Azerbaycan ve Türkiyede hasta hakları ve malpraktis

2. İÇİNDEKİLER
 Malpractice (malpraktis) kavramı
 Hasta hakları:
 Azerbaycan
 Türkiye
 Hekim hataları (istatistikler, örnekler)
 Azerbaycan
 Türkiye
 İncelenen ülkeler üzre ceza
uygulamaları
 Sonuç
 Kaynakça

3. MALPRACTİCE
(MALPRAKTİS) KAVRAMI
“Malpraktis” kelimesinin çeşitli
tanımlamaları bulunmaktadır. Batıda
“malpraktis” kavramı geniş
yayılmaktadır ve hukukun bir
parçasına dönüşmüştür.
Sözün etimolojisine baktığımızda
latin kökenli “malpraktis” iki kelimeden
oluşmuştur. Bunlar “male” – kötü ve
“praxis” uygulama. Sözün anlamına
baktığımızda bir mesleğin kötü
uygulanması anlamına varabiliriz.

4. MALPRACTİCE
(MALPRAKTİS) KAVRAMI
Dünya Tabipler Birliğinin
tanımlamasına göre malpraktis -
“hekimin tedavi sırasında standart
güncel uygulamayı yapmaması, beceri
eksikliği veya hastaya tedavi
vermemesi soncunda oluşan zarar”dır.

5. MALPRACTİCE
(MALPRAKTİS) KAVRAMI
Malpraktisin yaranmasında
sorumluluk kavramı büyük rol
oynamaktadır:
SORUMLULUK
SÖZLEŞMEDEN
DOĞAN
VARSAYILAN HAKİKİ
MESLEKTEN
DOĞAN
TESADÜFİ

6. MALPRACTİCE
(MALPRAKTİS) KAVRAMI
Malpraktis – tıbbi uygulama hataları
- .üç grupa bölünmektetir:
TANI
• Tanı
koyma
sürücinde
oluşan
hatalar
TEDAVİ
• Tedavi nin
süreci
• Yanlış
tedavi
DİĞER
• Tanı ve
tedavi
dışında
olumsuz
etkenler

7. MALPRACTİCE
(MALPRAKTİS) KAVRAMI
Günümüzde “malpraktis davaları”
geniş yer almaktadır. Mahkemelerde
malpraktis davalarına bakılırken hasta
hakları ve tıbbi etik kavramları
meydana çıkmaktadır. Aslında hasta
hakları doğal insan haklarından
kaynaklansa bile tıbbi etik önemli
yerde durmaktadır.

8. HASTA HAKLARI
“Hasta hakları” kavramı sağlık
çalışanı haklarıyla karşıt sanılsa bile
aslında onlar kardeşdiler. Hasta
hakları insan haklarının ayrılmaz bir
parçasıdır. Bu düşünceden ilerileyerek
hasta haklarını bu şekilde tarif etmek
istiyorum: renkinden, cinsinden, sosyal
statüsünden asılı olmayarak her bir
insana gereken sağlık hizmetinin
onurlu ve yüksek kaliteli bir ortamda
alınmasının sağlanmasıdır.

9. HASTA HAKLARI
Türkiyede hasta haklarının
uygulanması ve gelişimi insan
haklarının kabulü ve gelişimi ile
gerçekleşmiştir.
TC Sağlık Bakanlığı tarafından
01.08.1998 yılında kabul edilmiş ve
Resmi Gazetenin 23420 sayısında
yayımlanmış Hasta Hakları
Yönergesine göre:

10. HASTA HAKLARI
hasta hakları
“sağlık hizmetlerinden faydalanma
ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan
olmaları sebebiyle sahip bulundukları
ve T.C. Anayasası, milletlerarası
andlaşmalar, kanunlar ve diğer
mevzuat ile teminat altına alınmış
bulunan haklardır”

11. HASTA HAKLARI
Azerbaycan Cumhuriyetinde
hastaların hukukları Azerbaycan
Anayasal hukukunun 41ci maddesiyle
ve 1997 yılında kabul edilmiş “Ahalinin
sağlığının korunması hakkında” yasa ile
korunmaktadır. Yasa geniş kapsamlı ve
yaşamın tüm alanlarıyla alakalıdır. 10
bölüm ve 62 maddeden ibarettir. 2011
yılında Milli Mecliste “Hasta hakları
hakkında” yasanın kabul edilmesi
muzakereye çıkarıldı ama gerek
duyulmadığından reddedildi

12. HASTA HAKLARI
“Ahalinin sağlığının korunması
hakkında” yasanın 3-cü bölümünde
farklı kategorilere mansub insanların
sağlık hukukları yer almaktadır (madde
10-23):
Yasanın 4-cü bölümü tıbbi sosyal
yardım alanında vatandaşların
hukuklarını içeriyor. Bölüm 4, madde
24 Pasiyent (hasta) hukukları başlığı
altında geçiyor ve aşağıdakı hukukları
içeriyor:

13. HASTA HAKLARI
Hastanın
 Acil tıbbi yardım gereken haller
hariç doktorun rızasıyla hekim dahil
hekimini ve tedavi hekimini ve tedavi-
profilaksi kurumunu seçmek;
 Sanitasyon-hijyen koşullarına
uygun olan şartlarda müayene ve tedavi
görmek;
 Yatılı tedavi edildiği sağlık
kurumunun uzmanlarının katılımıyla
konsilium ve istişare yapılmasını taleb
etmek;

14. HASTA HAKLARI
 Tıbbi yardım olgusunu, tedavi,
sağlık durumu, hastalığın teşhisi
konusunda, hem de muayene ve tedavi
sırasında elde edilen diğer bilgileri
etrafdakılardan gizli tutmak;
 Tıbbi müdahaleye sözlü veya yazılı
gönüllü rıza vermek;
 Tıbbi müdahaleden imtina etmek;
 Hak ve görevleri hakkında,
sağlığının durumu hakkında bilgi almak
ve kendi çıkarları açısından bu bilgiyi
verebileceği kişiyi seçmek;

15. HASTA HAKLARI
 İç kurallar bozulmaması kaydıyla
hastanede dini törenin icra edilmesi için
ayrıca yerin sağlanması hakkı vardır.
Hastanın hakları ihlal edildiğinde, o,
tedavi-profilaksi kurumunun yönetimine,
ilgili yönetim organına veya mevzuatta
belirlenen şekilde mahkemeye
başvurabilir.

16. HASTA HAKLARI
TC HHYde aşağıdakı haklar yer
almaktadır:
1) Sağlık hizmetlerinden faydalanma
hakkı – adalet ve hakkaniyet ilkeleri
çerçevesinde sağlık hizmetlerinden
ihtiyaclarına uygun olarak faydalanma;
2) Bilgi isteme – sağlık hizmetlerinden
nasıl faydalanabileceği konusunda
bilgi;

17. HASTA HAKLARI
3) Sağlık kuruluşlarını seçme ve değiştirme –
sağlığına tehlike yaranmadığı taktirde sağlık
kurum ve kuruluşunu seçme ve değiştirme;
4) Personel tanıma – hasta talebi ile istenilen
sağlık personeli hakta bilgi elde etme;
5) Öncelik sırasının belirlenmenin
istenilmesi – “Sağlık kuruluşunun hizmet
verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması
sebebiyle sağlık hizmeti talebi karşılanmayan
hallerde, hastanın öncelik hakkının tıbbi
kriterilere dayalı belirlenmesini istemek hakkı”

18. HASTA HAKLARI
6) Tıbbi gerekliklere uygun teşhis, tedavi
ve bakım – “tıbbi bilgi ve teknoloji
gereklerine uygun teşhisin yapılması,
tedavi ve bakımın istenilmesi;
7) Tıbbi gereklilikler dışında müdahele
yasağı - teşhis, tedavi ve ya korunma
maksadı olmaksızın ölüme, heyati
tehikeye yol açabilecek hiç bir şey
yapılamaz ve talep edilemez;
8) Ötenazi yasağı - kendinin ve ya
başkasının talepi ile kimsenin hayatına
son verilemez;

19. HASTA HAKLARI
9) Tıbbi özen gösterilmesi - “hastanın
hayatını kurtarmak veya sağlığını
korumak mümkün olmadığı taktirde
bile, iztirabını azaltmaya veya
dindirmeye çalışmak”

20. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
http://www.malpraktissigortasi.net/
sitesinin verdiği bilgiye göre:
• Son 5 yılda Türkiye’de
o Tıbbi hataya neden olan hekim
sayısı 282
o Açılan dava sayısı 416
o Hükmedilen tazminat 6 milyon 200 bin lira
o Hakkında dava açılan doktorların kusurlu
bulunma oranı %66
o Kadın hastalıkları ve doğum doktorları
hakkında açılan dava oranı %25

21. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
Tablo http://www.malpraktissigortasi.net/ sitesinden alınmıştır

22. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
Tablo http://www.malpraktissigortasi.net/ sitesinden alınmıştır

23. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
Azerbaycan Devleti üzre
malpraktisle ilgili hiç bir istatiksel bilgi
bulunmamaktadır. Bu tıbbın gelişiminin
ve bu tür hataların yapılmaması
anlamına gelmiyor. Sadece bilgilerin
saklanıldığı söylenilebilir. Medya
vasıtasıyla bazen bu tür haller açığa
çıkarılıyor. Azerbaycanda ahali
genellikle İran İslam Cumhuriyetine,
Türkiye Cumhuriyetine ve Rusiya
Federasyonuna daha iyi teşhis
olunmaları için baş vuruyorlar.

24. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
baku.ws sitesinin 2013 tarihi için
verdiği bilgiye göre doğuş zamanı kayd
edilmiş kadın ölümlerinin sayısı
gösterilen yıl için azalmıştır.
YIL SAYI NEDEN
2011 26 Genellikle
hekim
veya sürec
hataları
2012 25
2013 23

25. HEKİM HATALARI
(İSTATİSTİKLER, ÖRNEKLER)
Bazen hasta yakınları araştırmanın
aparılmasına verdikleri kararlarla engel
oluyorlar. Böyle olduğu taktirde
kararlar otopsi sonucu yok, belgelere
dayanarak veriliyor. 2013 yılında
hekim ve süreç hatası sonucunda
doğuş zamanı kadın ölümüyle ilgili 79
sağlık personeli, 9 hekime karşı ceza
uygulanmıştır.
http://baku.ws/31619-v-azerbaydzhane-
sokratilos-kolichestvo-smertey-zhenschin-
pri-rodah.html

26. İNCELENEN ÜLKELER ÜZERE CEZA
UYGULAMALARI
Her iki devletin kanunlarına göre
hasta hukukları cezai ve özel (medeni)
yasalarla korunmaktadır. Azerbaycan
Ceza Kanununa göre kasten ve ya
dikkatsizlik yüzünden zarar yetirme ve
ya insan öldürme cezalanmaktadır.
Ama bu Kanunda en önemli yeri suçun
özel subjektinin hekim ve sağlık
personelinin olduğu maddelere dikkat
çekmek istiyorum.

27. İNCELENEN ÜLKELER ÜZERE CEZA
UYGULAMALARI
ACK :
Madde 135 ötenazi;
Madde 136 yasadışı suni tohumlama
ve enbriyo implantasyonu etme, tıbbi
sterilizasyon;
Madde 137 insan organlarının veya
dokularının alım satımı ve nakli amacıyla
götürülmesine zorlama;
Madde 138 yasadışı olarak biyomedikal
araştırmaları gerçekleştirme veya
yasaklanmış tanı ve tedavi yöntemlerini, ilaç
araçlarını uygulama;

28. İNCELENEN ÜLKELER ÜZERE CEZA
UYGULAMALARI
Madde 139 zuhrevi hastalıkların
yayımı;
Madde 140 insanın immün
yetersizliği hastalığına bulaştırılması;
Madde 141 yasadışı kürtaj etme;
Madde 142 hastaya yardım
göstermeme;
Madde 143 tehlikede koyma;
Madde 143-1 doping araçlarından
ve (veya) metodlarından kullanmaya

29. İNCELENEN ÜLKELER ÜZERE CEZA
UYGULAMALARI
TCK taksirli öldürme ve kasten
yaralamayla yanaşı insan üzerinde
deney, organ veya doku ticareti, tıbbi
gereken olmadığı haıde çocuk
düşürtme, kısırlaştırma gibi suç işleten
kişilere ceza uygulanmaktadır. Bu
suçları işleyen yine genellikle sağlık
personeli ve hekimlerdir.

30. SONUÇ
Sonda Hipokrat yeminin hekimlerin
mesleklerini onurla yerine yetirilmesi
gibi en önemli yönüne dikkatinizi
çekmek istiyorum. Ve düşünüyorum ki,
hekimler verdikleri bu yemini
unutmasalar, daha çok özen ve empati
gösterseler, tıbbi malpraktis daha az
oluşabilir. Ama hatalardan hiç kimse
sığortalanmamıştır.

31. SONUÇ
Ünlü Amerika dahliyecisi Richard
Rigelman diyordu ki “eğer siz hastanın
ölümüyle sonuçlanan veya citti
komplikasyon yaratan durumlarla
karşılaşmış değilsinizse, siz tıpla yeni
meşgul oluyorsunuz”

32. KAYANAKÇA
 Azerbaycan Respublikası Anayasal hukuku
(Konstitusiyası);
 Azerbaycan Respublikası “Ahalinin sağlığının
korunması hakkında” yasa;
 Ali Osman Özdilek “Tıpta Yanlış Uygulama
(Malpraktis) Sebebiyle Hekimin Hukuki
Sorumluluğu” (Avaible at:
http://www.turkhukuksitesi.com/makale_300.htm
 Arş.Gör.Nizamettin Aydın – Hasta haklarının
hukuki boyutu (Avaible at:
http://www.ism.gov.tr/hastahaklari/haberler/hh_h
ukukiboyutu/index.htm);
 Dr. Gülüm Gürsoy “Hasta hakları. Temel
Kavramlar ve temel yanılgılar;

33. KAYNAKÇA
 Oğuz Polat, Işıl Pakiş – Tıbbi uygulama
hatalarında hekim sorumluluğu (Avaible at:
http://acibadem.dergisi.org/pdf/pdf_AUD_83.pdf);
 Prof.Dr. Erdem Aydın – Tıbbi Etik ve Malpraktis
(Avaible at:
http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/ekler/doc/
malpraktis.doc);
 Prof.Dr. Gürsel Çetin - Tıbbi malpraktis (Avaible
at: http://194.27.141.99/dosya-
depo/stek/pdfs/48/4802.pdf);
 Sermet Koç – Adli tıbbi açıdan malpraktis ve
hekim sorumluluğu (Avaible at:
http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/173
201492518-1422.pdf);
 Tütkiye Cunhuriyeti hasta hakları yönetmeliği;

34. KAYNAKÇA
 Oğuz Polat, Işıl Pakiş – Tıbbi uygulama
hatalarında hekim sorumluluğu (Avaible at:
http://acibadem.dergisi.org/pdf/pdf_AUD_83.pdf);
 Prof.Dr. Erdem Aydın – Tıbbi Etik ve Malpraktis
(Avaible at:
http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/ekler/doc/
malpraktis.doc);
 Prof.Dr. Gürsel Çetin - Tıbbi malpraktis (Avaible
at: http://194.27.141.99/dosya-
depo/stek/pdfs/48/4802.pdf);
 Sermet Koç – Adli tıbbi açıdan malpraktis ve
hekim sorumluluğu (Avaible at:
http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/173
201492518-1422.pdf);
 Tütkiye Cunhuriyeti hasta hakları yönetmeliği;

35. .