World Think Thank Monitors ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมิถุนายน พ.ศ.2558 โดยสถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ ภายใต้การสนับสนุนของโครงการคลังปัญญาเพื่ออภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต โดย นางสาว จุฑามาศ พูลสวัสดิ์ นางสาว อนันญลักษณ์ อุทัยพิพัฒนากุล นาย พิพัฒพงศ์ ชูประสิทธิ์ สนใจรายละเอียดโครงการฯเพิ่มเติมได้ที่ Wepsite : http://www.rsu-brain.com Facebook Fanpage : https://www.facebook.com/thinktankrsu?ref=hl

1. สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ฉบับที่ 1 : มิถุนายน พ.ศ. 2558
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต

2. สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
สารบัญ
หน้า
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจของ Think Tank ในภูมิภาคยุโรป 1
 CHATHUM HOUSE 2
 EUROPEAN COUNCIL ON FORIEGN RELATIONS 4
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจของ Think Tank ในภูมิภาคอเมริกา 7
 BROOKING INSTITUTION 8
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจของ Think Tank ในภูมิภาคเอเชีย 11
 ASIA SOCIETY 12
 CHINESE ACADEMY OF SOCIAL SCIENCES 13
 CHINA INSTITUTE OF INTERNATIONAL STUDIES 14
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจของ Think Tank ในประเทศไทย 15
 สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ (KLANGPANYA INSTITUTE FOR 16
NATIONAL DEVELOPMENT STRATEGIES)

3. 1
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจ
ของ Think Tank ในภูมิภาคยุโรป
 CHATHUM HOUSE
 EUROPEAN COUNCIL ON FORIEGN RELATIONS
เรียบเรียงโดย
จุฑามาศ พูลสวัสดิ์
ผู้ช่วยนักวิจัย

4. 2
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
CHATHUM HOUSE
ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 ที่ผ่านมา สถาบัน Chathum House ได้นาเสนอประเด็นความ
เคลื่อนไหวระหว่างประเทศที่น่าสนใจโดยแบ่งเป็นประเด็น ดังนี้
ประเด็นในระดับภูมิภาคเอเชีย
 การแก้วิกฤตโรฮีนจา (Solving the Rohingja Crisis)
Joshua Webb ผู้บริหารแผนงานเอเชียของ Chathum House ได้เขียนบทความถึงสถานการณ์ของ
ภูมิภาคเอเชียในช่วงที่ผ่านมา โดยตั้งแต่ต้นเดือนพฤษภาคม ปีค.ศ.2015 มีการพบผู้อพยพชาว โรฮีนจากว่า
8,000 คนอยู่บนเรือ 6 ลาเหนือทะเลอันดามัน ในเบื้องต้นมาเลเซียและอินโดนีเซียได้ช่วยผู้อพยพขึ้นฝั่งและ
ให้ที่พักพิงเป็นการชั่วคราว แต่ก็ไม่อาจปฏิเสธได้ว่าประเทศต่างๆ ใน ASEAN ต่างก็มีความอึดอัดใจหาก
จะต้องให้ความช่วยเหลือในระยะยาวหรือรับเอาชาวโรฮีนจามาพักพิงอย่างถาวรในประเทศของตน โดยล่าสุด
ในการประชุม Kuala Lumpur summit ทุกประเทศต่างแสดงจุดยืนที่จะปฏิเสธความรับผิดชอบต่อชาวโรฮีนจา
โดยพม่าอ้างว่าชาวโรฮีนจาเหล่านี้มิใช่พลเมืองพม่า ส่วนรัฐบาลทหารของไทยก็ยืนยันที่จะช่วยเหลือให้ชาว
โรฮีนจาไปสู่ประเทศปลายทางแต่มิให้พักพิง ในขณะที่ทั้งมาเลเซียและอินโดนีเซียยังยืนยันให้พม่ารับผิดชอบ
ต่อผู้อพยพ
ทั้งนี้ วิกฤตที่เกิดขึ้นสะท้อนให้เห็นปัญหาสาคัญ 2 ประการ โดยประการแรกคือ หากพม่ายังคงดาเนิน
นโยบายที่กีดกันและพยายามผลักดันคนเหล่านี้ออกนอกประเทศต่อไป วิกฤตชาว โรฮีนจาก็จะยิ่งยืดเยื้อ และ
ประการที่สอง ปัญหาที่เกิดขึ้นยังแสดงให้ว่า ASEAN ประสบความล้มเหลวในการสร้างข้อตกลงทางการเมือง
และกาหนดขอบข่ายด้านกฎหมายที่ชัดเจนในเรื่องการช่วยเหลือเยียวยาผู้อพยพลี้ภัยในภูมิภาค และแม้
ปัจจุบันจะมีการจัดตั้งปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและองค์กรผู้แทนรัฐสภาอาเซียนเพื่อสิทธิ
มนุษยชน (ASEAN Parliamentarians for Human Rights – APHR) แล้วก็ตาม แต่กลไกดังกล่าวก็ทาได้
เพียงเสนอข้อคิดเห็น ไม่มีบังคับใช้ทางกฎหมาย เนื่องจาก ASEAN Way ได้ให้ความสาคัญกับหลักการไม่
แทรกแซงซึ่งกันและกัน(the principle of non-intervention) จึงทาให้กระบวนการให้ความช่วยเหลือด้าน
มนุษยธรรมแก่ชาวโรฮีนจาเป็นเรื่องที่ทาได้ยาก
อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่สามารถหาทางออกให้กับวิกฤตชาวโรฮีนจาได้ในทันที แต่แนวทางการที่ควรจะ
เป็นคือพม่าต้องแสดงบทบาทหลักในการแก้ปัญหา เนื่องจากเดิมทีชาวโรฮีนจาเป็นมุสลิมชนกลุ่มน้อยที่อาศัย
อยู่บริเวณรัฐยะไข่ของประเทศพม่าและบริเวณชายแดนพม่า – บังกลาเทศ ซึ่งที่ผ่านมารัฐบาลพม่าได้ดาเนิน
นโยบายกีดกันและไม่ยอมรับคนกลุ่มนี้เป็นพลเมืองของตน ทาให้ชาวโรฮีนจากลายเป็นบุคคลไร้สัญชาติและมี
ความขัดแย้งกับพลเมืองพม่าในรัฐยะไข่อย่างรุนแรงจนทาให้ต้องอพยพเพื่อย้ายถิ่นฐานไปยังประเทศ
ปลายทางซึ่งเป็นประเทศมุสลิมดังเช่นที่ปรากฏเป็นข่าว ทว่าแนวโน้มที่จะทาให้พม่าร่วมแก้ปัญหานี้ได้อาจ
เกิดขึ้นได้ยาก เนื่องจากนาย U Nyan Tun รองประธานาธิบดีพม่ายังยืนยันทื่จะปฏิเสธว่าสาเหตุที่ชาวโรฮีนจา
หนีออกจากรัฐยะไข่เป็นเพราะการถูกข่มเหงโดยรัฐบาล
อ้างอิงจาก: บทความ Solving the Rohingja Crisis โดย Joshua Webb, 27 May 2015
URL: http://www.chathamhouse.org/expert/comment/17758

5. 3
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นร้อน(hot issue) หรือ งานวิจัยที่น่าสนใจ
 การทบทวนกิจกรรมเพื่อสร้างสุขภาวะ การผลิต – บริโภคอาหารที่ยั่งยืน (Reviewing Interven-
tions for Healthy and Sustainable Diets)
Rob Bailey ผู้อานวยการวิจัยด้านพลังงาน สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติของ Chathum House
ได้เสนอรายงานการวิจัยเกี่ยวกับสุขภาพของประชากรว่าขณะนี้ทั่วโลกมีสัดส่วนของประชากรที่เป็นโรคอ้วน
เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยปัจจุบันมีกว่า 1.9 พันล้านอยู่ในภาวะน้าหนักเกิน ซึ่งในจานวนนี้มีผู้ที่เสียชีวิตด้วย
สาเหตุจากความอ้วนมากถึง 3 ล้านคนต่อปี ประเด็นดังกล่าวจึงกลายเป็นปัญหาสาคัญสาหรับประชาคมโลก
ไม่เฉพาะแต่ประเทศร่ารวยเท่านั้น นอกจากนี้ ปัจจุบันกระบวนการผลิตอาหารยังได้สร้างต้นทุนต่อ
สิ่งแวดล้อมในระดับที่สูงมากเนื่องจากเป็นสาเหตุให้เกิดแก็สเรือนกระจกมากถึง 30% ดังนั้นเพื่อให้เกิดสุข
ภาวะที่ยั่งยืน สิ่งที่ดีต่อสุขภาพของคนจึงควรเป็นสิ่งที่ดีต่อสิ่งแวดล้อมควบคู่กันด้วย โดยแนวคิดนี้ได้สร้าง
ความท้าทายต่อการกาหนดรูปแบบการบริโภคใหม่ที่ต้องคานึงถึงทั้งสุขภาพของผู้บริโภคและคุณภาพของ
สิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน ซึ่งอุปสรรคที่สาคัญในขณะนี้คือทั่วโลกยังคงไม่มีองค์ความรู้และทรัพยากรด้านการ
จัดการในเรื่องนี้อย่างเพียงพอ อีกทั้งการขยายตัวของเศรษฐกิจและประชากรอันเป็นผลจากการเติบโตของ
เมือง โดยเฉพาะในประเทศที่มีรายได้ระดับต่าและปานกลาง(low- and middle-income countries: LMICS)
ยังทาให้การบริโภคอาหารที่ไม่ก่อให้เกิดสุขภาวะที่ยั่งยืนยิ่งมีอัตราเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง
การจัดการเพื่อให้ประชากรมีสุขภาพที่ดีควบคู่กับอาหารและสภาพแวดล้อมที่มีคุณภาพจึงควรอาศัย
การบูรณาการกลยุทธ์หลากหลายด้านเข้าด้วยกัน ซึ่งในระยะแรกเริ่มควรมีการหารือในระดับระหว่างประเทศ
ร่วมกันในหัวข้อดังกล่าวอย่างจริงจังเพื่อนาไปสู่การกาหนดนโยบายและยุทธศาสตร์ที่ส่งเสริมให้เกิดการผลิต
และบริโภคอาหารที่นาไปสู่สุขภาวะที่ยั่งยืน
Photo: Kul Bhatia/Getty Images.
อ้างอิงจาก: บทความ Reviewing Interventions for Healthy and Sustainable Diets โดย Rob Bailey, 29 May 2015
URL: http://www.chathamhouse.org/publication/reviewing-interventions-healthy-and-sustainable-diets

6. 4
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
EUROPEAN COUNCIL ON FORIEGN RELATIONS
ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 ที่ผ่านมา สถาบัน European Council on Foreign Relations ได้
นาเสนอประเด็นความเคลื่อนไหวระหว่างประเทศที่น่าสนใจโดยแบ่งเป็นประเด็น ดังนี้
ประเด็นในระดับภูมิภาคเอเชีย
 อานาจทางเศรษฐกิจและอานาจทางการทหารในเอเชีย (Economic and military power in Asia)
Hans Kundnani ผู้อานวยการนักวิจัยของ European Council on Foreign Relations ได้วิเคราะห์
บทความของ Evan Feigenbaum และ Robert Manning ซึ่งเขียนไว้ในปีค.ศ.2012 เกี่ยวกับทวีปเอเชียใน 2
ประเด็น ได้แก่ อานาจทางเศรษฐกิจและอานาจทางการทหาร โดยทั้งสองคนคาดการณ์ว่าเศรษฐกิจเอเชียจะ
เป็นจักรกลสาคัญที่ขับเคลื่อนการเติบโตของโลก ในขณะที่อานาจทางการทหารของเอเชียอาจเป็นสาเหตุซึ่ง
นาไปสู่สงครามครั้งใหญ่ได้อนาคต ปัจจุบันผ่านมากว่า 3 ปี Kundnani พบว่าการคาดการณ์ของทั้งสองคนมี
แนวโน้มที่อาจเกิดขึ้นจริง เนื่องจากประเทศต่างๆ ในภูมิภาคเอเชียมีสัดส่วนกาลังทหารสูงขึ้น ในขณะที่
อานาจทางเศรษฐกิจถูกนามาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ด้านความมั่นคงมากขึ้นเช่นกัน จนอาจกล่าวได้ว่าทั้งอานาจ
ทางการทหารและอานาจทางเศรษฐกิจได้กลายมาเป็นเครื่องมือในการแข่งขันระหว่างประเทศอยู่ในปัจจุบัน
จากสถานการณ์ระหว่างประเทศที่เกิดขึ้น แสดงให้เห็นว่าอานาจทางเศรษฐกิจและอานาจทางการ
ทหารมีความเชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด โดยอานาจทางเศรษฐกิจเป็นเสมือนรากฐานที่เสริมสร้างให้เกิดอานาจ
ทางการทหาร ประเทศที่สามารถพัฒนาเศรษฐกิจได้มากก็ย่อมมีศักยภาพในการเพิ่มอานาจทางการทหาร
ได้มากเช่นกัน ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุด ได้แก่ การเติบโตอย่างก้าวกระโดดของเศรษฐกิจจีนซึ่งได้ทาให้ประเทศ
จีนร่ารวยจนกลายมาเป็นหนึ่งในมหาอานาจของโลก พร้อมกันนั้นยังนามาซึ่งการเพิ่มงบประมาณด้าน
การทหารมากกว่า 10% ต่อปีจนหลายฝ่ายกังวลว่าอานาจทางการทหารที่เข้มแข็งของจีนอาจกลายมาเป็นภัย
คุกคามต่อประเทศต่างๆ ในกรณีเกิดความขัดแย้ง ด้วยเหตุดังกล่าวสหรัฐอเมริกาจึงพยายามดาเนิน
ยุทธศาสตร์เพื่อขัดขวางการเติบโตของเศรษฐกิจจีนโดยการสร้างความร่วมมือด้านเศรษฐกิจกับประเทศอื่นๆ
ในเอเชีย อย่างไรก็ตาม จีนเองก็พยายามลดท่าทีที่แข็งกร้าวในประเด็นทะเลจีนใต้ลงและหันไปใช้เครื่องมือ
ทางเศรษฐกิจเพื่อเสริมสร้างความร่วมมือกับประเทศต่างๆ ผ่านระบบการพึ่งพาหรือการให้ความช่วยเหลือ
มากขึ้นเพื่อผลประโยชน์ด้านยุทธศาสตร์ความมั่นคงของจีนในภูมิภาคเอเชีย แต่ประเด็นดังกล่าวยังคงเป็น
โจทย์ที่ท้าทายสาหรับจีนที่จะสร้างความไว้วางใจให้กับประเทศเพื่อนบ้านและแสดงให้เห็นความร่วมมือซึ่งมี
ลักษณะที่ทุกประเทศได้ประโยชน์(win-win logic of cooperation) อย่างแท้จริง
อ้างอิงจาก: บทความ Economic and military power in Asia โดย Hans Kundnani, 20 April 2015
URL: http://www.ecfr.eu/article/commentary_economic_and_military_power_in_asia3006

7. 5
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นเฉพาะระดับประเทศในภูมิภาคเอเชีย
 การสร้างเส้นทางสายไหมใหม่ของจีน (China’s silk road to nowhere)
Angela Stanzel นักวิจัยแผนงานเอเชียและจีนของ European Council on Foreign Relations ได้
เขียนบทความเกี่ยวกับการรื้อฟื้นเส้นทางสายไหมของจีน โดยในปีค.ศ.2013 ที่ผ่านมา ประเทศจีนได้ริเริ่ม
โครงการเส้นทางสายไหมใหม่(New Silk Road project) โดยมีความคาดหวังในการส่งเสริมให้เกิดการ
ท่องเที่ยวในเส้นทางสายไหมเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก ซึ่งแนวคิดที่รัฐบาลประธานาธิบดีสีจิ้นผิง
หยิบยกมาใช้เพื่อการพัฒนาดังกล่าว คือ “One Belt and One Road” หรือแนวคิด “หนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง”
โดยหนึ่งแถบมีความหมายถึงความพยายามของจีนในการเชื่อมโยงเส้นทางการค้าและเศรษฐกิจ ในขณะที่
หนึ่งเส้นทางหมายถึง ความเชื่อมโยงทางทะเลที่เรียกว่า 21st
Century Maritime Silk Road ซึ่งจะเชื่อม
เส้นทางการเดินเรือหลักของโลกเข้าด้วยกัน หากความริเริ่มดังกล่าวประสบความสาเร็จ จะทาให้จีนสามารถ
ขยายความร่วมมือไปยังภูมิภาคเอเชียกลาง เอเชียใต้ ตะวันออกกลาง แอฟริกา และยุโรป อันจะช่วยให้
เศรษฐกิจและการคมนาคมของโลกเชื่อมโยงถึงกันได้ง่ายขึ้น
ทว่าโครงการดังกล่าวจะประสบความสาเร็จได้ต้องเริ่มจากการสร้างความร่วมมือระหว่างจีนและ
ประเทศเพื่อนบ้านก่อนเป็นสาคัญ ซึ่งอุปสรรคที่จีนต้องเผชิญคือความสัมพันธ์กับปากีสถานซึ่งเป็นประเทศที่
มีความตึงเครียดกับจีนมาอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งปากีสถานเองก็ประสบปัญหาความมั่นคงภายในประเทศ
ตนเองอยู่ในขณะนี้ จึงเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายสาหรับจีนที่จะพัฒนาให้เกิดความร่วมมือขึ้น ที่ผ่านมาจีนได้พยายาม
กระชับความร่วมมือกับปากีสถานผ่านการเข้าไปลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานในโครงการ China – Pakistan
Economic Corridor แต่จนถึงปัจจุบันโครงการดังกล่าวรวมไปถึงการลงทุนของจีนเพื่อพัฒนาเส้นทางสาย
ไหมใหม่ในประเทศอื่นๆ ก็ยังไม่คืบหน้ามากนัก ทั้งนี้สาเหตุเป็นเพราะประเทศต่างๆ ยังคงกังวลว่าโครงการ
ดังกล่าวจะเอื้อประโยชน์ให้เพียงแต่จีนเป็นหลักเท่านั้น จึงนาไปสู่ความท้าทายที่จีนจะต้องปรับบทบาทและ
สร้างความเชื่อมั่นถึงผลประโยชน์ที่จะได้รับร่วมกันให้กับประเทศเหล่านี้
Photo: http://www.chinausfocus.com
อ้างอิงจาก: บทความ China’s silk road to nowhere โดย Angela Stanzel, 13 May 2015
URL: http://www.ecfr.eu/article/commentary_chinas_silk_road_to_nowhere3025

8. 6
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นร้อนระดับโลก(hot issue) หรือ งานวิจัยที่น่าสนใจ
 จีนและการส่งเสริมระเบียบการค้าที่เน้นสินค้าราคาถูก (China’s promotion of a low-cost inter-
national order)
François Godement ผู้อานวยการแผนงานเอเชียและจีนของ European Council on Foreign Re-
lations ได้เขียนบทความถึงระเบียบเศรษฐกิจโลกในปัจจุบันว่าเป็นเรื่องที่ยากจะปฏิเสธว่าโลกได้มาถึง
ช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนขั้วอานาจ โดยข้อสันนิษฐานที่ถูกกล่าวถึงมากที่สุดในขณะนี้คือ “การที่จีนจะก้าว
ขึ้นมาเป็นประเทศมหาอานาจใหม่ที่กาหนดระเบียบเศรษฐกิจโลก” ซึ่งการผงาดขึ้นของจีนในครั้งนี้ต้องเผชิญ
กับการคัดค้านจากประชาคมโลกไม่น้อย เนื่องจากหลายฝ่ายต่างเห็นพ้องว่าจีนยังไม่มีศักยภาพเพียงพอ
สาหรับความรับผิดชอบที่ต้องมีต่อประชาคมโลก อีกทั้งการเติบโตทางเศรษฐกิจของจีนยังถูกมองว่าเป็นการ
เผยแพร่ลัทธิมาร์กซ์ใหม่(Revisionism) ด้วยการพยายามล้มล้างระเบียบการค้าโลกแบบเดิม โดยที่ผ่านมาจุด
แข็งของเศรษฐกิจจีนอยู่ที่การมีสมรรถนะในการผลิตสินค้าราคาถูก แต่สินค้าลักษณะนี้นามาซึ่งปัญหาในการ
ตัดสินทางเลือกระหว่างคุณภาพและราคา กล่าวคือยิ่งสินค้ามีราคาถูกลงเท่าใด คุณภาพก็จะยิ่งต่าลงเท่านั้น
ซึ่งหากจีนกลายเป็นผู้กาหนดราคาสินค้าในตลาดโลก ผลที่ตามมาย่อมเป็นการกระตุ้นให้ผู้ผลิตทั่วโลกต้อง
ลดคุณภาพสินค้าลงเพื่อลดทอนต้นทุนการผลิตให้สินค้ามีราคาถูกและสามารถแข่งขันได้ ซึ่งหากเป็นเช่นนั้น
จริง สุดท้ายโลกก็จะเปลี่ยนไปสู่การมีระบบการค้าที่เน้นสินค้าราคาถูกโดยมีจีนเป็นผู้นานั่นเอง
ดังนั้นจึงเป็นเรื่องจาเป็นที่จีนจะต้องปรับเปลี่ยนบทบาทไปในทางที่สร้างสรรค์มากขึ้น โดยแทนที่จะ
พยายามล้มล้างระเบียบการค้าเดิม จีนควรเพิ่มเติมหรือปรับเปลี่ยนข้อกาหนดใหม่ให้สอดคล้องกับทั้ง
ผลประโยชน์ที่ทั้งจีนและประเทศอื่นๆ เห็นพ้องต้องกัน แต่ก็มิอาจปฏิเสธได้ว่าประเทศต่างๆ เองก็มีการ
ปรับตัวเพื่อรับมือกับอานาจของจีนเช่นกัน อย่างไรก็ตาม ยังมีคาถามสาคัญที่ตามมาอีกหลายประการสาหรับ
กรณีดังกล่าวอันได้แก่ จะทาอย่างไรเพื่อให้แต่ละประเทศยอมผ่อนคลายกติกาของตนเองเพื่อนาไปสู่การ
กาหนดกฎเกณฑ์ทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศที่เหมาะสม และยุทธศาสตร์การเฝ้าระวังเป็นแนวทาง
เหมาะสมที่สุดที่ประเทศต่างๆ ควรใช้ในการแข่งขันระยะยาวกับจีนหรือไม่ และคาถามสาคัญที่สุดคือภายใต้
ระบบเศรษฐกิจโลกที่มีจีนเป็นผู้นามีความเป็นไปได้หรือไม่ที่จะเกิดความร่วมมือที่เป็นเอกภาพ
อ้างอิงจาก: บทความ China’s promotion of a low-cost international order โดย François Godement, 6 May 2015
URL: http://www.ecfr.eu/article/commentary_chinas_promotion_of_a_low_cost_international_order3017

9. 7
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจ
ของ Think Tank ในภูมิภาคอเมริกา
 BROOKING INSTITUTION
เรียบเรียงโดย
อนันญลักษณ์ อุทัยพิพัฒนากุล
ผู้ช่วยนักวิจัย

10. 8
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
BROOKING INSTITUTION
ในรอบเดือนมิถุนายน 2558 ที่ผ่านมา สถาบัน BROOKING INSTITUTION ได้นาเสนอประเด็นที่
เกี่ยวข้องกับทวีปเอเชีย ที่น่าสนใจ ดังต่อไปนี้
ประเด็นเกี่ยวกับภูมิภาคเอเชีย
 ความขัดแย้งระหว่างจีนและสหรัฐอเมริกาในน่านน้าทะเลจีนใต้ (The United States, China and
the South China Sea : Is regional order at risk)
กรณีที่สหรัฐอเมริกาส่งเครื่องบินเข้าไปสอดแนมและเผยแพร่ภาพถ่ายทางอากาศที่แสดงให้เห็นถึงการ
ก่อสร้างเกาะเทียมของจีนเหนือน่านน้าพิพาทหมู่เกาะทะเลจีนใต้ซึ่งมี 6 ประเทศอ้างกรรมสิทธ์เหนือหมู่เกาะ
ดังกล่าว ด้วยเหตุนี้ทาให้จีนออกมาแสดงความไม่พอใจต่อการกระทาของสหรัฐอเมริกาเป็นอย่างมาก
ตลอดจนหลายฝ่ายก็ได้ออกมาแสดงความกังวลว่าการกระทาของสหรัฐอเมริกาจะยิ่งเป็นการทวี
ความขัดแย้งให้รุนแรงมากขึ้น และอาจจะพัฒนาไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 3 ได้
ทั้งนี้สหรัฐอเมริกาและจีนก็ต่างออกมายืนยันถึงความถูกต้องของการกระทาตนเอง โดย
สหรัฐอเมริกาอ้างว่าการกระทาของตนนั้นแสดงให้เห็นถึงการยืนยันสิทธิเพื่อรักษาไว้ซึ่งอิสรภาพทางการบิน
และการเดินเรือในพื้นที่ที่อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล (UNCLOS) ได้ให้สิทธิไว้
ขณะเดียวกัน จีนก็ได้อ้างถึงความถูกต้องของการก่อสร้างเกาะเทียมว่าเป็นไปตามอานาจอธิปไตยและ
อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทางทะเลเช่นกัน
Jonathan D.Pollack นักวิจัยอาวุโสของ John L. Thornton China Center และ the Center for East
Asia Policy Studies ที่ Brooking Institute ได้นาเสนอถึงแนวทางเหมาะสมต่อการจัดการความขัดแย้งนี้ คือ
การให้สองประเทศมหาอานาจมาเจรจากันเพื่อสร้างความเข้าใจร่วมกันในแบบทวิภาคี โดย Jonathan
D.Pollack มองว่าน่าจะเป็นวิธีการที่ดีกว่าการแสดงความไม่พอใจใส่กันผ่านสายตาประชาคมโลก และการใช้
สื่อเป็นเครื่องมือในการโจมตีเหมือนกับที่ผ่านๆมา ทั้งนี้สิ่งที่ควรจะต้องจับตาดูกันต่อไปคือ ท่าทีของผู้นาทั้ง
2 ประเทศกับแนวทางการจัดการต่อปัญหาความขัดแย้งดังกล่าวโดยไม่ให้กระทบต่อมิตรภาพระหว่างกันใน
ระยะยาว
อ้างอิงจาก: บทความ The United States,China,and the South China Sea : Is regional order at risk โดย Jonathan
D.Pollack, 3 June 2015
สืบค้นจาก: http://www.brookings.edu/blogs/order-from-chaos/posts/2015/06/03-regional-order-south-china-sea-

11. 9
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
 ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกา อินเดีย และจีน
ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา เราได้เห็นการแข่งขันของจีนและอินเดียต่อการขึ้นมาเป็นผู้นา
ทางด้านการเมืองและเศรษฐกิจในเอเชีย ทั้งนี้เป็นที่รู้กันว่าสหรัฐอเมริกาได้ให้การสนับสนุนอินเดียต่อการ
ขึ้นมาเป็นมหาอานาจของเอเชียในฐานะประเทศที่ใช้ระบอบการปกครองในรูปแบบประชาธิปไตย แต่ใน
ขณะเดียวกัน สหรัฐอเมริกาก็ยังคงกังวลถึงศักยภาพในการพัฒนาประเทศของอินเดียว่าจะสามารถแสดงให้
ประคมโลกได้เห็นถึงความสัมพันธ์ที่เป็นไปในทิศทางเดียวกันระหว่างประชาธิปไตยและการพัฒนาหรือไม่1
ขณะที่ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกาและอินเดียได้เป็นไปอย่างต่อเนื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างจีน
และปากีสถานก็ค่อนข้างใกล้ชิดกันเช่นกัน โดยเมื่อปีที่ผ่านมาจีนได้เข้าไปลงทุนในโครงการระเบียงเศรษฐกิจ
จากจีนตะวันตกถึงอ่าวเปอร์เซียในปากีสถานด้วยเม็ดเงินลงทุนจานวนมหาศาล2
ในส่วนของความสัมพันธ์ระหว่างกันของทั้ง 4 ประเทศนี้ สหรัฐอเมริกาค่อนข้างกังวลถึงสถานการณ์ที่
ไม่แน่นอนของการก่อร้ายในปากีสถาน ในส่วนของจีน อินเดีย และปากีสถานก็มีประเด็นเรื่องความขัดแย้ง
ทางด้านดินแดนอยู่3
จากที่กล่าวมา จะเห็นถึงการแบ่งโครงสร้างทางพันธมิตรที่ชัดเจน แต่ล่าสุดเมื่อนายกรัฐมนตรีของ
อินเดียไปเยือนจีนและได้มีการเจรจากันในหลายประเด็น ซึ่งประเด็นที่สาคัญที่สุด คือเรื่องของการลงนาม
ความร่วมมือทางเศรษฐกิจที่มีมูลค่าจานวนมหาศาล โดยนายกรัฐมนตรีของอินเดียต้องการเม็ดเงินลงทุนทาง
เศรษฐกิจจากจีน ขณะเดียวกันก็ได้มีการเจรจาถึงแนวทางในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งทางด้านการเมืองที่
เกิดขึ้น โดยนายกฯอินเดียได้มีข้อเสนอในการกระชับความสัมพันธ์ของทั้งสองประเทศ อาทิ การเสริมสร้าง
ความเข้าใจให้กับคนในประเทศทั้งสอง การสร้างสถานกงสุลอินเดียในจีน การสร้างเวที Forum Think Tank
ร่วมกัน เป็นต้น ทั้งนี้ นายกรัฐมนตรีของอินเดียได้กล่าวว่า “ถ้าศตวรรษที่แล้วเป็นยุคแห่งการแบ่งขั้วพันธมิตร
ศตวรรษนี้จะเป็นยุคที่แต่ละประเทศจะมีอิสระในการเลือกและสร้างพันธมิตร” 4
สุดท้ายนี้ แนวทางการกระชับความสัมพันธ์ของอินเดียและจีนจะเป็นอย่างไร เพราะหลายฝ่ายก็
ค่อนข้างกังวลว่าการไปเยือนจีนของนายกรัฐมนตรีอินเดีย อาจจะส่งผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างอินเดียและ
สหรัฐอเมริกา ทั้งนี้ Tanvi Madan นักวิจัยของ the Foreign Policy program ที่ Brooking Institute ได้เสนอ
ให้อินเดียและสหรัฐอเมริกาต้องรักษาระดับความสัมพันธ์ให้แข็งแกร่งยิ่งขึ้น ในขณะเดียวกัน ทั้งสองก็ควรที่
จะต้องเสริมสร้างความสัมพันธ์กับจีน โดยสหรัฐอเมริกาและอินเดียควรศึกษาแนวนโยบายการจัดการของ
ประเทศจีน ทั้งในภาคสาธารณะและภาคธุรกิจ อาทิ การจัดเวทีไตรภาคีร่วมกันของทั้งสามประเทศ เพื่อนาพา
ซึ่งผลประโยชน์สูงสุดร่วมกันของทั้งสามประเทศ5
นอกเหนือจากนี้ Tanvi Madan ยังได้เสนอถึงความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกา อินเดีย และเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้ ว่าควรจะต้องรักษาระดับความสัมพันธ์กับทั้งหมดต่อไป แต่ในขณะเดียวกันก็ควรปล่อย
ประเทศที่เป็นพันธมิตรต่างๆ ให้ได้พัฒนาไปในทิศทางของตนเองตามที่ควรจะเป็นได้ 6
1
Tanvi Madan.(2015).The U.S – India Relationship and China.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/01/20-us-india-relationship-and-china-madan
2
Bruce Riedel.(2015).One year of Modi Government : Us versus them.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/05/25-india-china-pakistan-ties-riedel
3
Bruce Riedel.(2015).One year of Modi Government : Us versus them.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/05/25-india-china-pakistan-ties-riedel
4
Tanvi Madan.(2015). Modi’s trip to China: 6 quick takeaways.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/05/15-modi-china-takeaways-madan
5
Tanvi Madan.(2015).The U.S – India Relationship and China.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/01/20-us-india-relationship-and-china-madan
6
Tanvi Madan.(2015).The U.S – India Relationship and China.สืบค้นจาก http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/01/20-us-india-relationship-and-china-madan

12. 10
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นเฉพาะประเทศในภูมิภาคเอเชีย
 จีนสู่การเป็นผู้นาในการกากับดูแลระเบียบโลก (China an Global Governance)
จากอัตราการเติบโตทางด้านเศรษฐกิจของจีนที่มีมาอย่างต่อเนื่องนั้น ทาให้เราเห็นถึงบทบาททางด้าน
เศรษฐกิจของจีนในประเทศกาลังพัฒนาต่างๆ ทั้งเอเชีย แอฟริกา และลาตินอเมริกา โดยการเข้าไปลงทุนใน
การก่อสร้างโครงการต่างๆของจีนนั้น จีนมักจะเข้าไปทาข้อตกลงและเจรจาในรูปแบบทวิภาคีเป็นรายประเทศ
ซึ่งหลายฝ่ายมองว่าการกระทาดังกล่าวของจีนเป็นกระบวนการที่ไร้ความน่าเชื่อถือ และไม่เป็นการปฏิบัติตาม
แนวปฏิบัติสากลระหว่างประเทศ
แต่ในการออกนโยบายการต่างประเทศของจีนที่ผ่านมา จีนได้แสดงให้เห็นว่าจีนกาลังจะเปลี่ยน
กระบวนการในการจัดทาข้อตกลงและการเจรจาจาในรูปแบบทวิภาคีไปสู่รูปแบบที่มีความเป็นพหุภาคีมากขึ้น
ทั้งนี้ จีนได้เป็นแกนนาในการก่อตั้งธนาคารเพื่อการพัฒนาแห่งใหม่ของกลุ่ม BRICS (บราซิล รัสเซีย อินเดีย
จีน และแอฟริกาใต้) และธนาคารเพื่อการลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานของเอเชีย (AIIB)
โดยหนึ่งในโครงการลงทุนของธนาคาร AIIB คือกองทุนที่มีชื่อว่า Silk Road เป็นกองทุนเพื่อสร้าง
เส้นทางสายไหมใหม่เชื่อมต่อเอเชียกับยุโรป โดยใช้ชื่อว่า One Belt, One Road มีการลงทุนใน 60 ประเทศ
ทั้งทางบกและทางทะเล และยังรวมไปถึงการสร้างระบบสาธารณูปโภคเพื่อการขนส่งสินค้าทุกรูปแบบ
ในการก่อตั้งธนาคารดังกล่าว มีหลากหลายประเทศที่ให้ความสนใจและเข้าร่วมเป็นจานวนมาก โดย
Javier Solana ผู้แทนระดับสูงของสหภาพยุโรปด้านโยบายการต่างประเทศและความมั่นคง เห็นว่าโครงการ
ดังกล่าวเป็นความพยายามในการเพิ่มและขยายอิทธิพลของจีน ที่ไม่ได้เกิดแค่ในประเทศกาลังพัฒนาแต่รวม
ไปถึงประเทศที่พัฒนาแล้ว อย่างเช่น อังกฤษ นอกเหนือจากนี้ โครงการดังกล่าวยังเป็นโครงการที่สามารถ
สร้างความผ่อนคลายให้กับสถานการณ์ความตึงเครียดเรื่องดินแดนระหว่างจีนกับประเทศเพื่อนบ้านอีกด้วย
ยิ่งไปกว่านั้น โครงการดังกล่าวยังแสดงให้เห็นถึงความพ่ายแพ้ทางภูมิรัฐศาสตร์ของสหรัฐ อเมริกาที่มี
ต่อจีน รวมไปถึงความเสี่ยงที่เกิดขึ้นกับสถาบันทางการเงินหลักอย่างกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF)
จากแนวทางการหลีกเลี่ยงของจีนด้วยการสร้างสถาบันทางการเงินใหม่ขึ้นมาเอง
จากที่กล่าวมา จะเห็นได้ว่าจีนสามารถสร้างระเบียบโลกใหม่ ที่มีความหลากหลายและไม่ได้ผูกขาดกับ
แนวทางของมหาอานาจเก่าอย่างสหรัฐอเมริกาแต่เพียงอย่างเดียว อาทิ การไม่ให้สิทธิประเทศใดประหนึ่งใน
การมีอานาจ Veto อย่างเด็ดขาดเหมือนกับ IMF แต่ทั้งนี้สิ่งที่ท้าทายสาหรับจีน คือการดาเนินการปฏิบัติงาน
ในแนวนโยบายใหม่ ท่ามกลางการจับตามองของนานาประเทศ รวมถึงสหรัฐฯและญี่ปุ่นที่ปฏิเสธการเข้าร่วม
เพราะกังวลต่อความโปร่งใสและความสามารถในการดาเนินงานของธนาคาร AIIB
อ้างอิงจาก: บทความ China and Global Governance โดย Javier Solana, 30 Mar 2015
สืบค้นจาก: http://www.project-syndicate.org/commentary/china-multilateral-institutions-threaten-us-by-javier-solana-
2015-03

13. 11
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจ
ของ Think Tank ในภูมิภาคเอเชีย
 ASIA SOCIETY
 CHINESE ACADEMY OF SOCIAL SCIENCES
 CHINA INSTITUTE OF INTERNATIONAL STUDIES
เรียบเรียงโดย
พิพัฒพงศ์ ชูประสิทธิ์
ผู้ช่วยนักวิจัย

14. 12
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ASIA SOCIETY
ในรอบเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 สถาบัน Asia Society ได้นาเสนอประเด็นความเคลื่อนไหวระหว่าง
ประเทศที่น่าสนใจอยู่ด้วยกัน 3 ประเด็น ดังนี้
 รัฐบาลจีนระงับแผนการถมทะเลสร้างเกาะเทียมในทะเลจีนใต้
เมื่อวันอังคารที่ 16 มิถุนายน พ.ศ. 2558 นาย Tom Nagorski รองประธานสถาบัน Asia Society ได้
เขียนบันทึกลงใน Asia Blog หัวข้อ China's Top Diplomat to US: Stop the “Megaphone Diplomacy”1
สรุปสาระสาคัญได้ดังนี้
 เจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐบาลสหรัฐฯ และประเทศในกลุ่มอาเซียน มีความกังวลต่อการถมทะเลสร้าง
เกาะเทียมในทะเลจีนใต้ โดยเฉพาะรัฐบาลสหรัฐฯที่ได้ลักลอบดักฟังทางโทรศัพท์กองทัพเรือจีน และ
พยายามโจรกรรมข้อมูลของรัฐบาลจีนเพื่อประณามการกระทาดังกล่าว
 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศจีน นายหวาง ยี่ วิจารณ์ตอบโต้รัฐบาลสหรัฐฯที่แอบดักฟัง
กองทัพเรือจีนระหว่างทาการถมทะเลในทะเลจีนใต้ โดยนายหวาง ยี่ ได้แถลงจุดยืนของรัฐบาลจีนว่า
การถมทะเลสร้างเกาะเทียมในทะเลจีนใต้เป็นการกระทาที่ไม่ละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศแต่อย่าง
ใด
 อินเดียจะเป็นประเทศมหาอานาจใหม่ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิ กได้หรือไม่
เมื่อวันอังคารที่ 16 มิถุนายน พ.ศ. 2558 ประธานสถาบันนโยบายสังคมแห่งเอเชีย (Asia Society
Policy Institute) นาย Kevin Rudd ได้จัดเวทีประชุมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในหัวข้อ India Under Modi:
One Year In2
สาระสาคัญสรุปได้ดังนี้
 ด้านเศรษฐกิจ: สภาพเศรษฐกิจของอินเดียในปัจจุบันมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง และมีศักยภาพ
เพียงพอที่จะเข้าร่วมเป็นประเทศสมาชิกในกรอบความร่วมมือทางเศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิ ก
(APEC) ซึ่งจะช่วยเพิ่มอานาจการต่อรองทางเศรษฐกิจของประเทศสมาชิกในภูมิภาค
 ด้านยุทธศาสตร์ระหว่างประเทศ: ทิศทางนโยบายการต่างประเทศของอินเดียในศตวรรษที่ 21 ยัง
ขาดกระบวนทัศน์เชิงรุกอยู่มาก แม้จะมีความพยายามในการขยายความร่วมมือในด้านการซื้อขาย
อาวุธกับสหรัฐฯ (The Defense Technology Initiative) แต่หากดูภาพรวมของยุทธศาสตร์การ
ต่างประเทศแล้วจะพบว่าไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากนัก
 การผงาดขึ้นมาของทวีปเอเชียกับบทบาทของสหรัฐฯในปัจจุบัน
เมื่อวันศุกร์ที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2558 นาย Ian Bremmer ประธานสถาบัน Eurasia Group ได้ร่วม
สนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในหัวข้อ Rising Asia and America’s Evolving Global Role 3
1
http://asiasociety.org/blog/asia/chinas-top-diplomat-us-stop-megaphone-diplomacy
utm_campaign=socialmedia&utm_source=facebook&utm_medium=socialmedia เข้าถึงเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2558
2
http://asiasociety.org/policy-institute/india-under-modi-one-year เข้าถึงเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2558

15. 13
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
โดยมีนาย Kevin Rudd เป็นผู้ดาเนินรายการ และสรุปการประชุมโดย นาย Joshua Rosenfield ผู้อานวยการ
สานักวิเคราะห์แผนยุทธศาสตร์ สถาบันนโยบายสังคมแห่งเอเชีย สาระสาคัญของการประชุมสรุปได้ดังนี้
 สหรัฐฯควรปรับทิศทางในการดาเนินนโยบายการต่างประเทศต่อจีนและประเทศในทวีปเอเชียใหม่ และ
ควรแสดงจุดยืนต่อการผงาดขึ้นมาของจีนให้ชัดเจน
 สหรัฐฯควรมองจีนเป็นประเทศพันธมิตรประเทศหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์ร่วมกันมายาวนาน หากสหรัฐฯ
มองว่าจีนคือภัยคุกคาม อาจส่งผลให้สหรัฐฯสูญเสียความไว้วางใจจากประเทศพันธมิตรไม่ว่าจะเป็น
ญี่ปุ่น ออสเตรเลีย และเกาหลีใต้ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นประเทศมีศักยภาพในการรักษาเสถียรภาพใน
ภาคพื้นทวีปเอเชีย
CHINESE ACADEMY OF SOCIAL SCIENCES
ในรอบเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 ที่ผ่านมา สถาบัน Chinese Academy of Social Science ได้เสนอ
ประเด็นปัญหาภายในของรัฐบาลสหรัฐฯกับภารกิจในการจัดระเบียบโลกใหม่ และความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับ
สหรัฐฯในประเด็นธรรมาภิบาลและสันติภาพของโลกในศตวรรษที่ 21 สรุปได้ดังนี้
 จีนกับสหรัฐฯควรร่วมมือกันรับผิดชอบในธรรมาภิบาลโลก
เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2557 นาย Li Yang รองประธานสถาบันฯ เข้าร่วมสัมมนาใน
หัวข้อ Trends of U.S. Domestic and Foreign Policy and Sino – U.S. Relations4
จัดโดยสภาประชาชน
จีน (Chinese National People’s Congress) สรุปการประชุมโดย นาย Jiang Hong นักวิจัยสถาบันฯ
สาระสาคัญของการประชุมสรุปได้ดังนี้
 ปัจจุบันการเมืองภายในรัฐบาลสหรัฐฯ กาลังประสบกับปัญหาการแบ่งแยกภายในรัฐบาล และมีปัญหา
เศรษฐกิจที่ยังไม่ได้รับการแก้ไข ทาให้รัฐบาลสหรัฐฯลดบทบาทด้านการต่างประเทศลงไปมาก ทิศทาง
นโยบายระหว่างประเทศของสหรัฐฯจึงไม่ชัดเจนเหมือนแต่ก่อน การดาเนินนโยบายการต่างประเทศต่อ
จีนจึงมีความไม่ชัดเจน
 ส่วนการเมืองจีนในปัจจุบันมีความเข้มแข็งมากขึ้นทุกวัน และมีการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่มั่นคง
และมีเสถียรภาพ เป็นที่น่าไว้วางใจต่อนักลงทุนชาวต่างชาติ จึงทาให้การกาหนดทิศทางนโยบาย
ระหว่างประเทศของจีนในศตวรรษที่ 21 มีทิศทางที่ชัดเจน
 แม้ว่าทั้งสองประเทศจะมีความแตกต่างกันด้านอุดมการณ์ทางการเมืองและระบบเศรษฐกิจ จีนกับ
สหรัฐฯต้องร่วมมือกันให้ความช่วยเหลือต่อประชาคมโลก โดยต้องมีการพัฒนาการสื่อสารให้มี
ประสิทธิภาพมากกว่านี้เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการเข้าใจผิดและความไม่ไว้วางใจระหว่างกัน
4
http://casseng.cssn.cn/focus/201408/t20140828_1308040.html เข้าถึงเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2558

16. 14
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
CHINA INSTITUTE OF INTERNATIONAL STUDIES
ในรอบเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 สถาบัน China Institute of International Studies (CIIS) ได้
นาเสนอบทความและรายงานการวิจัยที่เกี่ยวกับแนวคิดในด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ 2 เรื่อง ดังนี้
 สู่ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในรูปแบบใหม่
เมื่อวันศุกร์ที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2558 ดร. Ruan Zongze นักวิจัยอาวุโส ณ สถาบันฯ ได้เขียน
บทความหัวข้อ Toward a New Type of International Relations: Transcending History to Win the
Future5
สาระสาคัญสรุปได้ดังนี้
 ประธานาธิบดี สี จินผิง ได้ริเริ่มแนวคิดความร่วมมือแบบได้ประโยชน์จากทุกฝ่าย (win-win coopera-
tion) เป็นแนวคิดที่ไม่เคยปรากฏในโลกตะวันตกและถือเป็นแนวคิดใหม่ในโลกตะวันออกที่ไม่ต้องการ
ให้มีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเสียเปรียบในเวทีการแข่งขันระหว่างประเทศ
 จีนในศตวรรษที่ 21 ต้องการสร้างความสัมพันธ์ทางการทูตที่เป็นมิตรกับทุกประเทศในโลก ไม่ว่าจะ
เป็นประเทศที่มีอานาจในการต่อรองมากกว่าจีนที่อยู่นอกภูมิภาคอย่างสหรัฐฯ หรือประเทศเพื่อนบ้าน
ที่มีศักยภาพในการต่อรองน้อยกว่าจีนอย่างไทย
 เปรียบเทียบแนวคิด ‘สร้างโลกสมานฉันท์’ กับ ‘ธรรมมาภิบาล’
เอกสารรายงานวิชาการหัวข้อ A Comparative Study of the Concepts of “Building a Harmoni-
ous World” and “Global Governance”6
เขียนโดย ดร. Thomas Fues และ ดร. Lin Youfa เป็นความ
ร่วมมือระหว่างสถาบัน German Development Institute กับ China Institute of International Studies โดย
ความแตกต่างของ 2 แนวคิดดังกล่าว สรุปได้ดังนี้
 แนวคิดสร้างโลกที่สมานฉันท์ เป็นแนวคิดที่มีรากฐานมาจาก win – win cooperation เพราะเชื่อว่า
การเมืองของโลกจะสมานฉันท์กันได้ ประเทศต่างๆต้องมีความร่วมมือกันอย่างลงตัว
 จีนต้องการเสนอแนวคิดที่จะเป็นทางเลือกให้กับประชาคมระหว่างประเทศ เพราะรัฐบาลจีนเชื่อว่า
ระบบธรรมาภิบาลของโลกแบบตะวันตกที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน ไม่มีธรรมาภิบาลที่แท้จริง ประเทศที่มี
ต้นทุนและศักยภาพมากกว่ามักกดดันประเทศที่มีศักยภาพด้อยกว่า
5
http://www.ciis.org.cn/english/2015-06/19/content_8006094.htm เข้าถึงเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2558

17. 15
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ประเด็นระหว่างประเทศที่น่าสนใจ
ของ Think Tank ในประเทศไทย
 สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
(KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL
DEVELOPMENT STRATEGIES)
เรียบเรียงโดย
พิพัฒพงศ์ ชูประสิทธิ์
ผู้ช่วยนักวิจัย

18. 16
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
(KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL
DEVELOPMENT STRATEGIES)
ในเดือนที่ผ่านมา สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติได้จัดการประชุมเวที Think Tank
ครั้งที่ 7 เรื่อง ‚การปฏิรูปนโยบายการต่างประเทศของไทยในยุคบูรพาภิวัฒน์: ข้อเสนอแนะเชิง
นโยบาย ‛ เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2558 ซึ่งผลการประชุมทาให้ทราบว่า หลังสิ้นสุดสงครามเย็น
โลกได้เปลี่ยนแปลงจากระบบหลายขั้วอานาจ (Multipolar World Order) มาสู่ระบบขั้วอานาจเดียว
(Unipolar World Order) คือ มีสหรัฐอเมริกาเป็นเพียงประเทศเดียวที่ครองอานาจทั้งทางการเมืองและ
ความมั่นคงระหว่างประเทศ รวมถึงอานาจการซื้อขายทางเศรษฐกิจที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก และ
ปัจจุบันจะพบว่าการผงาดขึ้นมาของจีนในด้านอานาจทางเศรษฐกิจมีแนวโน้มจะแซงหน้าสหรัฐอเมริกา
ในอีกไม่เกิน 10 ปีข้างหน้า รวมไปถึงการแข่งขันระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกาในภาคพื้นทวีปเอเชีย
แปซิฟิก ซึ่งชี้ให้เห็นว่าโลกในปัจจุบันกาลังเข้าสู่ในยุคบูรพาภิวัฒน์และกาลังเกิดขึ้นจริง โดยประเทศ
ไทยจะปรับตัวภายใต้กระแสบูรพาภิวัฒน์อย่างไร การปฏิรูปกรอบแนวคิดการต่างประเทศจะสามารถ
สอดรับต่อกระแสบูรพาภิวัฒน์ได้หรือไม่ ในเวทีการประชุมระดมสมองที่จัดโดยสถาบันคลังปัญญาด้าน
ยุทธศาสตร์ชาติได้วิเคราะห์ปัญหาการต่างประเทศของไทยที่กาลังเผชิญอยู่ดังต่อไปนี้
1.ปัญหาการต่างประเทศที่เกิดจากปัจจัยภายในประเทศ
1.1 กลุ่มธุรกิจการเมืองครอบงานโยบายการต่างประเทศของไทย นโยบายการ
ต่างประเทศถูกใช้เพื่อตอบสนองความต้องการของกลุ่มทุน กลุ่มผลประโยชน์ รวมไปถึงความอยู่รอด
ของกลุ่มธุรกิจมากกว่าการคานึงถึงผลประโยชน์แห่งชาติและความอยู่รอดของรัฐเป็นหลัก
1.2 การประสานงานขาดความเป็นเอกภาพ กระทรวงการต่างประเทศกับหน่วยงานอื่นๆ
ยังขาดความเป็นเอกภาพและไม่มีบูรณาการระหว่างหน่วยงานจึงยังไม่สามารถดาเนินงานไปในทิศทาง
เดียวกันได้
1.3 ข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศยังมีทัศนคติในการทางานแบบดั้งเดิม จากอดีต
จนถึงปัจจุบัน ทัศนคติและแบบแผนการทางานของข้าราชการมักทามาอย่างไรก็ทาไปอย่างนั้น เรียกว่า

19. 17
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
2. ปัญหาการต่างประเทศที่เกิดจากปัจจัยภายนอกประเทศ
2.1 การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมโลก โลกในปัจจุบันกาลังเข้าสู่ยุคโลกาภิวัตน์กล่าวคือ
ปัญหาและความท้าทายต่างๆได้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ยากที่จะรับมือและหาแนวทางป้องกันในเวลาอัน
จากัด ภัยคุกคามที่มาจากภายนอกรัฐดังกล่าวทาให้ประเทศไทยยังคงขาดพลังอานาจด้านการ
ต่างประเทศอยู่มาก ซึ่งในปัจจุบันทาได้แค่เพียงคอยตามแก้ปัญหาเฉพาะหน้าเท่านั้น
2.2 การผลิตวาทกรรมชวนเชื่อของประเทศมหาอานาจเพื่อครอบงาประเทศที่กาลัง
พัฒนา ประเทศมหาอานาจในฐานะที่เป็นแหล่งผลิตข้อมูลข่าวสารได้ผลิตวาทกรรมชวนเชื่อ โดยอาศัย
เทคโนโลยีที่ตนมีเป็นเครื่องมือในการยัดเยียดค่านิยมประเพณีให้กับบางประเทศที่อยู่ในสภาวะ
ระส่าระส่ายทางการเมือง โดยอ้างเหตุผลในนามของมวลมนุษยชาติ ไม่ว่าจะเป็นการสถาปนาการ
ปกครองในระบอบเสรีประชาธิปไตย
2.3 ความท้าทายของยุทธศาสตร์เส้นทางสายไหมใหม่ในศตวรรษที่ 21 จีนได้ผลักดัน
แนวคิดเรื่อง ยุทธศาสตร์ 1 แถบ 1 เส้นทาง (One Belt One Road) โดยยุทธศาสตร์ดังกล่าวมีโครงการ
ที่จะใช้ คอคอดกระ เป็นหนึ่งในเส้นทางการสัญจรทางทะเลเพื่อเชื่อมจีนตะวันออกสู่มหาสมุทรอินเดีย
แต่หลายฝ่ายของไทยยังคงมีความกังวลถึงข้อเรียกร้องของจีนว่าอาจจะส่งผลกระทบต่อความมั่นคงของ
ไทยในระยะยาว
2.4 ปัญหาในระดับภูมิภาค ปัญหาการจัดการพรหมแดนในอาเซียนจะเกิดขึ้นหลังจากประเทศ
สมาชิกได้เข้าสู่ประชาคมอาเซียน
3. ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเพื่อการปฏิรูป
จากปัญหาที่กล่าวมาได้ชี้ให้เห็นว่าเราควรต้องเพิ่มอานาจการต่อรองด้านการทูตในเวทีระหว่าง
ประเทศมากขึ้นโดยการ ปฏิรูปกรอบแนวคิดการต่างประเทศของไทย แนวคิดของผู้กาหนดนโยบาย
การต่างประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัฒน์ควรมีการปรับมุมมองต่อสถานการณ์และบริบทในการ
ต่างประเทศในลักษณะเชิงรุก (Offensive) มากกว่าเชิงรับ (Defensive) พร้อมทั้ง รื้อฟื้นความเข้าใจที่
ถูกต้อง และเสริมสร้างความเข้าใจร่วมกัน กระทรวงการต่างประเทศควรเสริมสร้างความเข้าใจ
เกี่ยวกับสันติภาพโลกให้กับภาคส่วนต่างๆทั้งในภาคประชาชน ตลอดจนภาคธุรกิจให้ได้รับรู้ ปรับตัว
และก้าวตามกระแสการเปลี่ยนแปลงของโลกได้ทัน ประกอบกับ ปฏิรูปโครงสร้างการบริหาร
กระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงการต่างประเทศผลักดันให้มี ‚พระราชบัญญัติการต่างประเทศ
(Foreign Service Act)‛ เพราะจะทาให้โครงสร้างการทางานมีความชัดเจนมากขึ้น และสร้างกลไก
สนับสนุนทางวิชาการด้านต่างประเทศ การขับเคลื่อนกรอบนโยบายการต่างประเทศให้สัมฤทธิ์ผลใน
ปัจจุบันจาเป็นต้องอาศัยสถาบันวิชาการ หรือสถาบันวิจัยที่ดาเนินการเป็นอิสระจากกระทรวงการ
ต่างประเทศ รวมถึงหน่วยงานราชการอื่นๆ
โดยสรุป กระทรวงการต่างประเทศในฐานะที่เป็นหน่วยงานหลักในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การ
ต่างประเทศควรเริ่มดาเนินการปฏิรูปแบบองค์รวมและต้องดาเนินการแบบเบ็ดเสร็จเด็ดขาด เพื่อปรับ
โครงสร้างขององค์กรให้มีความสอดคล้องกับโลกในยุคบูรพาภิวัฒน์ต่อไป

20. 18
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ผู้อานวยการสถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ : ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
บรรณาธิการ: น.ส.ยุวดี คาดการณ์ไกล
เรียบเรียง: น.ส.จุฑามาศ พูลสวัสดิ์
น.ส.อนันญลักษณ์ อุทัยพิพัฒนากุล
นายพิพัฒพงศ์ ชูประสิทธิ์
ปีที่พิมพ์: มิถุนายน 2558
สานักพิมพ์: มูลนิธิสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ
เพิ่มเติมได้ที่ www.rsu-brain.com
ที่อยู่ติดต่อ
วิทยาลัยบริหารรัฐกิจ 52/347 พหลโยธิน 87 ตาบลหลักหก อาเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี 12000
โทรศัพท์ 02-997-2200 ต่อ 1283 โทรสาร 02-997-2200 ต่อ 1216
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ อาคารพร้อมพันธุ์ 1 ชั้น 4 637/1 ถนนลาดพร้าว เขตจตุจักร
กทม. 10900 โทรศัพท์ 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064