TK

1. RỐI LOẠN LO ÂU
BS. TRẦN DUY TÂM

2. 1. ĐẠI CƯƠNG
Là một trạng thái tâm sinh lý đặc trưng bởi :
• Về tâm lý là một cảm giác lo âu, căng thẳng,
sợ một điều gì xấu sắp xảy ra.
• Về cơ thể là một tập hợp gồm các triệu
chứng căng thẳng, kịch phát hệ thần kinh tự
trị giao cảm (thần kinh thực vật) với các dấu
hiệu như :
tim nhanh, khô miệng, máy giật cơ, run tay, nghẹt
thở, nặng ngực, khó chịu vùng dạ dày, buồn nôn,
choáng váng, dễ giật mình, khó nuốt, dễ kích động
nổi nóng, khó thư giãn, kém tập trung, khó ngủ…

3. CÁC ĐÁP ỨNG CƠ THỂ
VỚI YẾU TỐ GÂY
STRESS

4. 1. ĐẠI CƯƠNG
• Rối loạn (RL) lo âu khác với lo âu thông
thường.
• Lo âu thông thường liên quan tới một đe dọa
rõ ràng, thực tế. Ở RL lo âu các đe dọa
thường không thực tế, mơ hồ hoặc quá mức
• Liên quan tới các xung đột tâm lý
• Chúng xâm chiếm lấy người bệnh, lo âu một
cách không tương xứng, bất hợp lý so với các
mối đe dọa.

5. 1. ĐẠI CƯƠNG
• Tỷ lệ bệnh 15%, tỷ lệ suốt đời 25%
• Nữ > nam
• Độ tuổi cao điểm 25-44

6. 1. ĐẠI CƯƠNG
Phân loại
 RL hoảng loạn
 RL lo âu toàn thể
 Các ám ảnh sợ
 RL ám ảnh cưỡng chế
RL thích ứng

7. 2. CÁC DẠNG RỐI LOẠN LO ÂU
2.1. Cơn lo âu cấp tính, hoảng loạn (panic
disorder, trouble panique)
- Xuất hiện đột ngột, không có yếu tố báo trước,
nhanh chóng lên tới đỉnh điểm của sự hoảng loạn.
- Thường kèm theo một dạng ám ảnh sợ: ám ảnh sợ
khoảng không (Agoraphobie)
- RL hoảng loạn dễ dẫn tới việc lạm dụng rượu, ma
túy, trầm cảm, thu hẹp hoạt động xã hội…

8. 2.1. Cơn lo âu cấp tính, hoảng loạn
(panic disorder, trouble panique)
• Tỷ lệ 1.5 - 4% dân số
• Tỷ lệ nam/nữ : 1/1 (không có agoraphobie)
1/2 ( kèm theo agoraphobie )
• Thường thấy khởi phát vào độ cuối tuổi 20
• Có 20% thân nhân cấp 1 bị agoraphobie
• Thường tần suất 2-3 cơn/tuần
• Diễn tiến thường mãn tính, với những Gđ hồi
phục và tái phát nếu không trị liệu
• Đáp ứng với trị liệu tốt

9. RL hoảng loạn= lo âu cực độ kịch phát

10. 2.2. RL lo âu toàn thể
( trouble anxiété généralisée TAG,
generalized anxiety disorder GAD)
• Lo âu một cách quá đáng những khó khăn,
những vấn đề hàng ngày…so với mọi người,
• Mất nhiều thời gian vào sự suy nghĩ, tính toán
và nỗ lực để thoát khỏi các lo âu, luôn cần sự
trấn an..
• Các dấu hiệu đi kèm: bồn chồn, hay mệt, khó
tập trung hay quên, không thư giản được, cảm
giác căng thẳng, căng cơ…
• Kéo dài trên 6 tháng

11. 2.2. RL lo âu toàn thể
( trouble anxiété généralisée TAG,
generalized anxiety disorder GAD)
• Tỷ lệ 3-8% dân số, 1 nam / 2 nữ
• Thường thấy khởi phát vào tuổi thành niên
• 25% thân nhân cấp 1 bị RL lo âu lan tỏa
• Diễn tiến có thể mãn tính, nguy cơ trầm cảm
thứ phát rất cao

12. RL lo âu toàn thể = lo âu thường trực vì
các khó khăn, vấn đề thường ngày

13. 2.3. Các ám ảnh sợ đặc hiệu
(specific phobia, phobie)
Sợ một cách vô lý một đối tượng, một
tình huống (sợ dao, sợ độ cao, sợ
ngựa…). Xuất hiện sự lo âu cực độ khi
chạm trán hoặc rơi vào tình huống đó
hành vi tránh né

14. 2.3. Các ám ảnh sợ đặc hiệu
(specific phobia, phobie)
Ám ảnh sợ xã hội
Sợ một cách vô lý khi ở trong môi trường
công cộng, ứng xử trước đông người (nói
trước tập thể, ăn uống nơi công cộng, đi
vệ sinh công cộng…) → tránh né giao tiếp
công cộng.

15. 2.3. Các ám ảnh sợ đặc hiệu
(specific phobia, phobie)
• Tỷ lệ 3-5% dân số, 1 nam / 2 nữ
• Thường thấy khởi phát vào đầu tuổi thanh thiếu niên
• Có thể thấy có tính gia đình ở những dạng sợ máu, sợ
tiêm chích, sợ tai nạn…
• Diễn tiến có thể nặng thêm nếu không trị liệu thích hợp

16. Ám ảnh sợ đặc hiệu = Sợ hãi một
đối tượng, một tình huống cụ thể

17. Ám ảnh sợ xã hội
Sợ một cách vô lý khi ở trong môi trường công
cộng, ứng xử trước đông người
(nói trước tập thể, ăn uống nơi công cộng, đi vệ
sinh công cộng…) → tránh né giao tiếp công cộng.

18. Khoảng không gian
rộng lớn
Khoảng không gian
hẹp
Nơi công cộng Sợ đơn độc
Ám ảnh sợ khoảng không: sợ ở trong các tình huống
không thoát ra được, không cầu cứu được

19. 2.4. RL ám ảnh cưỡng chế
(obsessive- compulsive disorder OCD,
trouble obsessionnel compulsif TOC)
Ám ảnh bởi các ý nghĩ, hình ảnh, thao tác
tâm lý… lập đi lập lại một cách cưỡng chế
hoặc những hành vi, nghi thức lập đi lập lại
(rửa tay, kiểm tra, sắp xếp..), mặc dù trái với
ý muốn nhưng bệnh nhân sẽ hết sức căng
thẳng, lo âu nếu không thi hành hoặc không
nghĩ tới chúng.

20. 2.4. RL ám ảnh cưỡng chế
(obsessive- compulsive disorder OCD,
trouble obsessionnel compulsif TOC)
• Tỷ lệ 2-3% dân số, 1 nam / 1 nữ
• Thường thấy khởi phát vào tuổi thành niên hoặc
người lớn
• 35% thân nhân cấp 1
• Diễn tiến có thể mãn tính, đáp ứng trị liệu tương
đối tốt tuy nhiên một số không đáp ứng

21. AA cưỡng chế = các ý nghĩ, hình ảnh, thao tác tâm lý…
lập đi lập lại hoặc những hành vi, nghi thức cưỡng chế

22. 2.6 RỐI LOẠN THÍCH ỨNG
• Xuất hiện khi gặp yếu tố stress
• Có thể xuất hiện sớm trong vài ngày nếu yếu tố gây
stress nghiêm trọng & cấp tính (Giới hạn khởi phát
các triệu chứng thường không quá 3 tháng)
• Biểu hiện hoặc HC lo âu hoặc HC trầm cảm hoặc
hỗn hợp cả hai
• Các triệu chứng phản ánh lại nội dung ytố gây stress
• Suy giảm đáng kể trong các lãnh vực XH, nghề
nghiệp..
• Khi yếu tố stress chấm dứt hoặc các hậu quả chấm
dứt hoặc người bệnh thích ứng tốt thì các triệu
chứng không kéo dài quá 6 tháng (ngoại lệ stress
trường diễn)

23. RỐI LOẠN THÍCH ỨNG
0
50
100
Căng thẳng nghề
nghiệp
Xung đột gia đình
Nhịp sống,
môi trường sống
Tài chánh
Các vấn đề sinh tồn
Bệnh tật
Ganh đua
Biểu hiện LS
HC
lo âu
HC
trầm
cảm
Hỗn
hợp
lo âu
trầm
cảm

24. 3. BỆNH NGUYÊN
A. Căn nguyên sinh học
Liên quan tới hoạt động kịch phát thần kinh
giao cảm với sự phóng thích các chất dẩn
truyền thần kinh như Noradrenaline và sự
suy giảm chất dẩn truyền ức chế, êm dịu
như GABA.

25. B. Thuyết học tập
Lo âu ban đầu xuất phát từ sự mất mát, yếu
tố stress. Một khi đã trải nghiệm qua sẽ tạo
thành mối kiên hệ điều kiện hóa với tất cả
những tình huống gây stress khác dù rằng
cường độ chúng yếu hơn.
Có thể do học tập, đồng nhất với các hành
vi của cha mẹ, người thân.

26. B. Thuyết học tập (tt)
• Lo âu ban đầu cũng có do trải nghiệm một
biến cố gây stress (gặp tai nạn, sang
chấn…), sau đó được chuyển di, biến đổi
qua một đối tượng khác biệt hoàn toàn.
• Sơ đồ tư duy méo mó, nhiễu loạn.

27. 4. TRỊ LIỆU
A. Trị liệu sinh học :
Thuốc chống lo âu, chống trầm cảm
B. Trị liệu tâm lý

28. HhHóa Hóa dược trị liệu RL lo âu

29. Các liệu pháp tâm lý
Nhận
thức
hành vi
Phân
tâm
Tâm lý
nhân bản
Hệ
thống
Tâm thể
Tâm lý
nâng đỡ