1. Prof.dr. Myrvete
Badivuku-Pantina
Lenda: KRIZAT EKONOMIKE
Ligj. 3

2. Teoria monetariste i shpjegon ciklet e biznesit me
ekspansionin apo reduktimin e sasisë së parasë dhe të
kreditit.
Teoria teknologjike, vendosë në bazë të shpjegimit të
cikleve të biznesit inovacionet e rendësishme teknologjike.
Teoria psikologjike i shpjegon ciklet e biznesit me
optimizmin apo pesimizmin e agjentëve ekonomikë.
Kurse teoria e konsumit të pamjaftueshëm gjithqka e
shpjegon me prirjren për kursim, e cila sjell, si pasojë që
kursimet të jenë më të mëdha se investimet.
Disa teori të cikleve të biznesit

3. 1. Teoritë eksternale (të cilat theksojnë se janë
veprimet e faktorëve të jashtëm ato që shkaktojnë
ciklet e biznesit).
2. Teoritë internale (të cilat theksojnë se janë
veprimet e faktorëve të brendshëm ato që shkaktojne
ciklet e biznesit

4. Të gjitha teoritë e grupit të parë i gjejnë shkaqet e cikleve të
biznesit në ndryshueshmërinë e dukurive që ndodhen jashtë
sistemit ekonomik, për shembull;
në njollat e diellit apo në ndryshimin e klimës, në luftrat,
revolucionet, në zgjedhjet elektorale, në zbulimet e arit, në
normën e rritjes së popullsisë dhe migracionit, në zbulimin
e tokave dhe të burimeve të reja, në zhvillimet e
shkencave dhe në zbatimet praktike të teknologjisë, etj.

5. Nga grupi i parë i teorive shkëpusim për të trajtuar më gjërë
teorinë e cikleve politike të biznesit.
Politika makroekonomike përcaktohet nga zyrtarët e
zgjedhur, të cilet duke patur në dorë instrumentet e
stabilizimit ekonomik, mund të manipulojnë me treguesit
kryesorë makroekonomik në funksion të fatit të tyre elektoral.
Kjo teori bazohet në tre premisat e mëposhtme:

6. • Që nga koha e Kejnsit, hartuesit e politikave
makroekonomike, kanë patur në duart e tyre instrumentat e
stimulimit ose të kontraktimit të ekonomisë.
• Votuesit deshirojnë periudha me papunësi të ulët, rritje të
shpejtë ekonomike dhe inflacion të ulët.
• Politikanët që janë në pushtet dëshirojnë të rizgjedhen.

7. Duke u bazuar në këto premisa del e qartë ideja se çfarë
duhet të bëjnë politikanët për të siguruar rizgjedhjen e tyre.
Ata duhet të manovrojnë, në mes të mundësive të tyre, me
instrumentat makroekonomikë, për të ndikuar mbi ciklin
ekonomik duke patur parasysh dëshirat e zgjedhësve të
tyre.
Dihet se zgjedhjet elektorale zhvillohen një herë në
katër ose pesë vjet

8. Shumë teori të cikleve të biznesit i integrojnë trajtimet
internale dhe eksternale.
Në këtë trajtim të kombinuar, goditjet mundë të kenë
zanafillën jashtë sistemit ekonomik, por më tej janë
mekanizmat e brendëshëm të vetë sistemit ekonomik që
i transmetojnë këto impulse të jashtme në një levizje të
brendshme ciklike.

9. Mendimi mbizotërues është se faktor kryesor i brendshëm
i këtij proçesi janë investimet.
Roli i investimeve në ciklet e biznesit shpjegohet qartë në
teorinë mbi bashkëveprimin midis akseleratorit dhe
multiplikatorit.
Për ta kuptuar modelin Akselerator-Multiplikator, le të
marrim në analizë se qfarë do të ndodhë në qoftë se rritet
prodhimi i makinave që prodhojnë biçikleta, si rezultat i
rritjes së kërkesës për investime nga ana e firmës që
prodhon biçikleta.

10. Për shkak të efektit të akseleratorit rritja e të
ardhurave në një fazë ekspansioni do të shkaktojë
rritjen e investimeve.
Por rritja e investimeve çon, për shkak të veprimit të
multiplikatorit, në rritjen e mëtejshme të të ardhurave
e kështu me radhë.

11. Në këtë mënyrë rritja e kërkesës për investime
(Akseleratori) dhe rritja e kërkesës për konsum
(Multilikatori) forcojnë njëra-tjetrën në fazën e
ekspansionit.

12. Bashkëveprimi midis akseleratorit dhe multiplikatorit
na ndihmon për të shpjeguar jo vetëm forcën e fazave
të ciklit të biznesit por edhe periudhat e kthesës gjatë
lëvizjes ciklike, domethënë kalimin nga faza e
ekspansionit në reçesion dhe e kundërta.