8. Methodologische verantwoording (2) het veranderdiagnosemodel nader toegelicht Supervision and interviews Adapted model by Rob van Es Meeting local businesses & vice-mayor Organisational attitude Motivation Business intent Views Scenario’s Organisational aspects Motivations Results analysis Formal and informal aspects Daily organisational point of view Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding Wat zie je? De oude vrouw of de mooie Susanna? Waarom het veranderdiagnosemodel: Peter, Luc en Paul hebben de Masterclass Veranderkunde gevolgd, waarin de methode door Rob van Es zelf is toegelicht. Alle 3 waren zeer enthousiast hierover. Met name omdat deze methode een goede diagnose stelt van dat wat daadwerkelijk in een organisatie afspeelt en waar rekening mee gehouden moet worden bij verander-processen. De oprichting van een social firm is een grote verandering binnen Iskérka! Deze methode leert ons op verschillende manieren (scenario’s) en vanuit diverse invalshoeken (views) zowel naar de bovenstroomgegevens als ook naar de onderstroomverwachtingen van een organisatie te kijken. Het resultaat van de diagnose (analyse) geeft een ‘collage’ van de werkelijkheid. Technieken die wij hierbij hebben gehanteerd zijn: participaties aan overleggen en workshops, interviews en observaties tijdens werkbezoeken. Just another view to look at the organisation, will show you other details!

9. Planning De werkzaamheden zijn uitgevoerd volgens planning. In onderstaand schema is de balkenplanning opgenomen. De voorbereiding op de reis heeft relatief veel tijd in beslag genomen, de uitwerking is in hoog tempo uitgevoerd en afgerond. Het opstellen van het advies aan Iskérka heeft plaatsgevonden aan het einde van het werkbezoek. Ferry: het project is projectmatig verlopen. De voorbereiding heeft vrij veel tijd en energie gekost, maar de afronding van de rapportage en het opleveren van de (deel)producten zijn volgens de mijlpalen opgeleverd. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

13. Werkbezoeken Ter voorbereiding en tijdens de studiereis hebben we verschillende organisaties en bedrijven bezocht. Feitelijk zijn er twee uitgangspunten voor de bezoeken: 1. ondersteuning van deskresearch; 2. beeldvorming in relatie tot de business intens van Iskérka. Beide aspecten komen in de verschillende sheets aan de orde. Reflectie op het bezoek: De bezoeken waren nuttig. Het bood ons een inkijk in hoe de verschillen maar zeker ook de overeenkomsten zowel in het binnen- als het buitenland aanwezig waren. Hier hebben we veel van geleerd: . cultuur verschillen; . arbeidsmarkt; . beschikbaarheid middelen; . politieke mogelijkheden; . politieke wil; . juridische beperkingen (wetgeving). Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

14. Voorbereidend werkbezoek ‘De Boei’ Ter voorbereiding op de reis naar Tsjechië heeft er een werkbezoek plaatsgevonden bij De Boei. Dit Nederlandse dagactiviteitencentrum (thans onderdeel van GGZ Eindoven) heeft met succes een werkwijze ontwikkeld om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt als gevolg van een psychische aandoening te rehabiliteren in het maatschappelijk verkeer. De Boei heeft veel succes met arbeidsrehabilitatie. Van tevoren zijn er interviewvragen opgesteld die in het gesprek met de directeur van De Boei (Hans Marechal) zijn doorgenomen. Het interview en de rondleiding hebben een basis gelegd voor onze visie op supported employment. Tevens is het effect van ons werkbezoek geweest dat we tijdens ons werkbezoek bij Iskérka een referentiepunt hadden waaraan we onze ideeën konden toetsen. <Klik hier> voor het verslag van het werkbezoek aan De Boei. De Boei ziet zichzelf als vehicel voor het arbeidsmatig en sociaal rehabiliteren van mensen met een psychiatrische aandoening. Deze visie is van invloed op de werkwijze en de houding van medewerkers. Het werkbezoek aan De Boei heeft ons een idee gegeven betreffende de mogelijke inrichting van de social firm Iskérka. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

18. Kennismaking met lokale politici en pers Eén van de meest opmerkelijke ervaring met Iskérka was het bezoek bij de loco- burgemeester Mrs. Blinková en een dag later de persconferentie, met lokale en regionale pers, in het stadhuis van Roznov. Wij, als BSN groep, werden door Iskérka neergezet als ‘ de managers uit Nederland’, een groep van heel belangrijke personen die Iskérka zouden helpen bij het vormgeven van hun EU project ‘social firm’. Iskérka heeft heel handig gebruik (misschien wel misbruik) weten te maken van onze aanwezigheid in Roznov. Iskérka heeft met deze persconferentie haar positie binnen de gemeenschap beter op de kaart willen èn ook weten te zetten. Deze onderstroom was ons tijdens de voorbereidingen en de gesprekken met Blanka Mikolajková (directie Iskérka) niet eerder opgevallen. Reflectie op het bezoek bij de loco- burgemeester en de persconferentie: Binnen de groep was wel wat onzekerheid hoe deze dag zou verlopen, welke vragen de pers ons zou stellen en hoe we met de juiste politieke bewoordingen zouden moeten antwoorden zodat Iskérka en wij (in de rol zoals Iskérka zichzelf en ons had neergezet) goed uit de verf zouden komen. Ik denk dat dit voor ons allen een uniek leermomenten heeft opgeleverd. Als groep hebben we geprobeerd, de avond te voren, vragen en antwoorden te bedenken die mogelijk aan ons zouden worden gesteld. Tijdens de persconferentie werden ons echter geheel andere vragen gesteld, die wij niet hadden voorzien en voorbereid. Wij hadden achteraf dit niet zo in detail hoeven voor te bereiden omdat een persconferentie niet maakbaar is. De aanwezige kennis van de belangrijkste thema’s binnen Iskérka en het project enerzijds en onze positie als ‘de managers’ anderzijds was meer dan voldoende geweest om alle vragen van de pers te pareren.

23. Een alternatief groeimodel (2) In het model voor ‘supported employement’ hebben we een extra fase, genaamd de job shop , toegevoegd. Deze fase stimuleert het leerproces van het management, biedt cliënten leermogelijkheden, schept ruimte voor het simuleren van de broodnodige cash flow, beperkt de risico’s, en heeft een duurzaam karakter. De formule is gebaseerd op de gedachte van een uitzendbureau voor mensen met een beperking ten aanzien van de reguliere arbeidsmarkt. Develop the organisation Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding Na introductie van de tussenfase ‘job shop’ en het opdoen van (commerciële) ervaring, kan Iskérka opnieuw overwegen haar business intents tenaanzien van een (internationale) social firm verder vorm te geven.

26. Reflectie supervisor Ger de la Haye “ Ferry, Jeroen, Luc, Paul, Peter, Om te beginnen wil ik jullie bedanken voor de inzet, het eindresultaat en de uiterst plezierige samenwerking tijdens ons gezamenlijke verblijf in Roznov, in Tsjechië, waar we werkten ter ondersteuning van Iskérka, in de week van 12 tot 16 april 2010. Ik heb met bewondering en respect gadegeslagen hoe jullie in zeer korte tijd, dankzij een uitstekende voorbereiding, er in slaagden telkens weer de vinger op de juiste plek te leggen in de organisatie van Iskérka. Door middel van observatie, gesprekken, veldonderzoek en onderlinge toetsing ontstond bij jullie een vrij helder beeld omtrent de sterke en zwakke punten. Zo waren jullie tegen het eind van de week dan ook in staat om, tijdens jullie presentatie, een analyse, compleet met conclusies en aanbevelingen, te schetsen waar de Iskérka organisatie, mijns inziens, haar voordeel mee kan doen bij de realisatie van de geplande doelstellingen. Soms was er een moment dat ik bang was dat de vloedgolf aan expertise, werklust, tomeloze energie en enthousiasme, die jullie in brachten in Iskérka, de medewerkers, cliënten en de leiding van de organisatie dreigde te overweldigen. Gelukkig waren deze momenten schaars en kort. Het zelfcorrigerend vermogen in jullie groep zorgde daar wel voor. De mensen van Iskérka en ik, wij hebben veel van jullie geleerd. Van jullie kennis en ervaring, van jullie vaak onconventionele manier van denken en vooral van jullie open en soms ook kwetsbare opstelling. Jullie wellevendheid en vooral jullie humor maken jullie tot bijzonder aangenaam gezelschap. Nogmaals dank”. Ger de la Haye, Internationaal Supervisor ESF project Iskérka. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

29. Persoonlijke reflectie Peter (2) Ik heb zoals ik al eerder aangaf een niet zo gunstig opleidingsocialisatie achter de rug. Ik ben na de lagere school begonnen op de LTS ITO niveau. Dat was blijkbaar nodig vanwege het feit dat ik een deugniet was. Ik was veel te vinden langs de waterkant en in de bossen. Ik kon het niet goed vinden met de docenten en ben dan ook regelmatig van school gestuurd als ik weer een andere jongen had geslagen of zijn laskamer deurtje had dichtgelast zodat hij er niet uitkon zonder dat de docent de zaak moest loszagen. Behalve ik zagen weinigen de humor in van dit soort grappen. Ik kreeg vaak te horen dat het met mij niets zou worden. Lang heb ik dat gedacht en de bekende uitspraak voor een dubbeltje geboren zal nooit een kwartje worden. In zijn oratie legt prof. dr. Remy Rikers uit hoe dat wel kan. Mijn subsetleden weten dat ik in mijn muzieksmaak ook de smartlap opgenomen heb. Een held, Louis Davids, zingt over dat dubbeltje en kwartje. Klik hiernaast maar even. Een filmpje uit 1935, prachtig dat het er nog is. filmpje Louis Davids <Klik op de afbeelding om het filmpje te starten> Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

30. Persoonlijke reflectie Luc (1) Reflectie op leerdoelen Het leerdoel van deze opdracht was ‘onderdompelen in internationaal zakendoen’. In mijn dagelijkse werk ontbreekt deze internationale dimensie (waarbij ik me realiseer dat de globalisering iedereen raakt). Na een intensieve voorbereiding hebben we een zeer geslaagde studiereis gemaakt. Geslaagd omdat we daadwerkelijk zijn ‘ondergedompeld’, omdat onze subset een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan Iskérka en omdat ik een betere kijk op de verschillende aspecten van internationaal management en zakendoen heb gekregen. Reflectie op leerproces In de kern is mijn leerstijl die van ‘theoreticus/pragmaticus’. Van nature houd ik ervan beslagen ten ijs te komen: ik verdiep me in de literatuur, zoek passende modellen en laat deze op de praktijk los. In het afgelopen jaar heb ik geconstateerd dat als ik me meer activistisch opstel, ik aan effectiviteit en efficiency kan winnen. Tijdens deze internationale opdracht heb ik me regelmatig buiten mijn comfortzone begeven. Enerzijds omdat na de eerste gesprekken met het management van Iskérka onze feitelijke opdracht en de verwachtingen pas echt duidelijk werden, en anderzijds dat we ter plaatse geconfronteerd werden met zaken die we niet goed konden voorbereiden zoals de persconferentie. Geleerd heb ik dat ik het gevoel van ‘niet optimaal voorbereid zijn’ kan loslaten en erop kan vertrouwen dat je in het moment goed kunt acteren. In de voorbereiding van onze studiereis hebben we bewust gekozen om het veranderdiagnosemodel van Rob van Es te gebruiken wat was toegelicht in de masterclass veranderkunde d.d. maart 2010. Argumentatie hiervoor was dat bij deze opdracht naast de bovenstroom ook de onderstroom van groot belang zou kunnen zijn. Om inzicht te krijgen in deze onderstroom was observeren binnen Iskérka o.a. tijdens de gesprekken met het management van belang. Hieruit heb ik geleerd dat bewust observeren bijdraagt aan het inzichtelijk maken van de onderstroom en dat dit van waarde kan zijn bij onderzoek en het verkrijgen van draagvlak voor oplossingsrichtingen. Een enorm leuke ervaring vond ik de persconferentie in het stadhuis van Rosnov waarbij pers, radio en tv ons stonden op te wachten. Een beetje een ‘Louis van Gaal’ gevoel. De persconferentie vond ik typerend voor de formele sfeer die de overheid uitstraalt en aan autoriteit wordt toegekend. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

31. Persoonlijke reflectie Luc (2) Reflectie op samenwerking Onze subset bestaat uit 5 mannen met verschillende karakters, achtergronden en kwaliteiten. Bindend is de gedrevenheid, respect voor elkaar, willen leren en een goed gevoel voor humor. Er is serieus gewerkt tijdens het werkbezoek, aan de voorbereiding en aan de afrondende rapportage. De diversiteit binnen de subset heeft absoluut bijgedragen aan het resultaat. Binnen het team heb ik m.i. waarde toegevoegd door het aanbrengen van structuur en verbindingen ten aanzien van analyse en oplossingsrichtingen en het inbrengen van energie en gedrevenheid in het team. Geleerd heb ik dat we als team enorm productief kunnen zijn in een korte tijdsspanne. Goede taakverdeling en procedurele afspraken hebben daartoe bijgedragen. Daarnaast is met name in de avonduren inefficiency opgetreden door gezelligheid, ontlading en delen van ervaringen. Vertrouwen en acceptatie zijn voor mij positieve leerpunten geweest. Vertrouwen dat anderen dezelfde mate van resultaatgerichtheid en kwaliteit nastreven; acceptatie dat het wel eens anders gaat dan ikzelf zou wensen, maar dat dit niets hoeft af te doen aan de kwaliteit van het resultaat. Ik heb me gerealiseerd dat een te stellige inname van standpunten, anderen kan blokkeren. Ruimte geven en blokkades bespreekbaar maken hebben bijgedragen aan de teamprestatie. Tot slot: het was een enorm leerzame ervaring en van grote waarde voor mijn MBA-opleiding. Ik heb veel gezien, veel geleerd, ervan genoten en als subset hebben we een duurzame bijdrage geleverd aan de organisatie Iskérka. Ferry, Jeroen, Paul en Peter, bedankt! Het communiceren in de Engelse taal heb ik bij de voorbereiding als een obstakel gezien. Tijdens het werkbezoek constateerde ik dat het in het Engels communiceren steeds makkelijker ging. Gedegen beheersing van buitenlandse talen is een absolute must bij internationaal zakendoen. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

32. Persoonlijke reflectie Jeroen Ervaringen Het is een geweldige ervaring om zo intensief samen te werken aan een opdracht in het buitenland. Alle subsetleden waren zeer gemotiveerd om het project te doen slagen waardoor de samenwerking naar een inspirerend niveau werd getild. Door de regie voor het programma bij de opdrachtgever te laten hebben we ons verzekerd van de medewerking en betrokkenheid van de opdrachtgever. We hebben veel tijd met de opdrachtgever doorgebracht waardoor we in korte tijd in staat werden gesteld om ons een goed beeld van de organisatie te vormen. Het internationale karakter van onze opdracht vond ik vooral terugkomen in de wijze waarop wij ons gedrag moesten aanpassen aan de context. Er was een groot verschil waarneembaar in bijvoorbeeld de wijze van besluitvorming bij de opdrachtgever. Of in het denken in kansen of juist beperkingen. Maar ook de manier waarop wij ons moesten presenteren aan de pers en onze gesprekken met lokale succesvolle ondernemers waren zeer leerzaam. Voor mij persoonlijk was het interessant om een diepere inkijk te krijgen in de wijze waarop de geestelijke gezondheidszorg in Tsjechië is georganiseerd. Met name het gebrek aan ambulante behandel- en begeleidingsvormen tussen enerzijds het psychiatrisch ziekenhuis en anderzijds de maatschappij (en Iskérka) zie ik als een ontwikkelmogelijkheid waarmee ik mij in de toekomst misschien nog mag gaan bezighouden. Belangrijkste leerpunten: De week in Roznov heeft mij ontzettend veel geleerd. Ik heb gezien hoe een groep gemotiveerde mensen onder tijdsdruk zeer goed in staat is om te presteren. Tevens heb ik geleerd dat cultuurverschillen een belangrijke rol spelen in de interactie met buitenlandse partners. Ik ben als gevolg van het werkbezoek meer gaan beseffen dat het bieden van hulp (in minder draagkrachtige landen) vooral een ondersteunend karakter moet hebben en afhankelijkheid van subsidiegeld moet beperken. Samenwerken: Ik ben onder de indruk geraakt van ons eigen vermogen om doelmatig en resultaatgericht te werken in een vreemde omgeving en met veel tijdsdruk. Naar mijn beleving hebben we als subsetleden individueel een evenwichtig aandeel gehad in de totstandkoming van het projectresultaat. Een volgende keer zouden we wellicht nog net iets effectiever zijn als we gestructureerder zouden werken met een agenda en een voorzitter. Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding

34. Persoonlijke reflectie Ferry Ervaringen Een geweldige week waar veel energie in is gestoken. Vooral in de voorbereidingen is relatief veel tijd gestoken. Desalniettemin een waardevolle ervaring in de rol van internationale consultant. Meest interessante ervaring is de samenwerking met de organisatie Iskérka. De zeer betrokken en gemotiveerde mensen hebben het projectteam ‘ geraakt’ . Enerzijds is dit een waardevolle ervaring geweest, anderzijds heeft dit de rol van consultant enigszins vertroebeld. De scherpe objectieve houding die van een consultant verwacht mag worden, is pas op de laatste dag tevoorschijn gekomen. Mijn ervaringen in projecten werkt in mijn voordeel. Vooral het toepassen van tools als Prince2, het opzetten van powerpoints en het vertalen van problemen naar mogelijke aanpakken zijn onderdelen waar ik in mijn werk dagelijks mee te maken heb. De nieuwe aspecten bij dit action learning project waren vooral de samenwerking als team, de samenwerking met een buitenlandse organisatie en de bijzondere bijeenkomsten met de lokale politici en de pers. De rol van consultant in de internationale context is iets waar ik de komende jaren steeds meer mee te maken krijg. De huidige ervaring en het action learning project zijn dan ook zeer waardevol. Vooral de cultuurverschillen, de taalproblemen en de belangrijke rol van een ‘agent’ (in ons geval de supervisor van het project) zijn wel belangrijke eye-openers geweest. Al mijn buitenlandervaringen tot nu toe waren niet in deze rol en dus hadden de genoemde aspecten een stuk minder invloed. Belangrijkste leerpunten: Leerstijl activist en pragmaticus: Tijdens het uitvoeren van een onderzoek voel ik mij prima in mijn vel. Het is heerlijk om in het diepe te springen en aan iets onbekends te beginnen. Ik vind het dan ook helemaal niet erg als gaandeweg het traject de opdracht wijzigt. Samenwerken: Tijdens het uitvoeren van het action learning project was het belangrijk om samen te werken. Eenieder had of nam hierbij zijn natuurlijke rol. Dit werd in de praktijk goed afgewisseld en verliep soepel. Ik vond dit een prettige manier van samenwerken. Grootste leerpunt is dat we als team veel gediscussieerd hebben, maar slecht waren in de uiteindelijke beslissingen nemen (het ‘afmaken’). Heerlijk om weer eens een buitenlands project te doen! Introductie ► plan van aanpak ► onderzoek ► conclusies & aanbevelingen ► reflectie ► bronvermelding