1.
ฉบับที่ 4 / 2560
Policy Brief
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ใใใใใใใใใใใใใใใ
ใใใใใใ:
ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
ประธานกรรมการปฏิรูปประเทศ
ด้านการเมือง
1สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
10 เป้ าหมายปฏิรูปการเมือง
พลิกโฉมประเทศ

2.
เพิ่มเติมได้ที่ www.rsu-brain.com
ประธานสถาบันคลังปัญญาฯ : ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
บรรณาธิการ: น.ส.ยุวดี คาดการณ์ไกล
สานักพิมพ์: มูลนิธิสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ
ที่มา : หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 37 ฉบับที่ 3,310 วันที่ 2 - 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560 ออนไลน์ http://
www.thansettakij.com/content/225868
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ อาคารพร้อมพันธุ์ 1 ชั้น 4 637/1 ถนนลาดพร้าว เขตจตุจักร กทม.
10900 โทรศัพท์ 02-938-8826 โทรสาร 02-938-8864

3.
3สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ภายหลังคณะรัฐมนตรีมีมติแต่งตั้ง “คณะกรรมการปฏิรูปประเทศ” 11 คณะ เมื่อวันที่ 15
สิงหาคม 2560 กาหนดให้กรรมการปฏิรูปแต่ละคณะต้องจัดทาแผนให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ
20 ปี โดยแผนงานแต่ละด้านต้องแล้วเสร็จภายในเมษายน 2561 เพื่อให้มีผลบังคับใช้ในเดือน
เมษายน ปีเดียวกัน
สาหรับความคืบหน้าของการจัดทาแผนปฏิรูปด้านการเมือง ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
ประธานคณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง ให้สัมภาษณ์พิเศษกับ “ฐานเศรษฐกิจ” ว่า หลัง
กาหนดเป้ าหมายการปฏิรูปการเมือง 10 ด้านแล้วเสร็จ ขณะนี้อยู่ระหว่างการทาแผนปฏิรูป ซึ่งจะ
เสร็จกลางเดือนพฤศจิกายนนี้
10 เป้ าหมายปฏิรูปการเมือง
ศ.ดร. เอนก กล่าวถึงหลักการและเป้าหมายของการปฏิรูปประเทศด้านการเมืองว่า มี 10 ข้อ
โดยสรุปคือ ประการแรก ให้ประเทศชาติมีสันติสุข มีความสงบเรียบร้อย มีความสมัครสมาน
สามัคคีปรองดอง แม้จะมีความแตกต่างกัน มีการประชันขันแข่งกันทางความคิดและแนวทาง ก็
สามารถมีการปรองดองกัน มีการพัฒนาทั้งในระบบตลาดปกติ จะต้องเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน
ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงต้องให้มีความสมดุลระหว่างการพัฒนาด้านวัตถุและด้านจิตใจ
ข้อ 2 เป็นเรื่องทาให้สังคมมีความเป็ นธรรม มีความยุติธรรม มีโอกาสแทบทุกทางที่คนเรา
จะทัดเทียมกันได้มากขึ้น จะปฏิรูปความเหลื่อมล้าอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะลดความเหลื่อม ล้า
แตกต่างระหว่างเมืองใหญ่กับเมืองเล็ก ถ้าทาได้ จะลดความแตกต่างเหลื่อมล้า ซึ่งเป็นฐานของ
การเมืองที่เต็มไปด้วยความสับสนปั่นป่วน รบกวนประเทศ ไทยมาถึง 10 ปี
ข้อ 3 ให้ประชาชนมีความสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดี ให้ทุกชนชั้นล้วนมีวัฒนธรรมทาง
การเมืองที่มุ่งเน้นหน้าที่ที่มีความรับผิดชอบต่อบ้านเมืองมากขึ้น ต้องมุ่งเน้นต่อประโยชน์สุขของ
ส่วนรวมมากขึ้น เป็นประชาธิปไตย และจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ มีส่วนร่วมอย่างจริงจัง
ในการพัฒนาประเทศ และการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น
ประมุข
ศ.ดร.เอนก กล่าวว่าหลักการใน 3 ข้อเบื้องต้น เป็นหลักการใหญ่และหลักการทั่วไป ส่วน
หลักการตั้งแต่ข้อ 4 ถึงหลักการที่ 10 จะเป็นหลักการที่เจาะจง

4.
4สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
โดยเฉพาะข้อ 4 ให้ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจที่ลึกซึ้ งขึ้ นต่อการปกครองในระบอบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็ นประมุข มีส่วนร่วมในการดาเนินกิจกรรมทางการเมือง
เป็นพลเมืองที่แข็งขัน ร่วมสร้างบ้านแปงเมือง ประเทศจะพัฒนาไม่ใช่ว่าอยู่ที่รัฐบาลเท่านั้น ประชาชน
ต้องมาเป็นส่วนร่วมในการคิด การทา การตรวจสอบด้วย ยอมรับในหลักการทางการเมืองที่สุจริตแต่
แตกต่างกัน และให้ประชาชนใช้สิทธิเลือกตั้งและออกเสียงประชามติโดยอิสระ ปราศจากการครอบงา
ไม่ว่าจะในทางใด
ข้อ 5 ให้การดาเนินกิจกรรมของพรรคการเมือง เป็ นไปโดยเปิ ดเผยและตรวจสอบได้มาก
ที่สุด ให้พรรคพัฒนาเป็ นสถาบันการเมือง ของประชาชนที่มีอุดมการณ์ทางการเมืองร่วมกัน แทนที่
จะเป็นพรรคของนายทุน ให้ประชาชนมีกระบวนการที่จะไปเป็นสมาชิกพรรคและมีส่วนร่วมและมีความ
รับผิดชอบอย่างแท้จริงในการดาเนินกิจกรรมทางการเมืองโดยเฉพาะในการคัดเลือกคนที่มีความรู้
ความสามารถ ความสุจริต มีคุณธรรม เข้ามาเป็นผู้ดารงตาแหน่งทางการเมืองโดยชัดเจน
ข้อ 6 มีกลไกกาหนดความรับผิดชอบของพรรคการเมืองในการเสนอหรือประกาศโฆษณา
หรือแถลงนโยบายที่กระทบความคุ้มค่าและความเสี่ยงอย่างรอบด้าน มุ่งที่จะขจัดนโยบายที่จะทาให้
เกิดความเสียหายของประเทศ ที่จาเป็นต้องกาหนดว่าต้องมีการวิเคราะห์ผลกระทบ มีการบอกด้วยว่าจะ
เอางบประมาณอะไรมาใช้ ต้องกู้ยืมเงินเท่าไหร่ และจะคุ้มค่าแค่ไหน ถ้าระยะสั้นไม่ได้ ให้บอกความ
คุ้มค่าระยะยาวอย่างไร และจะมีความเสี่ยงอะไร ที่เราคิดไม่ถึงหรือเปล่า ก็แปลว่าการเสนอนโยบาย
อะไรต้องรับผิดชอบ
ข้อ 7 ต้องมีกระบวนการยกระดับจิตสานึกธรรมาธิปไตย ซึ่งเป็ นธรรมาธิปไตยแนวพุทธ โดย
ไม่จาเป็ นต้องเป็ นชาวพุทธเท่านั้นที่ควรจะปฏิบัติ หมายถึงปกครองโดยระบอบประชาธิปไตยที่มี
พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ขณะเดียวกันผู้ที่อยู่ภายใต้การปกครองหรือคนที่เป็นผู้นาต้องมีธรรมะ
รู้ว่าอะไรดี อะไรควร อะไรถูก ไม่ใช่มีแต่ความนิยมอย่างเดียว และมีกลไกกาหนดให้ผู้ที่อยู่ในกลไก
การเมืองทุกระดับต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์ สุจริต รับผิดชอบต่อสังคม ท้องถิ่น และ
ประเทศชาติ พูดง่ายๆ คือใช้ธรรมาธิปไตยช่วยให้คนที่ดารงตาแหน่งทางการเมือง ตระหนักว่าเรามี
การเมืองแบบนี้มีไม่ใช่เพราะการมาแย่งชิงทรัพยากรกัน แต่เพื่อช่วยกันพัฒนาบ้านเมือง

5.
5
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ข้อ 8 ให้มีกลไก กระบวนการ ทรัพยากรที่พอเพียง ในการสนับสนุนส่งเสริมให้องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น และพื้นที่ต่างๆ เช่น จังหวัด อาเภอ ตาบล ตลอดจนอาสาสมัคร พลเมือง
ชุมชน ประชาชน ประชาสังคมทั้งหลาย ให้มีบทบาทในการพัฒนาบ้านเมือง ให้เป็ นไปตาม
วัฒนธรรม ประเพณีเฉพาะถิ่นเฉพาะที่ก็ได้ และให้เป็นประโยชน์ต่อชาติและส่วนรวมด้วย
ข้อ 9 ให้มีองค์กรหรือสถาบันคลังปัญญากลาง หรือภาษาอังกฤษ เรียกว่า “Think Tank”
มาศึกษาวิจัยและสร้างสรรค์สติปัญญา ให้ข้อเสนอในการปฏิรูป พัฒนาการเมืองอย่างต่อเนื่อง ใช้เป็น
ส่วนประกอบหลักในการวางแผนปฏิรูปการเมืองต่อไปทุก 5 ปี ในครั้งแรกเราจะใช้เพียงสติปัญญา
และสมอง ของ 10 คนที่เป็นกรรมการ แต่ใน 5 ปีต่อๆไป ถ้าไม่มีใครที่จะมาคิด มาวางแผน มาวิจัย
ให้อย่างลึกซึ้ง ก็จะไม่มีอะไรที่ดีที่ใหม่กว่าของเดิม จึงจาเป็นต้องมี “Think Tank” มาช่วย
ข้อ 10 ให้มีกลไก กระบวน การ และทรัพยากรในการแก้ไข และป้ องกันความขัดแย้งที่
รุนแรงแตกหักด้วยสันติวิธีและสติปัญญา โดยอยู่ภายใต้การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมี
พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
“เราตระหนักและเข้าใจดีว่าเมื่อ 3 ปีที่แล้ว การเมืองเต็มไปด้วยความขัดแย้ง รุนแรงแตกหัก
นองเลือด บ้านเมือง เต็มไปด้วยความปั่นป่วน รัฐเกือบจะล้มเหลว ต้องหากลไกกระบวน การอะไรที่
จะไม่ให้เกิดขึ้นอีกให้มันแก้ไขกันได้ในระบอบประชาธิปไตย”
สรุปปฏิรูปการเมืองกลางพ.ย.
สาหรับกรอบในการทางานของคณะกรรมการปฏิรูปเป็นไปตามกฎหมายกาหนดคือต้องเสร็จใน
ขั้นที่ 1 คือผ่านเรื่องไปที่กรรมการยุทธศาสตร์ภายในสิ้นปีนี้ จากนั้นคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติจะ
พิจารณาและส่งเรื่องไปให้คณะรัฐมนตรี (ครม.) ถ้าครม.เห็นชอบก็จะส่งไปให้สภานิติบัญญัติ
แห่งชาติ (สนช.) รับทราบ กฎหมายกาหนดไว้ว่าต้องเสร็จสิ้นภายในเดือนเมษายน 2561
เพราะฉะนั้นทุกอย่างจะสาเร็จเป็นแผนได้และมีผลบังคับใช้ประมาณเมษายนปีหน้า จากนั้นก็จะทา
หน้าที่ต่อไปอีกกว่า 4 ปี เพื่อกากับติดตามตรวจสอบดูว่าแผนที่เราเขียนได้รับความเห็นชอบจากครม.
จากกรรมการยุทธศาสตร์ในทางปฏิบัตินาไปทาหรือไม่ หน่วยงานไหนไม่ทา หน่วยงานไหนทาดี หรือ
ทาช้า ทายืดยาด ทาสับสน เราสามารถแจ้งให้เขาทราบหรือบอกผู้บังคับบัญชาให้ช่วยกวดขันดูแล
ตักเตือน ถ้าเขาไม่ทาเลยก็จะนาเรื่องไปให้คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
(ป.ป.ช.) พิจารณาว่าละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ก็ได้

6.
ส่วนการทางานจะมีอนุกรรมการได้ชุดเดียวคือกรรมการติดตามความคิดเห็นประชาชน แล้วเอา
แผนของกรรมการปฏิรูปการเมืองไปทาความเข้าใจกับประชาชน นอกจากนั้นได้ร่างแผนเมื่อวันที่ 15
ตุลาคม ที่ผ่านมา เราได้คุยกันมาเกิน 10 ครั้ง เกี่ยวกับเรื่องเป้าหมาย หลักการ มีการพูดคุยกันในหลาย
ประเด็น หลายวาระที่สาคัญ เพื่อนามาเป็นเนื้อหาในการเขียนแผน และตั้งกรรมการขึ้นมารับผิดชอบใน
การเขียนแผน โดยนายธีรภัทร์ เสรีรังสรรค์ เริ่มเขียนแผนกลางเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ใช้เวลาเขียน
ประมาณ 1 เดือน เสร็จประมาณกลางเดือนพฤศจิกายน จากนั้นจะมาพิจารณาต่ออีก 1 เดือน ประมาณ
วันที่ 15 ธันวาคมนี้ ก็จะเสร็จในชั้นของกรรมการปฏิรูปการเมือง จากนั้นก็ส่งไปที่กรรมการยุทธศาสตร์
ชาติ
ส่วนความคาดหวังในการปฏิรูปการเมืองในครั้งนี้ นายเอนก กล่าวว่า ครั้งนี้กรรมการปฏิรูป
การเมืองไม่ได้นับหนึ่งใหม่ มีคนได้คิดให้เราไว้เยอะ เราก็ไปเก็บสิ่งที่เขาได้ทามาใช้ อาจจะไม่ทั้งหมด
แต่ก็จะรับไว้มาก เพื่อจะได้ไม่ต้องมาทาเรื่องเก่าอีก หรือต้องมาคิดเรื่องใหม่ แต่ที่จริงก็คิดมาแล้ว เราก็
จะต่อยอด ก็ไม่ได้หนักใจอะไรกับการทางานครั้งนี้ เพราะเราเริ่มคิดทาเรื่องปฏิรูปมา 3 ปีแล้ว ทั้งสภา
ปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.), คณะรักษาความ สงบแห่งชาติ (คสช.) ได้คิดและรวบรวมความเห็นว่าควรจะ
ปฏิรูปอะไรจากประชาชนทั่วประเทศ จากหลายกลุ่ม และพรรคการเมือง รวมทั้งสภาขับเคลื่อนการ
ปฏิรูปประเทศ (สปท.) ก็คิดและเขียนแผนอะไรมาเยอะแยะ เพราะฉะนั้นผมคิดว่าน่าจะไม่ยากนัก
“ผมคิดว่า อันนี้ถ้าประคับประคองทาไปเรื่อยๆ โดยเฉพาะจากรัฐบาลจากการเลือกตั้งด้วยก็จะ
พลิกโฉมประเทศไทย ในตอนแรกๆ อาจจะไม่ค่อยเห็นผล แต่ถ้าทาต่อเนื่องกันไปทุก 5 ปี ก็จะทาให้
ประเทศไทยมีทิศทาง แทนที่จะขับไปเรื่อยๆ โดยไม่รู้ว่าจะขับไปไหน แต่ครั้งนี้จะเป็นการบังคับให้ทา
ตามแผนยุทธศาสตร์และแผนปฏิรูป ซึ่งแผนที่ดีการปฏิรูปที่ดีต้องปรับแก้ได้ตลอดเวลา ไม่ใช่เอาสิ่งที่
เป็นโบราณล้าหลังมาเป็นเข็มทิศในการพัฒนาประเทศ” ศ.ดร.เอนก ระบุ
* * *