1- کدام گزینه در مورد تکنیک ارزیابی ریسک هازوپ هازوپ درست نیست؟ الف- هازوپ یک روش سیستماتیک تیمی است که روی نقشه های تمرکز دارد. ب- هازوپ پرکاربردترین روش شناسایی مخاطرات فرایندی است. ج- راهبر هازوپ گره‌بندی کار را قبل از شروع جلسات هازوپ انجام می‌دهد د- از هازوپ برای شناسایی مخاطرات بیرونی موثر بر فرایند (سیل یا برخورد بیل مکانیکی به خط) استفاده کرد.

1. ‫بردار‬ ‫بهره‬ ‫قابليت‬ ‫و‬ ‫خطر‬ ‫مطالعه‬ ‫تكنيك‬‫ي‬
)‫عمليات‬(
HAZOP
H a z a r d a n d O p e r a b i l i t y
www.MehdiParvini.com 570
‫پرويني‬ ‫مهدي‬

2. @DrMehdiParvini
‫روش‬ ‫هدف‬HAZOP
•‫ﻣﺨﺎﻃﺮات‬ ‫ﮐﺸﻒ‬‫ﺑﺎﻟﻘﻮه‬‫ﻋﻤﻠﯿﺎ‬‫ﺗﻲ‬
o‫ﻓﺸﺎر‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﺧﻄﺮ‬
o‫دﻣﺎ‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﺧﻄﺮ‬
o‫ذﺧﯿﺮه‬ ‫ﺗﺎﻧﮏ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻟﺒﺮﯾﺰ‬ ‫ﺧﻄﺮ‬
o‫ﮐﻨﻨ‬ ‫ﺧﻨﮏ‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻗﻄﻊ‬ ‫ﺧﻄﺮ‬‫ﺪه‬

3. @DrMehdiParvini
‫روش‬ ‫هدف‬HAZOP
•‫ﻣﺨﺎﻃﺮات‬ ‫ﮐﺸﻒ‬‫ﻣﺸﮑ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه‬‫ﻼت‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪي‬‫ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

4. @DrMehdiParvini
‫روش‬ ‫هدف‬HAZOP
•‫ﮐﺸﻒ‬‫ﻣﺨﺎﻃﺮات‬‫ﻣﺸﮑ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه‬‫ﻼت‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪي‬‫ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
o‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬‫توليﺪ‬ ‫كﺎهش‬ ‫و‬ ‫قطع‬،
o‫ﻣحصول‬ ‫شﺪن‬ ‫اسپك‬ ‫آف‬
o‫از‬‫و‬ ‫اﻧرژي‬ ‫و‬ ‫ﻣواد‬ ‫رفتن‬ ‫دست‬...

5. @DrMehdiParvini
‫روش‬ ‫هدف‬HAZOP
•‫ﮐﺸﻒ‬‫ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ‬‫ﺑﺎﻟﻘﻮ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮات‬‫ه‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪي‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ‬‫ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

6. @DrMehdiParvini
‫روش‬ ‫هدف‬HAZOP
•‫ﮐﺸﻒ‬‫ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ‬‫ﺑﺎﻟﻘﻮ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮات‬‫ه‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪي‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ‬‫اراﺋﻪ‬ ‫و‬
‫ﺳﻄﺢ‬ ‫ارﺗﻘﺎء‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫راﻫﮑﺎرﻫﺎي‬
‫ﺗﻮ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد‬ ‫و‬ ‫اﯾﻤﻨﻲ‬‫ﻟﯿﺪ‬.

7. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫اهﺪاف‬
•‫شﻨﺎسﺎيي‬ ‫براي‬
‫ﻣشكل‬ ‫هرگوﻧه‬
‫در‬ ‫احتمﺎلي‬‫عمليﺎت‬
‫فرايﻨﺪ‬
www.MehdiParvini.com 576

8. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫اهﺪاف‬
•‫ط‬ ‫در‬ ‫شﺪه‬ ‫ﻣﻨظور‬ ‫ريسك‬ ‫كﻨترل‬ ‫هﺎي‬ ‫سيستم‬ ‫كفﺎيت‬ ‫بررسي‬‫راحي‬
www.MehdiParvini.com 577

9. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫اهﺪاف‬
•‫ك‬ ‫خطراتي‬ ‫بردن‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫براي‬‫ه‬
‫ﻧشﺪه‬ ‫ديﺪه‬ ‫طراحي‬ ‫در‬ ‫قبﻼ‬
‫است‬
www.MehdiParvini.com 578

10. ‫فرايند‬ ‫در‬ ‫حفاظتي‬ ‫هاي‬‫ﻻيه‬ ‫بر‬ ‫اي‬‫مقدمه‬
www.MehdiParvini.com 579

11. ‫براي‬ ‫نياز‬‫مورد‬ ‫مهارت‬ ‫و‬‫دانش‬
‫فرايند‬ ‫مهندسين‬

12. ‫فرايند‬ ‫ايمني‬‫مراتب‬ ‫سلسله‬

13. @DrMehdiParvini
‫هازوپ‬ ‫انجام‬ ‫دﻻيل‬
•‫بيشت‬ ‫اطميﻨﺎن‬ ‫براي‬ ‫سﺎزﻣﺎن‬ ‫ريزي‬‫برﻧﺎﻣه‬‫از‬ ‫ر‬
‫ايمﻨي‬
•‫قﺎﻧوﻧي‬ ‫الزاﻣﺎت‬ ‫ﻧمودن‬ ‫برآورده‬
•‫سيستم‬ ‫بودن‬ ‫بحراﻧي‬
•‫ايم‬ ‫كﺎﻣل‬ ‫سطح‬ ‫يك‬ ‫بتوان‬ ‫ايﻨكه‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫ﻨي‬
‫خ‬ ‫شﻨﺎسﺎيي‬ ‫كرد‬ ‫تعريف‬ ‫سيستم‬ ‫براي‬‫طرات‬
‫است‬ ‫ضروري‬ ‫سيستم‬.
www.MehdiParvini.com 583

14. @DrMehdiParvini
‫مطالعه‬ ‫محدوده‬
•‫عمر؟‬ ‫چرخه‬ ‫از‬ ‫ﻣرحله‬ ‫كﺪام‬
•‫آن؟‬ ‫از‬ ‫بخشي‬ ‫يﺎ‬ ‫سيستم‬ ‫كل‬
•‫ﻣطﺎل‬ ‫كﻨﻨﺪه‬ ‫تكميل‬ ‫ﻣطﺎلعﺎت‬ ‫آيﺎ‬‫عﺎت‬
‫جﺪيﺪ‬ ‫ﻣطﺎلعﺎت‬ ‫يﺎ‬ ‫است‬ ‫قبلي‬
‫است؟‬
•‫سيس‬ ‫ايمﻨي‬ ‫كه‬ ‫خطراتي‬ ‫وسعت‬‫را‬ ‫تم‬
‫كﻨﺪ؟‬‫ﻣي‬ ‫تهﺪيﺪ‬
•‫ﻣطﺎلعه؟‬ ‫ﻣورد‬ ‫سيستم‬ ‫ﻣرز‬ ‫و‬ ‫حﺪ‬
www.MehdiParvini.com 585

15. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫ﻣطﺎلعه‬ ‫براي‬ ‫ﻻزم‬ ‫ﻣستﻨﺪات‬
•،‫فرآيﻨﺪ‬ ‫شرح‬
•‫ﻧﻘشه‬،‫فرآيﻨﺪي‬ ‫هﺎي‬
•‫فلسفه‬‫و‬ ‫كﻨترل‬ ‫هﺎي‬‫دان‬ ‫شﺎت‬
‫و‬‫فرآيﻨﺪ‬ ‫بﺎ‬ ‫ﻣرتبط‬ ‫ﻣﺪرك‬ ‫هر‬
www.MehdiParvini.com 586

16. @DrMehdiParvini
‫شود؟‬‫ﻣي‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫كي‬ ‫ﻣعموﻻ‬ ‫هﺎزوپ‬ ‫ﻣطﺎلعﺎت‬
•‫در‬‫واحﺪ‬ ‫يك‬ ‫براي‬ ‫ﻧﻘشه‬ ‫يك‬ ‫توليﺪ‬ ‫صورت‬‫جﺪيﺪ‬
•‫بعﺪ‬‫تغييرات‬ ‫از‬‫ﻣوجود‬ ‫واحﺪ‬ ‫در‬ ‫عمﺪه‬
www.MehdiParvini.com 587

17. ‫رايگﺎن‬ ‫آﻣوزش‬
www.MehdiParvini.com 588

18. ‫هازوپ‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫تعاريف‬
www.MehdiParvini.com 589

19. @DrMehdiParvini
‫روش‬HAZOP
.1‫پﺎراﻣترهﺎ‬‫يﺎ‬‫ﻣتغيرهﺎي‬‫فرايﻨﺪ‬
.2‫كلـمﺎت‬‫راهﻨــمﺎ‬
.3‫اﻧحراف‬
.4‫گره‬
.5‫علل‬
.6‫پيﺎﻣﺪ‬
.7‫هﺎ‬‫حفﺎظ‬
.8‫پيشﻨهﺎدات‬
www.MehdiParvini.com 590

20. @DrMehdiParvini
‫روش‬HAZOP
•HAZOP‫يك‬‫روش‬‫سﺎزﻣﺎن‬‫يﺎفته‬‫براي‬‫سﺎختن‬‫تـركيبي‬‫از‬
•‫پﺎراﻣترهﺎ‬‫يﺎ‬‫ﻣتغيرهﺎي‬‫فرايﻨﺪ‬)‫ﻣﺜل‬،‫جـريﺎن‬،‫فـشﺎر‬‫دﻣـﺎ‬(‫و‬
•‫كلـمﺎت‬‫راهﻨــمﺎ‬)‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬:،‫ﻧﺪاشتن‬،‫بيشتر‬‫كمتر‬(،
•‫به‬‫ﻣﻨظور‬‫توليﺪ‬‫اﻧحرافﺎتي‬‫از‬‫هﺪف‬‫طراحي‬‫يﺎ‬‫ﻣﻨظور‬‫عمليﺎتي‬‫واحﺪ‬)‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬:‫جريﺎن‬‫ﻧﺪاشته‬،‫بﺎشيم‬
‫فشﺎر‬‫كمتر‬(‫ﻣي‬‫بﺎشﺪ‬.
www.MehdiParvini.com 591

21. @DrMehdiParvini
‫روش‬HAZOP
•‫علل‬‫ﻣوﺛﻖ‬‫و‬‫قﺎبل‬‫قـبول‬‫اﻧحرافﺎت‬‫براي‬‫هرگره‬
•‫سپﺲ‬‫عـواقب‬‫اين‬‫اﻧحرافﺎت‬‫توسط‬‫گروه‬‫پروژه‬‫به‬‫بحﺚ‬‫گذاشته‬‫ﻣي‬‫شود‬،
•‫سپﺲ‬‫ريسك‬‫ارزيﺎبي‬‫شﺪه‬‫و‬
•‫به‬‫همراه‬‫دستورات‬‫يﺎ‬‫پيشﻨهﺎدهﺎ‬
www.MehdiParvini.com 592

22. @DrMehdiParvini
‫گره‬
•‫روي‬‫به‬ ‫واحﺪ‬ ‫كل‬ ‫شود‬ ‫ﻣي‬ ‫سعي‬ ‫دقيﻖ‬ ‫ابزار‬ ‫و‬ ‫كشي‬ ‫لوله‬ ‫هﺎي‬ ‫ﻧﻘشه‬‫ك‬ ‫هﺎيي‬‫بخش‬‫وچك‬
‫هر‬ ‫روي‬ ‫هﺎ‬ ‫بررسي‬ ‫سپﺲ‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫تفكيك‬ ‫ﻣستﻘل‬ ‫و‬ ‫تر‬‫بخش‬‫جﺪاگﺎ‬ ‫صورت‬ ‫به‬‫اﻧجﺎم‬ ‫ﻧه‬
‫شود‬
•,
•‫چگوﻧگي‬‫دارد‬ ‫بستگي‬ ،‫دلخواه‬ ‫ﻧتﺎيج‬ ‫و‬ ‫ﻣوجود‬ ‫اطﻼعﺎت‬ ‫به‬ ‫هﺎ‬ ‫ﻧﻘشه‬ ‫تفكيك‬.
•‫تفكيك‬‫اﻧج‬ ‫تيم‬ ‫رهبر‬ ‫توسط‬ ‫و‬ ‫ﻣطﺎلعه‬ ‫ابتﺪاي‬ ‫در‬ ‫عمليﺎتي‬ ‫هﺎي‬ ‫گره‬ ‫به‬ ‫واحﺪ‬‫شود‬ ‫ﻣي‬ ‫ﺎم‬.
www.MehdiParvini.com 593

23. @DrMehdiParvini
Piping and Instrumentation Diagram (P&ID)
www.MehdiParvini.com 594

24. @DrMehdiParvini
‫پﺎراﻣتر‬Parameter
•‫هفت‬‫پﺎراﻣتر‬‫ﻣورد‬‫استفﺎده‬‫در‬‫اين‬،‫روش‬‫جريﺎن‬،‫فشﺎر‬،‫دﻣﺎ‬،،‫سطح‬،‫فﺎز‬‫تركيب‬‫و‬
‫عمليﺎت‬‫هستﻨﺪ‬.
•‫سه‬‫پﺎراﻣتر‬،‫اول‬‫پﺎراﻣترهﺎي‬‫اصلي‬‫و‬‫بسيﺎر‬‫پراستفﺎده‬،‫هستﻨﺪ‬‫بﻘية‬‫پﺎراﻣ‬‫ترهﺎ‬‫ﻧيز‬‫در‬‫ﻣوارد‬
‫خﺎص‬‫استفﺎده‬‫ﻣي‬‫شوﻧﺪ‬.
www.MehdiParvini.com 595

25. @DrMehdiParvini
‫كلمﺎت‬‫راهﻨمﺎ‬Guide Words
•‫كلمﺎت‬‫پ‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫آﻧهﺎ‬ ‫بكﺎربردن‬ ‫از‬ ‫كه‬ ‫كلمه‬ ‫چﻨﺪ‬ ‫از‬ ‫ﻣتشكل‬ ،‫كوتﺎه‬ ‫عبﺎراتي‬ ‫يﺎ‬،‫ﺎراﻣترهﺎ‬
‫كيفي‬ ‫يﺎ‬ ‫كمي‬ ‫اﻧحرافﺎت‬ ‫اﻣكﺎن‬ ‫و‬ ‫شﺪه‬ ‫ﻣجسم‬ ‫گره‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫عملكرد‬ ‫ﻣختلف‬ ‫هﺎي‬ ‫حﺎلت‬‫از‬
‫شود‬ ‫ﻣي‬ ‫بررسي‬ ‫عمليﺎت‬ ‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬.
www.MehdiParvini.com 596

26. @DrMehdiParvini
‫راهﻨمﺎ‬ ‫كلمﺎت‬Guide Words
‫راهنما‬ ‫كلمه‬‫مفهوم‬
NO‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ً‫ﻼ‬‫اص‬‫ﻧﺪهﺪ‬ ‫رخ‬
MORE‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫به‬ ‫ﻧسبت‬ ‫كمي‬ ‫افزايش‬
LESS‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫به‬ ‫ﻧسبت‬ ‫كمي‬ ‫كﺎهش‬
AS WELL AS‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫به‬ ‫ﻧسبت‬ ‫كيفي‬ ‫افزايش‬
PART OF‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫به‬ ‫ﻧسبت‬ ‫كيفي‬ ‫كﺎهش‬
REVERSE‫دهﺪ‬ ‫رخ‬ ‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫ﻣﻨطﻘي‬ ‫ﻣعكوس‬
OTHER THAN‫دهﺪ‬ ‫رخ‬ ‫ﻧرﻣﺎل‬ ‫حﺎلت‬ ‫يﺎ‬ ‫طراحي‬ ‫ايﺪة‬ ‫از‬ ‫غير‬ ‫چيزي‬
www.MehdiParvini.com 597

27. @DrMehdiParvini
‫اﻧحراف‬)Deviation(
•‫از‬‫تركيب‬‫كلمﺎت‬‫راهﻨمﺎ‬‫و‬،‫پﺎراﻣترهﺎ‬‫اﻧحراف‬‫هﺎ‬‫سﺎخته‬‫ﻣي‬‫شوﻧﺪ‬.
•‫در‬‫واقع‬‫حﺎﻻت‬‫ﻣحتمل‬‫دوري‬‫از‬‫ايﺪة‬‫طراحي‬‫يﺎ‬‫عمليﺎت‬‫ﻧرﻣﺎل‬‫را‬‫ﻧشﺎن‬‫ﻣي‬‫دهﻨﺪ‬.
•‫تمﺎﻣي‬‫تركيبﺎت‬‫ﻣمكن‬‫كلمﺎت‬‫راهﻨمﺎ‬‫و‬‫پﺎراﻣترهﺎ‬‫ﻣﻨجر‬‫به‬‫توليﺪ‬‫اﻧحراف‬‫هﺎي‬‫ﻣ‬‫عﻘول‬
‫ﻧمي‬‫شود‬.‫براي‬‫ﻣﺜﺎل‬‫تركيب‬‫كلمة‬‫راهﻨمﺎي‬NO‫بﺎ‬‫پﺎراﻣتر‬‫دﻣﺎ‬‫ﻣمكن‬‫ﻧيست‬.
www.MehdiParvini.com 599

28. www.MehdiParvini.com 600

29. www.MehdiParvini.com 602

30. @DrMehdiParvini
‫علل‬(Causes)
•‫براي‬‫هر‬‫اﻧحراف‬‫تعﺪاد‬‫زيﺎدي‬‫دليل‬‫ﻣي‬‫تواﻧﺪ‬‫وجود‬‫داشته‬‫بﺎشﺪ‬.‫شﻨﺎسﺎيي‬‫آﻧهﺎ‬‫يكي‬‫از‬
‫كليﺪي‬‫ترين‬‫و‬‫ضروري‬‫ترين‬‫ﻣراحل‬‫اﻧجﺎم‬HAZOP‫است‬.
•‫به‬‫طوركلي‬‫علت‬‫تمﺎﻣي‬‫اﻧحرافﺎت‬‫دريكي‬‫از‬‫سه‬‫دستة‬‫خطﺎهﺎي‬،‫اﻧسﺎﻧي‬‫عملكر‬‫د‬
‫ﻧﺎدرست‬‫دستگﺎه‬‫و‬‫يﺎ‬‫وقﺎيع‬‫بيروﻧي‬‫گﻨجﺎﻧﺪه‬‫ﻣي‬‫شود‬.
•‫عملكرد‬‫ﻧﺎدرست‬‫هﺎ‬‫دستگﺎه‬‫ﻣي‬‫تواﻧﺪ‬‫حﺎصل‬‫طراحي‬‫ﻧﺎدرست‬‫يﺎ‬‫ﻧﺎقﺺ‬‫بﺎشﺪ‬‫و‬‫ي‬‫ﺎ‬
‫وجود‬‫علتي‬‫بيروﻧي‬‫كه‬‫ﻣﻨجر‬‫به‬‫كﺎر‬‫كردن‬‫آن‬‫در‬‫خﺎرج‬‫از‬‫ﻣحﺪوده‬‫طراحي‬‫اش‬‫شود‬.
www.MehdiParvini.com 603

31. @DrMehdiParvini
‫پيﺎﻣﺪهﺎ‬(Consequence)
•‫پﺲ‬‫از‬‫آشكﺎر‬‫شﺪن‬‫علل‬‫رخﺪاد‬‫اﻧحراف‬‫هﺎ‬‫ﻧوبت‬‫به‬‫بررسي‬‫عواقب‬‫ﻣحتمل‬‫وقوع‬‫اين‬
‫اﻧحراف‬‫هﺎ‬‫از‬‫حﺎلت‬‫ﻧرﻣﺎل‬‫يﺎ‬‫ايﺪه‬‫هﺎي‬‫طراحي‬‫ﻣي‬‫رسﺪ‬.
•‫تشخيﺺ‬‫تمﺎﻣي‬‫پيﺎﻣﺪ‬‫هﺎي‬‫ﻣمكن‬‫بسيﺎر‬‫ﻣهم‬‫است‬.‫چرا‬‫كه‬‫ﻣي‬‫توان‬‫از‬‫روي‬‫آﻧه‬‫ﺎ‬
‫قضﺎوت‬‫كرد‬‫كه‬‫رخﺪادن‬‫اﻧحراف‬‫ﻣورد‬‫بررسي‬‫چﻘﺪر‬‫ﻣي‬‫تواﻧﺪ‬‫خطرسﺎز‬‫بﺎشﺪ‬‫و‬‫در‬‫و‬‫اقع‬
‫از‬‫روي‬‫اين‬‫ﻧتﺎيج‬‫ﻣخﺎطرات‬‫سيستم‬‫را‬‫به‬‫صورت‬‫كيفي‬‫ارزيﺎبي‬‫كرد‬.
www.MehdiParvini.com 604

32. @DrMehdiParvini
‫هﺎ‬‫حفﺎظ‬(Safeguards)
•‫پﺲ‬‫ﻣﻘﺎب‬ ‫براي‬ ‫شﺪه‬ ‫گرفته‬ ‫ﻧظر‬ ‫در‬ ‫ﻣحﺎفظتي‬ ‫عواﻣل‬ ،‫هﺎ‬ ‫پيﺎﻣﺪ‬ ‫شﺪن‬ ‫ﻣشخﺺ‬ ‫از‬‫بﺎ‬ ‫له‬
‫شود‬ ‫ﻣي‬ ‫ليست‬ ،‫بررسي‬ ‫ﻣورد‬ ‫اﻧحراف‬.
www.MehdiParvini.com 605

33. @DrMehdiParvini
‫پيشﻨهﺎدات‬Recommendation
•‫در‬‫ع‬ ‫در‬ ‫ﻧﻘﺺ‬ ‫يﺎ‬ ‫ايمﻨي‬ ‫تهﺪيﺪ‬ ‫به‬ ‫ﻣﻨجر‬ ‫بررسي‬ ‫ﻣورد‬ ‫اﻧحراف‬ ‫پيﺎﻣﺪ‬ ‫صورتيكه‬‫ملكرد‬
‫بﺎي‬ ‫حلي‬ ‫راه‬ ‫آن‬ ‫بﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎبله‬ ‫براي‬ ،‫ﻧبﺎشﻨﺪ‬ ‫كﺎفي‬ ‫ﻣوجود‬ ‫ﻣحﺎفظ‬ ‫عواﻣل‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫واحﺪ‬‫ارائه‬ ‫ﺪ‬
‫شود‬.
•‫البته‬‫كه‬ ‫داشت‬ ‫توجه‬ ‫بﺎيﺪ‬HAZOP‫آن‬ ‫هﺪف‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ﻣخﺎطرات‬ ‫شﻨﺎسﺎيي‬ ‫روش‬ ‫يك‬
‫قطعي‬ ‫حل‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫راهبري‬ ‫و‬ ‫ايمﻨي‬ ‫ﻧظر‬ ‫از‬ ‫واحﺪ‬ ‫ضعف‬ ‫ﻧﻘﺎط‬ ‫شﺪن‬ ‫آشكﺎر‬
‫دارد‬ ‫ﻧيز‬ ‫كمي‬ ‫ﻣحﺎسبﺎت‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫و‬ ‫ديگر‬ ‫روشهﺎي‬ ‫از‬ ‫استفﺎده‬ ‫به‬ ‫ﻧيﺎز‬ ‫ﻣشكﻼت‬.
•‫بﺎشﺪ‬ ‫افزاري‬ ‫ﻧرم‬ ‫يﺎ‬ ‫افزاري‬ ‫سخت‬ ‫ﻣيتواﻧﺪ‬ ‫شﺪه‬ ‫ارائه‬ ‫هﺎي‬ ‫حل‬ ‫راه‬ ‫ﻣرحله‬ ‫اين‬ ‫در‬.
‫سخت‬ ‫هﺎي‬ ‫حل‬ ‫راه‬ ،‫تجهيزات‬ ‫طراحي‬ ‫در‬ ‫تغيير‬ ‫يﺎ‬ ‫ايمﻨي‬ ‫تجهيزات‬ ‫كردن‬ ‫اضﺎفه‬‫افزاري‬
‫هستﻨﺪ‬ ‫افزاري‬ ‫ﻧرم‬ ‫هﺎي‬ ‫حل‬ ‫راه‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫آﻣوزش‬ ‫يﺎ‬ ‫راهبري‬ ‫شيوة‬ ‫در‬ ‫تغييرات‬ ‫و‬.
•www.MehdiParvini.com 606

34. @DrMehdiParvini
‫انجام‬ ‫مراحل‬HAZOP
.1‫ﻻزم‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫آوري‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
.2‫ﺑﻨﺪي‬ ‫ﮔﺮه‬
.3‫ﮔﺮه‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب‬
.4‫اﻧﺤﺮاﻓﺎت‬ ‫اﯾﺠﺎد‬ ‫و‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻠﯿﺪي‬ ‫ﮐﻠﻤﺎت‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
.5‫ﮔﺮه‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫در‬ ‫اف‬‫ﺮ‬‫اﻧﺤ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﺑﺮوز‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
.6‫ﺑ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬ ‫ﺟﻬﺖ‬ ‫اﯾﻤﻨﻲ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺣﻔﺎظ‬ ‫و‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي‬ ‫ﻧﻤﻮدن‬ ‫ﻟﯿﺴﺖ‬‫آن‬ ‫ﺎ‬
)‫ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬ ‫و‬ ‫دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺗﺨﻔﯿﻒ‬(
–‫رﯾﺴﮏ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ‬
.7‫ﻟﺰوم‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫در‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ‬

35. @DrMehdiParvini
www.MehdiParvini.com 612

36. @DrMehdiParvini
613
‫روش‬ ‫شدن‬ ‫فراگير‬ ‫دﻻيل‬HAZOP
•‫شﺪه‬ ‫طراحي‬ ‫فرآيﻨﺪي‬ ‫صﻨﺎيع‬ ‫خﺎص‬
•‫است‬ ‫سيستمﺎتيك‬ ‫روشي‬.
•‫است‬ ‫خﻼق‬ ‫روشي‬.
•‫ت‬ ‫روشي‬‫است‬ ‫يمي‬.
•‫است‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫ﻣﻘرون‬.
•‫است‬ ‫آسﺎن‬ ‫آن‬ ‫يﺎدگيري‬ ‫و‬ ‫آﻣوزش‬.
•‫فرآيﻨﺪ‬ ‫ﻣشكﻼت‬ ،‫ﻣخﺎطرات‬ ‫بر‬ ‫عﻼوه‬‫ي‬
‫شوﻧﺪ‬ ‫ﻣي‬ ‫شﻨﺎسﺎيي‬ ‫آن‬ ‫بوسيله‬ ‫هم‬.

37. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫گران‬‫تحليل‬ ‫هﺎي‬‫ويژگي‬
•‫تكﻨيك‬ ‫ﻣورد‬ ‫در‬ ‫كﺎفي‬ ‫اطﻼعﺎت‬ ‫داشتن‬
‫هﺎزوپ‬
•‫سيس‬ ‫يﺎ‬ ‫پروژه‬ ‫از‬ ‫كﺎفي‬ ‫اطﻼعﺎت‬ ‫داشتن‬‫در‬ ‫تم‬
‫فعﺎليت‬ ‫حﺎل‬
www.MehdiParvini.com 616

38. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫راهبر‬ ‫ﻧيﺎزهﺎي‬‫پيش‬
•‫آشﻨﺎيي‬‫فلس‬ ‫و‬ ‫فرآيﻨﺪ‬ ‫اصول‬ ‫بﺎ‬‫فه‬
‫حﺎكم‬‫آن‬ ‫بر‬
•‫فرآيﻨﺪي‬ ‫هﺎي‬ ‫ﻧﻘشه‬ ‫بﺎ‬ ‫آشﻨﺎيي‬
PFD‫و‬P&ID
•‫طراحي‬ ‫استﺎﻧﺪاردهﺎي‬
www.MehdiParvini.com 618

39. @DrMehdiParvini
‫الزاﻣﺎت‬‫دﻧيﺲ‬ ‫ﻣﻨظر‬ ‫از‬ ‫راهبر‬‫ﻧوﻻن‬
•‫بﺎشﺪ‬ ‫داشته‬ ‫ﻣهﻨﺪسي‬ ‫تحصيﻼت‬ ‫است‬ ‫بهتر‬
•‫حﺪاقل‬ ‫است‬ ‫بهتر‬٥‫ب‬ ‫داشته‬ ‫ﻣرتبط‬ ‫كﺎر‬ ‫سﺎبﻘه‬ ‫سﺎل‬‫ﺎشﺪ‬
•‫آﻣوزشي‬ ‫هﺎي‬ ‫دوره‬ ‫در‬PHA ,What-If،HAZOP
‫بﺎشﺪ‬ ‫كرده‬ ‫شركت‬
•‫بﺎشﺪ‬ ‫گذراﻧﺪه‬ ‫را‬ ‫هﺎزوپ‬ ‫راهبري‬ ‫دوره‬ ‫است‬ ‫بهتر‬
•‫ك‬ ‫تيم‬ ‫اعضﺎي‬ ‫سﺎير‬ ‫سطح‬‫هم‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫بﺎيﺪ‬ ‫تيم‬ ‫رهبر‬‫ﻨﺪ‬
‫بﺎشﺪ‬ ‫داشته‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫رهبري‬ ‫ولي‬
www.MehdiParvini.com 619

40. @DrMehdiParvini
‫باشد‬ ‫عملياتي‬ ‫اگر‬ ‫هازوپ‬ ‫راهبر‬ ‫يك‬‫ﻣﻮﻓﻖ‬‫است‬ ‫تر‬‫ك‬ ‫يا‬‫سي‬
‫كار‬ ‫طراحي‬ ‫كه‬‫كرده؟‬
www.MehdiParvini.com 621

41. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫جلسﺎت‬ ‫هﺎي‬‫چﺎلش‬
•‫اين‬ ‫هﺎي‬ ‫تواﻧﺎيي‬ ‫و‬ ‫ﻣطﺎلعﺎت‬ ‫داﻣﻨه‬ ‫از‬ ‫اشتبﺎه‬ ‫برداشت‬
‫ﻣطﺎلعﺎت‬
•‫ﻣعموﻻ‬‫حل‬ ‫حﺪ‬ ‫در‬ ‫بﺎﻻيي‬ ‫بسيﺎر‬ ‫اﻧتظﺎرات‬ ‫كﺎرفرﻣﺎهﺎ‬
‫كﺎﻣل‬ ‫بررسي‬ ،‫طراح‬ ‫و‬ ‫كﺎرفرﻣﺎ‬ ‫بين‬ ‫قراردادي‬ ‫ﻣشكﻼت‬
‫دا‬ ‫غيره‬ ‫و‬ ‫فرآيﻨﺪي‬ ‫ﻣسﺎئل‬ ‫سر‬ ‫بر‬ ‫اختﻼفﺎت‬ ،‫فرآيﻨﺪ‬‫رﻧﺪ‬.
•‫ﻣيزان‬‫ﻣطﺎلعه‬ ‫ﻣورد‬ ‫فرآيﻨﺪ‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫تيم‬ ‫افراد‬ ‫تسلط‬.
www.MehdiParvini.com 622

42. @DrMehdiParvini
‫هﺎزوپ‬ ‫جلسﺎت‬ ‫هﺎي‬‫چﺎلش‬
•‫گﺎهي‬‫ﻣشﺎهﺪه‬‫ﻣيشود‬‫حتي‬ ‫كه‬ ‫افرادي‬‫ﻧميﺪاﻧﻨﺪ‬‫برا‬‫چه‬ ‫ي‬
‫فراخواﻧﺪه‬ ‫اي‬ ‫جلسه‬‫اﻧﺪ‬‫شﺪه‬‫پيﺪ‬ ‫حضور‬ ‫جلسﺎت‬ ‫در‬‫ا‬
‫ﻣيكﻨﻨﺪ‬.‫ك‬ ‫بﺎ‬ ‫رو‬ ‫هﺎزوپ‬ ‫جلسﺎت‬ ‫افراد‬ ‫كه‬ ‫ﻣيﺎد‬ ‫پيش‬‫ﻼس‬
‫اشتبﺎه‬ ‫آﻣوزشي‬‫ﻣيگيرﻧﺪ‬
•‫سطح‬ ،‫فﻨي‬ ‫داﻧش‬ ‫صﺎحب‬ ‫و‬ ‫اصلي‬ ‫طراح‬ ‫حضور‬ ‫عﺪم‬
‫بر‬ ‫تسلط‬‫را‬ ‫فرآيﻨﺪ‬‫پﺎيين‬ ‫ﻣعموﻻ‬‫آورد‬‫ﻣي‬.
www.MehdiParvini.com 623

43. @DrMehdiParvini
‫هازوپ‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫مزاياي‬
•‫است‬ ‫تيمي‬ ‫كﺎر‬ ‫اسﺎس‬ ‫بر‬.
•‫است‬ ‫سﺎختﺎري‬.
•‫و‬ ‫فعﺎل‬ ‫هﺎي‬‫سيستم‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫توان‬‫ﻣي‬ ‫را‬‫آن‬
‫كرد‬ ‫اجرا‬ ‫شﺪه‬ ‫پيشﻨهﺎد‬ ‫هﺎي‬‫طرح‬.
•‫توان‬‫ﻣي‬ ‫سيستم‬ ‫عمر‬ ‫ﻣراحل‬ ‫تمﺎم‬ ‫در‬ ‫را‬‫آن‬
‫داد‬ ‫اﻧجﺎم‬.
•‫هﺎي‬‫تكﻨولوژي‬ ‫يﺎ‬ ‫جﺪيﺪ‬ ‫هﺎي‬‫سيستم‬ ‫براي‬‫ﻧو‬
‫است‬ ‫ﻣوﺛر‬.
www.MehdiParvini.com 624

44. @DrMehdiParvini
‫ﺿﻌﻒ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ‬HAZOP
•‫تيم‬ ‫هاي‬ ‫دانسته‬ ‫به‬ ‫محدود‬
‫است‬
•‫نياز‬‫دارد‬ ‫قوي‬ ‫مديريت‬ ‫به‬
•‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫گير‬ ‫وقت‬
‫حوصله‬ ‫و‬ ‫صبر‬ ‫نيازمند‬

45. @DrMehdiParvini
HAZOP Softwares
• PHA-pro www.dyadem.com/downloads
• DNV-pro www.dnvprocess.com
• Lihoutech (HAZOP V5) www.lihoutech.com/dmdskfrm.htm
• Hazop+2. www.rams.de/allgemein/impressum.html

46. @DrMehdiParvini
‫اﻓﺰار‬ ‫ﻧﺮم‬PHA-Pro
•‫ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل‬DYADEM
•‫اﻓﺰار‬ ‫ﻧﺮم‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﭘﺮ‬HAZOP‫ﺟﻬﺎن‬ ‫در‬
•‫ﭘﺬﯾﺮي‬ ‫اﻧﻌﻄﺎف‬
•‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺳﻬﻮﻟﺖ‬(User Friendly)
•‫ﻏﻨﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ‬
•‫ﭘﺮوژه‬ ‫آﺳﺎن‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
•‫ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫از‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫روش‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﮐﺮدن‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬FMEA،What-If/Checklist،PHA

47. ‫بﻨﺪي‬ ‫جمع‬
•‫طراحي‬ ‫فرآيﻨﺪي‬ ‫صﻨﺎيع‬ ‫خﺎص‬‫شﺪه‬‫پركﺎربرد‬ ‫بسيﺎر‬ ‫و‬
•‫است‬ ‫سيستمﺎتيك‬ ‫روشي‬.
•‫است‬ ‫خﻼق‬ ‫روشي‬.
•‫ت‬ ‫روشي‬‫است‬ ‫يمي‬.
•‫است‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫ﻣﻘرون‬.
•‫است‬ ‫آسﺎن‬ ‫آن‬ ‫يﺎدگيري‬ ‫و‬ ‫آﻣوزش‬.
www.MehdiParvini.com 629

48. ‫پيشﻨهﺎدي‬ ‫ﻣرجع‬
www.MehdiParvini.com 630

49. ٢٠‫سئوال‬
١.‫كمي؟‬ ‫يﺎ‬ ‫است‬ ‫كيفي‬ ‫روش‬ ‫اين‬
٢.‫در‬‫كﻨيم؟‬ ‫استفﺎده‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫بﺎيﺪ‬ ‫شرايطي‬ ‫چه‬
٣.‫اﻧتظﺎر‬ ‫قﺎبل‬ ‫هﺎي‬‫خروجي‬‫چيست‬ ‫روش‬ ‫اين‬‫؟‬
٤.‫دارد؟‬ ‫وجود‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫براي‬ ‫استﺎﻧﺪاردي‬ ‫آيﺎ‬
٥.‫چيست؟‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫هﺎي‬‫ﻣحﺪوديت‬ ‫و‬ ‫هﺎ‬‫ضعف‬

50. ٢٠‫سئوال‬
٦.‫كﺎربردن‬ ‫به‬ ‫در‬ ‫ﻣتﺪاول‬ ‫اشتبﺎهﺎت‬‫روش‬ ‫اين‬‫است؟‬ ‫كﺪام‬
٧.‫هﺎ‬‫كﺎري‬‫ريزه‬)‫گري‬‫كوزه‬ ‫هﺎي‬‫فوت‬(‫است؟‬ ‫كﺪام‬ ‫روش‬ ‫اين‬
٨.‫است؟‬ ‫كﺪام‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫ﻣورد‬ ‫در‬ ‫ﻣطﺎلعه‬ ‫براي‬ ‫ﻣرجع‬ ‫ﻣهمترين‬
٩.‫براي‬ ‫افزاري‬‫ﻧرم‬ ‫آيﺎ‬‫از‬ ‫استفﺎده‬ ‫كردن‬ ‫سﺎده‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫روش‬ ‫اين‬‫؟‬
١٠.‫دارﻧﺪ؟‬ ‫صﻼحيت‬ ‫آن‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫براي‬ ‫افرادي‬ ‫چه‬
www.MehdiParvini.com

51. ٢٠‫سئوال‬
١١.‫است؟‬ ‫ﻻزم‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫براي‬ ‫رسمي‬ ‫آﻣوزش‬ ‫آيﺎ‬
١٢.‫ورودي‬‫است‬ ‫كﺪام‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫اسﺎسي‬ ‫هﺎي‬‫اين‬ ‫ﻧيﺎز‬ ‫ﻣورد‬ ‫ﻣﺪارك‬ ‫؟‬
‫چيست؟‬ ‫روش‬
١٣.‫هﺎي‬ ‫ﻣهﺎرت‬‫ﻧيﺎز‬ ‫ﻣورد‬‫چيست؟‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫اجراي‬ ‫براي‬
١٤.‫فرايﻨﺪ‬‫روش‬ ‫اين‬ ‫سﺎزي‬ ‫پيﺎده‬‫است؟‬ ‫چگوﻧه‬
١٥.‫در‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫بهتراست‬‫فﺎز‬ ‫كﺪام‬‫شود؟‬ ‫سﺎزي‬‫پيﺎده‬
www.MehdiParvini.com

52. ٢٠‫سئوال‬
١٦.‫در‬ ‫روش‬ ‫اين‬‫ريسك‬ ‫ارزيﺎبﺎن‬ ‫بين‬‫چه‬ ‫كشور‬ ‫از‬ ‫خﺎرج‬ ‫و‬ ‫داخل‬
‫دارد؟‬ ‫جﺎيگﺎهي‬
١٧.‫ﻣهمترين‬‫براي‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫هﺎي‬ ‫هزيﻨه‬‫چيست؟‬ ‫كﺎرفرﻣﺎ‬
١٨.‫خروجي‬ ‫و‬ ‫ﻧتﺎيج‬ ‫بﺎزﻧگري‬ ‫زﻣﺎﻧي‬ ‫فﺎصله‬‫چيست؟‬ ‫روش‬
١٩.‫است‬ ‫كﺪام‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫ﻣكمل‬ ‫روش‬‫؟‬
٢٠.‫شود‬‫ﻣي‬ ‫استفﺎده‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫ﻣشﺎبه‬ ‫هﺎي‬‫شركت‬ ‫در‬ ‫آيﺎ‬‫؟‬
www.MehdiParvini.com

53. ‫خودآزﻣﺎيي‬
•‫چيست‬ ‫فرايﻨﺪي‬ ‫صﻨﺎيع‬ ‫در‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫شﺪن‬ ‫فراگير‬ ‫دﻻيل‬‫؟‬
•‫استف‬ ‫هم‬ ‫غيرفرايﻨﺪي‬ ‫صﻨﺎيع‬ ‫در‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫توان‬‫ﻣي‬ ‫آيﺎ‬‫ﺎده‬
‫كرد؟‬
•‫تكﻨيك‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫كﺎر‬ ‫اﻧجﺎم‬ ‫روش‬ ‫تشريح‬ ‫براي‬ ‫استﺎﻧﺪاردي‬‫وجود‬
‫دارد؟‬
www.MehdiParvini.com

54. ‫و‬ ‫تكنيك‬ ‫هاي‬‫كاري‬‫ريزه‬ ‫بر‬ ‫بيشتر‬ ‫تسلط‬ ‫براي‬‫با‬ ‫كار‬
‫اﻓزار‬‫نرم‬PHA-PRO‫ﻓرﻣاييد‬ ‫ﻣراجعه‬ ‫سايت‬ ‫به‬
www.MehdiParvini.com 636

55. ‫ريسك‬ ‫ارزيابي‬ ‫هاي‬‫تكنيك‬ ‫آموزشي‬ ‫فيلم‬)‫از‬ ‫بيش‬١٥‫ساﻋﺖ‬(
•‫مهم‬ ‫هاي‬ ‫تكنيك‬ ‫كامل‬ ‫تشريح‬
‫از‬ ‫اﻋم‬ ‫ريسك‬ ‫ارزيابي‬:
•،‫هازيد‬ ،‫هازوپ‬FMEA
•JSA،PHA،What-IF
•‫فاين‬ ‫ويليام‬
•‫و‬ ‫لوله‬ ‫خط‬ ‫ريسك‬ ‫ارزيابي‬...
•‫در‬ ‫تهيه‬ ‫قابل‬ ‫محصول‬ ‫يك‬ ‫در‬ ‫همه‬
‫سايﺖ‬
www.MehdiParvini.com
www.MehdiParvini.com
637
@DrMehdiParvini