монгол түү

1. Монгол орны түүх , соёл

2. Монгол улс
Үүсгэн байгуулагдсан он :1206 он
Газар нутгийн талбай: 1,564,116 кв.км / дэлхийд 18-т ордог/
Хүн амын тоо:3,250,000 гаруй хүн амтай ./Дэлхийд 140-д /
Үүний 63 % нь хотод үлдсэн 37% нь хөдөө оршин суудаг
Хөрш орнууд : ОХУ-тай 3485км,БНХАУ-тай 4676км, Казакстан
улсаас 47 км зайд оршино.
Далай хүртэл: Номхон далайн Шар тэнгис хүртэл 900 орчим км
Засаг захиргааны хуваарь : 21 аймаг, 26 хот , 330 сум
Монгол улсын нийслэл: Улаанбаатар хот 1639 онд
байгуулагдсан. 1,25 сая хүн амтай
Монголын нийт хүн амын 40% болно
Хүний хөгжлийн индекс: : 0,675 / 100-д /
Хүн амын дундаж наслалт: 69,6
Эрэгтэй хүний дундаж наслалт :65,6
Эмэгтэй хүний дундаж наслалт:75,1

3. Хүний хөгжлийн индексийн зэрэглэл
██ Дээд (Very High)
██ Дээгүүр (High)
██ Дундаж (Medium)
██ Доогуур (Low)
██ Өгөгдөлгүй

6. Төрийн бэлэгдэл
Төрийн далбаа 9 хөлт цагаан туг
Төрийн сүлд Төрийн тамгаТөрийн дуулал

7. Монгол орны газрын гадарга
• Монгол орны 60% нь уулархаг , 40% нь талархаг
• Гадаргын дундаж өндөр дтд 1580 метр ба нийт нутгийн
80% нь 1000 м-с дээш өндөрт оршдог
• Хамгийн өндөр цэг: Хүйтэн оргил дтд 4374м
• Хамгийн нам цэг : Хөх нуурын хотгор дтд 600м
• 4000м-с дээш 15 оргилтой
• Монголын зүүн ба зүүн урд хэсэг талархаг
• Монголд нийт 33 говь байдаг . Хамгийн том говь Галбын
говь 70,000кв.км
• Элс : Нийт 30,000 кв.км элсэн хуримтлалтай . Хамгийн
том нь Бөөрөг дэлийн элс 4,000кв.км

8. Монгол орны гадаргын ус
• Гол мөрөн : 3800 гол, нийт урт 67000км
• Нуур: 3500 гаруй, нийт талбай 15000кв.км
• Мөсөн гол: 262 мөсөн гол, нийт талбай
659кв.км
• Рашаан : 300
• Булаг шанд :7000

9. Монгол орны уур амьсгал
• Жилийн 4 улирал бүхий эх газрын эрс тэс
уур амьсгалтай , уур амьсгалын сэрүүн
бүсэд оршдог.
• Хур тунадас: 200-220мм, хамгийн ихдээ
600мм
• Агаарын хэм: -50-/+45/
• Цэлмэг өдөр :320-330 өдөр

10. Монгол орны байгалийн баялаг
• Нүүрсний нөөцөөр дэлхийд 15-д
• Газрын тосны нөөцөөр 39-д
• Зэс : дэлхийн нийт нөөцийн 10%, Оюутолгой 3-т
• Алт олборлолтоор :17-д ,нөөцөөр эхний 20-д
• Ураны нөөцөөр дэлхийд 16-д
• Мөнгөний нөөцөөр
• Фосфоритын нөөцөөр

11. Монголын хүн ам , монгол үндэстэн
• Монгол үндэстэн нь өөр хоорондоо онцлог бүхий 20
ястан , угсаатнаас бүрдэнэ.

12. Дэлхийн монголчууд
• Өнөөдөр дэлхий дээр нийт 10 сая гаруй монгол үндэстэн
амьдардаг ба ихэнх нь ОХУ болон БНХАУ-д харьяалагдан
амьдарч байна.

13. Монгол улс 2,9 сая хүн
ОХУ-д 1 сая орчим хүн
/ буриад , тува , халимаг, алтай, агийн буриад гм /
Афганистанд 3 сая гаруй хүн
/ хазара, аймак, могул гм/
НИЙТ 13 САЯ ГАРУЙ МОНГОЛЧУУД

14. Монголын байгалийн үзэсгэлэнт
газар
Монгол орон нь говь, цөл, хээр, ойт хээр ,
тайга, таг гээд сэрүүн бүсийн бүхий л
байгалийн бүс оршдог гайхамшигт унаган
байгальтай билээ.

15. Хөвсгөл нуурын орчим:
Монголын швейцари

16. Бурхан Халдун уул:
Чингис хааны төрсөн газар

17. Ганга нуур :
1000 хунгийн чуулган болдог

18. Улаан эрэг : Үлэг гүрвэлийн эх орон

19. Хэрмэн цав

20. Алтай таван богд: Мөнх цасны орон

21. Хонгорын элс : Асар том элсэн уул

22. Мэнэнгийн тал : ширээ шиг тэгш тал

23. Ээж хайрхан

24. Монгол дагуурын дархан газар

25. Монгол хэл бичиг , үсгийн соёл
• Монголчууд бол бичиг үсгийн эртний маш
их соёлтой ард түмэн билээ
• 1206 онд Чингис хаан босоо монгол бичгийг
төрийн бичиг болгосон.
• Түүнээс гадна монголын олон бичгийн их
эрдэмтэд бичиг үсэг зохион хэрэглэж
байсан.

26. Дөрвөлжин үсэг
1269-1368
Соёмбо үсэг
1686-1900
Тод үсэг 1648-2013
Mongol uls
Латин үсэг 1941
Монголын түүх ба соёл
Кирилл үсэг 1946-2013
Босоо монгол бичиг
1206-2013
Монголын хааны алтан зоос
/Абага 1265-1282 /