This work by Adishankaracharya on hid Mother in simple Sanskrit along with 20 Subhasithas in Sanskrit on mother with meaning

1. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<1>
Sanskrit -21
F- 20 -मातृपञ्चकम्
08-05-21
पीताम्बरं करविराजितशङ्खचक्रकौमोदकीसरससिं करुणासमुद्रम ्|
राधासहायमततसुन्दरमन्दहासं िातालयेशमतिशं हृदद भाियासम ||

2. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<2>
गुरुक
ु लमुपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ २ ॥
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवपिा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम्॥ ३ ॥
मुक्तामणणस्त्िं ियिं ममेतत ,रािेतत िीिेतत चचर सुत त्िम्।
इत्युक्तित्यास्ति िाचच मातैः ,ददाम्यहं तण्डुलमेि शुष्टकम्॥ ४ ॥
अम्बेतत तातेतत सशिेतत तजस्मि्प्रसूततकाले अिोचचच उचचचैः ।
कृ ष्टणेतत गोविन्द हरे मुक
ु न्देतत ििन्यच अहो ििन्यच रचचतोऽययमञ्िसलैः ॥ ५ ॥
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमो
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥

3. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<3>
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमो
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥
Identify the Lakaras ( Multiple Choice)
A1: आस्तां A2: अक्षमैः A3: िमैः A4: क्षमैः
2. Identify the odd word out in the sloka with respect to vibhakti
pratyaya ( Single Choice)
A1: एकस्य A2: गभाभारभरणक्लेशस्य A3: ििन्यच A 4: यस्य
3. Which of the follwoing phrases have visarga sandhi ( Multiple
Choice)
A1: यस्याक्षमो दातुं A2: तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप A3: तियस्तस्यच A4: एकस्यावप
4. The number of syllables in each padam ( Single Choice)
A 1: 18,A2: 19,A3: 20,A4: 38
Poll-1
Sloka-1

4. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<4>
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमो
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥
आस्तां ताित्अ इयं1 प्रसूततसमये7 दुिाारशूलव्यथा 1
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी 1 ।
एकस्य6 अवपअ ि गभाभारभरणक्लेशस्य 6 यस्य 6 अक्षमैः
दातुं तिष्टकृ ततं उन्ितैः1 अवपअ तियैः तस्यच4 ििन्यच 4 िमैःअ (अस्तु) ॥
1. इयं1 दुिाारशूलव्यथा 1 ताित्अ प्रसूततसमये 7 आस्तां
2. सांित्सरी 1 िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च
3. उन्ितैः1 तियैः अवपअ (यस्य 6 एकस्य6 अवपअ
गभाभारभरणक्लेशस्य 6 ) तिष्टकृ ततं दातुं ि अक्षमैः
1. तस्यच4 ििन्यच 4 िमैः(अस्तु)
अततधृतत
(19)
Sloka-1

5. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<5>
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमो
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥
1.At the time of giving birth to me, O Mother!, you suffered from
unbearable pain.
2. You neither bother about the tastelessness and the frailty (arising
out of fatigue )nor of your while lying in the bed wetted with stools
for almost a year.
3.Even though I was your son in exalted position I am unable to offer
atonement one of the sufferings that you underwent during
pregnancy.
4.To that mother I offer my salutations!
अततधृतत
(19)
Sloka-1

6. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<6>
S S S I I S S S I I I S S S I S S I
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
S S S I I S I S I I I S S S I S S I
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
S S S I I S I S I I I S S S I S S I
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमो
S S S I I S I S I I I S S S I S S I
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥
म स ज स त त
आस्तां तािददयं प्रसूततसमये दुिाारशूलव्यथा
िचरुचयं तिुशोषणं मलमयी शय्या च सांित्सरी ।
एकस्यावप ि गभाभारभरणक्लेशस्य यस्याक्षमैः
दातुं तिष्टकृ ततमुन्ितोऽयवप तियस्तस्यच ििन्यच िमैः ॥ १ ॥
म स ज स त त
सूयााश्िचमासिस्तताैः सगुरिैः, शादूालविक्रीडडतम्॥ ३.१०१ ॥
പന്ത്രണ്ടാൽ മസജം സതം തഗുരുവും ശാർദ്ദൂലവിന്ത്രീഡിതം -217
अततधृतत
(19)
य I S S
र S I S
त S S I
भ S I I
ज I S I
स I I S
न I I I
म S S S
गु
गु
गु
गु
Sloka-1

7. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<7>
गुरुक
ु लमुपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ २ ॥
1. Which of the statement is True with respect to the following sloka " ( Single Choice)
A 1: The Lakara प्रारुद: is मध्यम .पुरुष .एकिचिं A2: The Lakara प्रारुदत्is मध्यम .पुरुष
.एकिचिं
A3: प्रारुद: is not a lakara A4: प्रारुदत्
2. The number of sylabbles in each pada is ( Single Choice)
A1: 14,A2: 15,A3: 16,A4: 30
3. In the above sloka the word 'ते' has been used twice. Which of the statements below
is True with regard to ' ते' ( Single Choice)
A1: The first ते is तद् सिािाम पुं 1 बहु and second ते is युष्टमद् सिािाम 6 एक
A2: The first and second ते is तद् सिािाम पुं 1 बहु
A3: The first and second ते is युष्टमद् सिािाम 6 एक
A4: The first ते is ते is युष्टमद् सिािाम 6 एक and secondतद् सिािाम पुं 1 बहु
Sloka-2
Poll-2

8. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<8>
गुरुक
ु लमुपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ २ ॥
गुरुक
ु लम ्उपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुद: मां2 त्िम्उचचचैःअ ।
गुरुक
ु लम ्अथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपददअ चरणयोैः6 ते6 मातरैः8 तु अ प्रणामैः ॥
त्िम ्,स्िप्िकाले मां2 यततसमुचचतिेशं दृष्ट्िा , गुरुक
ु लम्2 उपसृत्य ,उचचचैःअ प्रारुद:
अथ ते6(ति रोदिं दृष्ट्िा ) सिं समक्षं गुरुक
ु लम्प्रारुदत्
मातरैः8 ते6 चरणयोैः6 सपददअ तु अ (मे) प्रणामैः (अजस्त)
15-अततशक्िरी
Sloka-2

9. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<9>
गुरुक
ु लमुपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ २ ॥
त्िम्,स्िप्िकाले मां2 यततसमुचचतिेशं दृष्ट्िा , गुरुक
ु लम्2 उपसृत्य ,उचचचैःअ प्रारुद:
अथ ते6(ति रोदिं दृष्ट्िा ) सिं समक्षं गुरुक
ु लम्प्रारुदत्
मातरैः8 ते6 चरणयोैः6 सपददअ तु अ (मे) प्रणामैः (अजस्त)
When in a dream, you saw me dressed like an ascetic, You cried aloud and came to
the school. The whole school then immediately cried before you. At your feet, O
Mother ! I offer my obeisance!
15-अततशक्िरी
Sloka-2

10. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<10>
I I I I I I S S S I S S I S S
गुरुक
ु -लमुप-सृत्य स्ि-प्िकाले -तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ २ ॥
न न म य य
गुरुक
ु लमुपसृत्य स्िप्िकाले तु दृष्ट्िा
यततसमुचचतिेशं प्रारुदो मां त्िमुचचचैः ।
गुरुक
ु लमथ सिं प्रारुदत्ते समक्षं
सपदद चरणयोस्ते मातरस्तु प्रणामैः ॥ ४॥
न न म य य
ििमयययुतेयं मासलिी भोचगलोक
च ैः ॥ ३.८७ ॥
15-अततशक्िरी
य I S S
र S I S
त S S I
भ S I I
ज I S I
स I I S
न I I I
म S S S
156
Sloka-2

11. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<11>
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवप िा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम ्॥ ३ ॥
1. In the sloka " identify the phrases not having Visarga sandhi ( Single
Choice)
A1: तोयमवप A2: मातस्ते A3: तारकमिुरकाले A4: मातुरतुलाम्
2. The number of syllables in each padam ( Single Choice)
A1: 16 A 2: 17 A3: 18 A 4: 34
3. The Lakara क
ु रु is ( Single Choice)
A1: लो् म एक of कृ ,A2: ल् म एक of कृ A3: लो् म बहु of कृ A4: लो् प्र एक of कृ
Sloka-3
Poll-3

12. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<12>
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवप िा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम्॥ ३ ॥
ि दत्तं मातैः8 ते6 मरणसमये7 तोयम ्1 अवप िा
स्िधा िा िो अ दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातैः ते मरणसमये तारकम् अिुैः
अकाले7 सम्प्राप्ते7 मतय7 क
ु रु दयां मातुैः6 अतुलाम्॥
मातैः8 ते मरणसमये (मया 3)तोयम ्ि दत्तं अवप िा स्िधा िा
मरणददिसे श्राद्धविचधिा िो अ दत्ता
मातैः ते मरणसमये तारकम्अिुैः ि िप्त्िा
मतय7 मातुैः6 अकाले7 सम्प्राप्ते7 अतुलाम्दयां क
ु रु
17-अत्यजष्टि
Sloka-3

13. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<13>
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवप िा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम्॥ ३ ॥
ि दत्तं मातैः ते मरणसमये तोयम्अवप िा
स्िधा िा िो अ दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातैः ते मरणसमये तारकमिुैः
अकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुैः अतुलाम्॥
I did not offer you water at the time of your death, Oh Mother! I did not
even offer the oblations as per funerary rites on the day of your death ! Nor
did I repeat the mantra that delivers one across the ocean of this world!
Alas! I have come at an inappropriate time! O Mother! Bestow upon me
your unequalled compassion.
Sloka-3

14. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<14>
I S S S S S I I I I I S S I I
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवपिा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम ्॥ ३ ॥
य म न स भ
ि दत्तं मातस्ते मरणसमये तोयमवपिा
स्िधा िा िो दत्ता मरणददिसे श्राद्धविचधिा ।
ि िप्त्िा मातस्ते मरणसमये तारकमिु-
रकाले सम्प्राप्ते मतय क
ु रु दयां मातुरतुलाम्॥ ३ ॥
य म न स भ
रसच रुद्रचजश्िन्िा यमिसभला गैः सशखररणी ॥ ३.९३ ॥
17-अत्यजष्टि
य I S S
र S I S
त S S I
भ S I I
ज I S I
स I I S
न I I I
म S S S
ल गु
ल गु
ल गु
Sloka-3

15. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<15>
मुक्तामणणस्त्िं ियिं ममेतत
रािेतत िीिेतत चचर सुत त्िम्।
इत्युक्तित्यास्ति िाचच मातैः
ददाम्यहं तण्डुलमेि शुष्टकम्॥ ४ ॥
मुक्तामणण: त्िं ियिं मम इतत
रािा इतत िीि इतत चचर सुत त्िम्।
इतत उक्तित्याैः ति िाचच मातैः
ददासम अहं तण्डुलम्एि शुष्टकम्॥
“You are the pearl of my eyes, my prince, may you live long, son!” In your mouth, that
spoke these words, O Mother!, I now offer dry grains of rice.
11-त्रिष्टिुप ्
Sloka-4

16. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<16>
S S I S S I I S I
मुक्ताम-णण स्त्िं ि-यिं म-मेतत
रािेतत िीिेतत चचर सुत त्िम ्।
इत्युक्तित्यास्ति िाचच मातैः
ददाम्यहं तण्डुलमेि शुष्टकम्॥ ४ ॥
त त ज
मुक्तामणणस्त्िं ियिं मम इतत
रािा इतत िीि इतत चचर सुत त्िम्।
इतत उक्तित्याैः ति िाचच मातैः
ददासम अहं तण्डुलम ्एि शुष्टकम ्॥
त त ज
स्याददन्द्रिज्रा यदद तौ िगौ गैः ॥ ३.२८ ॥
കരളീന്ത്രവന്ത്ജ തതം ജഗം ഗം. -51
य I S S
र S I S
त S S I
भ S I I
ज I S I
स I I S
न I I I
म S S S
गु गु
गु गु
गु गु
11-त्रिष्टिुप ्
Sloka-4

17. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<17>
अम्बेतत तातेतत सशिेतत तजस्मि्
प्रसूततकाले यदिोचचच उचचचैः ।
कृ ष्टणेतत गोविन्द हरे मुक
ु न्दे-
त्यहो ििन्यच रचचतोऽययमञ्िसलैः ॥ ५ ॥
अम्बा8 इतत तात 8 इतत सशि 8 इतत तजस्मि ्7
प्रसूततकाले7 यत ्अिोचत ्च उचचचैः ।
कृ ष्टण इतत गोविन्द हरे मुक
ु न्द
इतत ििन्यच अहोअ रचचतैः अयं अञ्िसलैः ॥
“Mother!! Father!! Shiva!” with these words You cried out loudly the time of child
birth - “KrishNa! Govinda! Hare! Mukunda!”. To that mother I now bow with
folded hands offering funerary libations.
इति श्रीमि् शङ्कराचार्य तिरतचिं मािृपञ्चकम् ।
Sloka-5

18. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<18>
अम्बेतत तातेतत सशिेतत तजस्मि्
प्रसूततकाले यदिोचचच उचचचैः ।
कृ ष्टणेतत गोविन्द हरे मुक
ु न्दे-
त्यहो ििन्यच रचचतोऽययमञ्िसलैः ॥ ५ ॥
अम्बा8 इतत तात 8 इतत सशि 8 इतत तजस्मि ्7
प्रसूततकाले7 यत ्अिोचत ्च उचचचैः ।
कृ ष्टण 8 इतत 8 गोविन्द 8 हरे 8 मुक
ु न्द 8
इतत ििन्यच4 अहोअ रचचतैः अयं अञ्िसलैः ॥
मया अयं2 ििन्यच4 रचचतैः अञ्िसलैः
य I S S
र S I S
त S S I
भ S I I
ज I S I
स I I S
न I I I
म S S S
Sloka-5

19. PART-2
Subhashitani on Mother

20. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<20>
संस्कृ तसादहत्ये मातोैः स्थािं कथं िणणातम्पश्यामैः
िाजस्त मातृसमा िाया िाजस्त मातृसमा गततैः ।
िाजस्त मातृसमं िाणं िाजस्त मातृसमा प्रपा ।। (स्कन्दपुराणम ्)|| 1||
There is no shadow like a mother, no refuge like a
mother, no protection like (the one provided by) a
mother, no fountain of life like a mother
आपदामापन्तीिां दहतोऽयप्यायातत हेतुताम ्।
मातृिङ्घा दह ित्सस्य स्तम्भीभितत बन्धिे ।। 2 ||(दहतोपदेश)
When calamities befall, even a wellwisher becomes a cause of them.
It is the leg of the mother that serves as the pillar for tying the calf.
11-त्रिष्टिुप ्

21. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<21>
अवप स्िणामयी लंका ि मे लक्ष्मण रोचते ।
िििी िन्मभूसमश्च स्िगाादवप गरीयसी ।।3 || (रामायणम्)
Rama says - O Lakshmana, even though Lanka is a golden land, it does not appeal to me.
One's mother and motherland are greater than heaven itself
आयु: पुमाि ्यश: स्िगं कीततं पुण्यं बलं चश्रयं ।
पशूि ्सुखं धिं धान्यं प्राप्िुयान्मातृ िन्दिात ्।। 4||
A man who takes care of his mother will be blessed with long life, heaven, fame, good
karma, strength, wealth, cattle, happiness, food grain etc
िान्िोदकसमं दािं ि ततचथद्ािादशी समा ।
िा गायत्रयाैः परो मन्िो ि मातुदैितं परम्।। 5||(चाणक्यिीततैः)
Offering food-water are the biggest of all donations. Dwadashi is the holiest tithi of a
fortnight. Gayatri mantra is greatest of all the mantras. And Mother is above all the Gods
and Goddesses

22. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<22>
माता गुरुतरा भूमे: खात ्वपतोचचतरस्तथा ||6||(महाभारत, ििपिाैः)-Yaksha
Prashna
Mother is (heavier) greater than the earth and Father is (above) greater than the
sky
मातरं वपतरं चचि यस्तु क
ु याात ्प्रदक्षक्षणम ्।
प्रदक्षक्षणीकृ ता तेि सप्तद्िीपा िसुन्धरा ।। 7||(पद्मपुराणम्)
He who circumambulates Mother and Father, he has circumambulated the earth
with its seven continents
तिरततशयं गररमाणं तेि ििन्याैः स्मरजन्त विद्िांसैः ।
यत्कमवप िहतत गभं महतामवप यो गुरुभाितत ।। 8||(पञ्चतन्िम्)
Learned men assert the greatness of a mother to be unsurpassed in that she
chances to conceive a foetus which when born becomes an object of veneration
even to the great.

23. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<23>
आदौ माता गुरोैः पत्िी ब्राह्मणी रािपजत्िका ।
धेिुधाािी तथा पृथ्िी सप्तचताैः मातरैः स्मृताैः ।। 9||(चाणक्यिीततैः)
At first one's own mother and thereafter the wife of a teacher, a queen, a cow, a
foster mother (nanny) or a nurse, and the Earth (the country in which we live), all
these seven are revered and remembered as a Mother
माता देहारणणैः पुंसां सिास्यातास्य तििृाततैः ।
मातृलाभे सिाथत्िमिाथत्िं विपयाये ।।10|| (महाभारतम्)
It is only the mother who gives comfort and heals those in distress. Only that
long does a person feel protected as long as the mother is alive; without her, her
child feels unprotected wholly

24. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<24>
ि च शोचतत िाप्येिं स्थावियामपकषातत ।
चश्रया हीिोऽयवप यो गेहमम्बेतत प्रततपद्यते ।।11|| (महाभारतम्)
So long as the mother is there, a person feels no worry; neither does age wither
the person. Even if poor is still rich on entering home calling out to mother
पुिपौिोपपन्िोवप िििीं यैः समाचश्रतैः ।
अवप िषाशतस्यान्ते स द्विहायििचचरेत ्।।12|| (महाभारतम्)
Even though a person now has offspring and grandchildren and of age one
hundred the person behaves with mother as if two years old
समथं िाऽयसमथं िा कृ शं िाप्यकृ शं तथा ।
रक्षत्येि सुतं माता िान्यैः पोष्टिा विधाितैः ।। 13||(महाभारतम्)
Whether the child is capable or incapable; whether thick or thin a mother cares
for the child and there is no substitute for a mother

25. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<25>
उपाध्यायाि ्दशाचाया: आचायााणां शतं वपता ।
सहस्रं तु वपतॄि ्माता, गौरिेणाततररचयते ।।14|| (मिुस्मृतत:)
An Upadhyaya excels ten Acharyas in glory, a father excels a hundred Acharyas,
but a mother excels a thousand fathers
दशाचायाािुपाध्याय उपाध्यायाजन्पता दश ।
वपतॄन्दश तु मातचका सिां िा पृचथिीमवप ।
गुरुत्िेिासभभितत िाजस्त मातृसमो गुरुैः ।।15|| (महाभारतम ्)
An Upadhyaya excels ten Acharyas in glory, a father excels a ten Upadhyayas,
but one mother’s glory is equal to ten fathers. By doing so she is greater in glory
than the whole earth. When a mother transforms into a Guru then there is no
Guru equal to such a mother

26. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<26>
स िीितत िृथा ब्रह्मि ्यस्य माता सुदुैःणखता ।
यो रक्षेत ्सततं भक्त्या मातरं मातृित्सलैः ।।
तस्येहािुजष्टितं सिं फलं चामुि चेह दह ।
मातुश्च िचिं ब्रह्मि ्पासलतं यचिारोत्तमचैः ।।
ते मान्यास्ते िमस्कायाा इह लोक
े परि च ।|16|| (श्रीिरससंहपुराणम्)
O Brahman, a person whose mother is in extreme sorrow his birth is wasteful. A
person who is always devoted to one’s mother’s wellbeing such a person enjoys
the fruits of such service even in the next birth. Brahman, a person who is
obedient to one’s mother such a person is respected in this world and in the
other world too
क
ु पुिो िायेत क्िचचदवप क
ु माता ि भितत ||17|| (शङ्कराचायाैः -
देव्यपराधक्षमापि स्तोिम्)
There can be bad offsprings but there can never be a bad mother

27. Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<27>
माता ककल मिुष्टयाणां देितािां च दचितम्||18||(मध्यमव्यायोगिािकम्-
भास)
A mother is God for humans. Similarly for Gods too
हस्तस्पशो दह मातृणामिलस्य िलाञ्िसलैः ||19||(प्रततमािािकम्- भास)
The touch of a mother's hand is like water to a thirsty man
अदूरगमिं तीथाम्अदेहदमिं तपैः ।
अिम्भैःसम्भिं स्िािं मातुश्चरणपङ्किम्।।20||
A mother’s lotusfeet is the nearest holyplace whose service is equal to fruits of
penance without torture to the body and a holy bath without water