Sıhhi tesisat 582 yim029

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE
İKLİMLENDİRME

KULLANIM SICAK SU TESİSATI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek
ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.

 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşabilirler.

 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.

 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ -1 .................................................................................................... 3
1. LOKAL SICAK SU HAZIRLAMA SİSTEMLERİ ............................................................ 3
1.1. Termosifon Montajı ...................................................................................................... 3
1.2. Termosifon Çeşitleri ..................................................................................................... 4
1.2.1. Katı Yakıtlı Termosifonlar .................................................................................... 4
1.2.2. Sıvı Yakıtlı Termosifonlar..................................................................................... 6
1.2.3. Elektrikli Termosifonlar ........................................................................................ 8
1.3. Termosifonun Su Bağlantıları....................................................................................... 9
1.3.1. Soğuk Su Bağlantıları ............................................................................................ 9
1.3.2. Sıcak Su Bağlantıları ............................................................................................. 9
1.4. Şofben Montajı.............................................................................................................. 9
1.4.1. Şofbenin Çeşitleri .................................................................................................. 9
1.4.2. Şofbenin Su Bağlantıları...................................................................................... 12
1.5. Güneş Enerjisi............................................................................................................. 12
1.5.1. Güneş Enerjisi ile Sıcak Su Hazırlama ................................................................ 12
1.5.2. Güneş Enerjisinin Su Bağlantıları ....................................................................... 16
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 22
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 24
2. MERKEZİ SICAK SU HAZIRLAMA SİSTEMLERİ ...................................................... 24
2.1. Kazanın Merkezi Sistem Sıcak Su Bağlantısı............................................................. 24
2.1.1. Kat Borularının Döşenmesi ................................................................................. 25
2.1.2. Dolaşım (Sirkülasyon) Borularının Döşenmesi................................................... 25
2.2. Boyleri Tesisata Bağlama ........................................................................................... 26
2.2.1. Boyler Çeşitleri.................................................................................................... 26
2.2.2. Boyleri Tesisata Bağlama .................................................................................... 27
ÖĞRENME FAALİYETİ -3 .................................................................................................. 34
3. KOMBİ MONTAJI ............................................................................................................ 34
3.1. Kombinin Tanımı........................................................................................................ 34
3.2. Kombi Çeşitleri........................................................................................................... 35
3.2.1. Bacalı Kombiler................................................................................................... 35
3.2.2. Hermetik Kombiler.............................................................................................. 36
3.3. Kombinin Su Bağlantıları ........................................................................................... 39
PERFORMANS DEĞERLENDİRME.......................................................................... 45
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 46
KANAKCA............................................................................................................................ 47

i

AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 582YIM029
ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme
DAL/MESLEK Isıtma ve Sıhhi Tesisat
MODÜLÜN ADI Kullanım Sıcak Su Tesisatı
Kullanım sıcak su cihazlarını monte etme bilgi ve
MODÜLÜN TANIMI
becerilerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL Sıhhi Tesisat -2 modülünü almış olmak.
Kullanım sıcak su hazırlama cihazlarını tekniğine ve
YETERLİK
standartlarına uygun monte etmek.
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında, kullanım sıcak su
hazırlama cihazlarını tekniğine ve standartlarına uygun
olarak monte edip çalıştırabileceksiniz.

Amaçlar
 Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarak
lokal sıcak su hazırlama sistemlerinin montajını
MODÜLÜN AMACI yapabileceksiniz.
 Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarak
merkezi sıcak su hazırlama sistemlerinin montajını
yapabileceksiniz.
 Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun kombi
montajını yapabileceksiniz.

Atölye, sınıf, laboratuar, boru anahtarı, testere,
EĞİTİM ÖĞRETİM mengene, matkap, pafta, su terazisi, boyler, kombi,
ORTAMLARI VE termosifon, şofben, bağlantı parçaları, flex hortum, doğalgaz
DONANIMLARI macunu, kendir, sülüğen boya, metre, kalem, kurbağacık,
açma kapama ve kontrol aletleri.

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili
değerlendirme soruları ile kendi kendinizi
ÖLÇME VE değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama,
soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

ii

GİRİŞ
GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,
Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği zamanımızda sıcak su hazırlama cihazları
küçülmekte ve kapasiteleri artmaktadır. Her türlü ihtiyaca cevap verecek cihaz
üretilmektedir. Firmalar cihazla birlikte montaj kataloglarını ve kullanma talimatlarını
vermektedirler. Montaj kataloglarının içinde cihazlarla ilgili her türlü teknik bilgi yer
almaktadır. Bu da tesisatçının işini kolaylaştırmaktadır.
Cihazların üretici firmaları, cihazlarını yetkili teknik elemanların montaj yapmasını
istemektedir. Ayrıca ilk çalışmayı kendi servislerine yaptırmaktadırlar. Siz de bu modülü
tamamlayarak yetkili bir montaj elemanı olabilirsiniz.
Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle kullanma suyu cihazlarını
tanıyacak ve bağlantılarını yapabileceksiniz.
Modülün hayatınıza renk ve mutluluk katması dileğiyle, başarılar.

İnsanlara bu mutluluğu yaşatmak sizin elinizde!

1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ÖĞRENME FAALİYETİ -1
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında termosifon, şofben, güneş enerjisi ile sıcak su hazırlama
sistemlerinin montajını tekniğine ve standartlara uygun yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
 Termosifon imal veya satışı yapan yerlerden bilgi alınız katalogları alınız,
arkadaşlarınızla inceleyiniz.
 Şofbenlerin çeşitlerini araştırınız.
 Güneş kolektörlerini imal eden
firmaların internetteki sayfalarını
ziyaret ediniz ve inceleyiniz. İlginizi
çeken yazı ve resimlerin çıktısını
alarak arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Evlerinde termosifon, şofben veya
güneş enerjisi ile sıcak su sistemi
kullanan kişilerle görüşünüz ve bilgi
alınız.
 Araştırma işlemleri için internetten
yararlanmanız ve termosifon, şofben
satan mağazaları gezmeniz
gerekmektedir.

1. LOKAL SICAK SU HAZIRLAMA
SİSTEMLERİ
1.1. Termosifon Montajı
Katı, sıvı ve elektrik enerjisi kullanarak içinde depolanmış suyu ısıtan aygıtlardır.
Basınçlı ve basınçsız (Depolu) olarak imal edilir. Kullandıkları yakıt cinsine göre piyasada
çeşitleri vardır. Termosifonların bölümleri aşağıdaki şekilde görülmektedir.

3

1. Soğuk su girişi
2. Baca bağlantısı
3. Sıcak su çıkışı
4. Gövde
5. Döküm çember
6. Boşaltma ağzı
7. Soba
8. Soba havalandırması
9. Döküm kapak
10. Gövde kapağı

Şekil 1.1: Termosifon bölümleri
1.2. Termosifon Çeşitleri
1.2.1. Katı Yakıtlı Termosifonlar

TS 733, katı yakıt yakan termosifonlar standardı, termosifonların en az 60 lt su
hacminde olabileceği sınırını getirmiştir. Standarda göre termosifonlar borulu ve gömlekli
yapılmaktadır. Borulu termosifonda duman iç borudan bacaya gidecek ve boruyu çevreleyen
büyük silindir içindeki suyu ısıtacaktır Şekil 1.2.

Şekil 1.2: Borulu termosifon Şekil 1.3: Gömlekli termosifon

4

Gömlekli olanlar ise silindirik termosifon gövdesinin dışını saran bir gömlek
bulunmaktadır. Termosifon gövdesi ile gömlek arasında çepeçevre bir duman kanalı
bulunmaktadır. Şekil 1.3.
Katı yakıtlı termosifonlar basınç durumuna göre basınçlı ve basınçsız üretilir. Basınçlı
termosifonlara deposuz, basınçsızlara ise depolu termosifonlar da denir.
Basınçsız (Depolu) termosifonların su
ile dolu kısmı bakırdan yapıldıkları için şehir
basıncına dayanmaz. Onun için deponun
girişine flatör konularak su durgun basınca
getirilir. Depolu termosifonlar ile sıcak suyun
banyo veya mutfağa verilmesi de mümkün
olmaktadır. Termosifona soğuk su, üstündeki
depodan alınır. Şekil 1.4. Termosifon
gövdesindeki havanın boşalarak suyun
dolabilmesi için sıcak su çıkışına bir hava
borusu konarak deponun üzerine kadar
uzatılır. Bu havalık borusu ayrıca su aşırı
ısınınca genleşen suyu depoya ilettiği için
termosifonun güvenliğini de sağlar. Depolu
termosifonda sıcak suyun basıncı, deponun
yüksekliğine bağlıdır. Onun için deponun
mümkün olduğu kadar yükseğe monte
edilmesi gerekir. Sıcak su boruları
kireçlenmeye karşı ve ılıştırmada basınç
düşük olmasın diye soğuk su borusundan bir
çap büyük yapılır.

Şekil 1.4: Depolu (Basınçsız) termosifon
Basınçlı termosifonlar doğrudan tesisata
bağlanır. Şehir şebekesinden gelen basınçlı su
ile çalışır. Yakıt miktarının iyi ayarlaması ve
emniyet sisteminin iyi çalışması gerekir.
Yoksa termosifon aşırı ısınan ve buharlaşan su
yüzünden patlayabilir. Sık sık emniyet ventili
kontrol edilmelidir.
Katı yakıtlı termosifonlar bacaya yakın
yere konulur. Sıçrayan suyun sobaya zarar
vermemesi için bataryadan uzağa konması
tercih edilmelidir. Şekil1.5.

Şekil 1.5: Basınçlı termosifon

5

1.2.2. Sıvı Yakıtlı Termosifonlar
Sıvı yakıtlı termosifonlar basınçlı
termosifonlardır. Doğrudan tesisata bağlanır. Şehir
şebeke suyu basıncı ile çalışır. Soğuk su borusuna
vana konulmalıdır. Sistemde tesisatın basıncı ve
ısınan suyun genleşmesi nedeniyle emniyet ventili
takılması zorunludur. Şehir suyunun kesilmesi ya da
basıncının düşmesi ile oluşabilecek emme
ihtimaline karşı, termosifona daldırılmış olan soğuk
su borusu üzerinde üstten 10mm kadar aşağıda
küçük bir delik bulunması gerekir. Bu delik emiş
kırıcı görevi de yapar. Bu termosifonlarda yakıt
olarak gaz yağı kullanıldığı için doldurma
işlemlerinde ve yakma sırasında dikkatli
olunmalıdır. Resim 1.1.
Gaz ve hava karışımı karbüratörde
olmaktadır. Karbüratörden karışım termosifonun
sobasına gönderilerek yanma işlemi başlatılır.
Gerekli ayarlar karbüratörün üzerindeki ayar
düğmelerinden yapılır. Herhangi bir sızıntıda
termosifon kesinlikle yakılmamalı, gerekli bakım ve
onarım yapıldıktan sonra kullanılmalıdır. Şekil 1.6.
Termosifon ve Karbüratör şekilleri Şekil 1.7’de Resim 1.1: Sıvı yakıtlı termosifon
görülmektedir.

6

1. Ayarlanabilir ayaklar
2. Yakma odasının kapağı
3. Dış yakma kapağı
4. Boşaltma ağzı
5. Sonda kapağı
6. Sıcak su çıkışı
7. Baca çıkış borusu
8. Hava kapakçığı
9. Soğuk su girişi
10. Açma çubuğu
11. Depo kapağı
12. Filtre
13. Gaz yağı deposu
14. Termostat sondası
15. Depo borusu
16. Karbüratör
17. Gaz giriş borusu

Şekil 1.6: Sıvı yakıtlı termosifon

Şekil 1.7: Sıvı yakıtlı termosifon karbüratörü

7

1.2.3. Elektrikli Termosifonlar

Elektrikli su ısıtıcıları
depolu türdendir. Suyu
ısıtabilmeleri için kullanımdan
önce devreye sokulmaları
gerekir. Sıcaklık kontrollü
(Termostat) ve ısı yalıtımlı
yapılmışlardır. Sıcak su tüketim
yerlerine yakın konulur.
Kapasitelerine göre küçük veya
büyükleri mevcuttur. Şekil 1.8.
Özellikleri ve ölçüleri üreten
firmalara göre değişmektedir. 12
atmosfer basınçla test
edilmişlerdir. Emniyet ventili
açma basıncı 9 atmosferdir.
Aşağıdaki tabloda elektrikli Şekil 1.8: Elektrikli termosifon ve kısımları
termosifonların genel teknik
bilgileri yer almaktadır. Tablo 1.1.

Tablo 1.1: Elektrik termosifonların teknik bilgileri

8

1.3. Termosifonun Su Bağlantıları
1.3.1. Soğuk Su Bağlantıları

Termosifonlarda soğuk su bağlantıları sökülebilir rakorlu yapılır. Basınçlı çalışanlarda
soğuk su girişine vana bağlanır. Sökülebilir bağlantı olması ve vana konulmasının amacı,
termosifonda meydana gelebilecek arızalarda, suyun akışının kesilip, sökülerek tamiratının
yapılmasını sağlamaktır.

1.3.1.1. Emniyet Ventili Takma

Basınçlı termosifonlarda vana kapatılınca, emniyet
ventili termosifon tarafında kalacak şekilde takılır.
Emniyet ventilinin görevi, suyun aşırı ısınmasından
dolayı genleşen suyu termosifondan dışarı atmaktır.
Dolayısıyla termosifonun aşırı basınçtan patlamamasını
sağlar.

Resim 1.2: Emniyet ventili
1.3.1.2. Açma Kapama Elemanları

Termosifon montajında vana ve rakor bağlantısına dikkat edilir. Termosifon
söküldükten sonra suyun kesilebilmesi için sarı rekorun termosifon tarafına, vananın tesisat
tarafına takılması gerekir. Şayet sıcak su tesisatına bir başka ısıtıcı bağlı ise termosifonun
sıcak su çıkışına da vana takılması gerekir. Açma kapama elemanları sıcak sudan
etkilenmeyecek yapıda olmalıdır.

1.3.2. Sıcak Su Bağlantıları

Depolu termosifonlarda sıcak su boru çapı en az 20mm olmalıdır. Yeterli sıcak su
basıncını sağlamak ve kireçlenerek daralan boru çapını karşılamak için 20 mm yapılır. Sıcak
su boruları soğuk ortamlardan geçirilirse yalıtım yapılmalıdır. Depolu termosifonlarda sıcak
su borusunun ucundan soğuk su deposunun üstüne kadar havalık borusu çekilmelidir.
Bakınız Şekil 1.4.
1.4. Şofben Montajı
1.4.1. Şofbenin Çeşitleri

Şofbenler anında sıcak su üreten cihazlardır. Doğalgaz, tüpgaz (LPG) ve elektrikle
çalışan tipleri vardır. Şofbenin montajının yapıldığı yer ve doğru kullanılması önemlidir.
Montajında üretici firmanın vermiş olduğu montaj ve kullanım kılavuzuna uyulmalıdır.

9

1.4.1.1. Gaz Yakıtlı Şofbenler

Doğalgaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı (Tüpgaz) ile çalışır. Genellikle eşanjörlü tipi
kullanılır. Atık gaz sistemlerine göre de bacalı veya hermetik yapılabilmektedir.
Gazlı şofbenlerde su sıcaklığı 35–65 Cº arasında ayarlanabilir. Bu cihazların verimleri
% 70–92 arasında şofbenlerin tipine göre değişir. Montajlarında üretici firma montaj
şablonları kullanılmalıdır. İlk çalıştırmayı yetkili servis yapmalıdır.

1.4.1.1.1. Bacalı Gaz Yakıtlı Şofbenler

Bacalı şofbenler açık yanma odalı yapılır. Bu nedenle yanmış atık gazlar baca yolu ile
dışarı atılır. Bacalı şofben, yanma esnasında ortamdaki havayı kullandıklarından banyo ve
dar mekânlara monte edilmemelidir. Herhangi bir gaz kaçağında veya atık gazın dış ortama
atılamaması boğulmalara yol açmaktadır. Açık yanma odalı ve Doğalgazlı şofbenler mutlaka
en kısa yoldan bacaya bağlanmalıdır. Bacalı gaz yakıtlı şofbenler bacaya ve su kullanma
yerine yakın montaj edilmelidir. Bu su sarfiyatını azaltır.

Şekil 1.9: Bacalı gazlı yakıtlı şofben ve bölümleri
1.4.1.1.2. Hermetik Gaz Yakıtlı Şofbenler

Baca olmayan yerler için ise hermetik (Kapalı yanma odalı) tipleri kullanılır. Hermetik
tiplerde iç içe geçmiş iki borulu özel baca borusu sayesinde borunun ucu duvardan dışarıya
çıkartılır. Yanma için gerekli havayı özel bacası sayesinde dış ortamdan alarak, atık gazı aynı
bacadan dış atmosfere atmaktadır. Gazlı şofbenler banyo gibi iç hacimlere konmamalıdır.
Yanma havasının yeteri kadar beslenmesi için, şofbenin yerleştirildiği hacmin büyüklüğü ve

10

dış hava bağlantısı önemlidir. Konutlarda genelde mutfaklar uygundur. Hermetik tipler dış
duvara yakın yere montaj edilmelidir. Resim 1.3.

Resim 1.3: Hermetik şofben
1.4.1.2. Elektrikli Şofbenler

Batarya üzerine de bağlanabilen şofben tipleridir. Genelde banyolarda kullanılır. Sıcak
su ihtiyacının az olduğu yerlerde tercih edilir. Sıcak su çıkışı üzerine açma-kapama kontrol
elemanı (Vana, musluk vb.) konulmaz. Kullanırken su çıkışı kapatılmaz. Kesinlikle elektrik
bağlantıları yetkili elektrikçiye yaptırılmalıdır. Montajında üretici firmanın belirttiği montaj
kuralları ve montaj şablonu kullanılmalıdır. Resim 1.4. Cihazın türüne göre değişik
kademelerde su sıcaklığı ayarlanabilmektedir.

Resim 1.4: Elektrikli şofben

11

1.4.2. Şofbenin Su Bağlantıları

Şofbenler direkt şehir şebeke basıncıyla çalıştığı için sıcak ve soğuk su bağlantıları
çapı Ø15mm yapılır. Duvardaki ağızlarla şofben arası üretici firmanın verdiği bağlantı
elemanlarıyla yapılır. Soğuk su girişine mini küresel vana konmalıdır. Şofben duvara monte
edildikten sonra sağ taraftan soğuk, sol taraftan sıcak su bağlantısı yapılır.

Resim 1.5: Mini küresel vana Şekil 1.10: Şofbenin su bağlantıları

1.5. Güneş Enerjisi
Güneş enerjisinin dünyaya ulaşması elektromanyetik radyasyonla olmaktadır. Isıtma
ve soğutma sistemlerinde kullanılabilmesi için bu enerjinin ısıya dönüştürülmesi gerekir.
Birim yüzeye düşen güneş enerjisinin azlığı nedeniyle ısı enerjisi elde etmede geniş
yüzeylere ihtiyaç vardır.
Güneş enerjisi kollektörü, güneş radyasyonunu emerek bu radyasyonu ısıya
dönüştüren aygıttır. Güneş ışınlarını emen kollektör panelinin sıcaklığı yükselir. Emici
yüzeyli panelin ısısı, sıvı ya da gaz akışkanlarla taşınır. Panelin radyasyon emiciliğini
artırmak için yüzey siyaha boyanır.

1.5.1. Güneş Enerjisi ile Sıcak Su Hazırlama

Güneş kollektörlerinde dolaşan suyun durumuna göre açık (Direkt) ve kapalı
(Endirekt) olmak üzere iki şekilde üretilir.

1.5.1.1 Kapalı Devre Güneş Enerjisi

Kapalı sistemler kullanım suyu ve ısıtma suyunun farklı olduğu sistemlerdir.
Kollektörlede ısınan su bir boyler vasıtasıyla ısısını kullanım suyuna aktarır. Donma,
kireçlenme ve korozyona karşı çözüm olarak kullanılır. Maliyetleri açık sistemlere göre daha
yüksek ve verimleri boyler nedeniyle daha düşüktür.

12

Şekil 1.11: Güneş kolektörü bölümleri

1.5.1.1.1. Kapalı Devre Tabii Dolaşımlı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının tabii olarak dolaştığı sistemlerdir. Kollektörlede ısınan suyun
yoğunluğunun azalması ve yükselmesi özelliğine dayanır. Bu tür sistemlerde depo
kollektörün üst seviyesinden 30–50 cm yüksekte olması gerekir. Deponun alt seviyesinden
alınan soğuk su kollektörlede ısınarak hafifler ve deponun üst seviyesine yükselir. Gün boyu
devam eden bu işlem sonunda depodaki su ısınmış olur. Tabii dolaşımlı sistemler daha
küçük miktarlarda su ihtiyaçları için kullanılır.

Şekil 1.12: Tabii dolaşımlı kapalı (Endirekt) ısıtma sistemi

13

1.5.1.1.2. Kapalı Devre Pompalı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının sistemde pompa ile dolaştırıldığı sistemlerdir. Deponun
yukarıda olma zorunluluğu yoktur. Büyük sistemlerde su borularındaki direncin artması
sonucu tabii dolaşımın yeterli olmaması ve büyük bir deponun yukarıda tutulması zorluğu
nedeniyle pompa kullanma zorunluluğu doğmuştur.
Pompalı sistemler otomatik kontrol devresi yardımı ile çalışırlar. Depo tabanına ve
kolektör çıkışına yerleştirilen diferansiyel termostatın sensörleri (duyar elemanları),
kollektörledeki suyun depodaki sudan 10ºC daha sıcak olması durumunda pompayı
çalıştırarak sıcak suyu depoya alır. Bu fark 3 ºC olduğunda ise pompayı kapatır.

Şekil 1.13: Pompalı, kapalı devre güneş enerjisi bölümleri

1.5.1.2. Açık Devre Güneş Enerjisi

Açık sistemler kullanım sıcak suyu ile kollektörlede dolaşan suyun aynı olduğu
sistemlerdir. Kapalı sistemlere göre verimleri yüksek ve maliyeti ucuzdur. Suyu kireçsiz ve
donma problemlerinin olmadığı bölgelerde kullanılır. Sıcak su kullanıldıkça depoya tekrar
şebekeden soğuk su girdiği için yeni gelen su kollektörlede kireçlemeye neden olur. Kireçte
kollektörün ısı geçişini engeller. Sistem zamanla suyu ısıtmaz hale gelir ve kollektörler
çürür. Açık sistemler bu problemlerden dolayı tercih edilmezler..

14

1.5.1.2.1. Açık Devre Tabii Dolaşımlı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının tabii olarak dolaştığı sistemlerdir. Kollektörlerin çalışması
ısınan suyun yoğunluğunun azalması ve yükselmesi özelliğine dayanır. Bu tür sistemlerde
depo kollektörün üst seviyesinden 30-50cm yüksekte olması gerekir.

Şekil 1.14: Tabii dolaşımlı açık devre (Direkt) ısıtma sistemi

1.5.1.2.2. Açık Devre Pompalı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının sistemde pompa ile dolaştırıldığı sistemlerdir. Deponun
yukarıda olma zorunluluğu yoktur. Büyük sistemlerde su borularındaki direncin artması
sonucu tabii dolaşımın yeterli olmaması ve büyük bir deponun yukarıda tutulması zorluğu
nedeniyle pompa kullanma zorunluluğu doğmuştur.
Pompalı sistemler otomatik kontrol devresiyle çalışır. Depo tabanına ve kollektör
çıkışına yerleştirilen diferansiyel termostatın sensörleri, kollektörledeki suyun depodaki
sudan 10ºC daha sıcak olması durumunda pompayı çalıştırarak sıcak suyu depoya alır, bu
fark 3 ºC olduğunda ise pompayı durdurur.
Açık devre pompalı sistemde sistemin tamamına soğuk su girişi olduğundan
kolektörle depo sıcaklıkları arası çok sık değişeceğinden pompa devreye çok sık girer. Suyun
içindeki kireç kolektörün özelliğini bozduğundan bu sistem tercih edilmez.

15

Şekil 1.15: Açık devre pompalı güneş enerjisi bölümleri
1.5.2. Güneş Enerjisinin Su Bağlantıları

Su bağlantıları kollektör, depo, bina sıcak su ve soğuk su tesisatı arasında döşenen
boru tesisatıdır. Sıcak ve soğuk su tesisatına birer adet vana konur. Kollektör ve depo
arasındaki bağlantı sistemin özelliğine göre değişir. Bu bağlantılar üretici firma tarafından
montaj katalogunda belirtilir.

1.5.2.1. Soğuk Su Bağlantısı

Güneş enerjisi genellikle çatıya monte edilir. Dolayısıyla sistem komple açık hava
şartlarıyla karşı karşıyadır. Depodaki ısınan suyun soğumaması için izolasyon (yalıtım)
yapıldığı gibi soğuk su borusunun da yağmur, kar ve soğuktan etkilenmemesi için izole
edilmelidir. Soğuk su borusuna vana takıldıktan sonra deponun cinsine göre bağlantısı
yapılır. Güneş enerjisi sistemi besleme depolu ise soğuksu deposundan giriş yapılarak
rakorla flatör takılır. Rakorun görevi flatör arıza yapınca kolay sökülmesi için kullanılır.
Depo basınçlı ise soğuksu deponun altından girer ve ısınarak yükselir.
1.5.2.1.1. Açma Kapama Elemanları

Güneş enerjisi bağlantısında soğuk ve sıcak su borularına, daire içerisinde birer
küresel vana takılır. Flatörün değiştirilmesi için veya arıza anında sistemi kapatmak için
soğuk su borusuna vana takılır. Daire içi sıcak suyu kesmek veya tesisatta başka sıcak su
cihazı varsa birbirinden ayırma amacıyla sıcak su hattına vana takılır. Deposu basınçlı olan
sistemlerde ısınan suyun genleşmesiyle oluşan basıncı dışarı atmak için emniyet vanası
takılır.

16

1.5.2.2. Sıcak su bağlantısı

Isınan suyun yoğunluğu hafiflediği için daima depo içerisinde yükselme eğilimindedir.
Onun için sıcak su üreten tüm cihazların sıcak su çıkış ağzı, deponun en üst noktasına yakın
bir yerden yapılır. Isınan suyun soğumaması için deponun ve sıcak su borusunun depodan
itibaren daire içine kadar yalıtımının yapılması gerekir. Soğuk su bağlantısında olduğu gibi
daire içine vana takılıp sıcak su borusu deponun en üst noktasına bağlanır.

17

UYGULAMA FAALİYETİ

UYGULAMA FAALİYETİ -1.1

Basınçlı termosifonu, bağlantısı yapılacak yere işlem
basamaklarını takip ederek montajını ve kaçak testini yapınız.

Araç ve Gereçler
6. Kurbağacık anahtar
1. Basınçlı termosifon
7. Test tulumbası
2. Ø15 mm galvanizli boru
8. Boru ek parçaları
3. Boru mengenesi
9. Kendir
4. Boru paftası
10. Sülüğen boya
5. Boru anahtarı
11. Test tulumbası

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER
 Üretici firma montaj kataloğunu inceleyiniz.
 Termosifon yerini tespit  Termosifonun sudan etkilenmemesi için bataryadan
ediniz. uzak yerleştiriniz.
 Bacalı termosifonu bacaya yakın yerleştiriniz.
 Termosifonu ayaklarından ayarlayarak terazisinde
olmasını sağlayınız.
 Termosifon üzerindeki soğuk  Termosifon soğuk su borusu içine uzatma borusunu
ve sıcak su bağlantı ağızlarını takmayı ihmal etmeyiniz.
hazırlayınız.  Termosifon soğuk ve sıcak su çıkışlarının
rakorlarını sıkınız.
 Boşaltma musluğunu elle sıkınız.
 Boru ölçülerini, termosifon vanasını geçici takarak
 Soğuk ve sıcak su boru alınız.
bağlantılarını yapınız.  Boru dişlerini kuralına uygun açınız.
 Eklerde kendir ve sülüğen boya kullanınız.
 Kurduğunuz  Suyla deneme yapınız.
sistemin kaçak  Test basıncını çalışma basıncının 1,5 katı
testini test uygulayınız.
tulumbasıyla  15-30 dakika bekledikten sonra kaçak arayınız.
yapınız.  Kaçak varsa gideriniz.
 İşin biçimini gözlemleyiniz.
 Takımları toplayınız.
 Yaptığınız işi kontrol ediniz.
 Kirlettiğiniz yerleri temizleyiniz.
 İşi bitirdiğinizi öğretmeninize söyleyiniz.

18


UYGULAMA FAALİYETİ -1.2
Gazlı şofbeni, standartlara uygun olarak yerine işlem
basamaklarını takip ederek montajını yapınız.

Araç ve Gereçler
1. Şofben
2. Boru mengenesi
3. Boru paftası
4. Boru anahtarı
5. El matkabı
6. Montaj elemanları (dübel, konsol)
7. Kendir
8. Ara bağlantı hortumu
9. Test tulumbası
 Şofben montaj yerini tespit  Üretici firma montaj kataloğunu inceleyiniz.
ediniz.  Montaj için gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.
 Montaj şablonuyla konsol yerlerini markalayınız.
 Konsolları yerlerine
 El breyizi kullanarak deliniz.
takınız.
 Konsolları dübel kullanarak bağlayınız.
 Şofbeni konsollara asınız.
 Şofbeni yerine asınız.
 Şofbenin terazisini kontrol ediniz.
 Soğuk su ve sıcak su  Soğuk su girişine küresel vana takınız.
bağlantısını yapınız.  Şofbenin soğuk ve sıcak suyunu, firma tarafından
verilen ara bağlantı hortumuyla yapınız.
 Üretici firmanın cihaz test basıncına dikkat ediniz.
 Tesisata su verme ve testini  Tesisatın soğuk su vanasını açınız ve sıcak su
yapınız. musluğunu açınız, su gelince kapatınız.
 15-30 dakika bekledikten sonra kaçak arayınız.
 Gaz bağlantısına, Doğalgazlı ise vana bağlayınız.
 Gaz bağlantısını yapınız.  Tüpgazlı ise dedantörden gelen hortumu gaz girişine
bağlayınız ve kelepçe ile sıkınız.
 Bacalı ise bacaya 13 mm boru ile bağlayınız.
 Şofbene bağlantı yerine ve baca girişine özel
 Baca bağlantısını yapınız.
sızdırmazlık bandını sarınız. Şofben hermetik ise özel
verilen baca bağlantı borusunu dış duvardan dışarıya
çıkartınız ve yere doğru eğim veriniz.
 İşin düzgünlüğünü gözlemleyiniz.
 İşin kontrolünü yapınız.

19

Resmi verilen tabii dolaşımlı, kapalı devre güneş enerjisi için uygun zeminde montaj
sehpasına, işlem basamaklarını takip ederek güneş enerjisinin montajını yapınız.

Araç ve Gereçler
1. Güneş enerjisi deposu
2. Kolektör
3. Sehpa
4. Ø15-Ø20 mm boru
5. Antifiriz kabı
6. Boru mengenesi
7. Boru paftası
8. Boru anahtarı
9. Kendir
10. Test tulumbası

20

 Kolektör ve depo montaj  Üretici firma montaj kurallarını inceleyiniz.
yerini belirleyiniz.  Gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.
 Kollektörün yönü güney veya güney batı olacak
şekilde yerini ve açısını ayarlayınız.
 Deponun sehpasını kolektör sehpasına bağlayınız.
 Kollektör, depo ve sehpayı  Üretici firma tarafından verilen konsol ve ayakları
monte ediniz. montaj ediniz.
 Kollektörleri yerleştiriniz ve sabitleme tırnaklarını
sıkınız
 Depoyu ayak üzerine terazisinde yerleştiriniz
 Soğuk su borusuna vana takınız ve bağlantılarını
yapınız
 Kullanım sıcak su borusuna vana takınız
 Soğuk ve sıcak su boru
 Depo ile kolektör arasındaki boruları verilen
bağlantılarını yapınız.
kullanma kılavuzuna göre yapınız. Antifriz kabını
depoya yakın takınız.
 Kendir ve sülüğen boya kullanınız.
 Tesisatın özelliğine uygun olarak vanaları açınız ve
 Tesisata su vererek kaçak
suyla sistemi doldurunuz.
testini yapınız.
 15-30 dakika bekledikten sonra kaçak arayınız.
 Boruları yalıtım malzemesi ile estetik biçimde ve
 Boruların yalıtımını yapınız. dış etkilerden etkilenmeyecek şekilde yalıtımını
yapınız.
 Yaptığınız işi kontrol ediniz.  Takımları toplayarak kirlenen yerleri temizleyiniz.

21

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÇOKTAN SEÇMELİ TEST
1. Yandaki şekilde 2 numaralı borunun adı nedir?
A) Yakıt borusu B) Sıcak su borusu
C) Soğuk su borusu D) Havalık borusu

2. Yandaki şekilde 3 numaralı borunun adı nedir?
A) Havalık borusu B) Galvanizli boru
C) Soğuk su borusu D) Ilık su borusu

3. Yüksek basınçlı termosifonların emniyetini sağlayan
vana aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sürgülü vana B) Emniyet ventili
C) Çek valf D) Küresel vana

4. Aşağıdakilerden hangisi termosifonların kullandığı
yakıt türü değildir?
A) Fuel-Oil B) Kömür
C) Gaz yağı D) Elektrik

5. Termosifon gövdesi ile gömlek arasında çepeçevre duman kanalı bulunan termosifona
ne denir?
A) Borulu termosifon B) Depolu termosifon
C) Elektrikli termosifon D) Gömlekli termosifon

6. Sıvı yakıtlı termosifonda gaz yağı – hava karışımı nerede olmaktadır?
A) Gaz yağı deposunda B) Baca çıkış borusunda
C) Karbüratörde D) Termosifon sobasında

7. Elektrikli termosifonların emniyet ventilinin açma basıncı kaç atmosferdir?
A) 6 atm B) 9 atm
C) 7 atm D) 10 atm

8. Elektrikli termosifonda sıcaklık kontrolünü hangi eleman yapar?
A) Dijital termostat B) Dijital gösterge
C) Açma-kapama düğmesi D) Emniyet vanası

22

9. Şofbenlerde yakıt olarak aşağıdakilerden hangisi kullanılmaz?
A) Benzin B) Elektrik
C) Tüpgaz D) Doğalgaz

10. Yandaki şekilde görülen şofbenin 5 nu’lu
parçasının ismi nedir?
A) Emniyet valfı B) Brülör
C) Gaz kumanda düğmesi D) Bakır boru

11. Şekildeki şofbende 12 numaralı girişe yapılacak bağlantı aşağıdakilerden hangisidir?
A)Sıcak su B) Soğuk su
C)Doğalgaz veya tüpgaz D) Elektrik

12. Kullanım sıcak suyu ile kollektörde dolaşan suyun aynı olduğu sistem aşağıdakilerden
hangisidir?
A)Kapalı sistem B) Sıcak sulu sistem
C)Kaynar sulu sistemD) Açık sistem

13. Yandaki güneş ısıtma sisteminde 2 numaralı
eleman nedir?
A) Serpantin B) Sıcak su deposu
C)Kolektör D) Antifriz deposu

14. Yandaki güneş ısıtma sisteminde 3 numaralı
eleman nedir?
A)Boşaltma musluğu B) Vana
C)Kolektör D) Doldurma musluğu

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduğunuzu düşündüğünüz konular varsa, bilgi
sayfasına dönerek eksik olan yönlerinizi ders öğretmeninizden de yardım alarak
tamamlayabilirsiniz.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

23


AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında, merkezi kullanma sıcak su hazırlama sistemlerini
tanıyabileceksiniz. Boylerlerin tesisata bağlantılarını güvenli ve tekniğine uygun
yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken
öncelikli araştırmalar şunlardır:
 Yakınınızda bulunan bir hastanenin ısıtma
merkezine giderek, sıcak su hazırlama
tesisatını yetkililerle beraber inceleyiniz.
 İnternetten boyler üretim ve montajı
yapan firmaların sitelerini ziyaret ediniz.
 İlginç bulduğunuz yazı ve resimlerin
çıktılarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Bulduğunuz bilgi ve resimleri
arkadaşlarınızla karşılaştırınız.
 Bilgi paylaştıkça çoğalır mantığıyla bilgi
alış verişi yapınız.

2. MERKEZİ SICAK SU HAZIRLAMA
SİSTEMLERİ
2.1. Kazanın Merkezi Sistem Sıcak Su Bağlantısı
Büyük yapılarda, çok dağınık ve çeşitli yerlerde kullanılacak sıcak suyun hazırlanması
merkezi sistemle sağlanır. Kullanım sıcak suyu hazırlamada kullanılan cihaza boyler denir.
Kazandan gelen ısıtıcı akışkan (Sıcak su, buhar, kaynar su) boylere ısı taşır. Kazanla boyler
arasındaki boru devresi tabii dolaşımlı olabileceği gibi pompayla basınçlandırarak da
yapılabilir. Boylerin bağlantılarını tesisatçı yapar..

24

Şekil 2.1: Boylerle sıcak su hazırlama sistemi
2.1.1. Kat Borularının Döşenmesi

Sıcak su boru tesisatı alttan yada üstten dağıtmalı olarak yapılabilir. Alttan dağıtmalı
sistemde sıcak su boruları bodrum kat tavanına döşenir. Sıcak su kolonlarla üst katlara,
oradan da kat boruları ile su kullanma yerlerine iletilir. Her kolonun altına bir kolon vanası
konmalıdır.
2.1.2. Dolaşım (Sirkülasyon) Borularının Döşenmesi

Merkezi sıcak su tesisatında sıcak su kullanılmadığı zaman soğur. Bunu önlemek için
kolonların üst noktalarından başlayarak boyler yatay eksenindeki bağlantı ağzına kadar bir
dolaşım borusu döşenmelidir. Yatay uzaklığı az olan tesisatta suyun dolaşımı özgül ağırlık
farkıyla olabilir. Bu suretle su sürekli sıcak kalır. Yatay uzaklık fazla ise sisteme pompa
bağlanmalıdır.
Bodrum kat bulunmaması ya da sıcak su gidiş ve dolaşım borularının döşenmesinin
uygun olmaması durumunda, tesisat üstten dağıtmalı yapılır. Bu dağıtımda tesisatın
havasının boşaltılabilmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla dağıtım borularının en üst noktasına bir
otomatik hava boşaltma pürjörü (Vanası) monte edilmelidir.

25

2.2. Boyleri Tesisata Bağlama
2.2.1. Boyler Çeşitleri

Merkezi ısıtma akışkanı kullanarak merkezi kullanım sıcak suyu üreten cihazlara
boyler denir. Yapılarına göre gömlekli, serpantinli, paket ve plakalı eşanjörlü olarak dört
çeşit boyler vardır.

2.2.1.1. Gömlekli Boylerler

TS 736’da gömlekli boylerler 6 ve 10
atü işletme basınçları için çeşitli
büyüklüklerde imal edilirler. Bunlara
gömlekli boyler denmesinin nedeni, silindir
şeklindeki boylerin dışına silindirik bir
gömlek geçirilmesidir. Isıtma suyu boyler ile
gömlek arasındaki boşlukta dolaşmaktadır.
Bu şekilde boylerin içindeki soğuk suyu
ısıtmaktadır. Bu boylerler sadece sıcak su ile
kullanım suyu hazırlamada kullanılır. Şekil 2.2: Gömlekli boyler

2.2.1.2. Serpantinli Boylerler

Serpantin; özel olarak bükülmüş
U veya helezon şeklindeki boru
demetine denir. Bu boru demetinin
içinden kazandan gelen ısıtıcı akışkan
dolaşır. Akışkan ısısını kullanım
suyuna bırakarak kazana döner. Bu
sistem basınca dayanıklıdır. Isıtıcı
akışkan buhar, sıcak su ve kaynar su
olabilir. Serpantinli boylerler yüksek
basınçlara dayanıklıdır.
Şekil 2.3: Serpantinli boyler

26

Resim 2.1: Serpantinli paket tip boyler
2.2.1.3. Plakalı Boylerler
Piyasada eşanjör olarak da bilinen plakalı boylerler, geniş kullanım alanına sahiptir.
Sonradan kapasite artırımı mümkündür. Plakalı olmaları, kullanım yerinde montaj imkânı
vermektedir. Kireçlenme olayı çok azdır. Paslanmaz çelik plakalar korozyona dayanıklıdır.
Periyodik bakımları yapıldığında ömürleri 20–30 senedir. Açmak ve temizlemek çok
kolaydır.

Resim 2.2: Plakalı boyler
2.2.2. Boyleri Tesisata Bağlama

2.2.2.1. Soğuk Su Bağlantısı

Boylerin soğuk su bağlantısı alttan ve sıcak su çıkış borusuna uzak bir noktadan
yapılmalıdır. Boyler soğuk su bağlantısında kullanılacak vana ve armatürlerin konum, sıra ve
çeşidi önemlidir. Güvenlik vanası ile boyler arasında başka bir vana bulunmamalıdır.
Tersinmez vana ve manometrenin önde ve arkada iki vana ile kontrolü uygun olur. Bu
şekilde tesisattaki su boşaltılmadan manometrenin ve tersinmez vananın bakım, onarımı
mümkün olur. Boşaltma vanası ile güvenlik vanasının çıkışlarına bağlanacak boruların etrafı
ıslatmayacak şekilde atık su tesisatına akması sağlanmalıdır.

27

2.2.2.2. Sıcak Su Bağlantısı

Kullanım sıcak su bağlantısı boylerin üstünden yapılır. Her kolona bir adet boşaltma
musluklu kolon vanası konması uygun olur.

2.2.2.3. Sirkülasyon Bağlantısı

Dolaşım borusu her kolonla beraber çekilir. Doğal dolaşım yapmayacak boru
bölümleri kalıyorsa, dolaşım pompa aracılığıyla yaptırılır. Dolaşım hattına konacak pompa
boylere yakın, önüne ve arkasına vana bağlanmalıdır.

Şekil 2.4: Serpantinli boyler boru bağlantıları

28

Şekil 2.5: Gömlekli boyler boru bağlantıları

Şekil 2.6: Plakalı boyler (eşanjör) boru bağlantıları

29

Şekildeki gibi işlem basamaklarına uygun bir biçimde, boylerin malzeme listesini
yaparak kazana bağlantısını yapınız.

 İşi yapmak için gerekli hazırlıkları  Şekli inceleyiniz.
yapınız.  Şekle uygun malzeme listesi yapınız.
 Kazana yakın uygun alan seçiniz.
 Boyleri uygun bir ayak üzerine alınız.
 Boyleri yerine sabitleyiniz.
 Üretici firma montaj kurallarına uygun
sabitleyiniz.
 Uygun diş açarak kendir ve sülüğen boya
kullanınız.
 Kazanla boyler arası bağlantıyı
 Termostatik vananın bağlantı yönüne dikkat
yapınız.
ediniz.
 Boyler girişine küresel vana takınız.
 Boyler çıkışına ve kolona küresel vana
takınız.
 Boyler dolaşım borusunu yapınız.  Dönüş hattında her kata sıcak su kat dağıtım
borusu ağzı bırakınız.
 Pompa bağlantı yönüne dikkat ediniz.
 Boyler soğuk su borusu bağlantısında
 Boyler soğuk su bağlantısını sırasıyla stop vana, çek valf, manometre, stop
yapınız. vana ve emniyet vanası takınız.
 Vanaların bağlantı yönlerine dikkat ediniz.
 Sitemi suyla doldurunuz.
 Kaçak testini yapınız.  Bütün vanaları kapatınız.
 Test tulumbasıyla basınçlandırma yapınız.

30

 15-30 dakika bekledikten sonra kaçak
arayınız.
 İşin düzgünlüğünü gözlemleyiniz.
 Takımları toplayarak kirlettiğiniz yerleri
temizleyiniz.
 İşi bitirdiğinizi öğretmeninize haber veriniz.

31

ÇOKTAN SEÇMELİ

1. Merkezi sistemde sıcak su hazırlama cihazı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Boyler B) Kombi
C) Şofben D) Termosifon

2. Yukarıdaki şekilde 10 numaralı borunun adı nedir?
A) Havalık borusu B) Kullanım sıcak suyu gidiş
C) Soğuk su borusu D) Dolaşım borusu
3. Yukarıdaki şekilde 4 numaralı elemanın adı nedir?
C) Otomatik hava boşaltma pürjörü (Vanası) D) Küresel vana
4. Yukarıdaki şekilde 8 numaralı vananın adı nedir?
A) Sürgülü vana B) Küresel vana
C) Manometre D) Emniyet ventili
5. Yukarıdaki şekilde boylerin adı nedir?
A) Serpantinli boyler B) Gömlekli boyler
C) Plakalı boyler D) Paket boyler
6. Yukarıdaki şekilde 5 numaralı elemanın görevi nedir?
A) Boylerde ısınan suyun sıcaklığını gösterir.
B) Boylerdeki suyun hacmini gösterir.
C) Boylerin basıncını gösterir.
D) Boylerin havasını alır.
7. İstendiği zaman kapasitesi arttırılabilen boyler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Serpantinli boyler B) Gömlekli boyler
C) Plakalı boyler D) Paket boyler

32

8. Paket boylerlerin hacimleri kaç litre aralığında değişmektedir?
A) 80-1000 litre B) 50-500 litre
C) 30-300 litre D) 400-4000 litre

DEĞERLENDİRME

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

33


ÖĞRENME FAALİYETİ -3
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında gerekli araç ve gereçleri kullanarak kombi montajını
tekniğine uygun yapabileceksiniz. Kombinin ısıtma, gaz ve kullanım suyu borularının
bağlantısını yapıp testini yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
 Kombi servislerinden kombi
montaj elemanları hakkında
bilgi alınız.
 Evinde kombi cihazı kullanan
kişilerden, kombinin
çalışmasını ve aylık yakıt
tüketimini öğreniniz.
 Kombinin yakıt tüketimini ve
diğer cihazların sıcak su
hazırlamada yakıt tüketimini
karşılaştırınız.
 Yaptığınız araştırmaları ve
topladığınız dokümanları
arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. KOMBİ MONTAJI
3.1. Kombinin Tanımı
Kombi, ısıtma cihazları şofbenlerde olduğu gibi borulardan
gelen suyun ısıtılması ilkesi üzerine çalışır. Kombi cihazları ısıtma ve
sıcak su sağlama amacına yönelik kullanılabilir. Sıcak su kullanımının
öncelikli olduğu kombilerde sıcak su musluğunun açılmasıyla
cihazdan anında sıcak su temin edilir. Kombi cihazları genellikle iki
farklı ısıl kapasitededir. En çok kullanılan cihazlar 7500–20.000
kcal/h kapasiteleri arasındadır. Diğerleri ise 10.000–30.000 kcal/h
arasında kapasite ayarı yapılabilen cihazlardır. Kombilerle yalıtımı iyi
yapılmış bir yerleşim yerinde 300–350 m³'lük bir alan ısıtmak
mümkündür.
Resim 3.1: Kombi

34

Kombilerde baca geri tepmesine ve çekmemesine, aşırı ısınmalara, alev sönmesine,
donmaya karşı ve gaz kaçağına karşı her türlü önlem alınmıştır. Az yer kaplayan ve montajı
kolay olan kombiler sessiz çalışır. Kombilerin otomasyonu için oda ve dış hava termostatları
bağlanabilir.

3.2. Kombi Çeşitleri
Kombiler yanma havasının temini yönünden bacalı ve hermetik olmak üzere ikiye
ayrılır.

3.2.1. Bacalı Kombiler

Bacalı kombilerde yanma odası cihazın bulunduğu ortama açıktır ve yanma sırasında
cihaz, ortamın havasını kullanır. Bacalı kombiler banyoya, yatak odalarına, apartman
boşluğu gibi ortamlara ve hacmi en az 8 m³'ten az olan yerlere monte edilemez. Bacalı
kombilerde yanma sonucu oluşan atık gazlar mevcut baca aracılığıyla dışarıya atılır. Hava
girişi ve bacası şartnamelere uygun olmayan yerlerde bu tip cihazların kullanılması can
güvenliği açısından tehlikeli olduğundan, gaz şirketi tarafından gaz açma onayı
verilmemektedir.
Ayrıca baca çekişinin yetersiz olduğu durumlarda fanlı cihazlar kullanılabilir. Yanmış
gazlar bir baca fanı ve baca gazı borusu ile pencere veya atmosfere açık duvardan dışarı
atılır.

35

Şekil 3.1: Bacalı kombinin bölümleri
3.2.2. Hermetik Kombiler
Hermetik kombilerde bacaya gerek yoktur. Ortamın havasını kullanmadığı için
kısıtlama getirmeden kullanılır. Yanma için gerekli havayı bir fan vasıtasıyla ve özel iç içe
geçen iki borudan oluşan hava akım borusu sayesinde dışarıdan alır ve atık gazları aynı
borudan dışarıya atar. Hermetik kombiler mutlaka dış duvara veya dış duvara yakın bir yere
monte edilmeli ve hava akım borusu atmosfere açık olmalıdır. Apartman aydınlıklarına
bağlanmamalıdır.

36

Şekil 3.2: Hermetik kombinin bölümleri
Enerjinin kıymetli olması ve enerjide dışarıya bağımlılık nedeniyle günümüzde enerji
tasarruflu yoğuşmalı kombiler yapılmıştır.
Yoğuşmalı kombi kullanılan sistemlerin gerek cihaz fiyatlarının yüksek olması,
gerekse düşük sıcaklıkta çalışmasından dolayı daha fazla radyatör maliyeti getirdiğinden ilk
yatırım maliyeti yüksektir.
Yoğuşmalı cihazlar duman gazı içerisindeki su buharını yoğuşturur ve baca gazı
sıcaklığını düşürerek ilave enerji kazanır. Böylece daha az enerji tüketimi ile ileriye dönük
işletme maliyeti düşer.

37

Resim 3.2: Yoğuşmalı kombinin bölümleri

38

Tablo 3.1: Kombi teknik bilgileri

3.3. Kombinin Su Bağlantıları
Kombinin su bağlantıları kalorifer
gidiş, kullanım sıcak suyu çıkış, gaz girişi,
şebeke soğuk su girişi, kalorifer dönüş
olmak üzere sırasıyla yapılır. Bu bağlantı
sırası kombinin marka ve modeline göre
değişiklik gösterse de genellikle bu sırayla
imal edilir. Kombinin sökülebilmesi için
tüm girişlere küresel vana takılır.
Kalorifer ağızları 3/4”, diğer bağlantı
ağızları 1/2” tir. Kalorifer dönüş hattı ve
soğuk su giriş hattına tesisattaki
pisliklerin kombiye girmemesi için filtre
takılır.

UYGULAMA FAALİYETİ -3
Şekil 3.3.Kombinin su bağlantıları

39


Aşağıda Şekli verilen kombi montajını lavabo ve radyatör bağlantısıyla birlikte
yapınız.

Araç ve Gereç Listesi
1. Kombi
2. Panel radyatör
3. Lavabo
4. Boru mengenesi
5. Boru paftası
6. El matkabı
7. Boru anahtarı
8. Kurbağacık anahtar
9. Batarya
10. Boru ek parçaları
11. Ø15 ve Ø20 mm boru
12. Kendir ve sülüğen boru

40

 Şekli inceleyiniz.
 İşi yapmak için gerekli hazırlıkları
 Montaj kılavuzunu okuyunuz.
yapınız.
 Gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.
 Kombi montaj şablonunu kullanarak dübel
yerlerini işaretleyiniz.
 Uygun sert maden uçlu matkapla deliniz.
 Kombiyi yerine asınız.
 Konsolları bağlayınız.
 Konsolların terazisine bakınız.
 Kombiyi konsollara asınız.
 Panel radyatörü duvara asınız.
 Isıtma gidiş ve dönüş hattına küresel vana
takarak radyatöre bağlayınız.
 Isıtma devresini bağlayınız.
 Kombi bağlantısında aşırı yüklenmeyiniz.
 Dönüş hattındaki pislik tutucunun yönüne
dikkat ederek bağlayınız.
 Sıcak ve soğuk su ağızlarını kombi üzerinde
tespit ediniz.
 Soğuk ve sıcak su boru  Soğuk su girişine, yönüne dikkat ederek filtre
bağlantılarını yapınız. ve vana takınız.
 Kombi sıcak su çıkışına vana takarak
lavabonun bataryasına bağlayınız.
 Gaz borusuna daha önce takılmış olan vana
 Gaz bağlantısını yapınız. ve kombi arasını bağlayınız.
 Bağlantıda sızdırmazlık macunu kullanınız.
 Tesisata su veriniz.
 Kaçak testini yapınız.  15-30 dakika bekledikten sonra kaçak
araması yapınız.

41

ÇOKTAN SEÇMELİ TEST
1. Kombi cihazının konutlarda görevi nedir?
A) Isıtma ve sıcak su hazırlama B) Buhar hazırlama
C) Kaynar su hazırlama D) Soğutma ve soğuk su hazırlama

2. Bacalı kombi cihazları konutlarda nereye montaj edilir?
A) Banyolara B) Mutfaklara
C) Yatak odasına D) Çocuk odasına

3. Yukarıdaki şekilde D ile gösterilen borunun adı nedir?
A) Isıtma gidiş B) Kullanım sıcak suyu çıkış
C) Soğuk su borusu D) Dolaşım borusu

4. Yukarıdaki şekilde 6 numaralı elemanın adı nedir?
C) Otomatik hava boşaltma vanası D) Genleşme tankı

42

5. Yukarıdaki şekilde 3 numaralı eleman nedir?
A) Plaka boyler B) Küresel vana
C) Eşanjör D) Emniyet ventili

6. Yukarıdaki şekildeki kombinin adı nedir?
A) Hermetik kombi B) Bacalı kombi
C) Plakalı kombi D) Paket kombi

7. Hermetik kombiler yanma havasını nereden alır?
A) Çalıştığı ortamdan B) Havalandırmadan.
C) Dış ortamdan D) Mutfaktaki atık gaz bacasından

8. Kombilere gaz giriş basıncı kaç mbar aralığındadır?
A) 8 -16 mbar B) 10-15 mbar
C) 27- 33 mbar D) 18-25 mbar

9. Kombilerde ısıtma suyu dönüşüne konan filtrenin görevi nedir?
A) Basıncı sabit tutmak B) Su debisini sabit tutmak
C) Tesisattan gelen pislikleri tutmak D) Tesisatın havasını atmak

10. Bacalı kombilerin montajı yapılacak mahallin hacmi en az kaç m³ olmalıdır?
A) 20 m³ B) 15 m³
C) 6 m³ D) 8 m³

DEĞERLENDİRME

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz modül testine geçiniz.

43

MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL TESTİ
Aşağıda verilen şofben ve depolu termosifon (Alçak basınçlı) tesisatını döşeyiniz.
Atık gaz bağlantısını yapınız. Tesisatın kaçak testini yapınız. Malzeme listesini çıkarınız.

Not: Tesisatın malzeme listesi verilmemiştir. Yapacağınız malzeme listesiyle
kendinizi denemiş olacaksınız. Eksik malzeme alırsanız, tesisatınızı bitiremeyeceksiniz.
Dikkatli olunuz.

44

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

KONTROL LİSTESİ

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Araç ve gereçlerinizi seçtiniz mi?

3 Boruları uygun ölçülerde kestiniz mi?

4 Boruları duvara terazisinde kelepçe ile monte ettiniz mi?

5 Termosifonu bacaya yakın yere yerleştirdiniz mi?

6 Şofbeni terazisinde astınız mı?

7 Gaz bağlantısını sızdırmaz yaptınız mı?

Lavaboyu ve küvet boru ağızlarını ölçüsünde ve terazisinde
8
montaj ettiniz mi?

9 Baca bağlantısını sızdırmaz yaptınız mı?

10 İş bittikten sonra kaçak testini yaptınız mı?

11 Güvenlik kurallarına uydunuz mu?

12 Takım ve malzemelerinizin temizliğini yaptınız mı?

Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız
veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız.
Kendinizi yetersiz görüyorsanız öğretmeninize danışınız.
Tebrikler modülü başardınız.

45

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 C
3 B
4 A
5 D
6 C
7 B
8 A
9 A
10 B
11 C
12 D
13 C
14 B


1 A
2 B
3 C
4 D
5 A
6 A
7 C
8 A


1 A
2 B
3 B
4 D
5 C
6 A
7 C
8 D
9 C
10 D

46

KAYNAKÇA

KANAKCA
 SEVİNÇ Cemil, Sıhhi Tesisat Meslek Resmi Cilt II, Devlet Kitapları
Müdürlüğü, İstanbul, 1990.
 Makine Y. Müh. KÜÇÜKÇALI Rüknettin, Mimarın Tesisat El Kitabı, Isısan
Çalışmaları Nu: 238, İstanbul, 1999.
 MakineY. Müh. KÜÇÜKÇALI Rüknettin, Sıhhi Tesisat, Isısan Çalışmaları Nu,
147, İstanbul, 1997.
 KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi İş ve İşlem Yaprakları II.Sınıf, Devlet
Kitapları Müdürlüğü, İstanbul 2004.
 SIDAL, Dr. Cavit; Etem Sait ÖZ, Sıhhi Tesisat ve Isıtma Bölümü Bilgi – İşlem
– İş Yaprakları Sınıf II, G.Ü.T.E.F., Ankara, 1987.
 SIDAL, Dr. Cavit; Etem Sait ÖZ, Yapıda Sıhhi Tesisat, Emel Matbaacılık,
Ankara, 1984.
 T.M.M.O.B. Makine Mühendisler Odası, Doğalgaz İç Tesisatı Nu: 377,
Ankara Temmuz, 2005.
 T.M.M.O.B. Makine Mühendisler Odası, Sıhhi Tesisat Proje Hazırlama
Teknik Esasları,Yayın Nu, 122, İstanbul, 1987.
 Tesisat Detayları, İmar ve İskan Bakanlığı Mesken Genel Müdürlüğü Proje ve
İnşaat Dairesi, 8.
 UYAREL, Doç. Dr. Ali Y, Öğretim Görevlisi Etem Sait ÖZ, Güneş Enerjisi ve
Uygulamaları, Emel Matbaacılık, Ankara, 1987.
 Ömer ERDEM, Ders Notları, Yapı Meslek ve İnşaat Teknik Lisesi, Ankara

47

Sıhhi tesisat 582 yim029

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Sıhhi tesisat 582 yim029

Similar to Sıhhi tesisat 582 yim029 (20)

More from Iklimlendirme Sogutma

More from Iklimlendirme Sogutma (20)

Sıhhi tesisat 582 yim029