1. การเขียนผังงาน
(Flowchart)
โดย...
ครูศศิกานต์ บรรเทา

2. ความหมายของผังงาน (Flowchart)
ผังงาน (Flowchart) คือ รูปภาพ (Image) หรื อสัญลักษณ์
(Symbol) ที่ใช้ เขียนแทนขันตอน คาอธิบาย ข้ อความ หรื อคาพูด ที่ใช้ ใน
้
อัลกอริทม (Algorithm) เพราะการนาเสนอขันตอนของงานให้ เข้ าใจ
ึ
้
ตรงกัน ระหว่างผู้เกี่ยวข้ อง ด้ วยคาพูด หรื อข้ อความ ทาได้ ยากกว่าเมื่อ
ใช้ รูปภาพ หรื อสัญลักษณ์
ใช้ สญลักษณ์ภาพที่กาหนดตามมาตรฐาน ANSI (American
ั
National Standards Institute) และ ISO (International Standard
Organization) เพื่อสื่อความหมายไปในแนวทางเดียวกัน

3. ประเภทของผังงาน (Flowchart)
•
•
ผังงานระบบ (System Flowchart) เป็ นผังงานที่ใช้แสดง
ขั้นตอนการทางานของระบบงานอย่างกว้างๆ ทั้งระบบ
แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของส่ วนที่เกี่ยวข้องกับ
ระบบงานทั้งหมด ตั้งแต่เรื่ องของวัสดุอุปกรณ์ บุคลากร
และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) เป็ นผังงานส่ วน
การทางานของการดาเนิ นงานโปรแกรมซึ่ งแยกย่อยมาจากผัง
งานระบบ ลักษณะของผังงานแสดงถึง การป้ อนค่าข้อมูล
การประมวลผลข้อมูลและการแสดงข้อมูล

4. ประโยชน์ของผังงาน (Flowchart)
1.
ทาให้ เข้ าใจ และแยกแยะปัญหาได้ ง่าย (Problem Define)
2.
แสดงลาดับการทางาน (Step Flowing)
3.
หาข้ อผิดพลาดได้ ง่าย (Easy to Debug)
4.
ทาความเข้ าใจโปรแกรมได้ ง่าย (Easy to Read)
5.
ไม่ ขนกับภาษาใดภาษาหนึ่ง (Flexible Language)
ึ้

5. สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียน Flowchart
ใช้เป็ นการแสดงเริ่ มต้นและสิ้ นสุ ด
การนาข้อมูล เข้า-ออก
การปฏิบติงาน
ั
การตัดสิ นใจ

6. สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียน Flowchart (ต่อ)
ทิศทางขั้นตอนการดาเนินงาน
จุดเชื่ อมต่อผังงานในหน้าเดียวกัน
จุดเชื่ อมต่อผังงานคนละหน้ากระดาษ

7. โครงสร้างของการเขียน Flow Chart
มี 3 แบบ
3.แบบวนซ้ า
1.แบบลาดับ
2.แบบทางเลือก

8. 1.โครงสร้างแบบลาดับ (Sequential Structure)
โครงสร้างแบบนี้จะเป็ นการทางานเป็ นขั้นตอน เพื่อแก้ไขปั ญหาจะ
ทางานตามคาสังที่เขียนไว้ตามลาดับ ตั้งแต่คาสังแรกไปจนไปถึงคาสัง
่
่
่
สุดท้าย

9. 2.โครงสร้างแบบทางเลือก (Selection Structure)
ปั ญหาบางอย่างต้องการการตัดสิ นใจ เพื่อเลือกว่าจะใช้วธีการใด โดย
ิ
การกาหนดเงื่อนไข ให้เป็ นทางเลือกของโปรแกรมซึ่ง จะต้ องมีเพียง
สองทางเลือกเท่ านั้น และ หลังจากนั้นทางเลือกทั้งสองต้ องมาพบกัน
และทางานในขั้นตอนต่อไป
จริ ง
ชุดคาสังที่ 1
่
เงื่อนไข
เท็จ
ชุดคาสังที่ 2
่

10. 3.โครงสร้างแบบวนซ้ า (Repetition Structure)
การทากระบวนการหนึงหลายครัง โดยมีเงื่อนไขในการควบคุม
่
้
หมายถึงการทาซ ้าเป็ นหลักการที่ทาความเข้ าใจได้ ยากกว่า 2 รูปแบบ
แรก เพราะการเขียนโปรแกรมแต่ละภาษา จะไม่แสดงภาพอย่างชัดเจน
เหมือนการเขียนผังงาน ผู้เขียนโปรแกรมต้ องจินตนาการด้ วยตนเอง

11. โครงสร้างแบบการวนซ้ า มี 2 แบบ
เงื่อนไข
เท็จ
พิมพ์ค่า a
จริ ง
พิมพ์ค่า b
พิมพ์ค่า a
พิมพ์ค่า b
โครงสร้างแบบวนซ้ าแบบ while
เท็จ
เงื่อนไข
จริ ง
โครงสร้างแบบวนซ้ าแบบ until

12. หลักในการเขียนผังงาน
ข้ อแนะนาในการเขียนผังงานให้ ถกวิธี
ู
ได้ ง่าย ควรใช้ หลักการเขียนดังนี ้
เพื่อให้ อ่านระบบการทางาน
1. ทิศทางการทางานต้ องเรี ยงลาดับตามขันตอนการประมวลผลที่ได้ วิเคราะห์ไว้
้
2. ใช้ ชื่อตัวแปร ให้ ตรงกับขันตอนการประมวลผลที่ได้ วิเคราะห์ไว้
้
3. ลูกศรกากับทิศทาง ใช้ หวลูกศรตรงปลายทางเท่านัน
ั
้
4. เส้ นทางการทางาน ห้ ามมีจดตัดการทางาน
ุ
5. ต้ องไม่มีลกศรลอยๆ โดยไม่มีการต่อจุดการทางานใดๆ
ู
6. ใช้ สญลักษณ์ให้ ตรงกับความหมายการใช้ งาน
ั
7. หากมีคาอธิบายเพิมเติมให้ เขียนไว้ ด้านขวาของสัญลักษณ์นน
่
ั้

13. ตัวอย่างการเขียน
Flowchart

14. ตัวอย่างที่ 1
ปัญหา : การต้มมาม่าให้สุก
ขั้นตอนการแก้ปัญหา :
1.เริ่ มต้น
2.ซื้ อมาม่า
3.ฉีกซอง
4.ต้ม
5.สุ กไหม ?
6.รับประทาน
7.จบการทางาน

15. Flowchart :
เริ่ มต้น
ซื้อมาม่า
ฉีกซอง
ต้ม
สุ ก?
รับประทาน
จบ

16. ตัวอย่างที่ 2
ปั ญหา : การเขียนผังงานโปรแกรม
1. เริ่ มต้นการทางาน
2. ป้ อนอายุนกเรี ยน
ั
3. นาค่าที่ได้จากข้อ 1. ไปกาหนดเป็ นเงื่อนไขเปรี ยบเทียบดังนี้
- ถ้าค่าอายุนกเรี ยน 0 ให้ไปที่ขอ 7.
ั
้
- ถ้าค่าอายุนกเรี ยนไม่ใช่ 0 ให้ไปที่ขอ 4.
ั
้
4. คานวณผลรวมอายุนกเรี ยน
ั
สู ตรคานวณ : ผลรวมอายุ = ผลรวมอายุ + อายุนกเรี ยน
ั
5. คานวณจานวนนักเรี ยน
สู ตรคานวณ : จานวนนักเรี ยน = จานวนนักเรี ยน + 1
6. วนไปที่ขอ 2.
้
7. คานวณอายุเฉลี่ยนักเรี ยน
สู ตรคานวณ : อายุเฉลี่ย = ผลรวมอายุ / จานวนนักเรี ยน
8. แสดงค่าข้อมูลอายุเฉลี่ยของนักเรี ยน
9. จบการทางาน

17. กาหนดชื่อตัวแปรดังนี้
อายุนกเรี ยน
ั
ผลรวมอายุ
จานวนนักเรี ยน
อายุเฉลี่ย
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
Age
Sum
Num
Avg

18. Flowchart :
Age
Age = 0
Yes
Avg := Sum/Num
No
Sum := Sum+Age
Num := Num + 1
Avg

19. ตัวอย่างที่ 3
ปั ญหา : การเขียนผังงานโปรแกรมลดราคาสินค้ า
1. เริ่ มต้นการทางาน
2. ป้ อนข้อมูลราคาสิ นค้า
3. คานวณส่ วนลด โดยใช้เงื่อนไขดังนี้
- ถ้าราคาสิ นค้า > 5,000 บาท ให้คานวณส่ วนลด ราคา*5/100
- ถ้าราคาสิ นค้า >= 1,000 บาท ให้คานวณส่ วนลด ราคา*3/100
- ถ้าราคาสิ นค้า >=100 บาท ให้คานวณส่ วนลด ราคา*1/100
- ถ้าราคาสิ นค้า < 100 บาท ให้คานวณส่ วนลด ราคา*0/100
4. คานวณเงินที่ตองจ่ายจริ งหลังจากลดแล้ว
้
สู ตรคานวณ : เงินจ่ายจริ ง = ราคาสิ นค้า – ส่ วนลด
5. แสดงค่าของส่ วนลด และเงินจ่ายจริ ง
6. ป้ อนค่าความต้องการในการทางานต่อหรื อไม่
7. นาค่าที่ได้จากข้อ 6. มาเขียนเงื่อนไขกาหนดการทางานดังนี้
- ถ้าค่าเป็ นอักษร y ให้วนไปทางานที่ขอ 2.
้
- ถ้าค่าเป็ นอักษร n ให้ไปทางานที่ขอ 8.
้
8. จบการทางาน

20. กาหนดชื่อตัวแปรดังนี้
ราคาสิ นค้า
ส่วนลด
เงินจ่ายจริ ง
ค่าความต้องการทางานต่อ
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
ให้ตวแปรชื่อ
ั
Pay
Sale
Net
Ans

21. pay
Flowchart :
Pay > 5000
Pay >= 1000
Pay >= 100
Sale := Pay*0/100
Net := Pay - Sale
Sale, Net
Ans
Yes
Ans = ‘y’
No
Yes
Yes
Yes
Sale := Pay*5/100
Sale := Pay*3/100
Sale := Pay*1/100

22. การบ้าน
ให้ นกเรี ยนเขียนผังงาน (Flowchart) เกี่ยวกับปั ญหาอะไรก็ได้ โดย
ั
ต้ องมีสญลักษณ์การตัดสินใจประกอบอยู่ด้วย ลงในกระดาษ A4 พร้ อม
ั
ทังระบายสีตกแต่งให้ สวยงาม โดยเขียนในรูปแบบดังนี ้
้