1. Punoi: Mario Peleshka
Klasa: 7A

2.  Sistemi diellor
 Pamje artistike e sistemit diellor. Masat dhe largësitë jo sipas shkallës. (Nga e
majta në të djathtë:) Plutoni, Neptuni, Urani, Saturni, Jupiteri, Rripi
asteroidal, Dielli, Afërdita, Toka, dhe Hëna e saj dhe Marsi. Në të majtë shihet
edhe një kometë.
 Planetët e radhitur sipas afërsisë (largësisë) së tyre nga Dielli.
 Sistemi diellor
 Sistemi diellor është sistem i organizuar planetësh, të cilët sillen rreth Diellit.
Sistemi diellor është një sistem planetar i përbërë nga trupa qiellorë të ndryshëm
që mbahen në orbita nga forca e gravitetit të yllit tonë, Diellit. Është i përbërë nga
nëntë planetë (dhe 166 hënat e tyre), nga tre planetë
xhuxhë (Ceresi, Plutoni, Erisi dhe katër hënat e tyre), dhe miliarda trupa të vegjël.
Këtu bëjnë pjesë trupat e Rripit të Kuiperit, disa dhjetëra mijëra asteroidë, një
numër i pacaktuar por me siguri shumë të madh kometash, meteoritësh,
dhe pluhuri ndëryjor.
 Planetët e sistemit diellor sipas largësisë nga dielli
janë: Mërkuri, Afërdita, Toka, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani , Neptuni dhe Plutoni.
Prej këtyre tetë planetëve gjashtë prej tyre kanë satelitë natyrorë të emërtuar
zakonisht "hëna" sipas emrit të Hënës së Tokës, dhe secili prej planetëve të
jashtëm është i rrethuar nga rrathë planetarë prej pluhuri dhe grimcash të tjera.
Të gjithë planetet, përveç Tokës, janë emëruar sipas perëndive dhe perëndeshave
të mitologjisë greko - romake.

4.  Planeti është një trup qiellor, që vetë nuk ndriçon, ka
një mase të mjaftueshme për vetë rëndesë për të
mposhtur forcat e trupave të ngurtë, që të
mbajë baraspeshën hidrostatike dhe lëviz në
një orbitë keplerike përreth një ylli.
 Planetët e sistemit tone diellor te radhitura sipas
largësisë nga dielli.
 Mërkuri
 Afërdita (Venera)
 Toka (Dheu)
 Marsi (Mari)
 Jupiteri (Moti)
 Saturni (Shëtuni, Shtuni)
 Urani (Vrënji, Vranji)
 Neptuni (Neptoni)

5.  1.Pak çaste pas Big Bengut kozmosi kalon përmes një "inflacioni"(bymimi) tepër të shpejtë.Ai
zgjerohet nga diçka që është pak më e vogël se një atom,në masën e një qitroje brenda
fragmentit të një sekonde.(Koha:10-43 sekonda)
 2.Pasinflacioni,Universi është diçka në bujisje (zierje) e sipër,një supë e nxehtë
elektronesh,kuarkesh dhe thërmijash të tjera.(Koha:10-32 sekonda.Temperatura:10-27 gradë
celcius)
 3.Një kozmos ftohet nxithmi,bën të mundur që kuarket të shëndrrohen në protone dhe
neutrone.(Koha:10-6 sekonda.Temperatura:10-13 gradë celcius)
 4.Duke qenë ende nxehtë për t'u trajtësuar në atome,elektronet dhe protonet e ngarkuara
shpërndajnë dritë:Universi është një mjegullanjë tejetë e nxehtë.(Koha:3 minuta.Temperatura:10-
8 gradë celcius)
 5.Elektronet kombinohen me protonet dhe neutronet për të formuar atomet,kryesisht hidrogjen
dhe helium.Më në fund drita mund të udhëtoje dhe të përshkoje distanca të gjata mespërmes
Universit.(Koha:300.000 vjet.Temperatura:10.000 gradë celcius)
 6.Nga rëndesa gazet e hidrogjenit dhe heliumit bashkohen për të formuar retë,ku lindin yjet e
para.Re gjigante dhe grupe yjesh të reja formojnë galaktikat e para.(Koha:1 miliard
vjet.Temperatura:-200 grad ë celcius)
 7.Teksa galaktikat tufëzohen nën peshën e rëndesës ,yjet e para vdesin dhe çlirojnë elemente të
rënda në hapësire.Kjo gjë shpie në në formimin e yjeve dhe planeteve te rinj.
 Planetet e vogla te ngurta:Merkuri,venera,toka dhe marsi
 Planetet e medha gazore:Jupiteri, saturni ,urani dhe Neptuni

6. Përshkrimi Vlera
Distanca më e afërt nga Dielli 46 000 000 km
Distanca më e largët nga Dielli 70 000 000 km
Shpejtësia orbitale 48 km/sek
Periudha orbitale 87.969 ditë
Periudha e rrotullimit 58 646 ditë
Anim - Pjerrtësi 0°
Diametri ekuatorial 4 878 km
Madhësia (Toka=1) 0.0558
Graviteti (Toka=1) 0.38
Shpejtësia e largimit 4.3 km/sek
Temperatura e sipërfaqes nga -170 °C në 430 °C

7.  Venusi është planeti i dytë nga Dielli, që
e orbiton atë çdo 224,7 ditë Tokësore.
Venusi nuk ka satelit natyror. Ai është
emëruar sipas perëndeshës romake të
dashurisë dhe bukurisë Venus (Venera).
Pas Hënës, është objekti më i
shndritshëm natyror në qiellin e natës,
duke arritur një madhësi të dukshme
prej -4.6, ndriçim i mjaftueshëm për të
bërë hije. Për shkak se Venusi është
planet i brendshëm, ai kurrë nuk
largohet shumë larg nga Dielli. Zgjatimi i
tij arrin një maksimum prej 47,8°. Venusi
arrin shkëlqimin e tij maksimal pak para
lindjes së diellit, ose menjëherë pas
perëndimit të diellit, kjo është arsyeja që
është përmendur nga kulturat e lashta si
Ylli i Mëngjesit ose Ylli i Mbrëmjes.

8.  Toka është planeti i treti i sistemit tonë diellor. Toka
është rreth 4.57 miliardë vjet e vjetër, dhe i vetmi
planet në sistemin tonë diellor ku është zhvilluar jeta.
Toka ka vetëm një satelit natyror: Hënën. Toka
peshon 6.000 miliard ton dhe është afër 40.000km
rreth ekuatorit. Supozohet që, krijimi i Tokës erdhi si
rezultat i ngjarjeve që pasuan Big Bang-
un (Shpërthimin e Madh). Sipas kësaj hipoteze, një
yll stërmadh, shpërtheu dhe u nda në një pafundësi
copash të cilat më pas krijuan galaktikat, dhe
sistemet diellore. Në këtë formë u krijua dhe sistemi
ynë diellor, nga një grumbullim pluhuri e copash, të
cilat duke u sjellë rrotull vetës krijuan Diellin dhe
planetët e sistemit të tij. Çdo vit toka goditet nga
mijëra meteor me madhësi relativisht të vogël te cilët
duke kaluar nëpër atmosferë digjen. Edhe mosha e
tokës është përcaktuar nga matja e moshës së
njeriut prej këtyre meteorëve, të cilët sipas supozimit
janë pjesë e sistemit diellor dhe kanë të njëjtën
moshë me tokën.

9.  Hëna (lat.: Luna, në greq.: Seleni) është
sateliti i vetëm natyror i Tokës , njëherit
sateliti i 5-të për nga madhësia në sistemin
tonë diellor, trupi qiellor më i afërt me
planetin tonë dhe i vetmi në të cilin ka arritur
të shkelë njeriu.

10. Përshkrimi Vlera
Largësia nga Dielli 141,704,100 milje
Shpejtësia orbitale 14.99 milje/sek
Periudha orbitale 686.95 ditë
Periudha e rrotullimit 24h 37m 22.6s
Anim - Pjerrtësi 23°59'
Diametri ekuatorial 4,223 milje
Madhësia (Toka=1) 0.1075
Graviteti (Toka=1) 0.379
Shpejtësia e largimit 3.1 milje/sek
Temperatura e sipërfaqes -220° gjer në 68° F