Ang rebolusyong siyentipiko

Ang rebolusyong siyentipiko
ANG REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Prepared By: Randelle Roi T. Capa Gando M. Denosta
ANG REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Naimbento ang agham hindi lamang sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko. Ito ay malaon ng ginagamit ng mga Greek bilang scientia na nangangahulugang “kaalaman”. Subalit wala pang konsepto ng agham bilang isang disiplina at hindi pa nila tinatawag ang sarili bilang siyentista
Noong ika-15 na siglo, ang pag-unawa ng mga Europo tungkol sa mundo at sansinukob ay batay sa aral ng mga Kristyano at pilosopiya ni Aristotle. Masasabing napakaliit na grupo lamang ang nagtatanong sa tradisyonal na kahiwagaan ng sansinukob
Ang ika-16 at ika-17 na siglo ay ang hudyat sa pagpasok sa Rebolusyong Siyentipiko. Ito ang simula ng panahon ng pagsisiyasat sa pamamagitan ng eksperimento bunga ng kanilang pagmamasid sa sansinukob
Ang bagong ideyang siyentipiko ay instrumento sa pagkakaroon ng panibagong pananaw sa kaalaman at paniniwala ng mga Europeo. Ang dating impluwensiya ng Simbahan sa pamumuhay at kaisipan ng mga tao ay nababawasan at humina dahil sa mga paglalathala ng mga bagong tuklas na kaalaman na pinatunayan ng “bagong siyensiya”.
Naging tulong ang panahon ng katuwirang (age of reason) upang magkaroon ng bagong liwanag ang mga tradisyonal na ideya at nabigyan ng bagong paglalarawan at redepinisyon ang lipunan
Ang Polish na si Nicolas Copernicus ay nagpasimula ng kaniyang propesyong siyentipiko sa Pamantasan ng Krakow, Poland noong 1492. Kaalinsabay nito ang panahon ng pagkakatuklas ni Christopher Columbus sa America. Sa panahong ito ay napagsimula na si Copernicus ng mga pagtatanong tungkol sa pangunahing paniniwala at tradisyon ng mga tao.
Batay sa kaniyang mga ginawang pananliksik nalaman niya na ang mga ideyang itinuturo at pinaniniwalaan ng mga tao noong panahon na iyon ukol sa Sansinukuban ay mag mga pagkakamali. Binigyang diin niya na ang mundo ay bilog na taliwas sa naunang paniniwala na ito ay patag at kapag narating na ng isang manlalakbay ang dulo nito ay possible siyang mahulog.
Isa pa sa kaniyang inilahad ay ukol sa pag-ikot ng mundo sa sarili nitong aksis habang ito’y umiikot sa araw. Idinagdag pa niya na ang araw ang siyang nasa sentro ng Sansinukuban na taliwas sa itinuturo ng Simbahan na ang mundo ang sentro ng Sansinukuban. Ang teoryang ito ay nakilala bilang Teoryang Heliocentric.
Ang kaisipang ito ni Copernicus ay di niya kaagad inilathala sa dahilang posibleng ito ang maging daan sa mga puna mula sa Simbahan at nangangahulugan ng persekyusiyon, ekskomunikasyon, o pagsunog ng bahay sa pamamagitan ng instiquisition
MGA BAGONG TEORYA UKOL SA SANSINUKUBAN Si Johannes Kepler, isang Aleman na astronomer, natural scientist, at mahusay na matematisyan. Siya ay nagbuo ng isang pormula sa pamamagitan ng matematika na tungkol sa posibleng pag-ikot sa isang parabilog sa gitna ng kalawakan. Ito ay tinatawag niyang ellipse.
Dinagdag pa niya na ang mga planeta ay di pare- pareho sa bilis ng kanilang paggalaw nguni’t bumibilis ito kung papalit sa araw at bumabagal kung ito’y papalayo.
Nagkaroon ng mga pagtatanong si Kepler sa mga pinuno sa academics at Simbahan ng panahon na iyon. Hindi siya nagkaroon ng pag-aalinlangan sa kaniyang mga hinuha at pagsusuri at maging sa pagtatanong sa Simbahan dahil siya’y kabilang sa kilusang nagprotesta tungkol sa Simbahan sa panahong iyon. Nguni’t ang kaniyang kontemporaryo na si Galileo Galilei na isang Italyano at Katoliko ay nagkaroon ng malaking oposisyon sa simbahan
Taong 1609 nang nabuo ni Galileo ang kaniyang imbensiyong teleskopyo at naging dahilang ng kaniyang pagdiskubre sa kalawakan. Ang kaniyang pagtanggap sa teoryang itinuro ni Copernicus ay ginagamit na dahilan upang siya’y mapailalim sa isang imbestigasyon ng mga pinuno ng Simbahan ay naging daan upang bawiin niya ang ibang resulta ng kaniyang ginagawang mga pag-aaral at upang di ito maging daan ng pagtitiwala sa kaniya ng Simbahan
Matapos ang retraksiyon ay nagpatuloy pa rin siya sa mga siyentipikong pagtuklas na naging basehan ng pagbuo ng mga unibersal na batas
ANG PANAHON NG ENLIGHTENMENT Isa sa bunga ng pamamaraang makaagham ang epekto ng rebolusyon sa iba-ibang aspekto ng buhay. Marami ang nagmungkahi na gamitin ang pamaraan ito upang mapaunlad ang buhay ng tao sa larangan ng pangkabuhayan, pampolitika, panrelihiyon, at maging sa edukasyon. Tinatawag din itong Panahon ng Kaliwanagan (Enlightment).
Nagsimula ito sa batayang kaisipang iminungkahi ng mga pilosopo. Bagama’t ang Panahong Enlightment ay tumutukoy sa pilosopiyang umunlad sa Europe noong ika-18 na siglo, maari ding sabihing ito ay isang kilusang intelektuwal
Ang Enlightment ay binubuo ng mga iskolar na nagtangkang iahon ng mga Europeo mula sa mahabang panahon ng kawalan ng katuwirang at pamayani ng pamiin at bulag na paniniwala noong Middle Ages.
Ang ambag ng mga intelektuwal na ito ang nagsilbing pundasyon ng mga mordenong ideyang may kinalaman sa pamahalaan, edukasyon, demokrasya, at maging sa sinig. Ang mga intelektuwal na ito ay nakilala bilang mga philosopher o pangakat ng mga intelektuwal na humikayat sa paggamit ng katuwirang, kaalaman at edukasyon sa pagsugpo sa pamahiin at kamangmangan.
ANG MAKABAGONG IDEYANG PAMPOLITIKA Naging daan ang mga pagbabago sa siyensiya upang mapag- isipan ng mga pilosopo at marunong na kung ang mga sistematikong batas ay maaring maging kasagutan sa paglikha ng sansinukob at kapaligiran, maari ding maging gabay ang mga ito sa mga ugnayang politikal, pangkabuhayan, at panlipunan.
Inaakala nilang maipaliwanag ang mga bagay-bagay sa tulong ng analitikong pangangatuwiran. Tunay na malaki ang impluwensiya ng siyentipikong pag-iisip sa teoryang pampolitika
ANG PAGPAPALIWANAG NI HOBBES TUNGKOL SA PAMAHALAAN Ginamit ni Thomas Hobbes ang ideya ng natural law upang isulong ang paniniwala na ang absolutong monarkiya ang pinakamahusay na uri ng pamahalaan. Pinaniwalaan niya na ang pagkakaroon ng kaguluhan ay likas sa tao kaya dito ay kailangan ng isang absolutong pinuno upang supilin ang ganitong mga pangyayari.
Sa kaniyang psgpapaplimbag ng isinulat niyang aklat na “Leviathan” noong 1651 ay inilarawan niya ang isang lipunan na walang pinuno at ang possibleng maging direksiyon nito tungo sa magulong lipunan.
Binigyan niya ng pagdidiin na ang tao ay kinakailangan pumasok sa isang kasunduan sa pamahalaan naa kailangan iwanan niyaang lahat ng kaniyang kalayaan at maging masunurin sa puno ng pamahalaan. Dahil sa kasunduang ito, pangangalagaan at protektahan ng pinuno ang kanyang nasasakupan. Di na bibigyan pa ng karapatang magrebelde ang mga tao, kahit pa hindi makatuwirang ang pamamalakad.
PAGPAPAHAYAG NG BAGONG PANANAW NI LOCKE Isa pa sa kinilalang pilosopo sa England ay John Locke na may paniniwala kagaya ng kay Hobbes na kinakailangan magkaroon ng kasunduan sa pagitan ng mga tao at ng kanilang pinuno.
Nguni’t naiiba siya sa paniniwala na ang tao sa kaniyang natural na kalikasan ay may karapatang mangatuwiran, may mataas na moral, at mayroong mga natural na karapatan ukol sa buhay, kalayaan, at pag-aari. Sinasabi niya na ang tao ay maaaring sumira sa kaniyang kasunduan sa pinuno kung ang pamahalaan ay di na kayang pangalagaan at ibigay ang kaniyang mga natural na karapatan. Binigyan diin din niya na kung ang tao ay gumagamit ng pangangatuwiran sila ay makarating sa pagbuo ng isang pamahalaan may mabisang pakikipag-ugnayan na maktutulong sa kanila ng pinuno
Ang kaniyang mga ideya ay sinusulat niya noong 1689 sa pamamgitan ng lathalaing “Two Treatises of Government”. Ang kaniyang sulatin ay naging popular at nakaimpluwensiya sa kabuuan ng Europe at maging sa kolonya ng England, ang Kolonyang Amerikano. Ang ideya niya ang naging basehan ng mga Amerikano na lumaya sa pamumuno ng Great Britain. Ang Deklarasyon ng Kalayaan na sinusulat ni Thomas Jefferson ay naging mahalagaang sulatin sa paglaya ng Amerika sa mga Ingles.
Ito ay halaw sa mga ideya ni Locke ukol sa kasunduan sa pagitan ng mga tao at ng pamahlaan. Isa pa sa kinilalang pilosopo sa larangan ng politika ay ang Pranses na si Baron de Montesquieu na naniniwala sa ideya ng paghahati ng kapangyarihan sa isang pamahalaan. Hinati niya sa tatlong sangay ang pamahalaan: ang lehislatura na ang pangunahaing gawain ay ang pagbubuo sa batas; ang ehektibo na nagpapatupad ng batas, at ang hukuman na tumatayong tagahatol.
Si Voltaire o Francois Marie Arouet, sa tunay na buhay at isa ring Pranses ay sumulat ng ilang mga lathalain laban sa Simbahan at Korteng Royal ng France. Ito ang naging dahilan ng kaniyang dalawang beses na pagkakabilanggo at nang lumaon siya pinatapon sa England. Pinagpatuloy niya ang pagsusulat sa England at binigyan niya ng pagpapahalaga ang pilosopiya ni Francis Bacon at sinyensiya ni Isaac Newton.
ANG REBOLUSYONG INDUSTRIYAL Taong 1700 at 1800 nang nagkaroon ng malalaking pagbabago sa aspektong agrikultura at industriya sa mga bansa sa Europe at sa United States. Ang transpormasyon na ito ay nakilala sa katawagang Rebolusyong Industriyal dahil pinalitan nito ang gawaing manwal sa mga kabukiran ng mga bansa, karagdagan kita at pamilihian ng kanilang mga yaring produkto. Maraming mga naninirahan sa mga kabukiran ang lumapit ng tirahan sa mga siyudad at namasukan sa mga industriya upang kumita nang malaki.
ANG BAGONG URI NG REBOLUSYONG Ang tunog ng ingay ng mga tumatakbong makinarya sa isang pabrika ay bahagi ng tinatawag na Rebolusyong Industryal. Ito ang panahon na kung saan ang mga tao ay nagpasimula nang gumamit ng mga makabagong kagamitan gaya ng makinarya sa kanilang produksiyon. Nagkaroon ng malakilang pagbabago sa pamumuhay ng mga tao sa dahilang naging mabilis ang kanilang produksiyon at ito’y lumaki.
Naging daan ito upang sila’y magkaroon ng malaking kita at mapaunlad ang kanilang pamumuhay. Nagsimula ito noong 1760 na kung kailan nagkaroon ng mga bagong imbensiyon sa pansakahan ang nabuo at pinasimulan ang rebolusyong sa agrikultura.
ANG PAGSISIMULA NG REBOLUSYONG INDUSTRIYAL -ang Great Britain ang nagpasimula dahil sa pagkakaroon nito ng maraming uling at iron na naging pangunahing gamit sa pagpapatakbo ng mga makinarya at pabrika. Lumaganap ang kaniyang pakikipagkalakalan at ito ay naging dahilan ng pagiging matatag ng kaniyang kalakalan. Sinuportahan mabuti ng pamahalaan ang kalakalang ito sa pamamagitan ng pagtatag ng malakas na hukbong pandagat upang protektahan ang kanilang imperyo ng kalakal
-noong taong 1760 ay pansimulan ang pagbabago sa pagprodyus ng tela sa Great Britain. Dati sa ilalim ng sistemang domestiko (domestic system) ang trabaho sa pagproprodyus ng tela ay ginagawa sa mga tahanan. Ang namumuhunang mangangalakal ay hinahati-hati ang trabaho sa mga pamilya sa kanilang lugar hanggang sa makabuo ng isang tapos na produkto na kaniya namang pinagbibili at pinatutuban. Nguni’t ang halaga ng tela ay mahal dahil sa ganitong sistema nga ng pabubuo na matagal. Ang mayayaman lamang ang may oportunidad na magkaroon ng maraming damit at ang paggamit ng kurtina at ilan pang gamit sa tahanan na gawa sa tela ay itinuturing na luho lanmang ng panahong iyon.
-taong 1793 nang maimbento ng isang Amerikanong nagngangalang Eli Whitney ang cotton gin. Ito ay naktulong para maging madali ang panghihiwalay ng buto at iba pang mga materyal sa bulak na dati ay ginagawa ng halos 50 manggagawa. Dahil dito naging mabilis na ang nasabing proseso at nakatulong ito sa malaking produksiyon para sa paggawa ng tela sa United States.
-dahil sa pag-iimbento ng maraming makinarya ay naging madali ang pagprodyus ng mga tela at naging mura na itong bilhin. Halimbawa ang makinang spinning jenny na nagpabilis sa paglalagay ng mga sinulid sa bukilya. Ang dating ginagawa ng walong manggagawa ay maari nang gawin ng isa na lamang sa tulong ng nagbanggit na makinarya.
ANG PAGLAGO AT PAGLAKI NG REBOLUSYONG INDUSTRIAL Ang pagkakaimbento sa steam engine ay naging daan para maragdagan ang suplay ng enerhiya na magpapatakbo sa mga pabrika. Kaya mas marami pang mga sumusunod na imbensiyon na ginawa ang tao na karaniwang gawa sa bakal gaya ng mga makinarya sa bukid, baril, sasakyang dumaraan sa mga riles.
Nakatulong ito sa mabilis na pagdadala ng mga produkto sa pamamgitan ng makabagong telekomunikasyon. Naging kilala ang pangalan ni Alexander Graham Bell bilang imbentor ng unang telepono at Thomas Alva Edison na nagpakilala ng lakas ng elektrisidad upang nang lumaon ay makatulong para ang isang buong komunidad ay malinawagan nito at patakbuhin pa ang mga makabago nilang kasangkapan
Si Samuel B. Morse naman ay pinakilala ang telegrapo na nakatulong para makapagpadala ng mga mensahe sa mga kakilala, kaibigan, at kamag anakan sa ibang lugar. Ang Newcom Steam Engine at Watt Steam Engine na naimbento noong 1705 at 1760 na nakatulong sa pag- pump ng tubig na ginamit para makapagsuplay ng tubig na magbibigay ng enerhiyang hydroelectric na nagpapatakbo ng mga makianrya sa mga pabrika.
EPEKTO NG INDUSTRIYALISMO Nagbago sa pamumuhay ng tao ang industriyalismo. Dumagsa sa lungsod ang mga taong taga-probinsiya. Nagdulot ito ng pagdami ng tao sa lungsod at naging squatter. Sa kawalan ng hanapbuhay marami ang naging palaboy. Maging ang mga bata ay napilitang magtrabaho.
Isa ito sa naging nakabigat na suliraning panlipunan at pang-ekonomiya. Nagdulot din ito ng hidwaang pampolitika. Gayundin ang pagkaroon ng tinatawag na gitnang uri ng lipunan o middle class society. Nagbunga ito ng pagtatag ng mga unyong ng mga manggagawa hanggang noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo.
Sa pag-unlad ng industriyalisasyong, higit pang nagsikap ang mga Kanluranin. Sa pananakop ng mga kolonya. Ito ay dahil sa pangangalaingan nila ng mga hilaw na sangkap na, nagbigay ng mga kolonya. Ito rin ang mga magsisilbing pamilihan ng kanilang mga produkto

Check these out next

Ang rebolusyong siyentipiko

Recommandé

Contenu connexe

Présentations pour vous(20)

Similaire à Ang rebolusyong siyentipiko(20)

Plus de Mary Grace Ambrocio(20)

Dernier(20)

Ang rebolusyong siyentipiko