2. 2
Η ομάδα μας κατά το σχολικό έτος 2012-2013 ασχολήθηκε στα πλαίσια της
ερευνητικής εργασίας ( project ) με την τηλεόραση.
Επιδίωξή μας ήταν να διερευνήσουμε πόσο επηρεάζει τη ζωή μας, την
προσωπικότητά μας, την ψυχολογία μας, την υγεία μας, καθώς θεωρείται
αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας.
Ξεκινήσαμε από την παραδοχή ότι υπήρξε μία εντυπωσιακή εφεύρεση που
άλλαξε τον τρόπο διασκέδασης και ψυχαγωγίας στο σύγχρονο κόσμο. Η
εξέλιξή της ως τεχνολογικό επίτευγμα υπήρξε εντυπωσιακή στο πέρασμα
των χρόνων.
Πολλοί τη θεωρούν «μέλος της οικογένειας», άλλοι τη χαρακτηρίζουν
ως «ανεπιθύμητο εισβολέα». Ξεκινώντας από αυτή τη διαφορετική
αντιμετώπιση, προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε τη θετική και αρνητική
επιρροή που έχει στο σύνολο των τηλεθεατών.
Θέσαμε διάφορα σχετικά ερωτήματα στο στενό και ευρύ κοινωνικό μας
περιβάλλον σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η τηλεόραση στην
καθημερινότητα των ανθρώπων. Αναρωτηθήκαμε αν αποτελεί μέσο
ενημέρωσης, ψυχαγωγίας, ή χειραγώγησης. Αν οξύνει την κριτική ματιά του
τηλεθεατή ή αλλοιώνει το κριτήριό του. Η εικόνα που προβάλλει είναι
ρεαλιστική ή παραπλανητική; Εξωραϊζει ή παραμορφώνει την
πραγματικότητα;
Η έρευνά μας στηρίχθηκε στο Διαδίκτυο, στη σχετική βιβλιογραφία, καθώς
και στα βιωματικά συμπεράσματα των μαθητών μέσα από συνεντεύξεις και
ερωτηματολόγια.
4. 4
Ιστορική αναδρομή
Το 1875 κατασκευάστηκε στις
Η.Π.Α το πρώτο σύστημα
τηλεόρασης
Το 1923 έγινε η πρώτη μετάδοση
εικόνων με το «εικονοσκόπιο»
(πρώιμη μορφή τηλεοπτικής
κάμερας)
Το 1928 ο Τζον Μπερντ
παρουσίασε ένα πρωτόγονο, αλλά
πλήρες τηλεοπτικό σύστημα
εκπομπής και λήψης εικόνων.
Ο Αμερικανός Τσαρλς Τζενκινς
βελτίωσε το αρχικό επίτευγμα και
κατοχύρωσε την πατέντα.
Το 1945 η τηλεόραση στην
Αμερική θεωρείται κριτήριο
ευημερίας και «μέσο συνένωσης
και θαλπωρής» της οικογένειας.
Το 1962 καθιερώνεται στις Η.Π.Α
η έγχρωμη τηλεόραση και το 1967
στην Ευρώπη.
5. 5
Η τηλεόραση στην Ελλάδα
Το 1951 προβλέπεται η ίδρυση
ραδιοτηλεοπτικών σταθμών των
Ενόπλων Δυνάμεων. Η
προβληματική οικονομία της
εποχής δεν ευνοούσε τις
επενδύσεις στον τομέα.
Επίσημη έναρξη γίνεται το 1966.
Το 1989 εγκαινιάζεται η εποχή της
ιδιωτικής τηλεόρασης.
Προσωρινή άδεια λειτουργίας
παίρνουν τα κανάλια mega και
Νέα Τηλεόραση.
Το 1996 βγαίνει στον αέρα μία νέα
τότε υπηρεσία για την ενημέρωση
του πολίτη το «TELETEXT» της
ΕΤ3.
6. 6
Τηλεόραση και Κοινωνία
Αποτελεί ένα σπουδαίο
τεχνολογικό επίτευγμα
Εντάσσεται στα Μέσα Μαζικής
Επικοινωνίας (ΜΜΕ)
Το ερώτημα είναι όμως:
Αποτελεί παράθυρο στον
κόσμο με άπειρες
δυνατότητες ή
Διαχέει στην κοινωνία
υποκουλτούρα,
καταναλωτισμό και χυδαίο
ευδαιμονισμό;
Διαπιστώσαμε ότι έχει
ενδιαφέρουσες θετικές
συνέπειες για τον άνθρωπο:
Μορφώνει
Ενημερώνει έγκαιρα
Μεταδίδει γρήγορα τα
μηνύματα
Αναλύει χαρακτήρες
Προβληματίζει
Ψυχαγωγεί
Δίνει ερεθίσματα
Διεγείρει την φαντασία
Όλα αυτά επιτυγχάνονται με
την παρακολούθηση
επιλεγμένων
προγραμμάτων.
7. 7
Ωστόσο, οι αρνητικές συνέπειες είναι
υπολογίσιμες:
Καταναλώνει τον ελεύθερο χρόνο
Μετατρέπει το ασήμαντο σε σημαντικό
Προβάλλει τη βία και την παραβατική
συμπεριφορά
Διογκώνει τις υλικές ανάγκες και
επιθυμίες οδηγώντας στον
καταναλωτισμό
Επηρεάζει ιδιαίτερα τα παιδιά και τους
νέους, ανθρώπους με ανεπαρκείς
εμπειρίες
Υποκαθιστά την επικοινωνία
8. 8
Συνεπώς, τα παιδιά:
Διαβάζουν λιγότερο, παίζουν
λιγότερο
Περιορίζουν τις δημιουργικές τους
δραστηριότητες
Δυσκολεύονται να
κοινωνικοποιηθούν
Μιμούνται συμπεριφορές
Παρακολουθούν μια εικονική
πραγματικότητα της ζωής
9. 9
Τηλεόραση και παιδί
Παιδιά ακόμα και 2 ετών
παρακολουθούν τηλεόραση πάνω από
δύο ώρες την ημέρα
Στο άρθρο 17 της Σύμβασης του
Ο.Η.Ε για τα δικαιώματα του παιδιού,
επισημαίνεται η υποχρέωση « τα
κράτη να προστατεύουν το παιδί από
υλικό που βλάπτει την ευημερία του»
Συμπτώματα που καταγράφηκαν σε
μικρές ηλικίες από παρακολούθηση
βίαιων προγραμμάτων : εφιάλτες,
άγχος, έντονος φόβος , απομάκρυνση
από τους φίλους.
Ακόμα και τα «αθώα» κινούμενα
σχέδια έχουν ενσωματώσει τη βία σε
τέτοιο βαθμό που διαμορφώνουν τη
βίαιη συμπεριφορά ως μέσο
ψυχαγωγίας και στάση ζωής.
11. 11
Τηλεόραση και Πολιτισμός
Στα τηλεοπτικά γλέντια του
Σαββατοκύριακου οι προσκεκλημένοι
δίνουν κατά παραγγελία μία ψευδαίσθηση
παρέας σε εκατοντάδες χιλιάδες
τηλεθεατές.
Ο πολιτισμός παραμένει ο «φτωχός
συγγενής»
Η πολιτισμική κίνηση λάμπει διά της
απουσίας της, αφού τα προγράμματα
ασχολούνται με την ιδιωτική ζωή των
καλλιτεχνών και όχι με το έργο τους.
Σε μια ημερίδα της
ΕΣΗΕΑ (Ένωση
Συντακτών Ημερησίων
Εφημερίδων Αθηνών)
διατυπώθηκε η εξής
άποψη: «Στην
τηλεόραση ο
πολιτισμός μοιάζει
με την εθνική οδό:
κανείς δεν τολμά να
μπει στο αντίθετο
ρεύμα!»
Οι χολυγουντιανές ταινίες
μονοπολούν τις κινηματογραφικές μας
προτιμήσεις, αποτελώντας οχήματα
γλώσσας, αξιών και «πολιτισμού».
12. 12
Τηλεόραση και Οικονομία
Βασικός παράγοντας που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την λειτουργία της
τηλεόρασης, είναι ο οικονομικός. Σημαντική πηγή εσόδων για τα
τηλεοπτικά κανάλια είναι οι διαφημίσεις, οι οποίες τροφοδοτούν με την
συχνή προβολή τους, τους προϋπολογισμούς των τηλεοπτικών σταθμών.
Διαφήμιση
Διαφήμιση είναι η διαδικασία γνωστοποίησης, ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας στο
καταναλωτικό κοινό, επί πληρωμή. Σκοπός της διαφήμισης κατά κανόνα είναι να
αυξήσει τις πωλήσεις ενός προϊόντος ή να το κάνει αποδεκτό σε όσο το δυνατόν
μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, αναφερόμενη στα θετικά στοιχεία του προβαλλόμενου
είδους/προσώπου/ιδέας/αγαθού/υπηρεσίας/φορέα. Παράλληλα μπορεί να ενημερώνει
το κοινό για την τιμή, τη διαθεσιμότητα ή τους τυχόν κινδύνους από τη χρήση του
προβαλλόμενου είδους.
13. 13
Η διαφήμιση μπορεί να χρησιμοποιεί άλλοτε συγκινησιακά χαρακτηριστικά
(επίκληση στο συναίσθημα) που συνδέουν τον χρήστη με την αγορά ή τη χρήση του
προϊόντος και άλλοτε λογικά χαρακτηριστικά (επίκληση στη λογική) όπως τεχνικά
χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα του προϊόντος σε σχέση με τα ανταγωνιστικά.
Η διαφήμιση ανήκει στο τμήμα προβολής και επικοινωνίας του τμήματος
Μάρκετινγκ. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα ποσά ξοδεύονται από τις
εταιρίες για την διαφημιστική προβολή των προϊόντων της. Εταιρίες κολοσσοί μπορεί
να ξοδεύουν ακόμα και δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ ετησίως. Ο διαφημιστικός
τομέας συνδέεται παραδοσιακά με προϊόντα προς κατανάλωση, αλλά το μάρκετινγκ
έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείς, όπως στην ‘’πολιτική διαφήμιση’’(π.χ.
διαφημιστικά μηνύματα κατά τη διάρκεια προεκλογικών κυρίως περιόδων) καθώς και
βαθύτερα στην πολιτική ζωή (π.χ. ειδικοί που επεξεργάζονται την εικόνα ενός
πολιτικού προσώπου για να το καταστήσουν εκλέξιμο με τον θετικό επηρεασμό της
κοινής γνώμης).
Διαφήμιση
14. 14
Η διαφήμιση στην Ελλάδα
Η διαφήμιση στην Ελλάδα αναπτύσσεται μετά τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου.
Έχουν αναπτυχθεί σημαντικές ελληνικές εταιρίες διαφήμισης, που αναλαμβάνουν με
αμοιβή την προβολή εμπορευμάτων των διάφορων επιχειρήσεων. Η σύγχρονη διαφήμιση
παίζει σπουδαίο ρόλο στην προβολή των εμπορευμάτων, έτσι που κάθε μεγάλη
επιχείρηση να διαθέτει μεγάλα χρηματικά ποσά για τη διαφήμιση των προϊόντων που
παράγει ή των υπηρεσιών που προσφέρει. Η διάδοση της διαφήμισης πήρε μεγάλες
διαστάσεις εξαιτίας των ποικίλων αγαθών που παράγονται από τις επιχειρήσεις και τις
βιομηχανίες. Τα προϊόντα που διαφημίζονται δεν είναι μόνο διατροφής, αλλά κάθε είδος
που είναι προορισμένο για την κατανάλωση. Η διαφήμιση δε γίνεται μόνο από τις
ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά και από το κράτος σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. σε
περίοδο ειρήνης το κράτος χρησιμοποιεί τη διαφήμιση για την ενίσχυση της
αποταμίευσης, της δημόσιας υγείας και καθαριότητας, για την αγορά λαχείων και
ομολόγων κ.λπ. Ο τομέας έχει επεκταθεί επίσης και σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς
που πληρώνουν (συνήθως σε μειωμένες τιμές) διαφημίσεις, ώστε να προβληθεί το έργο
τους και να βρουν περισσότερη ανταπόκριση στο κοινό (πχ το υπουργείο υγείας ζητεί από
επαγγελματίες την δημιουργία διαφημίσεων που θα οδηγήσουν περισσότερους πολίτες
στην απόφαση να γίνουν δωρητές οργάνων κτλ.)
15. 15
Η τηλεόραση θεωρείται η πρωταγωνίστρια στην αποδοτική διαφήμιση και γι’ αυτό η
τηλεοπτική διαφήμιση είναι και η πιο ακριβοπληρωμένη. Η διάρκεια της είναι συνήθως
γύρω στα 30 δευτερόλεπτα. Η τιμή της ρυθμίζεται ανάλογα με την ώρα προβολής της
διαφήμισης.
Συνοψίζοντας τα απαραίτητα συστατικά μιας διαφήμισης, καταλήγουμε να τη
θεωρήσουμε "καλή", όταν επιτυγχάνει τουλάχιστον τα εξής :
Να αποσπά την προσοχή του θεατή.
Να διεγείρει το ενδιαφέρον του.
Να γεννάει την επιθυμία του να αποκτήσει το συγκεκριμένο προϊόν.
Να τον παρακινεί σε κάποια ενέργεια για την απόκτηση του προϊόντος.
Είναι γεγονός ότι ολόκληρη η διαφημιστική λειτουργία βασίζεται στη σχέση που
υπάρχει ανάμεσα στον διαφημιστή, τον διαφημιζόμενο, το διαφημιστικό μέσο και
φυσικά στην καλή μεταξύ τους συνεργασία.
16. 16
Η πρώτη τηλεοπτική διαφήμιση στον κόσμο ήταν αυτή των ρολογιών
χειρός Bulova. Μεταδόθηκε στις ΗΠΑ την 1η Ιουλίου 1941 πριν από ένα
ματς μπέιζμπολ και είχε διάρκεια 20 δευτερολέπτων. Μεταδόθηκε από το
τηλεοπτικό δίκτυο WNBT, το οποίο και πληρώθηκε πάνω από 9 δολάρια
για τη συγκεκριμένη μετάδοση.
19. 19
Η τηλεόραση ευνοεί την παχυσαρκία
πληθαίνουν τα κρούσματα ραγδαίας
αύξησης της παχυσαρκίας που
σχετίζονται με τις ώρες
παρακολούθησης της τηλεόρασης
Επιπλέον, υπάρχει απουσία κίνησης
των μυών με αποτέλεσμα τη διατάραξη
του μεταβολισμού μας και την αύξηση
σωματικού βάρους
Εξίσου βλαβερή συνήθεια, είναι η
υιοθέτηση καθιστικού τρόπου ζωής, σε
συνδυασμό με κατανάλωση
ανθυγιεινών φαγητών.
Σημαντικός παράγοντας
επιρροής είναι η διαφήμιση
Τηλεόραση και Περιβάλλον
20. 20
Παχυντικές τροφές και αδύνατα σώματα
Η προβολή ανθυγιεινών τροφών από τα ΜΜΕ και ταυτόχρονα η
‘απαίτηση’ για απώλεια βάρους, δημιουργούν ένα είδος
υποσυνείδητου άγχους σε κορίτσια ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία
με αποτέλεσμα να υποβάλλουν τους εαυτούς τους σε εξαντλητικές
δίαιτες ακατάλληλες για τον οργανισμό, ιδιαίτερα ενός εφήβου.
Επιπρόσθετα, αυτές οι δίαιτες είναι, συνήθως, χωρίς
αποτέλεσμα μιας και αυτά τα ''πρόσωπα'‘ που προβάλλονται
μέσω των διαφημίσεων είναι δημιουργήματα τεχνικών των
computer graphics και γενικότερα της τεχνολογίας.
21. 21
Όραση και τηλεόραση&
επιληπτικές κρίσεις
Καλύτερα σκοτεινή παρά φωτεινή οθόνη
Όσο μεγαλύτερη είναι η φωτισμένη περιοχή τόσο
περισσότερο βλαβερά επιδρά στον εγκέφαλο
Είναι προτιμότερο λοιπόν να έχουμε μία σκοτεινή
οθόνη με άσπρα γράμματα και όχι μία φωτεινή οθόνη
με μαύρα γράμματα
• Τουλάχιστον 800 ελληνόπουλα εκδηλώνουν
κάθε χρόνο επιληψία που σχετίζεται με την
υπερβολική ενασχόλησή τους με την
τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια
• Τα παιδιά αυτά πάσχουν από
φωτοευαισθησία, η οποία ενεργοποιείται από
την τηλεόραση στο 68,7% των περιπτώσεων
και προσβάλει σε πενταπλάσια συχνότητα τα
αγόρια 5-19 από ότι τα κορίτσια!
• Τέλος, όσο μεγαλύτερη είναι η οθόνη τόσο πιο
επικίνδυνη γίνεται για ευαίσθητα παιδιά.
22. 22
Άλλες επιπτώσεις που δέχεται η υγεία
από την τηλεόραση
Επιβάρυνση στην ποιότητα του ύπνου
Το φως που εκπέμπεται από την τηλεόραση
μπορεί να διεγείρει υπερβολικά τον οργανισμό
μας και να μειώσει τα επίπεδα της ορμόνης
μελατονίνης στον εγκέφαλο
Τα μειωμένα επίπεδα μελατονίνης λοιπόν
μπορεί να οδηγήσουν σε μη ποιοτικό ύπνο και
πρόωρη εφηβεία στα κορίτσια
Αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης άσθματος
Αποτελέσματα μελέτης, διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που περνούσαν δύο ή
περισσότερες ώρες της ημέρας παρακολουθώντας τηλεόραση, είχαν
διπλάσιο κίνδυνο να υποφέρουν από άσθμα
23. 23
Τηλεόραση και Τεχνολογία
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Νιλ Πόστμαν σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2001
υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι η
παρακολούθηση της τηλεόρασης μειώνεται εξαιτίας της επικράτησης της τεχνολογίας
των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Τονίζει επίσης τη μεγάλη σημασία του έντυπου και παρατηρεί ότι ακόμα και ο Μπιλ
Γκέιτς (Bill Gates) έχει δεχθεί μία εκπαίδευση που βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στο
γραπτό λόγο.
41. 41
37%
20%
10%
33%
Θα παίζατε με τους φίλους
σας
Θα διαβάζατε βιβλία που
σας αρέσουν
Θα κουβεντιάζατε με τους
γονείς σας
Κάτι άλλο
42. 42
Συμπεράσματα
Η τηλεόραση αποτελεί μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί κανείς να αγνοήσει. Οι
θετικές και αρνητικές συνέπειες της εξαρτώνται από τον τρόπο κατά τον οποίο την
χρησιμοποιούμε. Για να ωφεληθεί και να προφυλαχθεί ο άνθρωπος τόσο από την
τηλεόραση όσο και από τα υπόλοιπα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας θα πρέπει να μην μένει
παθητικός δέκτης , αλλά να συμμετέχει με κριτική σκέψη και πνεύμα στο περιεχόμενο
όλων των ειδών ΜΜΕ αποφεύγοντας την αλόγιστη και υπερβολική χρήση τους και
επιδιώκοντας την αλήθεια.
