.

1. ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

2. Yerleşik insan ve örgüt
 Arkeolojik kazılar insanların on bin yıl kadar
önce yerleşik hayata geçtiğini gösteriyor.
 İnsanların toplumsal üyelik kazanması; üyeler
arası toplumu yaşatmak için karşılıklı
ilişkilerin oluşması insanların
toplumsallaşmasını sağlamıştır.
 Toplulukları toplumlaştıran ilişkilerin ilkin
evlilik ve güvenlik alanlarında olduğu
düşünülmektedir. Sonra diğer toplumsal
kurumlar gelmektedir.

3. Temel Kavramlar
 Toplumsal kurum; bir alanda toplumun
gereksinmelerini karşılamak için düzenli ve
örgütlenmiş ilişkiler dokusudur.
 Toplumsal birim: Bir toplumsal kurum adına
toplumsal kurumun işlerini yapmak üzere kurulan
örgüttür.
 Örgüt: Bir toplumsal kurum adına toplumun bir
kesim gereksinmelerini karşılayacak ürünleri
üretmek amacıyla kurulan bir toplumsal birimdir.

4. Toplumsal kurum ve örgütlerde insan
ilişkileri
 Toplumsal kurumlarda insan ilişkileri daha
genel, daha gevşek daha az kurallı iken
örgütlerde insan ilişkileri daha özel daha sıkı
ve daha kurallıdır.

5. Örgüt nedir?
 Örgüt önceden belirlenmiş amaçları
gerçekleştirmek için bir araya gelen
işgörenlerin, eşgüdümlenmiş üretim
ilişkilerinden oluşur.
 İşgörenler, örgütün amaçladığı ürünleri
üretmek için yüklendikleri görevleri yapmaya
elverişli davranışlar üretirler.

6. Davranış Nedir?
 İnsanın bilinçli etkinliğidir ( Yapısal psikoloji)
 Uyarıcı tepki zincirdir (Davranışçı psikoloji)
 İnsanın çevresiyle etkileşimidir (Bütünlük psikolojisi)
 İnsanın güdülerini doyurma etkinliğidir (İşlevsel
psikoloji)
 İnsanın kendisini geliştirmek ve çevresini
değiştirmek için yaptığı etkinlikler (Diyalektik kuram)
 İnsanın kendi kişisel ve başkaları ile oluşan ikili
çatışmanın çözülmesinde bir araçtır (Dinamik
Psikoloji)

7. Ortak Noktalar
 1. Davranış insanın yaptığı etkinliklerdir.
 2. Davranışın başkalarınca gözlenmesi ya da
insanın kendince anlatılması ,
 3. Davranışlar bilinçli etkinliklerdir.
Davranış, insanın gözlenebilir, ölçülebilir,
yinelenebilir ve anlatılabilir bilinçli
etkinliklerdir.

8. Davranışlarımızın AMACI
 Yaşamımızı sağlamak ve sürdürmektir.
 Davranışlarımız yaşam için üç etkinliğe
kaynaklık eder;
1. Oyun
2. İş
3. Öğrenme

9. Örgütsel Davranış
 Örgütün amaçlarının gerçekleşmesi
için işgörenlerin yaptıkları bilinçli
etkinliklerdir.

10. İşverenlerin Örgüt Çevresiyle
Etkileşimi
 Etkileşim, insanın içinde yaşadığı çevre etkenlerinin kendine
yaptığı etki aracılığıyla onlardan anlamlar çıkarmasıdır.
 Kurt Levin davranışı, insanla çevresinin etkileşiminin bir işlevi
olarak tanımlamaktadır.
 B=f(PE)
 Davranışsal yaklaşıma göre örgüt, ortaklaşılan amaçları,
süreçleri, değerleri, düzgüleri, inançları, ilişkileri simgeleyen ve
düşüncelerin, duyguların, eylemlerin oluşturduğu karmaşık bir
ağdır (Basil ve Cook, 1974).
 Yukarıdaki tanımda örgüt ekonomik olmaktan çok
toplumsaldır.

11. McGarth (1976)
 Örgütsel davranış, kavramsal olarak bağımsız
bağımsız üç sistemin etkileşimiyle ortaya çıkar.
1) Davranışın oluştuğu fiziki veya teknolojik çevre;
2) Davranışın göründüğü toplumsal ortam ya da
insanlar arası ilişkiler örüntüsü;
3) Davranışı gözlenen Birey sistemi ya da ben sistemi.
McGarth (1976)’a göre örgütsel davranış, örgütün
fiziksel, teknolojik ve toplumsal çevresiyle işgörenin
etkileşimidir.

12. Örgütsel Davranışın Oluşumu Modeli
 İşgören
 İşlevsel çevre
 Biçimsel çevre
 Toplumsal çevre
 Görev
 Rol
 Ortam

14. iŞGÖREN
 Örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesinde
emeği ile katkıda bulunan, bu katkıya karşılık
olarak bir takım gereksinimlerini karşılayan
kişidir.
 İşgörenin örgütle etkileşiminde kişilik
özellikleri önemlidir.

15. İşgörenin üretime katkısı

16. İşlevsel Çevre
 Görev, işakımı ve yetke akımından oluşan ilişkiler dokusudur.
 İşgörenin üretim araçları, canlı ve cansız varlıklar ile astları ve
üstleri işlevsel çevrede bulunur.
 Örgütün işlevsel çevresi, örgütün kurucuları ve yöneticileri eliyle
kurulur.
 İşlevsel çevrede yapılacak davranışlar (işlem ve eylemler) yasal
belgeler ve görev tanımlarıyla sınırlandırılır.
 İşlevsel çevre doğal değil biçimsel (formal) çevredir ve işgörenin
isteği ile değil yöneticinin isteği ile şekillenir.
 Görevler, işakımı ve formal örgüt işlevsl çevredeki üç yağıdır.

17. İşlevsel çevre
 İşbölümü, örgütün iskeletini oluşturur ve yönetimin ilk işidir.
 Görev, önceden saptanan iş yüküne göre, bir işgörenin yıl boyunca ya da belli
bir süre yapacağı işlem ve eylemlerdir.
 Bölümleme, işbölümü sonucunda ortaya çıkan görevlerin birbirine benzer
ya da yakın olanların yan yana kümelendirilmesidir.
 Birimleme, örgütte değişik düzeyde ve türde bölümlerin olduğu alt yapıların
oluşturulmasıdır.
 Basamaklandırma, belli bir sayıda görevler, eşgüdümlemek için bu
görevlerin başına yönetici atayarak örgütü yapılandırmadır.
 İşakımı, birden çok görevin sırasıyla bir ürünün üretilmesine katılmasıyla
oluşan yapıdır.
 Yetke yapısı, örgütün basamaklandırılmış görev yapısına yukarıdan
aşağıya doğru yetke göçerimi ile oluşur.

18. Biçimsel örgüt..
 Örgütün işlevsel çevresini oluşturan görev,
işakımı ve yetke akımı yapısından oluşur.

19. Toplumsal Çevre
 İşgörenlerin toplumsal gereksinmelerini
karşılayan ve amaçlarını gerçekleştirmeye
yardımcı olan, kişiler arası ilişkiler dokusu ve
bunların doğurgularıdır.
 Rol yapısı
 Rol takımı
 Kümeleşme
 Kültürel yapı

20. Görev
 İşgöreni örgüte gerekli kılan ve örgütün
işlevsel çevresi ile ilgili olan, önceden
saptanan işyüküne göre belli bir süre
işgörenin yapacağı işlem ve eylemler
demetidir.

21. Rol
 İşgörenin çevresinde ilişkili olduğu başka
kişilerin kendinden işi ile ilgili bekledikleri
davranışlardır.

22. Ortam
 Örgütün işlevsel çevresi ile toplumsal
çevresinin etkileşiminin ürünüdür.
 Ortam, örgütün kültürel, toplumsal, ekonomik,
teknolojik, psikolojik gibi bütün etkenlerini ve
koşullarını içeren; örgütün yönetim biçimini,
iklimini, iç ve dış çevresini de kapsayan geniş
bir kavramdır.

23. Örgütsel Davranış Türleri
 Üretim Davranışı
 İşten doyum davranışı
 Uyum davranışı
 Yönetime katıma davranışı
 Yaşatma davranışı

24. İşgörenin örgütsel edimi?
 Bir davranışın sonunda elde edilendir.
 Edim işgörenin bilişsel, devimsel ve duygusal
gücüyle elde ettiği çıktıdır.
 Örgütsel edim, işgörenin örgütün amacına
ulaşmak için, yaptığı üretim, işten doyum,
örgüte uyum, örgütün yönetimine katılma ve
örgütü yaşatma etkinliklerinin sonunda elde
ettikleridir.

25. Örgütsel Davranış Bilimi
 Örgütteki insanların davranışlarını ve örgüte uyumlarını
inceleyen kuramsal bir bilimdir.
 Örgütsel Davranış Bilimi’nin amacı örgütsel etkililiği sağlamak
için işgörenlerin örgütsel edinimini yükseltecek ve işten
doyumunu sağlayacak davranışsal önermeler geliştirmektir.
 Bu amaca ulaşmak için, 1) işgörenlerin bilişsel, devinimsel,
duygusal davranışlarını; 2) örgüte uyum sağlamlarının yollarını,
3) küme ya da takım içindeki çalışmalarını, 4) örgütte
davranışlarını etkileyen etkenleri, 5) örgütü etkileyen
davranışlarını araştırır.

27. Örgütsel Davranış Biliminin İşlevleri
 İşgörenin işten doyumunu
sağlayacak etkenleri
araştırmak
 Örgütsel etkililiği yükseltecek
davranış bilgilerini vermek,
yönetimi yenileştirecek öneriler
geliştirmek
 Örgütsel önderliği yerleştirecek
öneriler geliştirmek
 İnsan ilişkilerini iyileştirecek
öneriler geliştirmek

28. Yönetim Kuramlarının Katkısı
 Taylor’ın Bilimsel Yönetimi
Yapısal yönetim kuramcıları: İnsan davranışından
çok örgütün yapısı üzerinde durmuşlardır. İşgören
makine gibi belli bir sürede belli işi bitirmesi gerekir.
Süreçsel Yönetim Kuramcıları, daha çok örgütün
nasıl yönetileceğini araştırmışlardır. Konuları,
yönetimin işlevi, süreci, ilkeleri; örgütün amaçları,
yönetim erkinin işlevi v.b. İşgörenden ziyade
yöneticilerin davranışlarını incelediler.

29. Yapısal ve süreçsel yönetim kuramlarının örgütsel davranışına
ilişkin görüşleri
 Bir örgüt, insanların ortak amaç için bir araya gelip birbirlerine hizmet
etmeyi istemeleriyle ve bu amaçla iletişime geçmeleriyle oluşur.
 Örgütü oluşturan öğe işgörenin ilişki ağıdır.
 Bu ilişkiler ağında örgütsel davranışlar öne çıkar.
 Örgüt Toplumsal bir sistemdir.
 Bu sistemde insanın güdülenmesi, kara vermesi, ussallığı ve algılaması
incelenmelidir.
 Örgütte ast-üst ilişkileri ve işgörenlerin örgütte uyumları önemlidir.
 Yönetici ile astı arasındaki ilişkiyi yönetsel davranışlar belirler.
 İşgörenlerin, birbirlerine yardım için hizmet takası yapmaları örgütsel
davranışlarını etkiler.
 Yönetimle işgörenlerin bütünleşmesi için yönetici, işgörenlerin ruhsal
durumlarını tanımalı, anlamalı ve buna göre onları yönlendirmelidir.

30. Yapısal ve süreçsel kuramların
işgörene ilişkin varsayımları
 İşgörenlerin amaçları elde ettiklerinden daha fazla ekonomik yarar
sağlamaktır.
 İşgörenler ekonomik özendiricilerle daha yüksek verim elde etmeye
yönelebilirler.
 İşgörenler özel sorunlarını karıştırmadan görevini yapmalıdır.
 İşgörenlere işlerini yapabilmeleri için onlara klavuzluk yapılmalıdır.
 Her işgörenin iyi yapacağı bir iş vardır.
 İşgörenler usata olduklarını en kısa sürede, en yüksek nicelik ve
nitelikte yapabilirler. İşgörenler ustalıklarına göre sınıflandırılabilirler.
 Genelde işgörenler tembel, edilgen ve isteksizdirler. İşgörenler, işlerini
yapmak için üstlerinin yakın denetimini ve güdülenmesini gerekserler.

31. Nicel Yönetim Kuramcıları
 Yönetimi matematik modellerine bağlayarak
örgütsel davranış üzerinde durmamışlardır.
 Yöneticiler karar verirken ve bu kuralları
uygularken, davranışlarını matematik
modellere uyarlamalıdırlar.
 İnsan davranışını önceden kestirebilir
kalıplara koyalar.

32. Davranışsal Kuramcılar
 1910’lı yıllar endüstriyel psikoloji, çalışan
insanın bireysel davranışını inceler.
 1920’li yıllar, İnsan İlişkileri Akımı, Howthorn
çalışmaları. Mayo ve arkadaşlarının grup
çalışmaları
 McGregor (1969) X, Y kuramı
 Khan, Rol Kuramı

33. Sistem Kuramcıları
 İnsan bir sistemdir; insanların çalıştığı örgütte
bir toplumsal sistemdir.
 Öyleyse, yapısı, yönetimi, işgöreni ve alt
sistemleriyle örgüte bir bütün olarak
bakılmalı; Örgüt ve yönetimi ile birlikte
işgörenlerin davranışları da bir bütün olarak
incelenmelidir.

34. Olumsallık Kuramı
 Her örgütün kendine özgü bir yapısının ve
yönetiminin olması gerektiği; örgüt ve
yönetimine ilişkin bir kuramın ancak örgütün
amaçlarına, işgörenlerin niteliğine uygun
düştüğünde uygulanabileceğini savundurlar.

35. Örgütsel Davranış Bilimi’nin Başka
Bilimlerle İlişkisi
 Yönetim bilimleri
 İşbilimi
 Psikoloji (Endüstri ve
klinik psikoloji),
 Antropoloji (Kültürel-
sosyal),
 Sosyoloji
 İşbilimi
 Ekonomi
 Siyasal Bilimler

36. Yönetim Bilimi
 Örgüt ve yönetimin genel yönlerini, işlevlerini,
sürecini ve özel alanlarını inceleyen
araştırmalar örgütsel davranışın kaynağını
oluşturabiliyor.

37. İşbilimi (Ergonomi)
 İşyerinde insanın kullandığı araç gereçlerin,
fiziksel çevresinin, insana etkisini; insanın
bunlara ilişkin sorunlarını; verimliliği arttırmak
için insan makine ilişkisini ve uyumunu
araştıran bir bilimdir.

38. Psikoloji
 Psikoloji alanının bulgularından yararlanılır.
 İşgören seçimi, işgöreni güdüleme ve
özendirme yolları, ast üst ilişkileri, üretim
yeterliği, öğrenme, gereksinim gibi konularda
psikolojinin bulgularından yararlanılır.
 Endüstriyel psikoloji, sosyal psikoloji, klinik
psikoloji ya da psiko-teknik gibi bilimler
Örgütsel Davranış Bilimi’ne bulgularıyla
yardım eder.

39. Endüstriyel Psikoloji
 İşyerindeki insan davranışını inceler.
 işçinin seçilmesine, işe yerleştirilmesine,
işyerine uyumunun sağlanmasına,
verimliliğinin artırılmasına, işinden doyum
sağlanmasına, verimliliğin arttırılmasına, işten
doyum sağlanmasına, işçilerin bireysel
ayrılıklarına uygun olarak işlerini
değiştirmelerine vb. konulara ilişkin bulgu
sunar.
 Odak noktası işçidir.

40. Sosyal Psikoloji
 Sosyal Psikoloji bulguları ile çalışan
insanların kümeleşmelerine ve davranışlarına
dolaylı olarak ışık tutar.

41. Klinik Psikoloji
 Duygusal ve bilişsel yönden toplumun ilke ve
kurallarına yeterli düzeyde uyamayan
bireylere yardım etmeyi amaçlar.
 Klinik psikoloji, daha küçük bir toplum olan
örgütün koyduğu ölçünlere uyamayan
işgörenlere de yardım eder.

42. Sosyoloji
 İnsanların toplu yaşamlarını ve özelliklerini
çalışır.
 İnsanın toplumdaki konumu; toplumda oluşan
kümeler; katmanlar; toplumsal kuramlar ve
toplumsal birimler; toplumun gelenekleri,
değerleri, düzgüleri, insanlar ve kümeler;
katmanlar arası ilişkiler ve benzeri konularda
elde edilen bulgular örgütlerde kullanılır.

43. Antropoloji
 İnsanı inceleyen bir bilimdir.
 Kültürel ve sosyal antropoloji Örgütsel
Davranışa araştırma sonuçları ile katkı
yapmıştır.

44. Ekonomi
 Kıt kaynakların etkili ve verimli kullanımını
inceleyen ekonomi bilimi, üretkenlik ve verim
konusunda örgütsel davranışa katkı
yapmaktadır.

45. Siyasal Bilimler
 İnsanın yönetime, örgüte ve topluma ve
çevresine ilişkin siyasal davranışlarını
inceleyerek Örgütsel Davranışa katkı yapar.

46. Örgütsel Davranış Bilimi’nin
Yöntemleri
 Bilimin amacı, üzerinde çalıştığı konuda,
bilimsel genel doğrulara ve temel yasalara
ulaştıracak bilimsel bilgiler üretmektir.
 Her bilim yansız, nesnel gözlem ve deneyler
yaparak ürettiği bilgileri sistemleştirir.

47. Örgütsel Davranış Bilimi’nin
Yöntemleri
 Örgütsel Davranış Bilimi’de
 1. örgütte çalışan insanın davranışlarını
yansız, yansız gözlemlerle inceler,
 2. Bunların üzerinde düzenli deneyler yapar,
 3. Gözlem ve deneylerin sonuçlarına
bakarak, örgütsel davranışlar için genel
doğrulara ve temel yasalara ulaştıracak
bilimsel bilgi üretir.

48. Örgütsel Davranış Bilimi’nin
Yöntemleri
 Laboratuvar çalışmaları
 Alan deneyleri
 Alan çalışmaları

49. Laboratuvar çalışması
 Örgütsel davranışa ilişkin konuların, örgüt ortamının
dışında, laboratuvarda incelenmesidir. Süreç aşağıdaki
gibidir.
 1. Araştırılacak örgütsel davranışa etki yapan
değişkenler saptanır.
 2. Bunlardan etkileri araştırma dışında bırakılacak olan
değişkenler ayıklanır ya da etkisizleşir.
 3. Etkisi araştırılacak değişkenler yalıtılır.
 4. Bu değişkenler, araştırmacılarca denetim altına
alınarak yönlendirilir.
 5. Davranışa olan etkileri gözlenir.

50. Alan Araştırması
 Araştırmacı gerçek bir ortama giderek,
değişkenlerin etkilerini gerçek ortamda
inceler.

51. Alan Deneyleri
 Bir değişkenin başka bir değişkene etkisini
planlı olarak uygulayıp sonucunu alanda
incelemeye çalışılır.

52. KAYNAK
 Başaran,İ.E. (2008). Örgütse Davranış:
İnsanın Üretim Gücü. Ankara: Ekinoks
Yayınları.