Diploma erinda 2

REPUBLIKA E SHQIPERISE
UNIVERSITETI I TIRANES
FAKULTETI I EKONOMISE
DEGA FINANCE
PROFILI FINACE
“Politika monetare, inflacioni ne
Shqiperi dhe kriza ekonomike”
Punoi: Drejtoi:
Erinda Sulo /Hamolli Elona Pojani
Qershor 2010

Erinda Sulo/Hamolli
Politika monetare, inflacioni ne Shqiperi dhe kriza ekonomike
Në qofte se nuk e zgjidh dot problemin,
kjo do te thote se po luan brenda rregullave.
PAUL ARDEN
”Nga 200 llambushka qe nuk punuan,secila prej tyre me tregoi
dicka qe me hyri ne pune kur bera perpjekjen tjeter”.
TOMAS EDISON

Erinda Sulo/Hamolli
PASQYRA
HYRJE
KAPITULLI I: Politika monetare
1.1 Ç’kuptojme me politike monetare
1.2 Politika monetare nje veshtrim ne dekaden e kaluar
1.3 Roli i Bankes se Shqiperise ne politiken monetare
1.4 Shtyllat institucionale te politikes monetare
KAPITULLI ll: Objektivat dhe instrumentat e Politikes
monetare te BSH
2.1 Objektivi strategjik i BSH- stabiliteti i cmimeve
2.2 Ojektivi final i politikes monetare
2.3 Instrumentat kryesore te politikes monetare
KAPITULLI III: Kuadri i pergjithshem i politikes
Monetare
3.1 Regjimi i politikes monetare
3.2 Mekanizmi i transmisionit
3.3 Lidhja e politikes monetare me tregjet financiare

Erinda Sulo/Hamolli
KAPITULLI IV: Inflacioni dhe politika monetare
4.1 Banka qendrore, politika monetare dhe inflacioni
4.2 Matja e inflacionit: rasti i Shqiperise
4.3 Targetimi i inflacionit
KAPITULLI V : Ndikimi i krizes ne ekonomi
5.1 Zhvillimet e pergjitheshme ne bote
5.2 Ekonomia e SHBA
5.3 Prespektiva ekonomike e rajonit te Evropes
5.4 Kriza ekonomike ne shqiperi
5.5 Ndikimi i krizes Greke ne vendin tone
Konkluzione
Literaturat

Erinda Sulo/Hamolli
KAPITULLI 
POLITIKA MONETARE
1.1. ÇKUPTOJME ME POLITIKE MONETARE.
Hartimi, miratimi dhe zbatimi i politikës monetare është e drejtë ekskluzive e
Bankës së Shqipërisë, si autoriteti monetar i Republikës së Shqipërisë. Politika monetare
ideohet dhe zbatohet në funksion të përmbushjes së objektivit kryesor: arritjes dhe
ruajtjes së stabilitetit të çmimeve.
Politika monetare ka te bej me nderhyrjen e shtetit ne ekonomine e nje vendi
nepermjet instrumentave te ndryshem, qe mund te persose qeveria ne perpjekje per te
mbajtur nje ritem te asyeshem rritjeje ekonomike, me nje inflacion te ulet.
Politika monetare ne vetvete eshte teresia e veprimeve te bankes qendrore, te ndermarra
per te arritur objektivat e politikes monetare.
Çështja se cili është synimi i mirëfilltë i politikës monetare ka qënë një çështje e
diskutueshme për një kohë të gjatë. Monetaristet mbrojnë idenë se manaxherët monetarë
duhet ti kushtojnë vemendje vetëm agregateve monetare si: treguesve të stokut monetarë
të tillë si M1, M2 ose totalit të parasë në qarkullim shtuar me rezervat e bankave tregtare
të njohura si baza monetare. Oferta e parasë është e lire ose e shtrënguar në përputhje me
normën, sipas të cilës këta agregatë ndryshojnë. Monetaristët janë përpjekur të tregojnë jo
vetëm që politika monetare është një armë e fuqishme, por edhe rezultatet e supozuara të
politikës fiskale janë në të vërtetë rezultat i politikës monetare shoqëruese.
Ndërtimi i një politike të suksesshme monetare është bërë më i vështirë nga
mosmarrveshjet e nivelit të lartë lidhur me objektivat e përshtatshme për kontroll:
agregatet monetarë, çmimet e mallrave apo normat e interesit.
Ndërsa, Kejnsianistët kanë përkrahur për një kohë të gjatë idenë që manaxherët
monetarë duhet të perqëndrojnë vëmendjen e tyre mbi normat e interesit. Ky grup mbron
idenë se oferta monetare është e lirë ose e shtrënguar në përputhje me faktin, nëse normat
e interesit janë të larta apo të ulta. Por megjithatë edhe kjo nuk mjafton sepse në fund të

Erinda Sulo/Hamolli
fundit politika monetare ndikon si mbi ofertën monetare ashtu edhe mbi kërkesën për
kredi dhe i shtyn ato mbi të njëjtin drejtim.
Bindja e Kejnsianistëve se politika monetare ishte e pazonja, një bindje kjo e
përforcuar shumë në vitet 30-të, gradualisht i hapi rrugë mendimit se politika monetare
ishte e rëndësisshme për të kontrolluar inflacionin, dhe madje mund të ketë aftësi për t’iu
kundërpërgjigjur reçensioneve të buta .
1.2 POLITIKA MONETARE: NJE VESHTRIM NJE DEKADEN E KALUAR.
Qellimi i kryesor i ketij prezantimi eshte te vleresohet drejtimi i politikes
monetare ne Shqiperi dhe shkalla e funksionimit te mekanizmave te transmisionit.
Me poshte po jap nje permbledhje te historise se zhvillimit te politikes monetare te
Bankes se Shqiperise gjate periudhes se tranzicionit:
Transformimi i Shqiperise ne nje ekonomi tregu te lire nenkuptoi heqjen e
kontrolleve mbi cmimet dhe kredite si dhe krijimin e nje sistemi bankar dynivelor. Kjo
beri te domosdoshme futjen e politikes monetare, si nje nga dy politikat kryesore te
administrimit te kerkeses. Politika monetare ka qene ne zhvillim te vazhdueshem, duke
marre gradualisht trajtat e nje politike monetare moderne. Ky proces eshte ndikuar jo
vetem nga realitetet e reja ekonomike dhe financiare te vendit, por edhe nga deshira e
Bankes se Shqiperise per te qene ne pararoje te reformave.
Dy politikat bazë, të cilat në rrjedhën e 10 viteve kanë ndihmuar në stabilizimin e
shpejtë të ekonomisë duke ndikuar më së shumti në zbutjen e presioneve inflacioniste në
ekonomi, kanë qenë politika monetare dhe ajo fiskale.
Për herë të parë politika monetare në Shqipëri u ideua dhe u zbatua në mesin e
vitit 1992, kur, si pjesë e marrëveshjes së mbështetjes të FMN-së për Shqipërinë, u
prezantuan për herë të parë disa vendime, të cilat synonin vendosjen e kontrollit mbi
ofertën e parasë nëpërmjet përdorimit të instrumenteve të drejtpërdrejta të kontrollit
monetar. Sipas këtij programi, rënia e inflacionit, i cili në një pikë kohore (në vjeshtën
evitit 1992) po kalonte mbi 300 për qind, në nën 20 për qind ishtë një objektiv - kyç.
I mbeshtetur se pari nga nje politike e shternguar krediti, gjithashtu rreth kesaj kohe u
krijua edhe nje sistem bankar dynivelor.

Erinda Sulo/Hamolli
Sipas këtij programi, i cili u mbështet nga FMN dhe nga institucione të tjera
nderkombetare, politika monetare u bazua në instrumente direkte të kontrollit monetar.
Ky vendim u diktua nga gjendja e dobët e sistemit bankar, nga gjendja e borxhit të
jashtëm dhe nga nevoja për të financuar deficitin e lartë buxhetor.
Kontrolli i normave të interesit ishte një pjesë e rëndësishme e politikës së stabilizimit të
Shqipërisë gjatë tranzicionit.
Që në ligjin e parë të Bankës së Shqipërisë përmendet “ruajtja e vlerës së
brendshme dhe të jashtme të monedhës kombëtare”, si rjedhim i së cilës do të ishte
sigurimi i stabilitetit të çmimeve të konsumit.
Në rrjedhën e viteve objektivi final i politikës monetare të Bankës së Shqipërisë u
rafinua më tej, duke tentuar gjithnjë e më shumë drejt një përcaktimi të qartë të stabilitetit
të çmimeve si objektiv final të politikës monetare. Më konkretisht, në ligjin në fuqi që
rregullon aktivitetin e Bankës së Shqipërisë, citohet se “arritja dhe ruajtja e stabilitetit të
çmimeve”,është objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë ndërkohë që të gjithë objektivat
e tjerë rrjedhin prej këtij objektivi.
Në vitin 1992, si objektiv i ndërmjetëm u zgjodh baza monetare, ndërkohë që si
instrumente bazë për kontrollin monetar do të ishin dy: kufiri i kredisë dhe vendosja në
mënyrë administrative e përqindjes së interesit për depozitat me afat në lekë të vendosura
në bankat me kapital shetëror.Që nga korriku i vitit 1992(vazhdon dhe në ditët e sotme) u
adoptua një regjim “luhatje e lirë” e kursit të këmbimit ndërkohë që, transaksionet në
llogarinë korrente u liberalizuan plotësisht.
Ndër veprimet e para, të adoptuara nga politika monetare do të veçonim rritjen e
menjëherëshme të përqindjes së interesit për depozitat në lekë të vendosura në bankat me
kapital shtetëror nga 2-3 pikë përqindjeje para korrikut ’92, në 28 pikë përqindjeje
ndërkohë që të gjitha bankat pa përjashtim ju nënshtruan kufizimeve sasiore në rritjen e
tepricës së kredisë.
Gjendja kritike, në të cilën ndodheshin rezervat valutore të vendit nuk lejonte një
pjesmarrje aktive të Bankës së Shqipërisë në treg dhe, për më tepër, aplikimi i një kursi
këmbimi lirisht të luhatshëm gjykohej se do të shërbente si një regullator automatik i
pozicionit të përgjithshëm të bilancit të pagesave, në një kohë që dollarizimi i ekonomisë
ishte në një shkallë të lartë.

Erinda Sulo/Hamolli
Korniza e mësipërme e politikës monetare të zbatuar në mesin e vitit 1992, mbeti
pothuajse e pandryshuar për një periudhë trevjeçare. Duhet theksuar se megjithëse në
dukje ajo ishte relativisht e thjeshtë, duke e zhvendosur në kontekstin e asaj kohe,
kuptohet që zbatimi i saj në praktikë haste në vështirësi të shumta, të cilat nga njëra anë
pasqyronin shkallën e ulët të perceptimit dhe të zbatimit në praktikë nga vetë Banka e
Shqipërisë, dhe nga ana tjetër një nivel të ulët të asimilimi dhe përgjegjshmërie të
bankave të nivelit të dytë. Me rëndësi është fakti se kjo periudhë regjistroi një
harmonizim të kënaqshëm midis të dyja politikave bazë(asaj monetare me atë fiskale),
duke eliminuar në maksimum dhe mundësitë për një kompromentim të mundshëm të
politikës monetare nga ajo fiskale.
Normat reale të interesit u kthyen në pozitive në tremujorin e tretë të vitit 1994,
kur inflacioni u ul, por ato mbetën nën kontrollin e bankës qendrore derisa sistemi bankar
filloi të konsolidohej dhe politika monetare lëvizi gradualisht drejt përdorimit të
instrumenteve indirekte.
Në fillim të vitit 1996 u lëshuan disa licenca për aktivitet bankar privat për disa
banka të huaja, duke shtruar rrugën për treg real në këtë fushë.
Premisat e krijuara që nga viti 1995, prej firmave piramidale, u forcuan më tepër
gjatë vitit 1996, duke u shndërruar në faktorë përcaktues “vendimarrës” përsa i takon
zhvillimit ekonomik të vendit dhe perspektivave afatshkurtra të tij. Interesat e ofruara nga
tregu joformal i huamarrjes “nxorrën totalisht jashtë loje” ato të ofruara nga sistemi
bankar e, për rrjedhojë, politika monetare u bë inekzistente. Për më tepër zhvillimet
politike të vitit 1996 ndikuan në rritjen e shpenzimeve buxhetore, financimi i të cilave do
të kompromentonte rëndë arritjen e objektivave për inflacionin. Muaji i fundit i vitit
1996, konturoi tiparet themelore të atij tërmeti ekonomiko-politik që pasoi muajt në
vazhdim.
Pasojat e vitit 1997 ishin të gjithanëshme duke filluar që nga shkatërrimi i
kapaciteteve prodhuese(PBB në terma reale ra me 7.3 pë qind) e deri tek rikthimi tek
normat galopante të inflacionit, i cili në muajin dhjetor 1997 arriti kulmin me 42.1 pë
qind. Megjithatë, goditjet që mori Banka e Shqipërisë dhe politika monetare që ajo
zbaton ishin më të mëdha dhe ato kishin të bënin me:

Erinda Sulo/Hamolli
 humbjen e besimit publik në sistemin bankar, gjë që çoi në një hemoragji të
pandalshme të parasë, ndërkohë që rënia e depozitave pa afat dhe në valutë ishte e
pashmangshme;
 kompromentimin e politikës monetare nga inekzistenca e financave publike. Mbulimi
i defiçitit buxhetor me likuiditete të ofruara nga Banka e Shqipërisë, rriti ndjeshëm
bazën monetare, duke u bërë në këtë mënyrë një burim i sigurt inflacioni;
 rënien e ndjeshme të besimit ndaj monedhës kombëtare, e cila në mesin e vitit 1997
kishte humbur më shumë se gjysmën e vlerës së saj.
E gjendur para një situate të tillë, Banka e Shqipërisë reagoi me vendosmëri në
drejtim të rritjes së normës së interesit e cila në fund të muajit maj 1997 ariti normën më
të lartë 28.9 për qind. Riparimi i efekteve të krizës vazhdoi të kryhej me shpejtësi edhe
gjatë vitit 1998. Inflacioni në fund të vitit 1998 ishte vetëm 8.7 për qind, ndërkohë që
edhe rekuperimi i prodhimit të përgjithshëm ishte impresionues në nivelin 8 për qind.
Periudha 1999-2000, regjistroi përqindje të pazakonta inflacioni për një ekonomi
si ajo e Shqipërisë. Duke filluar që nga ajo kohë e deri në fund të vitit 2000 , përqindja e
interesit është ulur në mënyrë të vazhdueshme, por, megjithatë, në terma realë ajo ka
mbetur shumë e lartë. Nga ana tjetër reagimi i tregut nuk ka qenë i menjëhershëm dhe
kjo, përveç të tjerash, reflektohet edhe në diferencën e lartë që ka ekzistuar midis
përqindjes minimale të interesit për depozitat me përqindjen e yield-it të bonove të
thesarit. Në këto kushte duke parë të arsyeshëm eliminimin e kufijve të poshtëm për
depozitat me afat në lekë për bankat me kapital shtetëror, Banka e Shqipërisë synoi të
shkelë një rrugë të re, atë të kontrollit monetar nëpërmjet tregut.
Duke filluar nga viti 2000, Banka e Shqipërisë e ka deklaruar publikisht
objektivin e saj për inflacionin, si një normë vjetore brenda intervalit 2-4 përqind, e matur
në fund te vitit.
Bazuar në një situatë më të qëndrueshme dhe të ekuilibruar; qetësim të përplasjes
politike; zhvillimin e sistemit bankar dhe daljes në skenë të lojtarëve të tjerë të tregut
financiar, Banka e Shqipërisë vlersoi si të nevojshëm dy hapa:
 kalimin nga përdorimi i instrumenteve direkte në ato indirekte për zbatimin e
politikës monetare; dhe

Erinda Sulo/Hamolli
 synimin për të kaluar, në periudhë afatmesme, në nje regjim të ri të politikës
monetare, atë të inflation targeting(inflacioni shënjestër).
Në fillim të vitit 2000 Banka e Shqipërisë filloi të eleminonte kontrollin direkt
mbi normat e interesit Brenda një viti, të treja normat e kontrolluara të interesit për
depozitat tremujore, gjashtëmujore, dhe dymbëdhjetëmujore u hoqën dhe u zëvendësuan
me instrumente indirekte të politikës monetare.
Vetëm kohët e fundit, konsolidimi i sistemit bankar ka lejuar instrumentet
indirekte të kontrollit monetar, përfshirë krijimin e rezervës së detyruar, një hapësirë
rifinancimi dhe një kërkesë likuiditeti, për të zëvendësuar instrumentet direkte. Bankat e
reja private kanë luajtur një rol kyç në inkurajimin e përdorimit të instrumenteve
indirekte të kontrollit monetar dhe të konkurrencës ndërbankare.
Drejtimi i politikës monetare, si në vendet e industrializuara ashtu dhe në ato në zhvillim,
është rivlerësuar në mënyrë të ndjeshme përgjatë dy dekadave të fundit. Së pari, ka qenë
një tendencë në rritje drejt pavarësisë së bankës qendore me qëllim rritjen e transparencës
dhe zvogëlimin e ndërhyrjes politike në vendimet e politikës monetare. Së dyti, vëmendja
e politikës monetare ka kaluar drejt kontrollit të inflacionit, me faktorë të tjerë – si për
shembull, që ndikojnë në procesin e vendimmarrjes kryesisht në masën që ata ndikojnë
në inflacionin e ardhshëm. Së treti, ka patur zhvendosje vëmendjeje nga agregatët
monetarë drejt normave të interesit, si instrumentet kryesore të politikës monetare. Kjo ka
sjellë një theksim të veçantë për përdorimin e rregullave, duke pranuar dhe nevojën e një
shkalle të caktuar për liri veprimi në praktikë.
Në vijë me tendencat ndërkombëtare, politika monetare në Shqipëri, që nga fillimi
i tranzicionit, është bërë sa vjen e më shumë më transparente, më sistematike dhe e
bazuar në treg.
Vëmendja ndaj inflacionit është rritur – duke adoptuar një kuadër joformal të
objektivit të inflacionit në kontekstin e një banke qendrore të pavarur dhe një kursi
këmbimi fleksibël – mbështetur nga politika që synojnë rezervën e parasë.
Pjesërisht si pasojë e kësaj, por gjithashtu për shkak të politikave të stabilizimit që vijuan
mbas rënies së skemave piramidale, inflacioni ka qenë nën kontroll që nga viti 1998.

Erinda Sulo/Hamolli
Inflacioni i ulët ka gjetur mbështetje, gjithashtu, në hyrjet e mëdha zyrtare dhe të
dërgesave nga emigrantët, që kontribuan për një kurs këmbimi të fortë.
Megjithatë, lëvizja gjatë vitit 2000 nga instrumente direkte në instrumente indirekte të
kontrollit monetar, ka ndihmuar në forcimin e parashikueshmërisë së lidhjes së
transmisionit nga oferta e parasë tek inflacioni.
Në Shqipëri po i kushtohet një vëmendje gjithnjë e më e lartë rolit të politikës monetare,
dhe veçanërisht kostove dhe përfitimeve të futjes së instrumenteve të reja dhe të lëvizjes
drejt regjimit të objektivit të synuar të inflacionit.
1.3 ROLI I BANKES SE SHQIPERISE NE POLITIKEN MONETARE.
Banka Qendrore perfaqeson autoritetin monetar qe eshte pergjegjes per hartimin
dhe zbatimin e politikes monetare, nepermjet te ciles ndikon mbi aktivitetin ekonomik te
nje vendi.
Banka e Shqipërisë do të ketë në vëmendje rritjen e përgjegjshmërisë së saj institucionale
dhe të transparencës për aktivitetin e saj. Çdo vit, Banka e Shqipërisë shpjegon publikisht
objektivin e saj, duke dëshmuar kështu përgjegjshmëri institucionale, në përputhje me
domosdoshmërinë për një qëndrim transparent për çështjet e politikës monetare.
Banka e Shqiperise ka për detyre të ndjekë një Politike Monetare të pavarur që të
mbështes zhvillimin ekonomik të vendit. Këtë mision te rendesishem ja ngarkon
kushtetuta e Shqipërise. Banka e Shqipërisë ka për detyrë të furnizojë ekonominë me
monedhë në mënyrë të mjaftueshme dhe njëkohësisht të kontrolluar. Masat e marra nga
banka për të rregulluar furnizimin e ekonomisë me monëdhe përbën dhe politikën
monetare të Bankës Qëndrore. Në rast se nga studimet dhe informacionet që banka
mbledh për ekonominë i rezulton që në perspektive çmimet do të rriten dhe ekonomia do
të vështirësohet ajo pakëson furnizimin e ekonomisë me monedhë në të kundërt kur
çmimet ulen ajo vë në dispozicion të ekonomisë më tepër monedhë .
Bankat qendrore perdorin disa tregues per te vleresuar nevojen per nderhyrje te politikes
monetare dhe efekrivitetin e saj.
Keta tregues njihen si objektiva te ndermjetem dhe objektiva operacionale.

Erinda Sulo/Hamolli
Objektivi i ndermjetem realizon lidhjen midis objektivit te inflacionit dhe nje treguesi i
cili mund te perdoret si sinjalizues i hershem i nivelit te tij.
Objektivat operacional relizojne nje lidhje midis instrumentave te nje banke qendrore dhe
objektivave te ndermjetem te saj.
Banka e Shqiperise e ka mbështetur politikën monetare të saj ne tre shtylla kryesore.
 Ruajtja e Stabilitetit të çmimeve
 Parashikimi i inflacionit
 Treguesit e ekonomisë
Zhvillimi Institucional i Bankës së Shqipërisë në këto vitet e fundit synon të ofroj
një plan veprimi të harmonizuar për të siguruar përmirësimin e punës në të gjitha
drejtimet. Banka Qendrore është duke u pergatitur për një regjim të ri të Politikës
Monetare, gjatë kësaj periudhe do të forcohen aftësitë analizuese dhe parashikuese, të
cilat do të ndihmojnë në përcaktimin e objektivave realiste të politikës monetare, në
marrjen e vendimeve të duhura dhe në kohën e duhur.
Forcimi dhe Zhvillimi i aftësive mbikqyrëse përbën aspektin tjetër të rëndësishëm
në zhvillimin e Bankës Qëndrore në kushtet kur po shtohet numri i operatorëve në treg,
po forcohet konkurenca midis tyre, po rritet roli i sistemit bankar ne ekonominë e vendit.
1.4 SHTYLLAT INSTITUCIONALE TE POLITIKES MONETARE .
Politika monetare është e qartë që i delegohet bankave qëndrore sepse në afat të gjatë nuk
ka konflikt midis objektivit për qëndrueshmëri çmimesh nga njëra anë dhe rritjes
ekonomike dhe të punësimit nga ana tjetër. Delegimi tek banka qëndrore nënkupton që:
politika monetare të ketë sukses duhet të mbeshtetet edhe nga pikëpamja institucionale.
Me fjalë të tjera politika monetare duhet të jetë atribut i një institucioni të pavarur, të
përgjegjshëm dhe transparent. Këto tre elemente përbëjnë pika mbështetëse të
rëndësishme për një politikë monetare realiste dhe që siguron përfitime të
konsiderueshme për vendin në periudhë afaatgjatë, pavarësisht se në periudhë
afatshkurtër mund të bjerë ndesh me interesa politikë. Kjo është e vlefshme edhe në rastin

Erinda Sulo/Hamolli
e Shqipërisë.
1. Shtylla e parë-Pavarësia e Bankës së Shqipërisë.
Pavarësia për një bankë qendrore i krijon asaj hapësirën të ndjekë objektivin e
përcaktuar me ligj duke qenë e lirë nga presionet politike dhe prirja nga interesat e ditës.
Pavarsia e Bankes Qendrore eshte nje pavaresi relative dhe sipas indeksit te mirenjohur
te Cukierman-it mund te shprehet ne keto drejtime kryesore:
 Pavarsia e personelit drejtues, ne radhe te pare e guvernatorit dhe e Bordit
Drejtues, me cila shprehet ne menyren e emertimit te tyre ne mandatin kohor qe u
jep ligji dhe ne mundesine e shkarkimit te tyre para afatit te percaktuar nga ligji.
 Pavarsia e hartimit te politikes dhe e llojit te objektivave qe synon Banka
Qendrore. Kjo shprehet ne lirine qe ka Banka Qendrore per te hartuar politiken
monetare dhe instrumentave qe perdoren per realizimin e saj dhe sa ndikon
qeveria ne kete process.
 Pavarsia financiare qe lidhet me menyren e financimit te qeverise, te menyres se
si percaktohen keto kufij etj.
Pavarsia e Bankes Qendrore dhe niveli i saj kane qene dhe jane objekt i vazhdueshem i
debatit shkencor.
Argumentat kryesor ne favor te pavarsise se Bankes se Shqiperise jane:
 Argumenti kryesor mbeshtetet ne idene se sa me e pavarur te jete Banka Qendrore, aq
me mire mund te ndjeke nje politike monetare qe synon objektiva afatgjate si
stabiliteti i cmimeve. Aktualisht ne bote egziston nje prirje e qarte per dhenien e
kompetencave me te medha bankave qendrore. Nje nga studimet me interesante ne
kete fushe, tregon qarte lidhjen e forte midis nivelit te larte te pavarsise se Bankes
Qendrore dhe te nivelit te ulet te inflacionit.
 Argument tjeter ne favor te pavarsise se Bankes Qendrore ka te beje me presionin e
mundshem qe mund te ushtroj qeveria per te financuar deficitet e medha buxhetore,
po qe se e ka ne varesi Banken Qendrore
 Argumenti tjeter ka te bej me rendesine e madhe te kontrollit monetar, i cili nuk mund

Erinda Sulo/Hamolli
t’ju lihet ne dore politikaneve te cilet nuk jane ekspert te kesaj fushe.
Kundershtaret e pavarsise se Bankes Qendrore paraqesin disa argumenta kunder
pavarsise se saj te cilat jane:
 Drejtuesit e Bankes Qendrore, qe hartojne politiken monetare, nuk zgjidhen ne rruge
demokratike me votim te lire dhe, si rrjedhoje nuk mund te shkarkohen ne kete rruge,
kur ata nuk e kryejne mire detyren e tyre.
 Politika monetare duhet te kontrollohet nga organet e zgjedhura nepermjet votes, te
cilat jane pergjegjese per mbarevajtjen e vendit ne teresi
 Argumenti tjeter ka te bej me faktin se Banka Qendrore jo gjithmone kane vepruar
drejt per te shmangur zhvillimet negative qe mund te shmangeshin, sic ishte rasti
depresionit te madh.
2 Shtylla e dytë - Përgjegjshmëria e Bankës së Shqipërisë.
Për të siguruar respektimin e pavarësisë së saj banka qendrore ka nevojë të jetë e
besueshme në publik. Besimi sigurohet nëpërmjet realizimit të oblektivit kryesor. Ecuria
e inflacionit në këto vite ka ndikuar në rritjen e besueshmërisë të bankës qendrore.
Megjithatë, duke qenë se në vendet në tranzicion ekonomia është e ekspozuar ndaj shock-
eve dhe ndryshimeve strukturore si dhe liberalizimit, inflacioni ndikohet ndjeshëm edhe
nga faktorë të tjerë, përveç të qenit fenomen monetar.
Edhe në këtë aspekt mund të veçojmë dy përmasa të përgjegjshmërisë së bankës
qendrore: përgjegjshmërinë ligjore dhe përgjegjshmërinë reale të saj. Ashtu si pavarësia
ligjore edhe përgjegjësia ligjore e Bankës së Shqipërisë është relativisht e lartë. Ashtu si
pavarësia reale është mjaft më e ulët se pavarësia ligjore, edhe përgjegjshmëria reale
është më e ulët se ajo ligjore. Mangësitë kryesore në të qenurit i përgjegjshëm kanë të
bëjnë me cilësinë e raportimit dhe të shpjegimit të veprimtarisë së Bankës si dhe me
shkallën e transparencës së saj.

Erinda Sulo/Hamolli
3 Shtylla e tretë - Transparenca e Bankës së Shqipërisë.
Në një shoqëri demokratike, shkalla e lartë e transparencës dhe e përgjegjshmërisë
në realizimin e politikës monetare forcon ligjshmërinë e bankës qendrore dhe konsolidon
mbështetjen publike për mandatin e stabilitetit të çmimeve. Për më tepër, transparenca
imponon disiplinë tek politikëbërësit dhe është një mënyrë për të siguruar të kuptuarit në
masë të strategjisë së politikës monetare. Kjo mund të rrisë kredibilitetin, dhe si rrjedhojë
efektivitetin e politikës monetare, duke lehtësuar kështu përpjekjet e bankës qendrore për
të arritur objektivin e përcaktuar në ligj.
Transparenca është gjykuar se siguron transmetimin e opinionit dhe të
mendimeve të Bankës së Shqipërisë në publik duke bërë të mundur, në këtë mënyrë, një
të kuptuar më të mirë të çështjeve të politikës monetare dhe duke përmirësuar reagimine
lojtarëve ekonomikë. Transparenca është një koncept i gjerë dhe jo i lehtë për t’u
përkufizuar. Autorë të ndryshëm të fushës së ekonomisë janë përpjekur të japin një
përkufizim transparencës. Transparenca është shkalla e dhënies së informacionit mbi
procesin e Politikës Monetare. “Sipas këtij përkufizimi, sa më shumë informacion të
japë një Bankë Qëndrore aq më shume transparente është ajo.Por kjo nuk është gjithmon
e vërtetë.Transparencën mund ta përkufizojmë edhe si shkalla e të kuptuarit të procesit
të politikës monetare dhe të vendimeve të saj në publik”. Kjo do të thotë që vetëm dhënia
e informacionit nuk është transparëncë. Ajo arrihët atëhërë kur publiku e kupton
informacionin e dhënë nga banka qëndrorë.Në përkufizim e dytë dallon 3 aspektë të
transparëncës: vërtëtësinë e informacionit të dhënë, qartësinë ë tij dhe të kuptuarit e
njëjtë të informacionit nga publiku dhe nga banka qëndrorë.
Vërtëtësia e informacionit nënkupton që informacioni i dhënë nga banka qëndrorë
duhet të jëtë i njëjtë më informacionin që qarkullon brënda vëtë bankës qëndrorë.
Qartësia do të thotë që informacioni të thjeshtohët ,të strukturohët dhe ti
komunikohët publikut në mënyrë të tillë që të mos të lihet vënd për keqkuptime.
Të kuptuarit e njëjtë të informacionit nënkupton që informacini duhët të jëtë
ëfëktiv ,të kuptohët nga publiku ashtu sic kuptohet nga vëtë banka qëndrore.
Tansparenca është trajtuar në dy këndvështrime: si mjet komunikimi dhe si mjet edukimi.
Gjërësisht pranohet që transparenca është e rëndësisshme për Politikën Monetare në 2

Erinda Sulo/Hamolli
drëjtime kryësorë; rritjen e përgjejshmërisë dhe rritjen e efektivitetit të politikës
monetare. Transparenca është dhe duhet të mbetet një mjet për të përmbushur objektivin
përfundimtar të politikës monetare.
Transparenca është një element i cili ndihmon në rritjen e përgjegjshmërisë kur
niveli i pavarësisë në hartimin e politikës monetare është i lartë, sepse politika monetare i
besohet një banke qëndrore të pavarur.
Cilësia e të qenurit transparent, gjithashtu, i ka munguar bankës qendrore duke
ndikuar në këtë mënyrë në një mbështetje të dobët për pavarësinë reale të saj dhe në
marrjen e vendimeve në mënyrë të pavarur. Por, nga ana tjetër, niveli i ulët i
transparencës ka ndikuar edhe në mossuksesin e plotë të politikës monetare.
Në tërësi, transparenca në Bankën e Shqipërisë lidhet me:
 shpjegimin e objektivit kryesor të saj dhe të detyrave të tjera.
 shpjegimin dhe deklarimin e objekteve sasiorë, nivelin e realizimit të tyre dhe
faktorët që kanë ndikuar.
 shpjegimin e instrumentit të përdorur për të zbatuar politikën monetare.
 shpjegimin e pikëpamjeve mbi normën e interesit dhe si ndryshon ajo në funksion
të faktorëve të caktuar.
 shpjegimin e çdo kuadri ligjor e rregullator në funksion dhe që mbështet zbatimin
e politikës në mënyrë të pavarur.
Skema e paraqitur me poshte tregon rrugën e informacionit që del nga banka qendrore për
te publiku, në çdo hap të procesit të hartimit dhe të zbatimit të politikës monetare, si dhe
efektet e tij në krijimin e pritjeve të publikut dhe për rrjedhojë, në rezultatin përfundimtar
të politikës monetare. Shigjetat me vija të ndërprera përfaqëson informacionin që merr

Erinda Sulo/Hamolli
Te
dhenat
Objektivat
Vendimi I BQ
q
Shpallja e
vendimit,shpjegi
mi I tij,prirja ne
te ardhmen
Te kuptuarit e
procesii te
politikes
monetare nga
publiku
Vleresimi I
Rezultateve
REZULTATI
Prirjet e
Publikut
publiku nga banka qëndrore, i cili duhet ti ketë të tre aspektet që i kemi përmëndur më
sipër.
KAPITULLI ll
OBJEKTIVAT DHE INSTRUMENTAT E POLITIKES MONETARE
TE BSH
2.1. OBJEKTIVI STRATEGJIK I BANKES SE SHQIPERISE-
STABILITETI I CMIMEVE.
Në kontekstin e politikave stabilizuese, politika monetare është orientuar drejt
arritjes dhe ruajtjes së stabilitetit të çmimeve. Luhatjet e nivelit të çmimeve, situatat
inflacioniste apo deflacioniste, janë të dëmshme për ekonominë.
“Arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve” përbën objektivin kryesor dhe
parësor të Bankës së Shqipërisë. Në funksion të këtij objektivi hartohet politika
monetare; nxitet zhvillimi i tregut bankar; nxitet kreditimi; bëhet programimi monetar;
bashkëpunohet me institucione të tjera për harmonizimin e politikave; komunikohet me

Erinda Sulo/Hamolli
publikun. Në përcaktimin e aspektit sasior të objektivit kryesor dhe në hartimin e
politikës monetare për t’i shërbyer përmbushjes së këtij objektivi, Banka e Shqipërisë do
të ketë parasysh të respektojë pavarësinë e saj, si dhe të harmonizojë politikën e saj
monetare me politikat për rritjen ekonomike, reduktimin e varfërisë, politikën fiskale dhe
perpjekjet për konsolidimin fiskal, politikën e nxitjes së punësimit etj..Duke vepruar në
këtë mënyrë Banka e Shqipërisë vazhdon të kontribuojë në zhvillimin ekonomik të vendit
dhe i përcakton objektivat dhe politikat e veta për këtë qëllim. Shkurtimisht inflacioni i
ulët pozitiv siguron një mjedis të qëndrueshëm për marrjen e vendimeve për investime;
rrit shkallën e garancisë së tyre dhe të parashikimit të fitimeve; ruan vlerën reale të
kursimeve dhe të investimeve duke kontribuar, kështu në mbështetjen e rritjes
ekonomike. Me fjalë të tjera redukton pasigurinë që rrethon vendimet ekonomike dhe
krijon kushte të favorshme për rritje reale të qëndruaeshme të ekonomisë. Nga ana tjetër,
deflacioni krijon situata shtrëngimi jo të arsyeshme që ndikojnë negativisht në rritjen
ekonomike dhe në punësim. Shqipëria, si vend që synon të aderojë në BE, duhet të
sigurojë edhe harmonizimin në objektivin e inflacionit. Në zonën e Euros objektivi është
që inflacioni të mos rritet më tepër se 2 % . Për këtë arsye, përcaktimi i objektivit 2-4 për
qind duket i arsyeshëm dhe në përputhje me objektivat e integrimit pasi:
 është një objektiv sasior që klasifikohet në grupin e inflacionit të ulët;
 është pranë objektivit të Bankës Qëndrore Europiane, me një devijim maksimal,
relativisht të ulët(2 pikë përqindje) po të krahasohen me nivelet e zhvilimit të tregjeve
dhe të ekonomisë;
 është objektiv i afërt me inflacionin e Zonës së Euros gjë që nxit qëndrueshmëritë
kursit të këmbimit në raport me euron. Kjo qëndrueshmëri është e rëndësishme në
kushtet kur inflacioni në Shqipëri ndikohet në masë të konsiderueshme nga ecuria e
kursit të këmbimit dhe pjesa më e madhe e importeve vjen nga Zona e Euros.
Megjithatë objektivi i Bankës së Shqipërisë është më i lartë pasi në Shqipëri zhvillimi
ekonomik i tregjeve është ende larg Zonës së Euros. Në ekonominë shqipëtare ende
ndodhin ndryshime strukturore dhe zhvillohen reforma, të cilat në një mënyrë ose në
tjetrën ndikojnë mbi inflacionin. Inflacioni në Shqipëri ndikohet ndjeshëm nga inflacioni
i importuar. Në kushtet kur në periudhën afatmesme nuk pritet reduktim i fortë i
importeve dhe rritje e ndjeshme e eksporteve, inflacioni do të vijojë të ndikohet nga

Erinda Sulo/Hamolli
elementi i inflacionit të importuar. Partnerët kryesorë tregtarë të Shqipërisë, Italia dhe
Geqia kanë inflacion mesatar vjetor përkatësisht 2.6 dhe 3.8 %(viti 2002) por sot gjithcka
eshte kethyer permbys pas krizes qe kaluan dhe po kalojne keto vende . Vendet e rajonit,
me të cilat pritet të gjallërohet tregtia pas nënshkrimit të marrëveshjeve të tregtisë së lirë,
kanë inflacion që luhatet në intervalin nga 1.5 në 41 për qind. Kjo ndikon në ruajtjen e
presioneve për inflacion disi më të lartë në Shqipëri se në Zonën e Euros.
Objektivi i Bankës së Shqipërisë, i cituar më sipër, është arritja e inflacionit mesatar
vjetor prej 3 % pas lekundjes qe pati ne dy vitet e fundit. Por, ky objektiv konvertohet në
intervalin 2-4 % duke patur parasysh paqëndrueshmërinë e ekonomisë shqipëtare dhe
transmetimin joefikas të vendimeve të politikës monetare në ekonomi, me qëllim që
banka qëndrore të ketë fleksibilitet më të lartë për të vepruar dhe njëkohësisht të forcojë
besueshmërinë e saj si institucion tek publiku. Këto masa janë të nevojshme për të rritur
pavarësinë dhe përgjegjshmërinë.
Objektivi i inflacionit shprehet si rritje vjetore e çmimeve të konsumit. Aktualisht ai
matet me normën në fund të vitit. Marrja parasysh e ndryshimit vjetor eliminon ndikimin
e faktorëve sezonalë. Por duke u bazuar vetëm në normën në fund të vitit, rezultati i
inflacionit nuk është i imunizuar nga faktorë të rastit, rregullime të çmimeve të
administruara apo ndryshime të taksave indirekte. Kjo shkakton devijime nga objektivi në
fund të vitit, megjithëse veprimet e bankës qëndrore kanë qënë në përputhje me politikën
monetare dhe në shërbim të objektivit.
Megjithatë, përsëritja e fenomeneve të tilla, çon në gërryerje të besueshmërisë së
bankës qëndrore. Për të reduktuar përsëritjen e ngjarjeve të tilla, një përafrim më i
përshtatshëm konsiderohet norma mesatare vjetore e inflacionit. Duke përdorur nivelet
mesatare reduktohet veprimi i faktorëve të rastësishëm, por njëkohësisht rritet presioni
mbi bankën qëndrore për të ruajtur objektivin e inflacionit gjatë gjithë vitit dhe jo të bëjë
veprime rregullative në fund të tij që të quhet se respektoi objektivin.
Infacioni baze gjykohet te jete nje kontribut I drejtperdrejte I politikes monetare, ne te
vertet inflacioni nuk eshte ne te gjitha rastet atribut I politikes monetare te ndjekur.
Inflacioni ne Shqiperi eshte produkt edhe I faktoreve te tjere jot e lidhur drejtperdrejte me
politiken monetare dhe treguesit monetar.
Inflacioni bazë nuk do të kthehet menjëherë në objektiv. Kjo për shkak të

Erinda Sulo/Hamolli
problemeve që krijon kjo kategori me transparencen dhe besueshmërinë. Duke qenë se
inflacioni bazë, si rregull, rezulton pasi nga shporta e mallrave të konsumit përjashtohen
ato mallra me luhatshmëri të lartë, dhe në rastin e shportës në Shqipëri gati gjysmën e saj
e përbëjnë mallra me luhatshmëri të lartë kjo kategori do të ulte besueshmërinë për
bankën qendrore dhe do të krijonte baza për të ulur nivelin e përgjegjshmërisë. Për këtë
arsye, adoptimin e kësaj kategorie si norme objektiv, Banka e Shqipërisë do ta paraprijë
me fushatë të gjerë dhe intensive sensibilizimi të opinionit publik. Së fundi, e
rëndësishme është edhe matja e saktë e inflacionit.
2.2. OBJEKTIVI FINAL I POLITIKES MONETARE.
Qellimi final i politikes monetare te Bankes se Shqiperise eshte mbajtja nen
kontroll e inflacionit ne kushtet e egzistences se nje regjimi te luhatjes se lire te kursit te
kembimit.
Kontrolli i inflacionit, si objektivi kryesor i veprimtarise se nje banke qendrore,
eshte tashme nje realitet i pranuar jo vetem teorikisht por edhe praktikisht nga shume
banka qendrore. Per arritjen e objektivit te saj te inflacionit, Banka e Shqiperise perdor se
objektiv te ndermjetem normen vjetore te rritjes se ofertes se parase.
Që nga korriku i vitit 1992 e deri në ditët tona për asnjë moment nuk është në diskutim se
përparësia e të gjitha përparësive qëndron në arritjen dhe ruajtjen e stabilitetit të
çmimeve, duke konsideruar se të gjithë objektivat e tjerë të politikës monetare janë në
funksion të objektivit kryesor.
Duke marrë parasysh rreziqet e goditjeve të mundshme mbi inflacionin dhe nevojën e
krijimit të një qëndrueshmërie afatmesme të politikës monetare, Banka e Shqipërisë do të
pranojë luhatje të normës së inflacionit brenda njëintervali luhatshmërie prej ± 1 pikë
përqindjeje rreth vlerës qendrore, duke i konsideruar ato në përputhje me objektivin e
stabilitetit të çmimeve.
2.3. INSTRUMENTAT E POLITIKES MONETARE.

Erinda Sulo/Hamolli
Ne shumicen e vendeve te zhvilluara, instrumenti me i rendesishem i politikes
monetare eshte perqindja afatshkurter e interesit, e vendosur nga banka qendrore, per te
influencuar faktoret financiar, te cilet nga ana e tyre ndikojne kerkesen agregate.
Duke u nisur nga një trashëgimi e varfër institucionale dhe nga tregje financiare
praktikisht inekzistente, Banka e Shqipërisë nuk mund të mbështetej në instrumentet
indirekte, gjatë fazës së saj fillestare. Për këtë arsye, administrimi monetar u mbështet në
instrumentet direkte të politikës monetare.
Fillimisht, instrumenti kryesor i politikes monetare te Bankes se Shqiperise ka
qene kontrolli i nivelit minimal te normave te interesit te bankave me kapital shteteror
dhe kontrollet mbi kreditin e bankave. Keto instrumente futen ne grupin e instrumenteve
direkte. Ato jane ne fakt masa administrative qe kufizojne aspekte te caktuara te tregut
financiar, si te tilla ato jane te demshme dhe kudo ku zhvillimi i tregjeve financiare arrin
nje nivel te tille qe i mundeson, jane zevendesuar nga instrumenta indirekte te politikes
monetare.
Kuadri operacional i Bankës së Shqipërisë përbëhet nga:
 Operacionet e tregut të hapur
 Operacionet lehtesuese
 Rezerva e detyruar
1 Operacionet e tregut të hapur.
Qëllimi kryesor i operacioneve të tregut të hapur është administrimi i likuiditetit
të sistemit bankar dhe i normave të tij të interesit si dhe sinjalizimin e politikës monetare.
Operacionet e tregut të hapur përfaqësojnë blerjen apo shitjen në treg të letrave me vlerë
nga ana e Bankës së Shqipërisë. Ato luajnë rolin kryesor në transmetimin e politikës
monetare në sistemin bankar. Ato kanë për qëllim të rregullojnë normën e interesit në
treg, të administrojnë likuiditetin e tregut si dhe t’u transmetojnë bankave sinjale në lidhje
me politikën monetare që do të ndiqet nga Banka e Shqipërisë.
Theksohet se operacionet e tregut të hapur janë eksluzivitet i Bankës së Shqipërisë, e cila
vendos llojin e instrumentit që do të përdorë si dhe kushtet përkatëse lidhur me
ekzekutimin e tyre.
Sipas qëllimit të përdorimit të tyre, operacionet në treg të hapur ndahen në :

Erinda Sulo/Hamolli
 Operacioni kryesor i tregut, konsiderohet marreveshja e riblerjes (e anasjellte e
riblerjes) me maturim nje javor. Ajo eshte dhe instrumenti kryesor i Bankes se
Shqiperise per zbatimin e politikes monetare.
Karakteristikat themelore të marrëveshjeve (të anasjellta) të riblerjes mund të
përmblidhen si më poshtë:
 Qëllimi i përdorimit të tyre është rregullimi i interesave të tregut, administrimi i
likuidetit dhe sinjalizimi për drejtimin e politikës monetare.
 Janë të tipit ankand me çmim fiks dhe shumë të papërcaktuar.
 Norma fikse e interesit të marrëveshjeve (të anasjellta) të riblerjes miratohet nga
Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë. Kjo normë shërben dhe si nivel
maksimal ose minimal për ankandet me shumë çmime.
 Marrëveshja e riblerjes përdoret për tërheqjen e likuiditetit nga sistemi bankar,
ndërsa marrëveshja e anasjelltë e riblerjes përdoret për injektimin e likuiditetit në
sistem.
 Ankandi për këto lloj marrëveshjesh organizohet çdo javë dhe është i tipit standard.
 Maturimi i këtij instrumenti është shtatë ditë.
 Të gjitha bankat e nivelit të dytë, që kanë llogari pranë Bankës së Shqipërisë kanë të
drejtë të jenë pjesëmarrëse në këto ankande.
 Operacione strukturore Instrumentet që përdoren për operacione strukturore të
tregut të hapur janë marrëveshjet (e anasjellta) e riblerjes me maturim një dhe tre
mujor si dhe shitblerjet me të drejta të plota.
Për administrimin e likuiditetit gjatë vitit 2003, BSH ka përdorur edhe operacionet
strukturore, si: marrëveshjet repo njëmujore dhe tremujore dhe transaksionet e shitjeve
me të drejta të plota.
Gjatë vitit 2003 u organizuan 11 ankande reposh njëmujore, në dy prej të cilave nuk pati
pjesnarrje nga bankat. Ndërhyrjet janë bërë për shuma që kanë variuar nga 1 deri në 3
miliardë lekë. Ndërkohë shumat e pranimit nga bankat kanë variuar në kufij më të
ngushtë, nga 0.1 deri në 2.4 miliardë lekë.
 Operacionet rregullues Për ekzekutimin e operacioneve rregulluese të tregut të

Erinda Sulo/Hamolli
hapur përdoren marrëveshjet (e anasjella) e riblerjes me maturim një ditë, një dhe
tre muaj si dhe shitblerjet me të drejta të plota.
Tiparet operacionale të marrëveshjeve (të anasjellta) të riblerjes me maturim një ditor
janë:
 Qëllimi i përdorimimt të tyre është rregullimi i luhatjeve të papritura në treg.
 Ankandet janë të tipit të shpejtë dhe frekuenca e tyre nuk është e standartizuar.
 Norma e interesit i referohet normës fikse të interesit të marrëveshjeve (të anasjellta)
të riblerjes me maturim shtatëditor, e miratuar nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së
Shqipërisë.
 Të gjitha bankat e nivelit të dytë, që kanë llogari pranë bankës së Shqipërisë kanë të
drejtë të jenë pjesëmarrës në këto ankande.
Marrëveshjet e riblerjes janë instrumenti kryesor dhe mund të përdoren për të tre qëllimet
e lartëpërmendura, ndërsa shitblerjet me të drejta të plota përdoren vetëm për qëllime
rregulluese ose strukturore.
Operacionet e tregut të hapur përfshijnë:
 Marrëveshjet e riblerjes jane operacione te tregut te hapur gjate te cilave Banka e
Shqiperise u shet letra me vlere bankave te nivelit te dyte dhe i riblen at one daten
e caktuar sipas kushteve te paracaktuara.
 Marreveshjet e anasjellta te riblerjes jane operacione te tregut te hapur gjate te
cilave Banka e Shqiperise blen letra me vlere dhe i rishet ne daten e caktuar sipas
termave te kontrates. Ky instrument përfshin operacionin kryesor të rifinancimit
të Bankës së Shqipërisë, repon njëjavore.
 Ky instrument shërben për të sinjalizuar qëndrimin e politikës monetare të Bankës
së Shqipërisë dhe për të ndikuar normat e interesit të saj. Instrumenti kryesor që
përdoret për të përçuar sinjalet e politikës monetare është norma e interesit, që
aplikohet në marrëveshjet e riblerjes dhe marrëveshjet e anasjellta të riblerjes me
afat njëjavor. Norma e interesit e aplikuar nga Banka e Shqipërisë në këto
operacione luan rolin e normës bazë të interesit në ekonomi. Norma bazë e

Erinda Sulo/Hamolli
interesit vendoset nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë dhe përdoret
nga Banka e Shqipërisë në ankandet javore të marrëveshjeve të riblerjes (repove).
 Në mbështetje të operacionit kryesor të rifinancimit, Banka e Shqipërisë kryen
edhe marrëveshje riblerjeje me afate më të gjata dhe më të shkurtra maturiteti. Në
rastin e parë ato përdoren për ristrukturimin e likuiditetit ndërsa në rastin e dytë
përdoren për rregullimin e tij.
 Transaksionet e shitblerjeve me të drejta të plot ate letrave me vlere janë shitjet
ose blerjet me të drejta të plota të letrave me vlerë. Këto operacione kanë efekt të
përhershëm në tregun e parasë dhe nuk janë transaksione të kthyeshme. Përdoren
vetëm si operacione me qëllim rregullimin e strukturës së tregut. Transaksionet e
shitblerjeve me të drejta të plota përfaqësojnë transferimin e plotë të të drejtës së
pronësisë nga shitësi tek blerësi, duke mos përfshirë transaksionin e anasjelltë.
 Operacionet në tregun valutor Megjithëse Banka e Shqipërisë ka adoptuar një
regjim këmbimi valutor plotësisht fleksibël, ajo përsëri gjatë gjithë kohës ka qenë
e pranishme në treg për të shmangur spekulimet me Lekun. Në rastin e shitblerjes
së valutës transaksionet mund të jenë me të drejta të plota ose me bazë të
pëkohshme. (sëaps).
2 Operacionet lehtesuese.
Qëllimi kryesor i instrumenteve mbështetëse është të tërheqin ose të injektojnë
likuiditet si dhe të pengojnë luhatjet e mëdha të normave të interesit. Karakteristikë është
se përdorimi i tyre realizohet gjithmonë dhe ekskluzivisht me nismën e bankave të nivelit
të dytë. Duke filluar nga viti 2000, Banka e Shqipërisë e ka plotësuar operacionin e saj
kryesor të rifinancimit, me instrumentin e kredisë dhe të depozitës njëditore. Së bashku,
këto dy instrumente krijojnë një korridor për normat afatshkurtra të interesit të tregut
ndërbankar.
Kredia njëditore dhe depozita njëditore përfaqëson një instrument të prezantuar në shkurt
të vitit 2001 për të ndihmuar bankat e nivelit të dytë të veprojnë me likuiditetin e tepërt,
duke e depozituar atë vetëm për një ditë në Bankën e Shqipërisë.

Erinda Sulo/Hamolli
 Lehtësitë e përhershme të ofruara nga Banka e Shqipërisë janë:
Depozita njëditore është një instrument afatshkurtër investimi në dispozicion të
bankave të nivelit të dytë. Qëllimi i saj është tërheqja e likuiditetit nga sistemi
bankar dhe zbutja e luhatjeve të mëdha në normat afatshkurtra të interesit. Kjo
lehtësi synon tërheqjen e likuiditetit të tepërt njëditor të tregut ndërbankar dhe
vendosjen e një dyshemeje për normat e interesit të tregut ndërbankar. Interesi i
saj bazohet në interesin e repos, duke i zbritur një marzh prej 1.75 pikësh
përqindjeje.
 Kredia një ditore është një instrument afatshkurtër borxhi që u vihet në
dispozicion bankave të nivelit të dytë. Kjo lehtësi kreditimi i është ofruar sistemit
bankar, dhe ka për qëllim furnizimin me likuiditet një ditor të bankave të veçanta,
që kanë nevojë për të. Kjo lehtësi synon furnizimin e tregut ndërbankar me
likuiditet njëditor, duke vendosur një tavan për interesat tregut ndërbankar.
Interesi i saj bazohet në interesin e repos, duke i shtuar një marzh prej 1.75 pikësh
përqindjeje. Nga vetë emri kuptohet që kredia duhet shlyer ditën pasardhëse dhe
çmimi i saj, ashtu si kredia Lombard bazohet në çmimin e repove plus një
penalizim në masën 2.5 për qind. Kredia njëditore është përdorur relativisht rrallë.
 Kredia Lombard Kredia lombard është instrument borxhi, qëllimi i të cilit është të
ndihmojë bankat e nivelit të dytë në kapërcimin e problemeve të përkohshme të
likuiditetit. Ajo përfaqëson mundësinë e fundit kredituese për bankat pasi te jene
shfrytezuar te gjitha mundesite e tjera dhe për rrjedhojë është kredia me normë
interesi më të lartë. Çmimi i kredisë Lombard, caktohet si shumë e përqindjes së
repove plus një penalizim në masën 6 për qind. Aktualisht, ajo përfaqëson normën
më të lartë të interesit, të ofruar nga Banka e Shqipërisë.
3 Rezerva e detyruar.
Rezerva e detyruar është një instrument me anë të të cilit Banka e Shqipërisë i detyron
bankat e nivelit të dytë, të vendosin një rezervë të caktuar në lekë dhe në valutë pranë saj.
Nëpërmjet këtij instrumenti Banka e Shqipërisë synon në rregullimin e ofertës së parasë,

Erinda Sulo/Hamolli
të likuiditeteve dhe të normës së interesit në sistemin bankar si dhe në ruajtjen e sigurisë
së sistemit. Rezerva e detyruar përfaqëson të vetmin instrument indirekt, i cili është
përdorur që nga viti 1992. Norma e rezervës së detyruar ka qenë konstante, në nivelin 10
për qind, gjatë gjithë kësaj periudhe. Rezerva e detyruar llogaritet mbi totalin e
depozitave në lekë dhe në valutë (pasiveve të bankave tregtare). Sistemi i rezervës së
detyruar i lejon bankat të përdorin deri në 20 për qind të nivelit të llogaritur të rezervës të
detyruar. Kjo nënkupton që plotësimi i rezervës së detyruar përcaktohet mbi bazën e
mesatares së llogarisë rezervë të bankës, në ditën e fundit të mbajtjes së rezervës dhe për
të gjithë periudhën e mbajtjes së rezervës së detyruar.
KAPITULLI 

KUADRI I PERGJITHSHEM I POLITIKES MONETARE
3.1. REGJIMI I POLITIKES MONETARE.
Banka e Shqipërisë, zbaton regjimin e targetimit monetar. Për arritjen e objektivit te saj
të inflacionit, banka e shqipërisë përdor si objektiv të ndërmjetëm normën vjetore të rritjes së
ofertës së parasë. Ajo synon të sigurojë një rritje të sasisë së parasë gjithsej që të përputhë
kërkesë me ofertën për para dhe të përshtat rritjen reale të ekonomisë me objektivin e inflacionit.
Ne rast të mospërputhjeve do të kemi rritje të inflacionit dhe/ose zhvlerësimte kursit të këmbimit
(në rast se oferta për mjete monetare është më e madhe se kërkesa): ose disinflacion dhe/ose
mbicmim të kursit të këmbimit (në rast së kërkesa është më e madhe se oferta): kontrolli i rritjes
së parasë për të ruajtur stabilitetin e cmimeve do të thotë se banka e shqipërisë shikon te niveli i
mjeteve monetare në ekonomi një tregues të rëndësishëm të nivelit të cmimeve në të.
Pavarësia e njohur me ligj i krijon Bankës Qëndrore hapësira për të shprehur pavarësinë reale
nëpërmjet orientimit të politikës monetare të saj tërësisht drejt ruajtjes së stabilitetit të

Erinda Sulo/Hamolli
cmimeve. Nga ana tjeter, përcaktimi i regjimeve do të jetë në harmoni edhe me politikën e
përgjithshme të zhvillimit ekonomik të vendit, për shkak të ndikimit të konsidërueshëm që kanë
në ekonomi.
Gjithsesi, zgjedhja e regjimit të këmbimeve valutore të vitit 1992 ishte e kufizuar
nga ambienti makroekonomik dhe funksionimi i mekanizmit të transmetimit. Përvoja e
vendeve në tranzicion nuk na jep një përgjigje të qartë se cili regjim i kursit të
këmbimit jep rezultate më të mira. Duke gjykuar tani, disa vite pas funksionimit të
regjimit të kurseve të lira të këmbimit, mund të arrijmë në përfundimin se kemi marrë
vendimin e drejtë. Banka e Shqipërisë e ka orientuar ecurinë e likuiditetit dhe të normave
të interesit drejt përmbushjes së objektivit të inflacionit, por, në të njëjtën kohë, duke
ruajtur një politikë monetare të pavarur ajo ka patur më shumë fleksibilitet në trajtimin e
krizave, siç ishte dhe rasti i tërheqjes së depozitave të vitit 2002. Zgjedhja midis dy
regjimeve të politikës monetare, targetimit të kursit të këmbimit apo targetimit monetar, u
kushtëzua nga fakti se mbështetja e një kursi fiks të këmbimit në atë kohë ishte
praktikisht e pamundur. Megjithëse efektet stabilizuese në inflacion dhe në normat e
interesit mund të kishin qenë më të shpejta në një regjim fiks të kurseve të këmbimit,
rezervat valutore të Bankës së Shqipërisë në atë kohë, ishin në nivele shumë të ulëta. Në
këto rrethana, iu dha përparësi regjimit të targetimit monetar, ku objektivi i ndërmjetëm
ishte dhe është, paraja gjithsej (agregati M3).
Konceptualisht, targetimi monetar përpiqet të përputhë kërkesën dhe ofertën për para.
Ky regjim, duke patur si objektiv përfundimtar inflacionin, vendos si objektiv të
ndërmjetëm rritjen vjetore të ofertës monetare dhe përcakton tre objektiva sasiore, të
emërtuar:
 kredia e brendshme neto të qeverisë ;
 mjetet e brendshme neto të bankës së shqipërisë ;dhe
 rezerva valutore neto e bankës së shqipërisë.
Ky regjim zbatohet me sistemin e instrumentave indirekte monetare të Bankës së Shqipërisë.
Megjithatë, inflacioni në vendet si Shqipëria nuk është fenomen kryesisht monetarë dhe në
situata të caktuara ndikohet ndjeshëm nga faktorë të tjerë që ndikojnë në nivelin e çmimeve, si
treguesit fiskal dhe ata të kursit të këmbimit.

Erinda Sulo/Hamolli
Banka e Shqipërisë ka gjykuar si më të përshtatshme kalimin në një regjim tjetër të politikës
monetare, i cili mund ti japë me teper theks inflacionit.
Si regjimi pershtatshëm është konsideruar regjimi i inflacionit shenjestër(inflation
targeting), i cili është regjimi më i pranuar dhe më i përdorur në vendet ë zhvilluara, por edhe
në tranzicion. Ky regjim merr parasysh një numër të gjerë faktorësh të cilët ndikojnë mbi
inflacionit dhe ecën paralelisht me zhvillimin e tregjeve financiare dhe përmirësimin e
instrumenteve të bankës së shqipërisë.
Banka e Shqipërisë mbështetet në përdorimin e instrumentave monetarë indirekte të
cilat, në tërësi, janë në përputhje më kuadrin e përgjithshëm të instrumentave të Bankës
qëndrore Evropiane. Objektivi do të jetë permirësimi i përdorimit të këtyre instrumentave për
të rritur eficencën në përdorimin e tyre si dhe përafrimi i plotë me instrumentat e BQE.
Instrumenti kryesor për sinjalizimin e politikës monetare do të vijojë të mbetet marrëveshje e
riblerjes dhe norma e interesit të saj do të luajë rolin e normës bazë në ekonomi.
Regjimet kryesore të politikës monetare janë:
 Targetimi i kursit të këmbimit ne kete regjim, bankat qendrore synojne kontrollin e
kursit te kembimit duke e pare kete te fundit si percaktuesin kryesor te zhvillimeve
ekonomike. Fiksimi i monedhes kombetare kundrejte nje valute te huaj arrin objektivin
e qendrueshmerise se cmimeve dhe nxit shkembimet tregetare, duke ulur pasigurine e
kursit te kembimit.Ruajtja e nje niveli te caktuar te kursit te kembimit kerkon qe banka
qendrore te jete vazhdimisht e pranishme ne tregun valutor, duke qene e gatshme te
blere dhe te shese valute me kurset e caktuara. Ne kete kendveshtrim, ky regjim i
politikes monetare nuk kerkon vendosjen e objektivave te ndermjetem dhe operacionale.
 Targetimi monetar baza teorike e ketij regjimi te politikes monetare eshte pikepamja
monetariste se inflacioni eshte nje fenomen monetar. Duke u nisur nga kjo, bankat
qendrore synojne qe kontrollin e inflacionit ta realizojne nepermjet kontrollit te nivelit
te mjeteve monetare ne ekonomi. Synimi i politikes monetare eshte perafrimi i ofertes
monetare me kerkesen e ekonomise per mjete monetare reale.Ky regjim i politikes
monetare mund t’i pranoje te dy tipet e objektivave operacional. Si kontrollin e nivelit
te bazes monetare ashtu dhe ai i normave te interesit ne tregun e parase ndikon ne

Erinda Sulo/Hamolli
ekspansionin e ofertes se parase. Te dy keto variabla mund te kontrollohen nga
instumentet e politikes monetare.
 Targetimi i inflacionit eshte aktualisht regjimi me ne mode nder vendet e zhvilluara.
Nga ana konceptuale, ai i bazon vendimet e politikes monetare ne parashikimin e
inflacionit duke shfrytezuar te gjithe informacionin e mundshem. Adoptimi i nje regjimi
te tille kerkon studimin ne detaje te mekanizmit te transmetimit dhe zberthimin e tij ne
nje model te integruar ekuacionesh.Targetimi i inflacionit eshte regjimi me i sakte i
politikes monetare, sepse ai shftyrezon te gjitha njohurite mbi menyren e funksionimit te
ekonomise dhe dinamiken e nderveprimit te sektoreve te saj. Objektivi i ndermjetem i
nje regjimi te tille eshte vete parashikimi i inflacionit, ndersa si objektiva operacionale
perdoren normat e interesit ne tregun nderbankar.
3.2. MEKANIZMI I TRANSMISIONIT.
Ne menyre qe nderhyrja e nje banke qendrore te jete e suksesshme, ajo duhet te kete te
qarte menyren sesi percillet ne ekonomi politika e saj monetare.
Mekanizmi i transmisionit permbledh kanalet nepermjet te cilave instrumentat e politikes
monetare ndikojne ne aktivitetin real ekonomik dhe permbushin objektivin e inflacionit.
Studimet empirike kanë treguar se masat e politikës monetare e japin impaktin e tyre
maksimal në ekonomi në një horizont kohor që shkon nga dy në tete tremujor.Për këtë arsye,
banka qëndrore duhet të ketë te qartë mënyrën se si do të përcillen veprimet e saj në ekonomi,
duke qënë se korrigjimi i tyre kërkon kohë.
Zhvillimi i mekanizmit të transmisionit është një proces i cili lidhet me shumë faktorë në
vend. E thënë më gjerë, mekanizmi i transmisionit mund të ndahet në dy pjesë: pjesa e
parë nis me Bankën e Shqipërisë dhe mbaron në sistemin financiar. E dyta, përfshin
lidhjet dhe dinamikat midis sistemit financiar dhe sektorit real në ekonomi. Pjesa e parë e
mekanizmit të transmisionit në Shqipëri mund të përcaktohet si funksionale ose të paktën,
e pranueshme për shkallën e zhvillimit të tregut tonë financiar. Normat e interesit të
Bankës së Shqipërisë janë transmetuar në kohë në normat e interesit të tregut tonë

Erinda Sulo/Hamolli
financiar. Pjesa e dytë e mekanizmit të transmisionit është në masën më të madhe e
panjohur. Lidhjet informale, nga shkalla e konkurueshmërisë në sektorin financiar ejt.
Jo të gjitha kanalet e transmisionit janë plotësisht funksionale në rastin e Shqipërisë,
ndonëse efektet e tyre rriten me konsolidimin e sistemit financiar dhe të atij bankar.
Kanalet kryesore nepermjet te cileve politika monetare ndikon ekonomine e tregut janë:
 kanali i normës së interesit
 kanali i kredisë
 kanali i kursit të këmbimit
Kanali i normës së interesit Banka qendrore zotëron të drejtën ekskluzive të përcaktimit
të një norme specifike interesi në tregjet e parasë, nga fakti që është siguruesja monopol e
parasë me fuqi të lartë, e cila njihet edhe me emrin “baza monetare” ose “paraja rezervë”.
Procedura operacionale e Bankës së Shqipërisë është e ngjashme me atë të shumë
bankave të tjera qendrore, ndonëse detajet institucionale mund të kenë ndryshime të
vogla. Thelbi është se banka qendrore zgjedh çmimin me të cilin do t’u huajë “para me
fuqi të lartë” institucioneve financiare të sektorit privat.
Në Shqipëri, normat e interesit e ndikojnë aktivitetin ekonomik në dy drejtime:
- Efekti që ka në kredinë për ekonominë.
Ky duket të jetë i kufizuar në Shqipëri, pasi huadhënia në monedhën kombëtare është
relativisht e vogël, Banka e Kursimeve nuk lejohet të japë kredi për ekonominë.
- Ndikimi që ka në raportin kursime-konsum, si dhe në vendimet në lidhje me
portofolin e aseteve të kursimeve(para në dorë ndaj depozita)
Rritja në normat e interesit ka patur një rol të rëndësishëm në kthimin në sistem të
likuiditetit të tërhequr nga sistemi bankar në vitin 2002.
Në Shqipëri, banka qendrore huan kryesisht nëpërmjet blerjeve me të drejta të plota dhe
marrëveshjeve të riblerjes (repo)me maturitete njëjavore dhe njëmujore. Kjo normë e
repos është norma zyrtare e përdorur si instrumenti indirekt kryesor.
Efekti sasior i një ndryshimi të normës bazë tek normat e interesit të tregut dhe në tregjet
financiare, varet nga aftësia e tregjeve për të parashikuar ndryshimet në politikën
monetare dhe nga ndikimi që ky ndryshim ka në pritshmëritë e politikës në të ardhmen.

Erinda Sulo/Hamolli
Duke qenë se tregjet financiare në Shqipëri nuk janë zhvilluar plotësisht, pritshmëritë nuk
kanë evoluar ende si një koncept kryesor në vendimmarrjen rreth qëndrimit të politikës
monetare të bankës qendrore. Në përgjithësi, bankat përshtatin relativisht shpejt normat e
interesit në anën e detyrimeve të bilancit të tyre. Një ndryshim i normës bazë
transmetohet menjëherë tek normat afatshkurtra të interesit në tregjet e parasë, në
instrumentet e tregut të parasë me maturitete të ndryshme dhe norma të tjera afatshkurtra
në tregun ndërbankar. Gjithashtu, bankat duhet të përshtatin normat e huadhënies,
zakonisht në të njëjtën masë të ndryshimit të kursit të politikës.
Në fakt, spread-i i normave të interesit midis zërave të detyrimeve dhe huave të bankave
tregtare është shumë i lartë, krahasuar me atë të vendeve të tjera në tranzicion. Arsyeja
mund të qëndrojë pas faktorëve të ndryshëm, si perceptimi i një rreziku të lartë vendi
(country risk) nga bankat dhe mungesa e konkurrencës në tregun e huave nga banka me
peshën më të madhe të aseteve.
Kanali i kredisë Kanali i kredisë mund të mos konsiderohet si një alternativë ndaj
mekanizmit tradicional të transmisionit monetar. Ai është një set faktorësh që amplifikon
dhe nxit efektet e normës së interesit. Kanali i kredisë nuk është në të vërtetë një kanal i
pavarur ose paralel. Në të kaluarën ka patur vetëm një efekt marxhinal në ritmin e
aktivitetit ekonomik.
Kanali i kursit të këmbimit Ky kanal shqyrton lidhjen midis flukseve neto të kapitalit
privat dhe politikës monetare pas liberalizimit në kushtet e një ekonomie të hapur (në
Shqipëri banka qendrore ka kontrolle mbi flukset dalëse të kapitalit). Ky kanal i
transmisionit të politikës monetare përfshin normat e interesit në një regjim me kurs të
luhatshëm këmbimi. Banka e Shqipërisë ka adoptuar sistemin e luhatjes së lirë të kurseve
të këmbimit. Kursi i këmbimit i ndikon çmimet përmes inflacionit të importuar. Nga ana
tjetër ai është një input i rëndësishëm në mekanizmin e përcaktimit të çmimeve në
Shqipëri.
Teorikisht, kur normat reale të interesit në ekonominë vendase
rriten, mund të pritet një mbiçmim i monedhës së asaj ekonomie. Vlera e rritur e parasë
vendase i bën mallrat e prodhuar në vend më të shtrenjtë se mallrat e importuar dhe mund

Erinda Sulo/Hamolli
të çojë në ulje të eksporteve neto dhe të output-it agregat. Gjithsesi, banka qendrore ruan
pavarësinë e saj dhe mund të marrë vendime në favor të reduktimit të luhatshmërisë
së PBB-së reale dhe të inflacionit, ndonëse kursi i këmbimit është i luhatshëm.
Teorikisht, ndryshimet e normës së interesit të imponuara nga ndryshimet në politikë
(monetare) ndikojnë kursin e këmbimit. Duke qenë se kursi i këmbimit është çmimi
relativ i parasë vendase ndaj asaj të huaj, ai varet nga zhvillimet në kushtet monetare të të
dyja ekonomive. Ndikimi i saktë i një ndryshimi të normës bazë te kursi i këmbimit është
i paqartë, në rastin më të mirë, pasi varet nga pritshmëritë rreth normave të interesit dhe
inflacionit në të dyja ekonomitë, të cilat në vetvete varen nga kursi i politikës monetare.
Ne vija te pergjithshme, mekanizmin e transmisionit mund ta permbledhim ne skemen e
meposhteme:
Mekanizmi i transmisionit te politikes monetare
*Me vija te nderprera jane pasqyruar lidhjet,fortesia ë te cilave mendohet se ka nje ndikim dytesor ne
mekanizmin ë transmisionit.
Duke iu referuar skemes se mesiperme, mund te bejme nje analize te shkurter te
funksionimit te mekanizmit te transmisionit.
A) Zbatimi i politikes monetare fillon nepermjet instrumentave te saj. Banka
qendrore eshte ne gjendje te kontrolloj me saktesi vetem perdorimin e ketyre
instrumentave. Duke u nisur nga e majta ne te djathte te skemes, ndikimi i
I
n
s
t
r
u
m
e
n
t
a
t
L
i
k
u
i
d
i
t
e
t
Normat e
interesit
Kursi I
kembimit
Konsumi
Investimet
Bilanci
tregtar
Kerkesa
agregate
Output
Gap Inflacioni
Pritjet e
inflacionit
Inflacion I
importuar

Erinda Sulo/Hamolli
politikes monetare vjen duke u zbehur.
B) Instrumentat e politikes monetare percaktojne nivelin e likujditetit ne tregun
nderbankar dhe ndikojne ne normen nominale te interesit te tregut nderbankar.
Gjithashtu, niveli i likujditetit ushtron ndikim edhe ne kursin e kembimit.
C) Ndryshimi i normave nominale te interesit, ne nje periudhe afatshkurter,
shendrohet ne nje ndryshim te normes reale te interesit.
Ndryshimi i normave reale ndikon ne nivelin e kerkeses agregate ne ekonomi.
Ne vecanti, normat reale te interesit ndikojne dy komponente perberes te saj:
- Konsumin. Niveli i normave te interesit ndikon vendimet e individeve per
konsum/investime. Ulja e normes se interesit zvogelon kursimet me ekonomi,
duke rritur konsumin dhe anasjelltas.
- Investimet. Ulja/rritja e normes reale te interesit ul/rrit koston reale te
huamarrjes, duke ndikuar ne nivelin e investimeve ne ekonomi.
D) Ndryshimi i normave te interesit ndikon ne pritjet e agjenteve ekonomike per
inflacionin. Keto pritje jane nje input shume i rendesishem ne mekanizmin e
percaktimit te cmimeve, sidomos per ato ekonomi te cilat funksionojne mbi
bazen e kontratave afatgjata te pagave. Sa me e besueshme te jete politika
monetare dhe sa me kredibel te jete institucioni i bankes qendore aq me i forte
eshte ky kanal dhe aq me i lehte eshte kontrolli i inflacionit.
E) Ndryshimi i normave te interesit ndikon nivelin e kursit te kembimit.
Mekanizmi nepermjet te cilit behet i mundur ky ndikim eshte i ashtuquajturi
UIP (Uncovered Interest rate Parity). Sipas tij, monedhat te cilat kane norma
interesi relativisht te larta, interesi pritet te mbicmohet dhe anasjelltas.,
monedhat te cilat kane norma interesi relativisht te ulta pritet te nencmohen.
F) Ndikimi i kursit te kembimit ne inflacion formon ate qw quhet kanali i kursit te
kembimit. Ky kanal mund te ndahet ne tre pjese:
- Ndryshimi i kursit te kembimit ndikon ne nivelin e inflacionit te importuar. Me
inflacion te importuar do te kuptojme ate inflacion qe vjen ne ekonomi si pasoje e
konsumit ne ekonomi te mallrave te importit.
- Kursi i kembimit ndikon ne kompetivitetin e eksporteve te nje vendi, ne bilancin
tregtar (eksportet neto) dhe ne kerkesen agregate.

Erinda Sulo/Hamolli
- Kursi i kembimit ushtron nje ndikim psikologjik ne percaktimin e cmimeve ne
ekonomi.
Mekanizmi i transmisionit eshte nje instrument mjaft i rendesishem ne hartimin dhe
zbatimin e politikes monetare. Ai pershkruan menyren se si funksionon politika monetare
ne te gjitha aspektet e saj, duke filluar nga instrumentat e politikes monetare deri ne
ndikimin e tyre ne inflacion. Nderkohe duke patur parasysh mekanizmin e transmisionit,
hartimi i politikes monetare ndjek rrugen e kundert, pra ai fillon nga objektivi i inflacionit
dhe vazhdon me percaktimin e kuadrit te pergjithshem te politikes monetare dhe
perdorimin e instrumentave te politikes monetare per permbushjen e tyre.
Mekanizmi i transmisionit monetar në Shqipëri paraqitet deri -diku i paqartë dhe
me efiçencë të ulët.
Disa nga faktorët që gjykohet se e kanë përcaktuar dhe e përcaktojnë ende, këtë
stad të zhvillimit të mekanizmit të transmisionit janë:
 pozicioni dominues i Bankës së Kursimeve në disa drejtime : në zotërimin e
depozitave në lekë, në tregun primar të bonove të thesarit, në tregun e parasë etj,;
 roli i kufizuar i kredisë në lekë;
 diferenca, deri-diku e lartë, midis çmmimit të kredisë me normat e depozitave;
 aktiviteti i kufizuar i tregut ndërbankar;
 zotërimet e mëdha në cash (lekë dhe valutë) nga ana e individëve;
 të ardhurat nga emigrantët (të ardhura në valutë);
 kontrolli monetar është arritur nëpërmjet përdorimit të instrumenteve të drejtpërdrejta
të kontrollit, për pjesën më të madhe të dekadës.
 LIDHJA E POLITIKES MONETARE ME TREGJET FINANCIARE.
Efektiviteti i politikës monetare, në një masë të madhe, varet dhe nga shkalla e
zhvillimit, të tregjeve në përgjithësi dhe atij financiar në veçanti. Duhet theksuar se
trashëgimia e Shqipërisë në këtë drejtim, në fillim të viteve’90 ishte zero. Po kaq i vërtetë
është dhe fakti, se megjithë rrjedhën e viteve përsëri përvoja e grumbulluar dhe
transformimet që sistemi financiar ka pësuar kanë qenë të pakta. Aktualisht sistemi
financiar mund të karakterizohet si një bashkësi e sistemit bankar me një rrjet shoqërish

Erinda Sulo/Hamolli
sigurimesh si dhe me praninë e disa shoqërive të tjera financiare relativisht të
vogla(kryesisht institute kreditimi).
Nuk është arritur të bëhet ende progresi i duhur në krijimin e një tregu të rregulluar dhe
fleksibël të fondeve private të pensionit.
Një kategori vitale e sistemit financiar në vendet e zhvilluara janë pa dyshim ndërmjetësit
dhe ndihmësit financiarë. Fatkeqësisht, kjo kategori i mungon, pothuajse totalisht,
ekonomisë sonë dhe me sa duket , ashtu sikurse ndodh rëndom dhe në ekonomitë e huaja,
zhvillimi i tyre do të vijë natyrshëm me aktivizimin e tregut të kapitaleve, të letrave me
vlerë, të derivativëve etj.
Ky skarsitet i madh institucionesh financiare si dhe një gjëndje ende jo e konsoliduar e
njësive prodhuese, ka bërë që dhe rrallësia e instrumenteve financiare të jetë po kaq e
madhe. Risia e parë daton me vitin 1995, kur u lançua një instrument i ri për financimin e
defiçitit buxhetor, bono e thesarit. Që nga ajo kohë e deri më sot zhvillimet në këtë
drejtim kanë qenë të pakta dhe kryesisht konsistojnë në disa instrumente të reja
afatshkurtra, si marrëveshjet e riblerjes, të cilat aktualisht po përdoren nga Banka e
Shqipërisë për të siguruar kontrollin monetar në ekonomi.
Aktualisht mungojnë instrumente të tilla si: kambiale, obligacione, letra tregtare,
çertifikata depozitash të tregtueshme, dëftesa dhe obligacione qeveritare, kontrata
options dhe forëard, derivatet, garancitë, angazhimet, hua për kredit kartat, kredi për
hipoteka, qira financiare, kredi tregtare, kredi për blerjen e letrave me vlerë, kredi nga
investimet e huaja direkte për filialet e tyre në Shqipëri etj.. Edhe kur tek-tuk, në ndonjë
bilanc kontabël hasen zëra të tillë si”aksione dhe kapitale të tjera” ato përfaqësojnë raste
të rralla, duke mos treguar një prirje të përgjithshme.
Megjithatë, edhe pse duket se mungon plotësisht si ajo kategori agjentësh
ekonomikë, që normalisht rregullojnë dhe manipulojnë rrjedhën e fondeve të lira dhe të
kursimeve në një ekonomi ashtu dhe instrumentet me të cilat ata operojnë, vlerësohet se
përsëri ekonomia shqiptare, edhe pse në mënnyrë të rrezikshme, arrin ta realizojë këtë
proçes. Duket se megjithë progresin e bërë, përsëri një volum i madh transaksionesh,
korrente dhe kapitale, kryhet në rrugë joformale, duke mbajtur të lartë shkallë e
pjesëmarrjes së tregut joformal të ekonomisë në totalin e transaksioneve që ekonomia
jonë kryen në një njësinë e dhënë të kohës.

Erinda Sulo/Hamolli
Nga gjithë kjo analizë nënvizojmë një fakt shumë të rëndësishëm, pamundësinë e
politikës monetare për të qenë efektive në një ambient të tillë, si ai i përshkruar më sipër.
Kështu, mjafton të përmendim se zgjedhja e bërë në vitin 1992, për zbatimin e masave
administrative, ishte totalisht e kushtëzuar nga gjëndja e atrofizuar e tregjeve në atë
moment. Po kështu edhe në krizën e vitit 1997, politika monetare u sfumua nga
përqindjet e tregut të fajdesë, ndëkohë që në momentet aktuale si rezultat i disa
zhvillimeve pozitive në tregun e parasë, Banka e Shqipërisë po mundohet ta mbajë
politikën e saj monetare vetëm me instrumente tregu.
Politika monetare vepron ne ekonomi me nje fare vonese. Kjo vonese kushtezohet nga
percjedhja e vendimeve te politikes monetare ne tregjet financiare dhe nga reagimi i
tregjeve dhe i ekonomise ndaj tyre. Sa me pak te zhvilluara te jene tregjet financiare dhe
sa me e dobet te jete lidhja e tyre me aktivitetin e sektorit real te ekonomise aq me e gjate
eshte kjo periudhe kohore.
KAPITULLI lV
INFLACIONI DHE POLITIKA MONETARE
4.1. BANKA QENDRORE, POLITIKA MONETARE DHE INFLACIONI.
Politika monetare vepron ne ekonomi me nje fare vonese. Per kete arsye, banka qendrore
duhet te reagoje ndaj zhvillimeve te pritshme ne inflacion dhe jo ndaj ecurise aktuale te
inflacionit, sepse kjo e fundit eshte jashte mundesise se ndikimit te saj.
Megjithese inflacioni konsiderohet kryesisht si fenomen monetar, duket sikur jane bankat
qendrore ato qe shkaktojne ose jo ate, per faktin se ato jane i vetmi autoritet qe sot per
sot emeton para. Megjithate, problemi i bankave qendrore ne lidhje me inflacionin nuk
lidhet vetem me kete fakt real, por me nje arsye me te rendesishme: bankat qendrore jane
institucione politikeberese dhe njekohsisht besimi.
Teorite moderne ekonomike dhe pervoja po tregojne gjithnje e me shume se ingranazhi i

Erinda Sulo/Hamolli
stabilitetit te cmimeve eshte pika me e ndjeshme dhe delikate e “makines ekonomike” te
nje vendi, duke luajtur rol orientus ne rritjen ekonomike, ne mbulimin e deficiteve
buxhetore, ne shkallen e punesimit dhe ne besimin e bizneseve dhe te konsumatoreve.
Aktualisht, kontrolli mbi inflacionin sa vjen e behet nje procese gjithnje e me i veshtire.
Sot inflacioni nuk eshte thjesht nje fenomen qe ka te beje me faktin nese oferta e parase
eshte rritur apo jo. Egzistojne shume goditje rastesore, te cilat nga pamundesia per tu
parashikuar kthehen ne fenomene, qe tentojne prishjen e ekuilibrave ne ekonomi. Po
keshtu, suksesi ne vendosjen e kontrollit mbi inflacionin, varet dhe nga konsolidimi
fiskal, i cili ne ekonomite ne tranzicion dhe ne ato ne zhvillim akoma perben nje sfide te
madhe per autoritetet. Nuk duhet harruar se “ekonomi e hapur” do te thote shkembim i
lire mallrash, sherbimesh dhe kapitali, qe ne nje menyre apo ne nje tjeter do te thote
importim i nje sasie te caktuar inflacioni. Ndikim te madh ne inflacion ka dhe aftesia e
bankes qendrore per te kontrolluar oferten e parase, me ane instrumenteve qe ka ne
dispozicion ajo mund te terheqe apo injektoje para ne ekonomi ne perputhje me kerkesat
qe mund te kete ekonomia. Ne nje ekonomi tregu kjo gje realizohet thjesht, mjafton te
kujtojme aftesine tjeter te bankes qendrore per te manipuluar cmimin e parase –
perqindjen e interesit. Duke rritur perqindjen e interesit, politika monetare synon te
shtrenjtoje cmimin e kredise, per rrjedhim do ta bej ate me pak te kerkuar, keshtu qe
paraja do te rrije ne arkat e bankes qendrore. Veprimi i anasjellte nenkupton nje vendim
te bakes qendrore per te rritur sasine e parase qe do t’i injektohet ekonomise, e per pasoje
dhe prirjet inflacioniste duhet te shtohen ne ekonomi. Ne kete pike kemi arritur ne nje
moment shume te rendesishem, ne citimin e atij inflacioni qe shkaktohet nga ekspansioni
i kredise ne ekonomi – kredi mund te marre nje individ, nje kompani, nje institucion
tjeter cfardo etj.
Nga menyra se si qeveria financon deficitin buxhetor mund te jete dhe ajo ne vetvete nje
burim i mundshem inflacioni, sidomos kur deficiti buxhetor ne menyre te qendrueshme
eshte i larte dhe po ne menyre te qendrueshme ky deficit nuk i shitet publikut por
mbulohet me shtypje te re te parase.
Pra inflacioni ne disa raste mund te jete pasoje e nje monetare ekspansioniste dhe ne disa
raste te tjera, sidomos ne ekonomite ne zhvillim, ai mund te rrjedhe thjesht nga
arbitrariteti i qeverise per te financuar deficitin me printim te ri parash. Ne te dyja rastet

Erinda Sulo/Hamolli
nuk behet gje tjeter, vecse rritet me tej kerkesa e pergjithshme e ekonomise per madhra
dhe sherbime, e cila ne kushtet kur nuk pasohet nga i njejti ritem i kapaciteteve
prodhuese, i vendos cmimet kundrejte nje presioni te forte ne rritje.
4.2 MATJA E INFLACIONIT: RASTI I SHQIPERISE.
Nese kemi te bejme apo jo me nje periudhe inflacioniste, kete e evidenton nje llogaritje
thjesht mbi Indeksin e Cmimeve te Konsumit (ICK). Raporti i dy indekseve per dy
periudha kohore te caktuara, rezulton me nje shifer e cila mund te jete me e madhe e
barabarte apo me e vogel se sa njesia apo 100 perqindeshi.
Nese rezultati eshte mbi 100%, atehere gjendemi perballe nje situate inflacioniste ne
ekonomi, apo kur kostot e saj jane rritur. Eshte e rendesishme te theksohet se situata
inflacioniste nuk karakterizohet nga rritja e cmi,it te nje apo disa mallrave apo
sherbimeve per periudhat krahasuese, sepse mund te ndodhe dhe kjo eshte normale, qe
cmimet e disa te ulen. Inflacioni evidentohet nga rritja e pergjthshme e ICK-se.
Ekzistojne disa indekse cmimesh te cilat maten edhe ne Shqiperi. Te tille jane:
 Indeksi i Cmimeve te Prodhimit.
 Indeksi i Vleres per Njesi.
 Indeksi i Cmimeve te Konsumit.
Megjithate indeksi i cmimeve, me familjari nga te gjithe, eshte ICK-ja. Madje ai eshte nje
nga indekset me popullor dhe me te komentuar ne pjesen me te madhe te vendeve.
Banka e Shqiperise per nevojat e veta te analizes llogarit edhe indekse te tjera prej te
cilave nxjerr kategori te ndryshme te inflacionit si:
 Inflacioni baze i llogaritur per here te pare ne vitin 1995.
 Inflacioni mesatar qe prej vitit 1993.
 Inflacionin e sektorit te mallrave te shkembyeshem dhe te pashkembyeshem nga
marsi i vitit 2002.

Erinda Sulo/Hamolli
ICK-ja eshte rezultat i nje matjeje te tere statistikore mbi nivelin i cmimeve te mallrave
dhe sherbimeve me te nevojshme apo me te cilat popullsia eshte ne kontakt, pothuajse te
perhershem gjate procesit jetesor. Kjo do te thote qe ICK-ja mat koston e nje “shporte te
fiksuar” te mallrave dhe sherbimeve per nje periudhe te caktuar kohore. Ndryshimet ne
koston e kesaj shporte lidhen ne menyre te drejteperdrejte me ndryshimet ne “koston e
jeteses”. Ato jane ndryshime te te njejtit kah, pra nese pranojme qe eshte “shtrenjtuar”
kostoja e shportes, atehere kemi pranuar se dhe “kostoje e jeteses” eshte shtrenjetuar,
madje pothuaj ne te njejten mase dhe e kunderta.
ICK-ja eshte forma klasike e nje indeksi agregate te formes se Laspayer-it.
ICKt = (∑pit * qi / ∑pi(t-1) * qi) * 100 ku:
pit dhe pi(t-1) jane cmimet e mallit apo sherbimit “i”, perkatesisht ne momentin t dhe t-1 te
kohes ndersa qi eshte pjesa e shpenzimeve per artikullin “i” ndaj totalit te shpenzimeve
apo konsumit familjar. Ndryshimi i ICK-se mund te jete:
 Me baze mujore: ne kete raste kemi norma mujore te inflacionit.
 Me baze vjetore: ne kete rast kemi te bejme me norma vjetore te inflacionit.
Pra sic shihet ICK-ja pasqyron ndryshimin e vleres se mallrave dhe sherbimeve ne cdo
periudhe kundrejt periudhes baze, vetem si rezultat i ndryshimit te cmimeve, pra kur
sasite e blera apo te konsumuara mbeten te pandryshuara. Me poshte po paraqes ecurine
ne vite te inflacionit ne vendin tone.
Norma vjetore e inflacionit për fundin e vitit 2002 arriti në 2.1 për qind. Viti 2002 filloi
me norma të larta inflacioni, gati sa dyfishi i kufirit të sipërm të objektivit. Normat më të
larta se objektivi ishin të pranishme gjatë gjithë vitit dhe u ulën ndjeshëm në dy muajt e
fundit të tij.Në përgjithësi, inflacioni për periudhën afatmesme ka shfaqur një tendencë
rritëse. Norma mesatare vjetore e inflacionit është rritur nga 0.4 dhe 0.1 për qind në vitet
1999-2000, në 3.1 dhe 5.4 për qind përktësisht në vitet 2001 dhe 2002 si pasojë e një
ambienti ekonomik më inflacionist.

Erinda Sulo/Hamolli
-10 0 10 20 30 40 50 60
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Fakti
Objektivi
Grafik : Norma vjetore e inflacionit faktik dhe objektivi për të (në %)
Inflacioni gjatë vitit 2003 rezultoi brenda objektivit të Bankës së Shqipërisë. Inflacioni
vjetor shënoi vlerën 3.3 për qind në fund të vitit 2003 ndërsa norma mesatare e inflacionit
vjetor gjatë vitit rezultoi 2.37 për qind.
Ecuria e inflacionit ka qenë më e qëndrueshme gjatë vitit 2003 në krahasim me vitet e
mëparshme. Me përjashtim të tremujorit të parë, inflacioni vjetor ka qenë brenda
intervalit 2-4 për qind gjatë gjithë këtij viti.
4.3. TARGETIMI I INFLACIONIT.
Bëhet fjalë për atë regjim të politikës monetare, që vitet e fundit ka gjetur një shtrirje
gjithnjë e më të madhe e që, për shkaqe të vështirësive në gjetjen e një shprehjeje të saktë
në shqip e quajmë si në gjuhën e tij Inflation Targeting Regime.(IT)
Inflation targeting, është një nga regjimet e politikës monetare që i shërben një banke
qendrore për të konsoliduar inflacionin. Nga rrethe të caktuara ekonomistësh,
konsiderohet si një strategji moderne, sidomos rreth viteve ’90, por mbi të gjitha për rolin
e ri që ajo po luan në mbajtjen e niveleve të moderuara të inflacionit. Megjithatë mosha
“e re” e këtij regjimi, nga disa studiues, konsiderohet si një aspekt problematik, sepse

Erinda Sulo/Hamolli
mbart rrezikun e një përvoje deri diku jo të pasur dhe që reflektohet në shkallën e
besueshmërisë së këtij regjimi të politikës monetare
Megjithë problemin e mësipërm, aplikimi i IT, ka provuar se është një strategji monetare
me një rol shumë të rëndësishëm, në kontrollin e inflacionit apo në mbajtjen e niveleve të
ulëta të tij për pjesën më të madhe të vendeve të industrializuara, ku ai adoptohet prej
disa vitesh. Për këtë arsye, ky regjim, ka ngjallur interesin e mjedisit monetaro-
politikëbërës, për ta shtrirë dhe në vende të tjera, në veçanti në vendet në tranzicion
ekonomik.
Për pasojë vendimmarrja ka lidhje me një proçes të tërë gjykimi, për shkallën e
përputhshmërisë së inflacionit të pritshëm në të ardhmen me objektivin për të, të shpallur
që më parë.
Targetimi i inflacionit mund të përkufizohet si një strategji e politikës monetare
në të cilën banka qëndrore merr një angazhim të qartë në publik për ndjekjen e një
politike monetare të orientuar drejt arritjes së një objektivi të caktuar të inflacionit brenda
një horizonti kohor të caktuar. Në vijim të përkufizimit të mësipërm, regjimi i Targetimit
të inflacionit përfshin pese elementë kryesor:
1. bërjen publike për një periudhë afatmesme të shifrës së inflacionit si një qëllim për t’u
arritur;
2. angazhimin institucional për stabilitetin e çmimeve, si qëllim parësor të politikës
monetare, nga i cili varen të gjitha qëllimet e tjera;
3. ndërtimin e një strategjie në të cilën përfshihen shumë variabla, jo vetëm agregatët
monetarë apo kurset e këmbimit, të cilët janë përdorur për të përcaktuar kuadrin e
politikës së instrumenteve;
4 rritjen e transparencës së strategjisë së politikës monetare, nëpërmjet komunikimit me
publikun dhe me tregun, për planet, objektivat dhe vendimet e autoriteteve monetare;
5 rritjen e përgjegjesisë së bankës qendrore për të arritur objektivat e saj për inflacionin.
Banka e Shqipërisë ka marrë një vendim, i cili, para së gjithash kupton adoptimin e një
regjimi të politikës monetare, në qendër të së cilës do të jetë përsëri stabiliteti i çmimeve
të konsumit. Por, në ndryshim nga sa tani edhe vetë objektivi i ndërmjetëm do të jetë po i

Erinda Sulo/Hamolli
njëjti variabël makroekonomik: Inflacioni.
Për qëllime përshkruese, regjimi i Targetimit te Inflacionit mund të shihet i ndarë në dy
komponentë kryesore:1)nje kuadër që mbështet procesinë vendimarrjes së politikës
monetare, dhe 2)një strategji për komunikimin në publik të kontekstit dhe arsyeve për
vendimet e politikës monetare.
1)Kuadri politik i Targetimit të Inflacionit nënkupton tërësinë e parimeve që
udhëheqin vendimet e bankës qëndrore në lidhje me instrumentin kryesor të politikës
monetare, zakonisht nje normë afatshkurtër interesi (norma bazë e interesit). Kontributi i
regjimit të Targetimit të Inflacionit në këtë drejtim konsiston në procedurën e qartë dhe
relativisht më të thjeshtë që ky regjim ofron per organin vendimmarres të bankës
qëndrore. Në qëndër të kësaj procëdure qëndron parashikimi i inflacionit për një periudhe
të caktuar në të ardhmen.
2) Strategjia e komunikimit përfaqëson elementin e dytë kryesor të regjimit të
Targetimit të Inflacionit. Kjo strategji përfshin të gjitha procedurat e rregullta të
komunikimit të bankës qëndrore me autoritetet e politike, tregjet financiare dhe publikun
e gjerë. Në përgjithësi, strategjia e komunikimit është e lidhur ngushtë me idenë e
transparencës dhe ka një sërë aspektesh dhe arsyesh. Aspektet kryesore të komunikimit
që theksohen nga bankat qëndrore nën një regjim të Targetimit të Inflacionit përfshijnë:
shpalljen publike të objektivave të politikës monetare (zakonisht të objektivit të
inflacionit) diskutime të hapura për kuadrin e politikës së ndjekur nga banka qëndrore,
dhe publikimin e parashikimeve ose vleresimeve të ekonomisë (sic janë, psh, raportet e
inflacionit te publikuara nga shumica e bankave qëndrorë që zbatojnë regjimin e
Targetimit të Inflacionit).
Rritja e transparencës së bankave qëndrore në regjimin e Targetimit të Inflacionit
është vecanërisht e nevojshme për një sërë arsyesh. Në radhë të parë njohja e publikut me
objektivat dhe menyrës së funksionimit të politikës monetare synon përfshirjen e tij në
procesin e politikëbërjes.

Erinda Sulo/Hamolli
KAPITULLI V
NDIKIMI I KRIZES NE MBARE EKONOMINE
5.1 NJE KENDVESHTRIM I PERGJITHSHEM MBI KRIZEN EKONOMIKE
Grupi i vendeve në zhvillim ka mbajtur peshën kryesore të aktivitetit ekonomik global,
me një rritje mesatare të përgjithshme prej 2.1 % gjatë fund vitit 2009 rikuperm ky pas
krizes ekonomike te shume perfolur. Në këtë grup vendesh, ndikimin kryesor në rritjen
ekonomike e kanë dhënë vendet në zhvillim të Azisë, ndërsa vendet në zhvillim të
Evropës kanë shfaqur një rigjallërim më të ngadaltë të ekonomisë. Ecuria ekonomike e
Evropës ka ardhur duke u përmirësuar gjatë tremujorit te fundit vitit 2009, por
përmirësimi ka ndodhur me diferenca të theksuara midis vendeve të rajonit. Stimujt
monetarë e fiskalë dhe rigjallërimi i aktivitetit tregtar ishin dy faktorët kryesorë që
mbështetën stabilizimin ekonomik të rajonit. Vendet e Evropës Qendrore dhe
Juglindore vlerësohet se kanë pësuar një tkurrje të ekonomisë me 4.3 për qind në vitin
2009. Vendet e Zonës së Euros vlerësohet se kanë regjistruar një tkurrje të ekonomisë
me 4 për qind gjatë vitit 2009. Megjithë pritjet për një përmirësim të qëndrueshëm të
gjendjes së ekonomisë botërore, ekzistojnë gjithashtu disa rreziqe, që mund të bëhen
shkak për episode paqëndrueshmërie në rajone ose vende të ndryshme. Këto rreziqe me
ndikim më afatgjatë, janë krijuar për shkak të masave që u morën për të përballuar
efektin afatshkurtër të krizës. Më konkretisht:
1. Rritja e shpejtë e deficiteve buxhetore dhe borxheve publike në mbarë botën ka rritur
dyshimet për aftësinë paguese të qeverive të ndryshme. Për shkak të mënyrës së
ndërtimit dhe çështjeve të tjera strukturore, Bashkimi Evropian po e ndjen këtë hezitim
të investitorëve më tepër se SHBA-të. Situata e vështirë fiskale në disa vende të
Eurozonës, kërkon që masat e forta korrigjuese për uljen e deficitit buxhetor në nivel
kombëtar, të shoqërohen me mbështetje të mjaftueshme financiare në nivelin e
Bashkimit Evropian, me qëllim që qëndrueshmëria e këtij projekti të përbashkët politik
dhe monetar të mos vihet seriozisht në diskutim.
2. Në rajonin e Evropës Qendrore dhe Juglindore, mjedisi ekonomik vijon të përballet
me sfida të rëndësishme. Sipas raportit të BQE-së, papunësia, rënia e të ardhurave dhe

Erinda Sulo/Hamolli
falimentimet në sektorin privat do të mbeten të larta dhe gjatë vitit në vazhdim, duke
ruajtur një ndikim negativ në cilësinë e portofolit të kredive bankare dhe në rritjen
ekonomike. Gjithashtu, ndjeshmëria e sektorit privat ndaj rrezikut të kursit të këmbimit
mbetet e lartë për shkak të huamarrjes ekzistuese në monedhë të huaj.
3. Gjatë vitit 2009, ekonomia u përball me ngadalësim të ritmit të rritjes ekonomike, por
ruajti një rritje ekonomike pozitive duke shfaqur një rezistencë të mirë ndaj ndikimit të
krizës financiare dhe ekonomike ndërkombëtare.
Ndër faktorët që ndikuan në rënien e ritmit të rritjes ekonomike përmendim:
1.Qëndrueshmërinë e deficitit të bilancit tregtar;
2. Rritjen e vështirësive të sipërmarrjeve të biznesit për shkak të rënies së kërkesës së
jashtme dhe rënies së financimit nga ana e sektorit bankar;
3. Rënia e dinamizmit te konsumit të familjeve për shkak të rënies së financimit nga
Bankat.
4.Rënies së dërgesave të emigrantëve dhe pasiguria për nënçmimin e kursit të këmbimit të
monedhës kombëtare.
 Zhvillimet e përgjithshme ekonomike në botë
Pas krizës së thellë ekonomike që përfshiu botën gjatë vitit 2008 dhe u shtri deri në
tremujorin e parë të vitit 2009, ekonomia globale duket se ka hyrë gradualisht në rrugën e
rikuperimit. Politikat e jashtëzakonshme monetare, fiskale e financiare të iniciuara që në
vjeshtën e vitit 2008, u intensifikuan gjatë vitit 2009 dhe luajtën një rol vendimtar në uljen
e tensioneve në tregjet financiare dhe zbutjen e efekteve të krizës në sektorët realë të
ekonomisë. Stabilizimi i tregjeve financiare ishte më i shpejtë nga sa pritej, veçanërisht në
gjysmën e dytë të vitit, por shumica e parametrave mbeti gjithsesi largniveleve të
parakrizës duke reflektuar shkallën ende të lartë të pasigurisë. Ecuria pozitive e sektorit
financiar ndikoi ecurinë e sektorit real, por rikuperimi i këtij të fundit ishte disi më i
ngadaltë. Në terma vjetorë, aktiviteti ekonomik global u tkurr me 0.8 %gjatë vitit 2009, por
pritet që të rritet me 3.9 % gjatë vitit 2010 (FMN -parashikimi i janarit 2010). Vendet e
zhvilluara, të cilat u goditën dhe më shumë nga kriza globale, shënuan rënie totale

Erinda Sulo/Hamolli
ekonomike prej 3.2 % gjatë 2009-ës por shfaqën shenja stabilizimi në 6-mujorin e dytë të
vitit nën ndikimin e politikave të gjera fiskale.
Për një pjesë të këtyre vendeve, normat e larta të papunësisë dhe borxhit publik, në kushtet
kur tregjet financiare nuk janë kthyer ende në gjendje plotësisht normale funksionimi,
pritet të sjellin sfida të forta gjatë vitit në vazhdim. Grupi i vendeve në zhvillim, ka mbajtur
peshën kryesore të aktivitetit ekonomik global, me një rritje mesatare totale prej 2.1 %
gjatë vitit 2009, ku kanë dominuar Kina (8.7 %) dhe India (5.6 %).
Rritja e flukseve hyrëse të kapitalit dhe rritja e çmimit të lëndëve të para, pritet të ndikojnë
në një rikuperim të shpejtë të tyre, por me diferenca të mëdha brenda grupit. Megjithë
ecurinë e përgjithshme pozitive, nje rrezik dominues do të vazhdoje të jetë I pranishem në
mjedisin makroekonomik botëror gjatë vitit në vazhdim.
Tërheqja e parakohshme e politikave mbështetëse makroekonomike konsiderohet një nga
rreziqet kryesore që mund të dëmtojë rritjen e ardhshme globale dhe rivendosjen e
ekuilibrave.
5.2 Ekonomia e Shteteve të Bashkuara të Amerikës
SHBA vazhdoi të përjetojë efektet e krizës ekonomike gjatë gjysmës së parë të vitit 2009,
me rënie të mëtejshme të prodhimit dhe rritje të papunësisë në nivele që nuk ishin pare që
prej vitet ’80.
Inflacioni ka rezultuar negativ gjatë tre 3-mujorëve të parë të vitit 2009 dhe ka regjistruar
një rritje modeste prej 1.4 për qind në tremujorin e fundit. Me poshte po paraqes nje ecuri
ne vite te norms se inflacionit.PBB, normes se papunesise dhe deficitit buxhetor.
2007 2008 2009 2010*
Rritja reale e PBB-së (në % vjetore) 2.1 0.4 -2.4 2.7
Norma vjetore e inflacionit (në %) 2.9 3.8 -0.3 1.7
Norma vjetore e papunësisë (në %) 4.6 5.8 9.3 10.1

Erinda Sulo/Hamolli
Deficiti buxhetor (në % ndaj PBB-së) -2.8 -5.9 -12.5 -10.0
Një nga shqetësimet kryesore të tregjeve amerikane po bëhet thellimi i madh i deficitit
buxhetor dhe rritja e shpejtë e borxhit shtetëror, si rezultat I masave fiskale stimuluese.
Stabilizimi i këtyre treguesve, pritet të jetë një nga sfidat më të vështira për ekonominë
amerikane në vitin në vazhdim.
5.3 Perspektiva ekonomike e rajonit të Evropës
Ekonomia ne Evrope ka ardhur duke u përmirësuar gjatë fund vitit 2009, por me ritme më
të ngadalta se ajo e SHBAsë dhe me diferenca të theksuara midis vendeve. Vendet e
zhvilluara të Evropës, kanë vazhduar të përjetojnë rënie të prodhimit në terma vjetorë,
veçanërisht në gjysmën e parë të vitit, si pasojë e kombinimit të rënies së kërkesës vendase,
rënies së investimeve dhe tkurrjes së aktivitetit tregtar midis vendeve brenda rajonit. Rënia
ekonomike e BE-së dhe Eurozonës, në total për vitin 2009, kanë qenë respektivisht 4.2 %
dhe 4.1 %, por aktiviteti ka njohur rritje modeste pozitive në tremujorin e tretë (BE 0.3 %
dhe Eurozona 0.4 %) dhe të katërt (BE 0.1 % dhe Eurozona 0.1 për qind), duke i dhënë
fund recesionit më të gjatë në historinë e këtij rajoni. Ekonomitë eksportuese si Gjermania
dhe Franca, të cilat u prekën veçanërisht nga rënia e kërkesës së jashtme gjatë krizës,
filluan të rikuperohen me ritme më të shpejta falë rigjallërimit të tregtisë globale dhe rritjes
së kërkesës nga rajonet në zhvillim gjate tremujorit te fundit.
Ecuria e treguesve kryesorë makroekonomik në BE dhe Eurozonë.
Rritja reale e PBB-së Inflacioni
2008 2009 2010* 2008 2009 2010*
Bashkimi
Evropian 0.8 -4.1 0.7 3.7 1.0 1.4
Eurozonë 0.6 -4.0 0.7 3.3 0.3 1.1

Erinda Sulo/Hamolli
Jo-Eurozonë
Mbret. e Bash 0.5 -4.8 0.6 3.6 2.2 2.4
Sic vihet re dhe nga statistikat e fundit shohim qe kemi pasur nje thellim te
konsiderueshem ne PBB ne vitin 2009 I cilli ka filluar qe ne vitin 2008. Renie me te madhe
ka patur ne vendet e jo eurozones te cilat jane prekur me teper nga kjo furtune ekonomike.
Ndersa ne vitin 2010 kemi nje permiresim te rritjes se PBB e cila tregon fillimin e nje
klime te mire ekonomike. Persa I perket inflacionit per keto vende te marra ne studim
shohim qe ne 2009 kemi nje reni me te madhe ne vendet e Eurozones e ndjekur nga BE
dhe se fundi nga vendet e joEurozones, kjo tregon se kemi nje ulje poshte normave te
lejuara per inflacionin. Viti 2010 tregon rikthimin e shpresave ekonomike te vendeve te
prekura nga kriza.
Komisioni Evropian parashikon6 që rritja ekonomike gjatë vitit 2010, si në BE dhe në
Eurozonë do të jetë rreth 0.7 për qind, ku do të kryesojnë Gjermania dhe Franca.
Ndërkohë, vende të tjera si Greqia dhe Spanja do të vazhdojnë të përjetojnë kontraktim
ekonomik. Ritmi i rikuperimit ekonomik në disa prej vendeve do të ndikohet nga presioni i
vazhdueshëm i tregut të shtëpive, tensionet në sektorin bankar dhe ecuria e tregut të punës.
Niveli i inflacionit në BE dhe Eurozonë ka qenë veçanërisht i ulët gjatë gjithë vitit 2009,
duke regjistruar dhe shifra negative në periudhën e verës, kryesisht për shkak të rënies së
çmimit të produkteve ushqimore dhe energjisë, si dhe plogështisë së përgjithshme
ekonomike. Situata në tregun e punës ka vazhduar të përkeqësohet pothuaj gjatë gjithë vitit
2009 dhe norma e papunësisë në muajin dhjetor 2009, arriti në mesatarisht 10% për
Eurozonën dhe mesatarisht 9.6% për BE-në .
5.4 KRIZA NE SHQIPERI
 Zhvillimet makroekonomike
Megjithë ndikimet negative të ekonomisë botërore, ekonomia shqiptare ka patur një rritje
reale ekonomike pozitive gjatë vitit 2009. Tregues të ndryshëm të kërkesës, megjithatë
sugjerojnë se dinamika e rritjes ekonomike ka qenë e ndryshme gjatë vitit, duke shfaqur

Diploma erinda 2

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à Diploma erinda 2

Similaire à Diploma erinda 2 (9)

Diploma erinda 2