerk (o.a. heiligenprentjes)
• Anonieme medewerkers waren bekwame en creatieve vaklui

44. Kant
• In 1867: 35 namen onder rubriek “kanten” =
ondernemers/verkopers, niet de duizenden kantklossters
• Traditie tot nu
• Kantcentrum
• Campagnebeeld Erfgoeddag 2019

46. Ambachten nu
Ellen Vandenbulcke,
projectcoördinatrice Handmade in Brugge

106. Erfgoeddag 2019
Iets voor jouw organisatie?

107. Meedoen aan Erfgoeddag: goed om weten
• Erfgoeddag is GEEN opendeurdag, maar laat het publiek je instelling/collectie
vanuit een andere (onbekende) invalshoek ontdekken
 Het onbekende spreekt de Erfgoeddagbezoeker aan.
• Het Erfgoeddag-publiek:
Ca. 10.000 bezoeken verspreid over het weekend
Bezoekers bezoeken meerdere activiteiten
Trouw publiek: 85% herhaal publiek,
maar ook elk jaar 15% nieuw publiek
Ouder publiek: Iets meer dan de helft is ouder
dan 60 jaar
Alleen, met partner, met het gezin, vrienden of
familie

108. Denk daarom goed na over de ‘formule’ van je
activiteit!
• ACTIEVE activiteiten krijgen doorgaans meer belangstelling
 Quiz
 Panelgesprek
 Optocht
 Gidsbeurt/Rondleiding
 Workshop
• Belang van activiteiten VOOR SPECIFIEKE DOELGROEPEN
 Kinderen
 Gezinnen
 Grootouders met kleinkinderen
 Nieuwkomers
 …
• De LOCATIE van je activiteit biedt een MEERWAARDE voor de bezoeker.
 Onbekende plek
 Historische plek
 Plek gelinkt aan het thema

109. Voorwaarden tot opname in programma:
• Inhoudelijke voorwaarden:
 Kwaliteit
 Cultureel erfgoed centraal stellen
 Duidelijke link met het thema
• Praktische voorwaarden:
 Gratis
 Activiteit
 Vindt plaats tijdens het Erfgoedweekend (27 en 28 april 2019)

110. Deelnemen aan Erfgoeddag Brugge
 Je staat er niet alleen voor!
• Zoek zoveel mogelijk samenwerking met andere organisaties
 We helpen je hier graag bij!
• Lokale coördinatie
 Jules, samen met het team van Erfgoedcel Brugge

111. Wat doen wij?
• Coördinatie activiteiten in Brugge
 Opvolging uitwerking van de activiteiten in Brugge
 Stimuleren voldoen aan instapcriteria nationale coördinatie
 Opvolgen inschrijvingen Brugse partners
• Stimuleren van samenwerkingsverbanden
 Overleg met deelnemers en zoeken naar mogelijke samenwerkingen
• Stimuleren van activiteiten voor specifieke doelgroepen (o.a. diversiteit,
kinderen/gezinnen)
• Overkoepelende communicatie en promotie (o.a. lokaal Erfgoeddag-krantje,
communicatie over het programma, inrichting centraal infopunt, …)

112. Centraal infopunt 2019
 Rijksarchief Brugge
• Wie op zoek is naar een ruimte voor activiteiten (expo’s, workshops, lezingen, …),
laat het ons weten!
• We proberen opnieuw
meerdere activiteiten op één
locatie te bundelen!

113. Financieel
•Elke partner staat zelf in voor de financiering van zijn/haar activiteit
•Erfgoedcel Brugge staat in voor de overkoepelende communicatie en
coördinatie
Affiches
Programma  Digitaal
NIEUW: Erfgoeddag-krantje
(met verdiepende artikels en een
beknopt overzicht programma)
Signalisatie
Centraal infopunt

114. Meedoen aan Erfgoeddag in 4 stappen
• STAP 1 – Informeer en overleg in de komende weken met je achterban
 Organiseer een brainstorm binnen je organisatie en zoek naar mogelijke
samenwerkingen.
• STAP 2 - Bezorg vóór 1 november je ideeën voor activiteiten aan ons via
erfgoeddag@brugge.be
 Vul daarvoor de inschrijvingsfiche al zo goed mogelijk in.
 Wil je graag deelnemen aan Erfgoeddag, maar heb je nog geen concreet idee?
Of ben je op zoek naar een samenwerking met andere organisaties? Geef ons
dan vóór 1 november een seintje!

115. Meedoen aan Erfgoeddag in 4 stappen
• STAP 3 – Tussen 5 en 23 november nodigen we je uit voor een gesprek
 We bespreken je ideeën en helpen je je activiteit verder te verfijnen.
• STAP 4 – Schrijf je activiteit vóór 11 januari in op
https://inschrijven.erfgoeddag.be/
LET OP (1)!  11 januari is de uiterste deadline van FARO. Schrijf je zelf in
via de website? Probeer je inschrijving dus al tegen 9 januari in orde te
brengen. Zo kunnen we je nog helpen als er problemen opduiken.
LET OP (2)!  Wil je dat we je helpen je inschrijving in te voeren? Bezorg
ons dan je inschrijvingsfiche vóór 4 januari.

116. Meedoen aan Erfgoeddag in 4 stappen
•STAP 4 – Schrijf je activiteit vóór 11 januari in op
https://inschrijven.erfgoeddag.be/
Inschrijvingsprocedure bij FARO
Alle praktische informatie over inschrijvingen vind je op
https://faro.be/erfgoeddag/nieuws/faq-inschrijvingssysteem
Na je inschrijving krijgen wij een melding en kijken je inschrijving nog eens na
Dan gaat de activiteit naar eindredactie Erfgoeddag Vlaanderen
Erfgoeddag Vlaanderen stuurt je een bevestiging of bijsturing
Nadien kan je nog kleine wijzigingen doorgeven

117. Vragen?
Erfgoeddag Brugge
p/a Pakhuizen
Komvest 45
8000 Brugge
Tel. 050 44 50 49
Email: erfgoeddag@brugge.be
Website: www.erfgoedcelbrugge.be