1. Araling Panlipunan
Yunit 1 – Modyul 4
Ang Naglangkub sa Komunidad,
Ako ug Akong Pamilya, Institusyon
ug uban pang Istuktura
2
2. Araling Panlipunan – Ikalawang Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 4: Ang Naglangkub sa Komunidad, Ako ug Akong Pamilya,
Institusyon ug Uban Pang Istuktura
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Inilimbag sa Pilipinas ng LGU Tanjay City City at Pamplona
Department of Education – Division of Tanjay City, Region VII
Office Address: Opao, Barangay IX, Tanjay City, Negros Oriental, Philippines
Telephone No.: (035) 415 - 9360
E-mail Address: depedtanjaycity@yahoo.com
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Jenisa Y. Eba
Editor: Dr. Tito Benedict R. Suyo, Arnulfo M. Girasol, Florenda V. Zerna,
Glenda T. Catacutan, Isabelita G. Culi
Tagasuri: Dr. Tito Benedict R. Suyo, Arnulfo M. Girasol, Florenda V. Zerna,
Glenda T. Catacutan, Isabelita G. Culi
Tagaguhit: Nellen B. Coronado
Tagalapat: Roanna Angelica Castro Tubog
Tagapamahala: Dr. Salustiano T. Jeminez
Dra. Ma. Jesusa Despojo
Maria Theresa V. Avanzado
Cesar A. Restauro
Milagros S. Mananquil
Glenda T. Catacutan
Arnulfo M. Girasol
3.
4. 2
Araling Panlipunan
Yunit 1 – Modyul 4
Ang Naglangkub sa Komunidad,
Ako ug Akong Pamilya, Institusyon
ug Uban Pang Istuktura
5. ii
Pasiuna
Alang sa Magtutudlo:
Malipayon nga pagdawat sa buluhaton sa Araling Panlipunan alang
sa ikaduha nga ang-ang sa Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul.
Kini nga modyul bunga kini sa pagtinabangay sa ahensiya sa
edukasyon, diin magahatag kini og kalamdagan ug dugang kahibalo sa
mga tinun - an. Kini nga modyul, giya usab kini sa mga magtutudlo para
mapasayon o mapadali ang ilang pagtulun-an.
Niini nga modyul gitagaan og tahas mahitungod sa unsa ang
komunidad, diin ilailahon sa mga tinun-an ang mga naglangkub sa
komunidad: ang mga tawo, institusyon ug uban pang istruktura.
Mahatagan usab og kahinungdanon sa pag-atiman sa maong komunidad.
Gawas sa paghisgot-hisgot, ang matag pagtulun-an adunay mga
buluhaton nga labaw nga magpa-uswag sa nakat-onan sa mga tinun-an.
Adunay mga paghanas ug eksamin sa katapusan sa matag pagtulun-an
aron mapalig-on ang nakat-onan sa mga tinun-an.
Gilaom nga pinaagi niining modyul, makat-onan sa mga tinun-an
ang pagrespito, paghigugma, pagpangga ug paghatag og importansiya
sa ilang komunidad.
Dugang kahibaloan para sa materyal sa teksto, makita nimo ang kini
nga kahong sa girepresentahan sulod sa modyul:
Mga Giya Alang sa Magtutudlo
Kini nga modyul nagsilbi nga usa ka giya alang sa mga
magtutudlo sa pagtudlo niini nga pagtulun-an. Giawhag
namo nga gamiton kini sa kinasingkasing aron mahatag
kaninyo sa atong mga estudyante ang hustong kahibalo nga
angay kanila.
6. iii
Isip usa ka magtutudlo, gilauman nga hatagan ug bili sa mga tinun-
an haron mahibal-an kung unsaon paggamit kini nga modyul.
Kinahanglanon usab nga bantayan ug i-rekord ang ilang pag-uswag
samtang gitugotan sila sa pagdumala sa ilang kaugalingon nga pagkat-
on. Dugang pa, gilauman ka nga magdasig ug maggiya sa mga tinun-an
samtang gipatuman ang mga kalihokan nga naa sa modyul.
Para sa Tinun-an:
Maayong pagdawat sa Araling Panlipunan – Ikaduhang Ang-ang
sa Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul 4, kabahin sa Naglangkob
sa Komunidad, Ako ug Akong Pamilya, mga Institusyon, ug Uban Pang
Istruktura.
Kini nga modyul gihimo agig tubag sa imong panginahanglan.
Nagtinguha kini sa pagtabang kanimo sa imong pagtuon samtang wala
ka saklase. Nagtinguha usab kini sa paghatag kanimo samakahuluganon
nga mga oportunidad sa pagkat-on.
Ang kini nga modyul adunay mga bahin ug mga imahe nga
kinahanglan nimong masabtan.
Alamin Niini nga seksyon, mahibal-an nimo
kung unsa ang kinahanglan nimo
nga makat-unan sa kini nga modyul.
7. iv
Subukin Sa kini nga pagsulay, makita nato
ang nahibal-an na nimo ang
pagtulun-an sa modyul. Kung
nakuha nimo ang tanan nga mga
tubag (100%), mahimo nimong
laktawan kini nga bahin sa modyul.
Balikan Kini usa ka mubo nga pagsulay o
pagribyu aron matabangan ka nga
iasoy ang karon o sa miaging
pagtulun-an.
Tuklasin Niini nga seksyon, ang bag-ong
pagtulun-an magpaila kanimo sa
daghang mga paagi sama sa usa ka
estorya, awit, balak, suliran,
buluhaton o kahimtang ug uban pa.
Suriin Niini nga seksyon, hatagan ka og
mubo nga paghisgot kabahin sa bag
– ong pagtulun-an. Nagtinguha kini
sa pagtabang kanimo nga masabtan
ang mga bag-ong konsepto ug
kahanas.
Pagyamanin Naglangkub kini sa mga kalihokan
alang sa giya ug independente nga
pagbansay aron mapalig-on ang
imong panabut ug kahanas sa
hilisgutan. Mahimo nimong itul-id
ang imong mga tubag sa praktis,
gamit ang talamdang tubag sa
katapusan sa modyul.
8. v
Isaisip Naglangkub niini ang mga
pangutana o pun-an ang mga
blanko o parapo aron maproseso
ang imong nakat-unan gikan sa
nakat-onan.
Isagawa Kini naglangkub sa buluhaton nga
makatabang kanimo sa paghubad
sa bag-ong kahibalo o kahanas sa
tinuod nga mga kahimtang sa
kinabuhing reyalidad nga
kahimtang.
Tayahin Kini usa ka buluhaton nga
nagtumong sa pagtimbang-timbang
o pagsukod salebelsa pagkat-on sa
pagkab-ot sa kahanas nga nakat-
onan.
Karagdagang Gawain Niini nga seksyon, hatagan ka usa
ka buluhaton nga bag-o aron
mapalambo ang imong kahibalo o
kahanas sa nakat-onan sa mga
pagtulun-an.
Susi sa Pagwawasto Naglangkob kini og husto nga mga
tubag sa tanan nga mga kalihokan
sa modyul.
Sa katapusan niining modyul, makita nimo ang:
Ang mosunud hinungdanon nga mga pahinumdum alang sa paggamit
niini nga modyul:
9. vi
1. Gamita kini nga modyul nga may pag-amping. Ayaw markahi ang
bisan unsang bahin sa modyul nga adunay mga marka o letra.
Paggamit og lain nga papel aron matubag ang mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Pagsulay nga bahin sa dili pa
mobalhin sa ubang mga buluhaton nga gilakip sa modyul.
3. Basaha og maayo ang mga direksiyon sa dili pa buhaton ang kada
buluhaton.
4. Makita ang pagkamatinuoron ug integridad sa pagtuman sa mga
buluhaton ug sa pagtul-id sa mga tubag.
5. Tapuson ang karon nga buluhaton sa wala pa moadto sa lain nga
buluhaton.
6. Palihug ibalik kini nga modyul sa imong magtutudlo kung
nakompleto na nimo ang tanan nga buluhaton.
Kung malisdan ka sa pagtubag sa mga buluhaton sa niini nga modyul,
ayaw kaulaw sa pagkonsulta sa imong magtutudlo. Mahimo ka usab
mangayo ug tabang sa imong mama, papa, o sa imong magulang na
babaye o lalaki o bisan kinsa sa imong mga kauban sa balay nga mas
magulang kanimo. Kanunay itanum sa imong hunahuna nga wala ka mag-
inusara.
Naglaum kami nga, pinaagi sa kini nga modyul, masinati nimo ang
makahuluganon nga pagkat-on ug makakuha og mas lalom nga pagsabut
kalabutan sa mga kompetensi. Mahimo nimo kini!
Sanggunian Kini usa ka lista sa tanan nga
mga gigikanan alang sa paghimo
o pag-tikag sa kini nga modyul.
10. 1
Alamin
Kini nga modyul gibuhat para mahibal-an kong kinsa ug unsa ang
mga naglangkub sa usa ka komunidad. Mahinundanong mahibal - an
kanato ang mga naglangkub sa atu-ang komunidad, kay para kita usab
magtinabangay sa pagpalambo niini. Kini ginahimo aron ma-ila-ila sa mga
bata ang kamahinungdanon sa nagpuyo sa matag komunidad. Niini nga
pagtulun-an, anaa ikaw talamdan para mahibalo-an ang bahin ngadto sa
ilang kaugalingon ug pamilya, institusiyon, ug uban pang instruktura sa
komunidad.
Tara, atong tuki-on ang mga mga nagkalain–laing naglangkub sa
komunidad.
Sa niining pagtulun-an, gidahom:
1. mailhan ang mga naglangkub sa komunidad;
2. mahatag ang naglangkub sa komunidad ngadto sa ilang
kaugalingon ug sa ilang pamilya, institusyon, ug uban pang
istruktura;
3. mahulagway ang papel, katungdanan ug buluhaton naglangkub sa
komunidad sa kadtong naglangkob sa komunidad sa ilang
kaugalingon ug sa ilang pamilya; ug
4. mahatag ang kahinungdanon sa pag-atiman sa atuang komunidad.
Subukin
11. 2
Pagpili og lima ka pulong nga anaa sa sulod sa kahon ug ibutang
sa tagsa-tagsa sa lima ka mga petals. Ibasi kini sa gihatag nga pulong
“Komunidad” nga anaa sa tunga sa bulak. Isulat ang imong tubag sa
papel.
pamilya
kagubot
Eskuylahan
kalingawan
parke
kalamidad
Hospital
basura
Simbahan
Ang mga Naglangkob sa
Komunidad, Ako ug Akong
Pamilya, mga Institusyon o
Instruktura ug uban pa.
Komunidad
12. 3
Ang komunidad naglangkob og mga pamilya o mga tawo. Sila
mamahimo nga adunay magkapareho o magkalahi nga buluhaton, kultura
ug pagtuo. Adunay nagkalain-lain nga papel, buluhaton ug katungdanan
ang mga naglangkob sa komunidad. Kini ginahimo aron matabangan ang
mga tawo nga nagpuyo sa matag Komunidad.
Balikan
Sulbara ang mga hugpong sa mga pulong nga anaa sa sulod sa
kahon para makuha ang kahulugan sa “Komunidad”. Isulat sa papel ang
tubag.
Tuklasin
Nahibal-an ba nimo kung unsa ang papel ug buluhaton sa mga
naglangkob sa komunidad?
Basaha kini.
Sa Among Barangay
Ganahan kaba makita ang akoang Kumunidad?
Dali, isuroy tika!
Naglangkob sa mga tawo
nga nagpuyo
sa usa ka lugar
diin parehas ang
ilang palibot ug
ang pisikal na kahimtang.
13. 4
Kini ang akong balay.Diri kami nagpuyo uban ang akoang
pamilya. Malipayon kami nga namuyo dinhi.
14. 5
Sa sidlakan nga bahin, makita ang among eskuylahan. Dinhi
gihulma ang among panghunahuna para sa kauswagan. Daghan ang
nagtuon dinhi. Ang among prinsipal usa ka maayong lider. Maayo ang
mga magtutudlo dinhi.
Hayag Elementary School
15. 6
Sa sentro sa komunidad, makita ang among simbahan. Dinhi ang
mga tawo dungan nga nag-ampo. Nangulo usab kini sa mga pagsaulog
sa relihiyosong kalihokan. Adunay lain-laing mga simbahan nga
nahimutang sa among komunidad. Ang matag relihiyon adunay
kaugalingon nga simbahan. Nagkahiusa ang tanan bisan kung sila
adunay lain-laing mga relihiyon ug tinuohan.
16. 7
Kini ang among lugar kalingawan, ang parke. Dinhi kami magdula
matag Domingo. Tungod aning parke, dinhi nagkahiusa ug nakaugmad
og maayong relasyon. Dinhi gihimo ang among mga pasundayag ug mga
programa nga nahitabo sa among komunidad.
Sa kalampusan sa eskwelahan mao ang health center. Ang mga
tawo moadto sa sentro aron magpakonsulta sa ilang gipamati. Ang health
center usab nag-atiman sa kahimsog sa mga tawo. Naghatag kini usa ka
libre nga bakuna. Naghatag usab og mga tambal sa mga lumolupyo.
17. 8
Ang munisipyo nagdumala sa kahan-ay ug panaghiusa sa among
komunidad. Ubos sa pagdumala sa Mayor kauban ang mga sakop niini,
gipatuman nila ang mga balaod.
Ang Pulisya diin andam motabang kanamo para anaay kalinaw ug
kahapsay sa amoang komunidad.
18. 9
Kini ang among merkado.Dinhi kami namalit alang sa mga pang-
unang kinahanglanon.
19. 10
Tubaga ang mosunod ug isulat ang imong tubag sa imong notbuk.
1. Unsa mahitungod ang komunidad?
2. Unsa man ang tinukod nga institusyon ug istruktura nga anaa sa
iyang komunidad?
3. Anaa ba usab kini sa imohang komunidad?
Ihulagway ug ihatag ang matag usa?
4. Unsay mahitabo kon wala ang usa sa mga nahisgutan nga
naglangkob sa atoang komunidad?
5. Mahinungdanon ba atimanon ang matag naglangkob sa atuang
komunidad? Ngano man?
6. Kong apil kita sa Komunidad, ngano man nga mahinungdanon
man nga magtinabangay kita para sa pagpalambo niini?
Suriin
Tubaga ang pangutana ug isulat kini sa limpyo nga papel.
20. 11
1. Isulat unsay makita nimo sa imong Komunidad.
2. Nganong imahinungdanon man kini sila sa imong Komunidad?
3. Unsaon nimo para mapalambo ang imong komunidad?
Pagyamanin
Unang Buluhaton
Ibutang ang tsek ( ) sa gamay nga kahon kung maayo o insakto ang
gipakita sa hulagway ug ekis ( ) kung dautan o sayop. Buhata kini sa
imong ActivityWorksheet.
Mga Giya Alang sa Magtutudlo
Basaha ug sabtapag-ayoang mga panudlo sakada
lakang ug buluhaton. Hinumdumi nga mogamit og laing
papel para sa pagsulat sa inyong mga tubag. Tanang
papel ug mga proyekto nga nabuhat kay ipapasa sa
magtutudlo para mahatagan og angay nga grado.
21. 12
Ikaduhang Buluhaton
Basaha ang pulong nga anaa sa sulod sa lingin nga porma “Ang
Komunidad”ug paggama og linya paingon mga hulagway sa mga
naglangkub sa imong komunidad. Buhata kini sa imong Activity
Worksheet.
22. 13
Ikatulong Buluhaton
Ilha ang matag hulagway kon asa nimo nakita. Pagkahuman, paggama
og linya paingon sa iyang insaktong ngalan nga anaa sa tuong bahin.
Buhata kini sa imong Activity Worksheet.
Ang
Komunidad
23. 14
Isaisip
Ang Komunidad kini naglangkob sa mga tawo nga nagpuyo
sa usa ka lugar diin parehas ang palibot ug ang pisikal na
kahimtang. Ang mga musunod kabahin sa komunidad: pamilya,
eskuylahan,simbahan o mosque,hospital,parke,merkado,
munisipyo o barangay hall,kapulisan ug mgakabalayan.Kini
makatabang sa paglambo sa mga lumolupyo sa komunidad. Sa
tanang kabahin sa komunidad, ang pamilya ang kinagamyan.
24. 15
Isagawa
Huna-hunaa kong insakto o dili insakto ang gisulti sa matag
hugpulong. Isulat sa papel ang dakong letrang T kung insakto kini
ug M kung dili.
_____ 1. Ang merkado ang dapit nga pwede kitang
magpatambal.
_____ 2. Ang eskuylahan ang motabang para makabalong
mobasaug mosulat ang mga bata.
_____ 3. Dili kita moadto sa istasyon sa pulisya kon adunay
kagubot.
_____ 4. Angay nga magtinabangay ang mga kabahin sa
komunidad.
25. 16
_____ 5. Sa parke naghatag og katawhay ug kalingawan sa
mga kabataan.
Tayahin
Pilia ug isulat sa papel ang letra nga motubag sa matag pangutana.
1. Dinhi namalit og mga pagkaon ang mga tawo.
A. Merkado B. Munisipyo C. Parke D. Pulis
2. Dinhi moanhi kita para sa pagluwas sa atuang spirituhanong
kaluwasan.
A. Pulisya B. Parke C. Simbahan D.Trangkahan
3. Moadto kita ani kay kini maghatag og kalingawan sa mga
kabataan ug katawhan.
A. Estudyante B. Munisipyo C. Parke D. Simbahan
4. Dinhi moari ang mga tawo para magpakonsulta ug mahatagan og
libreng tambal.
A. Simbahan B. Hospital C. Balay D. Ahensiya
26. 17
5. Ang lugar kon diin naghatag og libre ug dekalidad nga edukasyon
alang sa kabataan.
A. Eskuylahan B. Hospital C. Magtutudlo D. Pari
Karagdagang Gawain
Pagpili og usa sa mga mosunod. Isulat sa imong notbuk
ang imong rason kong unsa ang mga butang nga imong mahimo
aron matabangan ang komunidad.
1. Magtutudlo
2. Pulis
3. Pari/Pastor/Imam
4. Doktor/Nars/Midwife
5. Membro sa pamilya
28. 19
Tinubdanan
Libro
Aguilar, Djhoane C., Sagsagat, Agnes A., Carcallas, Geraldine B., ug
Borgonia, Joan. Unang Edisyon (2013) Araling Panlipunan 2,
Kagamitan ng Mag-aaral sa Sinugbuanong Binisaya, pahina 6 - 11.
Cruz, Gloria M., Capunitan, Charity A., dela Rosa, Emelita C., Arrobang,
Leo F. Unang Edisyon(2013),Araling Panlipunan 2, Kagamitan ng
Mag-aaral, pahina13-25.
Websites
Country Church Vector Drawing Free, “Church”. Google.com.
Accessed July 21,2020.
https://www.google.com/search?q=church&tbm=isch&hl=en&hl=en
&tbs=rimg%3ACUtmCd_1V0XxhYUD9zdTEy2tc&rlz=1C1CHBD_e
nPH903PH903&sa=X&ved=0CBsQuIIBahcKEwiIoKaNzurrAhUAA
AAAHQAAAAAQEg&biw=1263&bih=561#imgrc=rYQpJGDACTvs
WM&imgdii=M55pcWaWUGFtGM
Fishing Boat Theme, “Fishing”. 123RF.com. Accessed July 21,2020.
https://www.google.com/search?q=mangigisda+clip+art&tbm=isch
&ved=2ahUKEwjXmc2kttnqAhUNvZQKHUIbAfcQ2-
cCegQIABAA&oq=mangigisda+clip+art&gs_lcp=CgNpbWcQA1Dw
E1iDJWDOJmgAcAB4AIABwwKIAc4KkgEHMC44LjAuMZgBAKAB
AaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=8koUX9dYjfrSB
MK2hLgP&bih=561&biw=1263&rlz=1C1CHBD_enPH903PH903&h
l=en#imgrc=myFWi3r6Abi36M&imgdii=ku9YsQpNxF0FTM
Unique Art and Craft with Lucky, “Mosque”. Google.com. May 17, 2018.
https://www.google.com/search?q=mosque+drawing&tbm=isch&ch
ips=q:mosque+drawing,g_1:easy:Yjk-cthFoEY%3D&usg=AI4_-
kTKlG2ctmChsWfbWa0whnRGorwD6g&sa=X&ved=2ahUKEwjuws
-
32. Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education – Tanjay City Division
Office Address: Opao, Barangay IX, Tanjay City, Negros Oriental,
Philippines
Telephone No.: (035) 415 - 9360
Email Address: depedtanjaycity@yahoo.com.
