Geološka doba i teorije o organskoj evoluciji

1. Geološka doba i teorije o organskoj evoluciji
Damnjanović Ivana

2. Postoje četiri geološka doba na koja je podeljena
istorija Zemlje
To su, počev od najstarije ka najmlađoj:
- prekambrijum (prastaro doba)
- paleozoik (staro doba)
- mezozoik (srednje doba)
- kenozoik (novo doba)

3. Geološka doba

4. Prekambrijum (prastaro doba)
Prekambrijum je trajao oko 4 milijarde
godina
Izdeljen je na hadsko, arhajsko i
proterozojsko doba
Hadsko doba je bilo pakleno; previranja u
ranoj istoriji Zemlje uništila su prvobitnu
atmosferu, okeane i tek formirani život
U drugoj etapi, arhaiku, isparavanjem
vode iz vulkana i njenim kondenzovanjem
formirani su okeani, a minerali su formirali
spoljašnu Zemljinu koru
U proteozoiku se javljaju prvi oblici života

5. Ovo doba karakteriše pojava bakterija, potom organizama sa
organizovanim jedrom, višećelijskih organizama
jednostavne građe (sunđeri, korali, zatim meduze, crvi kao i
mnoge grupe organizama o čijem postojanju svedoče samo
fosilni ostaci)

6. Paleozoik (staro doba)
Staro doba je trajalo oko 290 miliona godina
Tokom paleozoika živeli su organizmi koji više nemaju svoje
predstavnike među savremenim životinjama
Trilobiti
Organizmi slični koralima, glavonošci, primitivni oblici
školjki i puževa

7. Pojavljuju prvi slatkovodni zglavkari i primitivne biljke
slične mahovinama
Život je počeo da izlazi i na kopno
U vodi se takođe događa nešto jako važno – pojavili su se
prvi kičmenjaci, predstavnici grupe kojoj pripadaju i ljudi
To su bile agnate, ribe koje nisu imale vilice, ali su imale
čvrst spoljašnji oklop izgrađen od kosti

8. Vremenom je došlo do povećane raznovrsnosti kopnenih
biljaka i nastale su prve šume
Nastaje period koji se inače često naziva "dobom riba", po
ogromnom razvoju koji je ova grupa životinja postigla u to
vreme

9. Mora su doslovno vrvela od riba među kojima je bilo i
primitivnih, bezviličnih agnata koje su vladale u prethodnim
periodima, ali sada su se povlačile pred progresivnijim
srodnicama, "riba oklopnjača", čudnih riba zaštićenih
pancirom od koštanih ploča nalik na srednjovekovne vitezove
koje su ponekad dostizale i do 6 metara dužine i proždirale sve
oko sebe

10. Ali tu su bile i ribe koje nam izgledaju poznate – prve ajkule,
koje se nisu značajno razlikovale od današnjih, zrakoperke
(grupa kojoj pripada većina današnjih riba) i šakoperke,
neobične ribe, čija su peraja vrlo slična nogama primitivnih
vodozemaca
Prvi vodozemci su izašli na kopno
Oni su i dalje bili vezani više za vodu nego za kopno, imali su
riblji rep prilagođen plivanju i veliki broj prstiju na prednjim i
zadnjim nogama

11. Mezozik (srednje doba)
Trajao je oko 190 miliona godina
Mezozoik je bio vreme tektonske, klimatske i evolucijske
aktivnosti
Kontinenti su se postupno menjali od stanja međusobne
povezanosti prema njihovom današnjem rasporedu
Ova podela je dovela do nastanka mnogih vrsta i drugih važnih
evolucijskih događaja
Klima je bila dosta topla kroz celi period pa je imala važnu ulogu
pri evoluciji i razvoju novih životinjskih vrsta

12. Nastali su novi oblici života
Dinosaurusi, pterosaurusi, ihtiosaurusi
Pojavile su se prve ptice i placentalni sisari
Skrivenosemenice

15. Kenozoik (novo doba)
Doba koje traje i danas
Nakon nestanka dinosaura, razvijaju se razne vrste sisara,
koji nastanjuju sva područja, uključujući i mora
Ptice su takođe prilično evoluirale u kenozoiku
U kenozoiku se pojavljuje čovek
Kenozoik se još naziva i doba sisara

17. Fosili
Fosil (latinski fossus, u bukvalnom prevodu „onaj koji je
zakopan“) je očuvani ostatak organizma, njegovog dela
ili tragova života
Fosili daju podatke o razvoju živog sveta u prošlosti,
kako se životna sredina menjala kroz geološku prošlost,
o evoluciji živih bića
Fosili se najčešće čuvaju u stenama, slojevima peska,
ledu, ćilibaru

20. Nauka koja proučava fosile se naziva paleontologija
Najveći broj fosila pripada bićima koja su imala ljušturice
(praživotinje), zatim spoljašnji, unutrašnji skelet, kao i
drvenasti delovi biljaka
Česti oblici fosila su i otisci

21. Fosil pernatog dinosaurusa Mei long, koji je ostao zatrpan
kada se njegova jazbina urušila dok je on u njoj spavao

22. Vulkanske erupcije takođe često proizvode velike i
upečatljive naslage fosila
U zalivu Fundi postoje formacije koje su debele skoro tri
kilometra, a koje se sastoje od slojeva okamenjenih šuma
Naime, u blizini je bio aktivan veoma snažan vulkan, koji bi
šume zatrpao u pepelu
Stabla bi se tako okamenila, a na površini iznad njih bi polako
izrasla nova šuma

23. Mamuti i fosilni ostaci u Srbiji
Mamut je zajednički naziv za izumrle vrste slonova koji su imali
duge zakrivljene kljove, gustu dlaku (kod pojedinih vrsta)
Ostaci mamuta nađeni su na svim kontinentima osim Južne
Amerike i Australije
Izumrli su pre otprilike 10000 godina
Smatra se da su izumrli usled klimatskih promena kao i usled
preteranog izlovljavanja

24. Arheološki lokalitet Viminacijum privlči pažnju svetske
javnosti otkrićem kostiju mamuta
2009. godine u Viminacijumu su otkrivene kosti ženke
mamuta nazvane Vika što je tada izazvalo iznenađenje među
arheolozima

28. Teorije evolucije
-Lamarkova teorija evolucije
Žan Baptist Lamark (1744 -1829) je bio francuski botaničar i
zoolog
Objavio je 1801. delo „Sistem životinja bez kičme“ (Système des
animaux sans vertèbres)
Izneo ideju o zajedničkom poreklu organizama i njihovom
postupnom razvoju

29. Po Lamarku postoji u prirodi spor, neprekidan proces
evolucije vrsta
Dešavaju se promene okoline usled kojih se menjaju i
potrebe životinje, pa time ona stiče nove navike
Jedni se organi više upotrebljavaju i jače razvijaju; obratno,
neupotrebljavanje organa dovodi do njihovog slabljenja i
iščezavanja kod potomaka (roditelji ih prenose na
potomstvo)
Tako su npr. krtici umanjene oči, jer ih pod zemljom ne
upotrebljava

30. Zašto žirafe imaju dugačke vratove?
Lamarksističko objašnjenje bi bilo sledeće: pošto su žirafe
brstile lišće sa drveća, bilo ga je sve manje na nižim granama,
pa su one morale da istežu vratove kako bi dohvatile lišće sa
viših grana
Intenzivno korišćenje vratih mišića dovelo je do izduženja
vrata, što se nasleđivalo u potomstvu
Rezultat ovog procesa, koji se ponavljao tokom mnogih
generacija, jesu dugački vratovi današnjih žirafa

31. Iako Lamark nije bio u pravu u nekim delovima svoje teorije
(urođena težnja ka sve većoj složenosti, nasleđivanje
stečenih osobina), ostaje neosporan njegov veliki značaj kao
autora prve celovite teorije evolucije

32. Darvinova teorija evolucije
Čarls Darvin je rođen 1809. godine Engleskoj
Kada je imao 16 godina započeo je studije medicine, ali je
zatim prešao na teologiju
Međutim, najviše je bio zainteresovan za proučavanje živog
sveta

33. “Bigl ekspedicija”
Na njega je izuzetno snažan utisak ostavilo bogatstvo živog
sveta u tropima, brojni foslili krupnih životinja koje je
pronašao u Južnoj Americi i, više od svega, živi svet
Galapagoskih ostrva
Sakupljajući uzorke živog sveta sa Galapagosa, Darvin je
zapazio njihovu sličnost sa južnoameričkim vrstama, ali i
razlike između jedinki sa posebnih ostrva
Zapažanja sa ovih ostrva bila su od velikog značaja za kasnije
formulisanje teorije evolucije

37. Njegovo kapitalno delo Postanak vrsta, u kome je izložio
svoju teoriju pojavilo se 1859. godine
Osnovne teze u Postanku vrsta su sledeće:
- svi organizmi su nastali od zajedničkog pretka
- slučajne promene genetičkog materijala
- prirodna selekcija (prezivljavanje jedinki sa najpovoljnijim
osobinama)
- borba za opstanak

39. HVALA NA PAŽNJI!