Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<1>
Sanskrit -21
चित्रकाव्यम्- Part-2
F- 10
26-09-20
पीताम्बरं करविराजितशङ्खिक्रकौमोदकीसरससिं करुणासमुद्रम ्|
राधासहायमततसुन्दरमन्दहासं िातालयेशमतिशं हृदद भाियासम ||

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<2>
Recap-Three Dimension
व्याकरणम ् शब्दालङ्कारः
• अिुप्रास:
• यमकम्
• चित्रम ्
• िक्रोजतत:
• स्लेष:
अर्ाालङ्कारः
• उपमा
• रूपक
• उत्प्प्रेक्षा
• मािविकरण
• विरोधाभासा
• +30
उभयालङ्कारः
• संसिजटि
• संकरः
अलङ्कारः

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<3>
Overlaps with अर्ाालङ्कारः like
स्लेष: उपमा etc.
अर्थचित्रम्
Patterns to related to the repetition of
letters and use of specific letters and
extension of शब्दालङ्कारः(inclusion as
well as exclusions)
वर्थचित्रम्
Based on various patterns or order
गतिचित्रम्
Pictures and Shapes
आकारचित्रम्
चित्रकाव्यम्has evolved over a period of time
and landed finally to mean wonderful
Evolution
आकारचित्रम्
वर्थचित्रम्
अर्थचित्रम्

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<4>
Pictures and Shapes
आकारचित्रम ्
Evolution
आकारचित्रम्
1.कमलबन्ध:
2. हारबन्ध: /मालाबन्ध:
3. िागबन्ध:
4 .िक्रबन्ध:
5. आयुधबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<5>
पद्मबन्धः
आकारचित्रम्

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<6>
या
चि
ता
याचिता पािितया यातिाजछिदिीिया | याििीया चधया मायाया माया संस्तुता चिया
िात
जछि
द
िी
ि
या
चध
माया
सं
स्तु
पद्मबन्धः
देिीशतकं
आकारचित्रम्

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<7>
याचिता पािितया यातिाजछिदिीिया | याििीया चधया मायाया माया संस्तुता चिया
या आचिता पािितया यातिात् तिद् अिीिया |
याििीया चधया मायाया: माया संस्तुता चिया ||
या माया चिया संस्तुता पािितया आचिता पािितया आचिता
मायायाः यातिा-जछिद-िीिया चधया याििीया
या माया चिया संस्तुता - That supreme goddess Maya(Durga Devi/Mahamaya) who is
praised well by even goddess of fortune
पािितया आचिता who is the support of holinessमायायाः because of Maya यातिा-
जछिद-िीिया that is bowed down because of torments चधया mind याििीया is
requested (to make us free)

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<8>
हारबन्ध:
आकारचित्रम्

िंदेऽहं देिदेिं सुरसरिरदं
िेंकिाकल्पकल्पं
आिासं िासिादद त्रत्रदशदरदहं
िीकरं कम्बुकण्ठं |
दासाछयं सारसास्यं परतरशरणं
गौरिीरप्ररम्यं
कं िाक्षं िाल्मिात-
क्षततकृ ततकृ ततिं भूपततं पक्षक्ष
पत्रं ||
मालाबन्ध:
आकारचित्रम्आकारचित्रम्

मालाबन्ध:
आकारचित्रम्आकारचित्रम्
िंदेऽहं देिदेिं सुरसरिरदं
िेंकिाकल्पकल्पं
आिासं िासिादद त्रत्रदशदरदहं
िीकरं कम्बुकण्ठं |
दासाछयं सारसास्यं परतरशरणं
गौरिीरप्ररम्यं
कं िाक्षं िाल्मिात-
क्षततकृ ततकृ ततिं भूपततं पक्षक्ष
पत्रं ||

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<13>
िंदेऽहं देिदेिं सुरसरिरदं िेंकिाकल्पकल्पं
आिासं िासिादद त्रत्रदशदरदहं िीकरं कम्बुकण्ठं |
दासाछयं सारसास्यं परतरशरणं गौरिीरप्ररम्यं
कं िाक्षं िाल्मिात- क्षततकृ ततकृ ततिं भूपततंपक्षक्ष पत्रं ||
िन्देऽहं देिदेिं सुरसरिरदं िेङ्किाकल्पकल्पं
आिासं िासिादद त्रत्रदशदरदहं िीकरं कम्बुकण्ठम्|
दासाछयं * सारसास्यं परतरशरणं गौरिीरप्ररम्यं (* छये)
कञ्िाक्षं िाल्मिात- क्षततकृ ततकृ ततिं भूपततंपक्षक्षपत्रम्||
मालाबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<14>
# Words Meaning # Words Meaning
1
अहम्
I 6 आिासम् The ultimate refuge
2
वन्दे Bow down 7
िासिादद
त्रत्रदश-दर-दहम्
burns the difficulties of
Indra & other Gods
3
देिदेिम्
God of the
Gods
8 िीकरम्
The doer of Good/ He who
brings auspiciousness
4
सुरसरिरदम्
The giver of
boons to
God
9 कम्बुकण्ठम्
one having a conch shaped
neck
5
िेङ्कि-
आकल्प-
कल्पम्
Kalpataru
decorating
Venkata hills
10 दासाछयं
One who has been
worshipped by the
Dasa’s(Purandara
Dasa/Kanaka Dasa etc)
मालाबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<15>
# Words Meaning # Words Meaning
11 सारसास्यम् Lotus faced one 6 भूपततम् Lord of Bhudevi
12
परतरशरणम् Better refuge 7 पक्षक्षपत्रम्
one with the flag of
Garuda.
13
गौरिीरप्रर
म्यम्
One who is
dressed white
and beautiful
8
14
कञ्िाक्षम्
The one who's
eyes are like
lotus,
9
15
िाल्मिात-
क्षततकृ ततकृ
ततिम्
skillful in
destroying the
trouble from
wretched people
10
मालाबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<16>
आकारचित्रम्
िागबन्ध:
भुवव वन््यं सुजनेड्यं श्रीभुवनेन्रप्रसस्धयतिवयथ |
सदयं वन्दे वरदं भाववितनगमं सदाश्रयं दसमनं ||

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<17>
भु
न्द्यं ि वि
सु ि िे ड्यं िी
द्ध सस प्र न्द्र िे ि भु
य तत ि या | स द यं ि न्दे
ति त वि भा दं र ि
ग मं स दा ि
सम द यं
िं ||
B आकार / बन्ध
भुवि िन्द्यं सुििेड्यं िीभुििेन्द्रप्रससद्धयततिया | सदयं िन्दे िरदं भाविततिगमं सदाियं दसमिं ||

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<18>
भु
न्द्यं व वि
सु ि ने ड्यं िी
द्ध सस प्र न्र िे ि भु
य ति व यथ | स द यं व न्दे
ति त वि भा दं र ि
ग मं स दा ि
सम द यं
नं ||
B आकार / बन्ध
भुवि िन्द्यं सुििेड्यं िीभुििेन्द्रप्रससद्धयततिया | सदयं िन्दे िरदं भाविततिगमं सदाियं दसमिं ||

िागबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<20>
भुवव वन््यं सुजनेड्यं श्रीभुवनेन्रप्रसस्धयतिवयथ |
सदयं वन्दे वरदं भाववितनगमं सदाश्रयं दसमनं ||
Oh Shri Shri Bhuvanendra theertha Swamiji, who is
a supreme saint, I bow to thee, respectable in the
whole world, praised by good people,
compassionate, gives us boons, help us attain our
ultimate goal, our support for ever, and well
controlled.

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<21>
आकारचित्रम्
िक्रबन्ध:

Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<22>
Next week 3rd October – Quiz on
Narasimha Stuti
Gift will be book by Mahatma
Gandhi as the Quiz day is
coinciding with Gandhi Jayanthi
Next sessions will be on10th
October ChitraKavyam- Part-3