1. Geel, 16 mei 2013
Jonas Riemslagh
Extracontractuele aansprakelijkheid
van en voor gemeentemandatarissen
en gemeentepersoneel
2. / 2Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Vooraf: over organen en aangestelden
− De gemeente is een rechtspersoon
− Beslissingen worden genomen en daden worden gesteld door
natuurlijke personen
− Traditioneel onderscheid tussen organen en aangestelden
3. / 3Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Vooraf: over organen en
aangestelden
− Orgaan is vertegenwoordiger van de rechtspersoon
− Historisch: iedereen orgaan?
eenieder die het overheidsgezag uitoefent – hoe klein ook – of die de overheid tegenover
derden kan verbinden
− Op heden: enorme mildering (vgl. privaatrechtelijke
vennootschappen)
− Orgaan = mandataris?
− Aansprakelijkheid organen: 1382 BW
4. / 4Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Vooraf: over organen en
aangestelden
Schadelijder
Orgaan Overheid
1382 BW 1382 BW
regres
5. / 5Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Vooraf: over organen en
aangestelden
− Aangestelde is in dienst van de rechtspersoon
“(…) zij die anderen aanstellen, voor de schade door hun (…) aangestelden
veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben”
− Rechtstreekse aansprakelijkheid van aangestelde: 1382 BW
− Onrechtstreekse aansprakelijkheid van aansteller: 1384, lid 3 BW
6. / 6Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Vooraf: over organen en
aangestelden
Schadelijder
Aangestelde Overheid
1382 BW? 1384, lid 3BW
regres?
8. / 8Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Evolutie regelgeving
− Wet van 4 mei 1999 (wijziging Nieuwe Gemeentewet)
− verplichte verzekering, afgesloten door gemeente
− overheid betrekken in geschil
− burgerrechtelijke aansprakelijkheid geldboetes
− Gemeentedecreet van 15 juli 2005
− Reparatiedecreet van 23 januari 2009
9. / 9Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Overzicht
1. Schadeaansprakelijkheid
• verdeling aansprakelijkheid gemeente – mandataris
• verplichte verzekering
• inlichten / betrekken van overheid
2. Aansprakelijkheid voor geldboeten
3. Verzekering voor ongevallen
10. / 10Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Schadeaansprakelijkheid
− De gemeente is uitdrukkelijk aansprakelijk voor schade
berokkend bij de normale uitvoering van het mandaat
− Burgemeester & schepenen genieten van gedeeltelijke
immuniteit en zijn enkel aansprakelijk in geval van:
− bedrog
− zware schuld
− herhaalde fout
− Ook voor regres van gemeente op mandataris
− Belangrijke ommekeer?
11. / 11Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Schadeaansprakelijkheid
− Verplichte verzekering voor schade berokkend bij de normale
uitoefening van het mandaat en die mandataris “persoonlijk ten
laste komt”
− Art. 45 e.v. Besluit Vlaamse regering van 19 januari 2007
− lichamelijke, materiële of immateriële schade
− t.o.v. derden, ook gemeente
− niet enkel per ongeluk ontstane schade
− rechtsbijstand
− geen bedragen in besluit Vlaamse regering, maar polis moet plafond
vermelden
− polis mag uitsluitingen bevatten
12. / 12Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Schadeaansprakelijkheid
− Inlichten van overheid
− wat bij miskenning inlichtingsplicht?
− Vrijwillige of gedwongen tussenkomst
− eerste aanleg of hoger beroep?
− Beslissing om schade slechts deels te vergoeden
13. / 13Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Schadeaansprakelijkheid
3 belangrijke opmerkingen:
− Medebewind
− “Normale uitoefening van het mandaat”
− OCMW-voorzitter, districtsschepenen en voorzitter districtsraad
15. / 15Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Geldboeten voor misdrijven
− Gemeente is aansprakelijkheid voor geldboeten voor misdrijven
begaan door mandatarissen bij de normale uitoefening van het
mandaat
− de strafrechtelijke immuniteit van de gemeente
− de strafrechtelijke aansprakelijkheid van de mandataris
− de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de gemeente voor de geldboeten
− principe
− “normale uitoefening van het mandaat”
− herhaling
− inbreuken op verkeersreglementering
− regres
− medebewind
16. / 16Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Burgemeester & schepenen:
Verzekering voor ongevallen
− Bescherming van burgemeester en schepenen
− Ongevallen overkomen in de normale uitoefening van hun
mandaat
17. / 17Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Gemeenteraadsleden:
Een aansprakelijkheidsregeling light
− Gemeenteraadslid is geen orgaan
− Gemeenteraadslid kan wel schade veroorzaken
− Gemeenteraadslid kan wel ongeval overkomen
− Volledig nieuwe regeling
− inspiratie in OCMW-decreet
18. / 18Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Gemeenteraadsleden:
Een aansprakelijkheidsregeling light
− Geen uitdrukkelijke aansprakelijkheid gemeente of
gedeeltelijke immuniteit van gemeenteraadslid
− Wel verzekering voor persoonlijke aansprakelijkheid bij de
normale uitoefening van het mandaat
− Gemeente burgerrechtelijke aansprakelijk voor geldboeten
− Verzekering voor ongevallen
− Ook voor leden van districtsraad
19. / 19Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Gemeentepersoneel:
Contractueel en statutair personeel
20. / 20Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Gemeentepersoneel:
Contractueel en statutair personeel
− Contractueel gemeentepersoneel
− bescherming art. 18 WAO
− Statutair gemeentepersoneel
− vaak als orgaan
− geen bescherming
− Grondwettelijk Hof: schending van gelijkheidsbeginsel
21. / 21Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Contractueel gemeentepersoneel:
Gedeeltelijke bescherming
− Contractueel personeelslid is aangestelde van de overheid
− Artikel 18 WAO: bescherming personeelslid
− enkel aansprakelijk in geval van:
− bedrog
− zware schuld
− gewoonlijke lichte schuld
− geldt tegenover derden én gemeente
22. / 22Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Contractueel gemeentepersoneel:
Gedeeltelijke bescherming
Schadelijder
Personeelslid Overheid
1382 BW?
Bescherming 18 WAO 1384, lid 3BW
Regres?
Bescherming
18 WAO
23. / 23Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Statutair gemeentepersoneel:
Gedeeltelijke bescherming
− Wet van 10 februari 2003
betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen
− Algemeen principe: aansprakelijkheid zoals aanstellers
aansprakelijk zijn voor de schade aangericht door hun
aangestelden
− Bescherming personeelslid naar analogie met art. 18 WAO
− enkel aansprakelijk in geval van:
− bedrog
− zware schuld
− gewoonlijke lichte schuld
24. / 24Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Statutair gemeentepersoneel:
Gedeeltelijke bescherming
− Enkele bijzonderheden in de wet van 10 februari 2003
− regresvordering enkel ontvankelijk na aanbod tot minnelijke schikking
− overheid kan beslissen dat schade slechts deels moet worden vergoed door
personeelslid
− inlichten en betrekken van overheid
25. / 25Jonas Riemslagh / 16 mei 2013
Besluit
− Een steeds groter wordende bescherming voor
gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel
− impact van besef problematiek
− impact van gelijke behandeling
− soms geruisloos
− Voor de gemeente blijft de aansprakelijkheidsimpact groot
