บทที่ 5 ทฤษฎีการผลิต

1. 1
บทที่ 5 ทฤษฎีการผลิต
(Production Theory)

2. 2
ความสาคัญของทฤษฎีการผลิต
Demand = พฤติกรรมผู้บริโภค
Supply = พฤติกรรมผู้ผลิต
ดุลยภาพ
Maximize Profit
ราคาขาย - ต้นทุน

3. 3
ความหมายการผลิตและผู้ผลิต
การผลิต การดาเนินกิจกรรมต่างๆ สินค้า
ที่มนุษย์
ต้องการ
ไม่จาเป็นต้องมีโรงงานหรือสินค้าเกิดใหม่
ผู้ผลิต = ผู้ขาย = หน่วยธุรกิจ หมายถึง ผู้ที่ก่อให้เกิดมีสินค้าหรือ
บริการที่สามารถนามาบาบัดความต้องการของผู้บริโภคได้ สาหรับหน่วย
ธุรกิจทั้งหมดที่ผลิตสินค้าชนิดเดียวกัน เรียกว่า อุตสาหกรรม (industry)
ตัวอย่าง อุตสาหกรรมสิ่งทอ อุตสาหกรรมอาหาร

4. 4
ทฤษฎีการผลิตและฟังก์ชันการผลิต
 เป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยการผลิต (input) และ
ผลผลิตที่ได้รับ (output)
 สามารถเขียนความสัมพันธ์ในรูปแบบฟังก์ชันได้ดังนี้
เมื่อ Q = จานวนผลผลิต x, y, z = ปัจจัยการผลิตชนิดต่างๆ
Q = f (x, y, z,…)

5. 5
ปัจจัยการผลิตทางเศรษฐศาสตร์ (Factor of Production)
ประเภท
ของปัจจัยการผลิต
ผลตอบแทน
ที่ดิน (Land) ค่าเช่า (Rent)
แรงงาน (Labor) ค่าจ้าง (Wage)
ทุน (Capital) ดอกเบี้ย (Interest)
ผู้ประกอบการ
(Entrepreneur)
กาไร (Profit)

6. 7
ประสิทธิภาพของการผลิต
 ประสิทธิภาพทางเทคนิค (technical efficiency)
หมายถึง วิธีการผลิตที่ให้ผลผลิตจานวนเท่ากัน แต่ใช้ปัจจัยการผลิตน้อยที่สุด
หรือวิธีการที่ใช้จานวนปัจจัยการผลิตเท่ากันแต่ให้ผลผลิตมากกว่า
 ประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจ (economic efficiency)
หมายถึง วิธีการผลิตที่ให้ผลผลิตจานวนเท่ากัน แต่มีต้นทุนการผลิตต่าที่สุด
การผลิตที่มีประสิทธิภาพทางเทคนิค ไม่จาเป็นต้องเป็นการผลิตที่มี
ประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจ แต่การผลิตที่มีประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจต้องเป็น
การผลิตที่มีประสิทธิภาพทางเทคนิคเสมอ

7. 8
ตัวอย่างการวิเคราะห์ประสิทธิภาพของการผลิต
 สมมติให้วิธีการผลิตทั้ง 3 ให้ผลผลิตเท่ากัน
 วิธีการผลิต A และ B เป็นวิธีการผลิตที่มีประสิทธิภาพทางเทคนิค
 วิธีการผลิต A เป็นวิธีการผลิตที่มีประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจ
วิธีการผลิต จานวนปัจจัยการผลิต ต้นทุนการผลิต
เครื่องจักร แรงงาน เครื่องจักร แรงงาน รวม
A 5 20 5,000 2,000 7,000
B 3 50 3,000 5,000 8,000
C 3 55 3,000 5,500 8,500

8. 9
ปัจจัยการผลิตกับระยะเวลาในการผลิต
 ปัจจัยคงที่ (Fixed factor) เป็นปัจจัยการผลิตที่ไม่ผันแปรตามปริมาณผลผลิต
ได้ภายในช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง เช่น อาคาร โรงงาน เครื่องจักร เป็นต้น
 ปัจจัยผันแปร (Variable factor) เป็นปัจจัยการผลิตที่ผันแปรตามปริมาณการ
ผลิต ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ได้แก่ แรงงาน วัตถุดิบ วัสดุสิ้นเปลือง เป็นต้น
Q = f (x, y, z,…)

9. ระยะเวลาในการผลิต
 ปัจจัยคงที่
 ปัจจัยผันแปร
การผลิตระยะสั้น (short-run period)
Q = f (K,L)
ปัจจัยคงที่
ปัจจัยผันแปร

10. ระยะเวลาในการผลิต (ต่อ)
 ปัจจัยคงที่
 ปัจจัยผันแปร
การผลิตระยะยาว (long-run period)
Q = f (L) ปัจจัยผันแปร

11. 12
ระยะเวลาในการผลิต
 การผลิตระยะสั้น (short-run period) หมายถึง ระยะเวลาที่ ปัจจัยการ
ผลิตบางตัวไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ จึงถือว่าเป็นปัจจัยคงที่
การเปลี่ยนแปลงของขนาดผลผลิตทาได้โดยการเปลี่ยนแปลงขนาดของ
การใช้ปัจจัยผันแปรเท่านั้น
ปัจจัยการผลิตบางชนิดเปลี่ยนแปลงได้ เราเรียกว่า ปัจจัยผันแปร
ปัจจัยการผลิตบางชนิดเปลี่ยนแปลงไม่ได้ เราเรียกว่า ปัจจัยคงที่
 การผลิตระยะยาว (long-run period) หมายถึง ระยะเวลาที่ปัจจัยการ
ผลิตทุกตัวสามารถเปลี่ยนแปลงได้ เมื่อหน่วยผลิตต้องการเปลี่ยนแปลง
ขนาดของการผลิต
มีเฉพาะปัจจัยผันแปรเท่านั้น

12. 13
การวิเคราะห์การผลิตระยะสั้น

13. 14
ผลผลิตต่างๆ
1. ผลผลิตทั้งหมด (Total Product : TP)
 หมายถึง ผลผลิตทั้งหมดที่ได้รับจากการใช้ปัจจัยผันแปรผันจานวนต่างๆ
ร่วมกับปัจจัยคงที่ที่มีอยู่
 ค่าผลผลิตทั้งหมดจะเพิ่มขึ้นในอัตราที่เพิ่มขึ้นในตอนแรก และเพิ่มขึ้นใน
อัตราที่ลดลงในระยะต่อมา และในที่สุดจะลดลง
2. ผลผลิตเฉลี่ย (Average Product : AP)
 หมายถึง ผลผลิตเฉลี่ยต่อหนึ่งหน่วยของปัจจัยผันแปรที่ใช้ในการผลิต
 ค่าผลผลิตเฉลี่ยจะเพิ่มขึ้นในตอนแรก เมื่อเพิ่มการใช้ปัจจัยผันแปรไป
จนถึงระดับหนึ่งค่าผลผลิตเฉลี่ยจะลดลง

14. 15
ผลผลิตต่างๆ (ต่อ)
3. ผลผลิตหน่วยสุดท้าย (Marginal Product : MPL)
 หมายถึง ผลผลิตที่เกิดจากปัจจัยผันแปรหน่วยสุดท้ายที่ใช้อยู่ในขณะนั้น
 ค่าผลผลิตหน่วยสุดท้าย จะเพิ่มสูงขึ้นในระยะแรก และลดลงในช่วงต่อมา
จนมีค่าเป็นศูนย์ และอาจติดลบได้ในที่สุด
 ความสัมพันธ์ ระหว่าง TP & AP & MPL
 TP = SMPL
 APL = TPL/L
 MPL = TPL – TPL-1
= ΔTP/ ΔL

15. 16
ตารางผลผลิต
เครื่องจักร แรงงาน (คน) TPL
1 0 0
1 1 10
1 2 24
1 3 39
1 4 52
1 5 61
1 6 66
1 7 66
1 8 64

16. 17
ตารางผลผลิต
เครื่องจักร แรงงาน (คน) TPL APL
1 0 0 0
1 1 10 10
1 2 24 12
1 3 39 13
1 4 52 13
1 5 61 12.2
1 6 66 11
1 7 66 9.4
1 8 64 8

17. 18
ตารางผลผลิต
เครื่องจักร แรงงาน (คน) TPL APL MPL
1 0 0 0 0
1 1 10 10 10
1 2 24 12 14
1 3 39 13 15
1 4 52 13 13
1 5 61 12.2 9
1 6 66 11 5
1 7 66 9.4 0
1 8 64 8 -2
1
3
2

18. 19
กฎการลดลงของผลได้
(Law of Diminishing Returns)
เมื่อผู้ผลิตเพิ่มการใช้ปัจจัยการผลิตชนิดใดชนิดหนึ่งแต่เพียง
ชนิดเดียวมากขึ้นเรื่อยๆ (จากข้อมูลในตารางคือ คน) เพื่อใช้ร่วมกับ
ปัจจัยการผลิตชนิดอื่นที่มีจานวนคงที่ (จากข้อมูลในตารางคือ
เครื่องจักร) ผลผลิตหน่วยสุดท้ายของแรงงาน (MPL) จะเพิ่มขึ้นใน
ตอนแรกในระยะที่ 1 (Increasing Returns) แต่ในระยะต่อมาจะลดลง
(Diminishing Returns) จนกระทั่งมีค่าเป็นศูนย์และติดลบได้ในที่สุด
(Decreasing Returns)

19. 20
1 2 3

20. 21
สรุปความสัมพันธ์ระหว่าง TP & MPL
 ช่วงที่ MPL เพิ่มขึ้น TP จะเพิ่มขึ้นในอัตราที่เพิ่มขึ้น (Increasing
Returns)
 ช่วงที่ MPL ลดลง (MPL >0) TP จะเพิ่มขึ้นในอัตราที่ลดลง
(Diminishing Returns)
 เมื่อ MPL มีค่าติดลบ TP จะลดลง (Decreasing Returns)
 ดังนั้น TP จะมีค่าสูงสุด เมื่อ MPL มีค่าเท่ากับ 0

21. 22
สรุปความสัมพันธ์ระหว่าง MPL & APL
 ช่วง APL เพิ่มขึ้น MPL จะเพิ่มหรือลดก็ได้ แต่จะต้องมีค่ามากกว่า
APL
 ช่วง APL ลดลง MPL จะต้องมีค่าน้อยกว่า APL
 ดังนั้น MPL จะตัดกับ APL ณ จุดที่ APL
มีค่าสูงสุด

22. 24
การวิเคราะห์การผลิตระยะยาว

23. 25
 เส้นผลผลิตเท่ากัน (Isoquant Curve)
 เส้นต้นทุนเท่ากัน (Isocost Curve)
 ส่วนประกอบของปัจจัยการผลิตที่ให้ต้นทุนต่าสุด
 เส้นแนวทางการผลิต
 กฎผลได้ต่อขนาด
ประเด็นที่ศึกษา

24. 26
เส้นผลผลิตเท่ากัน (Isoquant Curve)
 หมายถึง เส้นที่แสดงส่วนประกอบต่างๆ ของปัจจัยการผลิต
สองชนิด (K,L) ที่ให้ผลผลิต (Q) จานวนเท่ากัน นั่นคือ ทุกๆ จุดบน
เส้นผลผลิตเท่ากันจะให้ได้ผลผลิตในจานวนเดียวกัน
 ลักษณะของเส้นผลผลิตเท่ากัน
 เป็นเส้นที่มีลักษณะต่อเนื่องลาดลงจากซ้ายไปขวา อันเป็นผลมาจาก
การทดแทนกันของปัจจัยการผลิต 2 ชนิด
 เส้นผลผลิตเท่ากันจะเป็นเส้นโค้งเว้าเข้าหาจุดกาเนิด
 เส้นผลผลิตเท่ากันจะไม่ตัดกัน
 เส้นที่อยู่สูงกว่าจะแสดงผลผลิตจานวนมากกว่า

25. 27
อัตราการทดแทนทางเทคนิคหน่วยสุดท้าย
Marginal Rate of technical Substitution: MRTS
 ในการผลิตระยะยาว ปัจจัยการผลิตทุกชนิดเป็นปัจจัยผันแปร ดังนั้นการ
เปลี่ยนแปลงผลผลิต (Q) ย่อมมาจากการเปลี่ยนแปลงในปริมาณของ
ปัจจัยการผลิตทุกชนิด (ทั้ง K และ L)
 MPK , MPL
 เมื่อ MPK เปลี่ยนแปลงไป 1 หน่วยแล้ว MPL จะต้องเปลี่ยนแปลงไปเท่าใด
เพื่อทาให้ระดับผลผลิตไม่เปลี่ยนแปลง (ได้ Q จานวนเท่าเดิม)
 MRTSLK = -2 หมายถึง ถ้าจะลดเครื่องจักร (K) ลง 2 เครื่อง จะต้องใช้
แรงงาน (L) เพิ่มขึ้น 1 คน เพื่อรักษาระดับผลผลิต (Q) ให้เท่าเดิม

26. 28
ลักษณะของเส้น Isoquant เป็นเส้นโค้งเว้า
เข้าหาจุดกาเนิด และมีความชันเป็นลบ
• L  K และ L  K
• จากจุด A มายังจุด B
• Δ K = 30 – 50 = -20
• Δ L = 20 – 10 = 10
• Δ K / Δ L = -20/10 = -2
• MPK = Δ TP/ Δ K
• MPL = Δ TP/ Δ L
ทุกจุดบนเส้น Iq เดียวกันปริมาณ
ผลผลิตจะเท่ากัน
ดังนั้น MPK * ΔK = -MPL * ΔL
L
Iq
K
30
50
22
15
10 20 30 40
A
B
C
D

27. ลักษณะของเส้น Isoquant เป็นเส้นโค้งเว้า
เข้าหาจุดกาเนิด และมีความชันเป็นลบ (ต่อ)
29
MRTSK L = - L
K

28. 30
เส้น Iq จะไม่ตัดกัน
 ทุกจุดที่อยู่บนเส้น Iq เดียวกัน จะ
ได้รับความพึงพอใจเท่ากัน
 A = B
 A = C
 B > C เป็นไปไม่ได้
Iq0
L
K
Iq1
A
B
C

29. 31
เส้น Iq มีได้หลายเส้น
 Iq3 > Iq2 > Iq1
L
Iq2=75
Iq3=90
Iq1=55
K

30. 32
เส้นต้นทุนเท่ากัน (Isocost Curve)
 หมายถึง เส้นที่แสดงส่วนประกอบ
ต่างๆ ของปัจจัยการผลิตสองชนิด
(K,L) ที่ผู้ผลิตสามารถซื้อได้ด้วยเงิน
จานวนเท่ากัน
 ยกตัวอย่างเช่น
 มีงบประมาณ 1,000 บาท
 K ราคาหน่วยละ 200 บาท
 L ราคาหน่วยละ 100 บาท
จานวน K จานวน L
5 0
4 2
3 4
2 6
1 8
0 10

31. 33
เส้นต้นทุนเท่ากัน (Isocost Curve)
 Slope =
L
K
C/PL
C/PK
ISOCOST
ความชันของเส้นต้นทุน
Slope = - (C/PK) / (C/ PL)
ความชัน = -(w/r)
สมการต้นทุน
L K
L
K K
P L P K C
C P
K L
P P
   
 -
L
K
P
P
-

32. 34
การเปลี่ยนแปลงของเส้นต้นทุนเท่ากัน
 การเปลี่ยนแปลงของเงินทุน
เงินทุนเพิ่มขึ้น
 การเปลี่ยนแปลงของต้นทุนอัน
เนื่องมาจากราคาของปัจจัยการ
ผลิตเปลี่ยนแปลง
ราคาต้นทุนปัจจัย L ลดลง
L
K
IC1 IC2
K
C/PL
C*/PK
C/PL
*
0 0
C*/PL
C/PK

33. 35
ส่วนประกอบของปัจจัยการผลิตที่ให้ต้นทุนต่าสุด
หรือจุดดุลยภาพของการผลิต
 จุด A : ได้รับผลผลิตเท่ากับ Iq1
 จุด B : ได้รับผลผลิตเท่ากับ Iq1
 จุด C : ได้รับผลผลิตเท่ากับ Iq1
จุด A ใช้ต้นทุนต่าที่สุด
Iq1
K
L
A
C
B
Isocost1 Isocost2 Isocost3

34. 36
ส่วนประกอบของปัจจัยการผลิตที่ให้ต้นทุนต่าสุด (ต่อ)
 ดุลยภาพของผู้ผลิต คือ จุด E
 ณ จุด E
slope Isoquant = slope Isocost
MPL = PL
MPK PK
MPL = MPK
W r
L
K
C/PL
C/PK
E
Iq
KE
LE
0

35. 37
เส้นแนวทางการผลิต (expansion path)
L
K
C1 C2
Iq1
Iq2
เส้นแนวทางการผลิตระยะยาว
0
K
(ต้นทุนต่อหน่วยสูงกว่า)
 การเปลี่ยนแปลงของเป้าหมายการผลิต

36. 38
การเปลี่ยนแปลงของราคาปัจจัยการผลิต
K
L
B
A
เมื่อผู้ผลิตไม่
สามารถขยาย
เงินทุนได้ในระยะ
สั้นจาเป็นต้องลด
ปริมาณการผลิต
Iq1K
ราคาของแรงงานแพงขึ้น
Iq3
Z
*การขึ้นค่าแรงโดยไม่สมเหตุสมผลจะ
นาไปสู่การว่างงานที่มากขึ้น
C*/PK
C/PK
C*/PL* C/PLC/PL*
ไม่สัมผัสกันสื่อถึง
ไม่ใช่จุด
ประสิทธิภาพทาง
เศรษฐกิจ

37. 39
กฎผลได้ต่อขนาด (Law of Returns to Scale)
จะเปรียบเทียบระหว่าง:

38. 40
กฎผลได้ต่อขนาด (Law of Returns to Scale)
 ผลได้ต่อขนาดเพิ่มขึ้น (increasing return to scale) อัตราการเพิ่มขึ้น
ของผลผลิตมากกว่าอัตราการเพิ่มของปัจจัยการผลิต มักเกิดขึ้นในระยะแรก ๆ
ของการขยายการผลิต
 ผลได้ต่อขนาดคงที่ (constant return to scale) อัตราการเพิ่มขึ้นของ
ผลผลิตเท่ากับอัตราการเพิ่มของปัจจัยการผลิต มักเกิดขึ้นในระยะกลาง ๆ ของ
การขยายการผลิต
 ผลได้ต่อขนาดลดลง (decreasing return to scale) อัตราการเพิ่มขึ้น
ของผลผลิตน้อยกว่าอัตราการเพิ่มของปัจจัยการผลิต มักเกิดขึ้นในระยะหลัง ๆ
ของการขยายการผลิต

39. 41
ผลได้ต่อขนาด (Returns to Scale)
2
4
6
8
10
5 10 15 20 25
K
L
Iq = 10
Iq = 15
Iq =20
Iq = 25 Iq = 26
Iq =30
Iq = 35

40. 42
การประหยัดต่อขนาด และการไม่ประหยัดต่อขนาด
 การประหยัดต่อขนาด หมายถึง ต้นทุนต่อหน่วย (ต้นทุนเฉลี่ย) ลดลง จาก
การที่ธุรกิจขยายขนาดการผลิต
 การไม่ประหยัดต่อขนาด หมายถึง ต้นทุนต่อหน่วย (ต้นทุนเฉลี่ย) เพิ่มขึ้น
จากการที่ธุรกิจขยายขนาดการผลิต นั่นคือ ขยายขนาดการผลิตมากเกินไป

41. 43
การประหยัดต่อขนาด (economies of scale)
 การประหยัดทางด้านแรงงาน
 เกิดการแบ่งงานกันทา มีความชานาญเฉพาะอย่าง ทาให้ประสิทธิภาพการ
ผลิตสูงขึ้น
 การประหยัดทางด้านเทคนิค
 เกิดขึ้นเมื่อหน่วยธุรกิจมีขนาดใหญ่ และมีความสามารถที่จะนาเอา
เครื่องจักรที่มีประสิทธิภาพสูงมาใช้
 การประหยัดทางด้านการจัดการ
 เป็นผลจากการกระจายต้นทุนคงที่ เช่น เงินเดือนผู้จัดการ ค่าเช่าสถานที่
ค่าเบี้ยประกัน เป็นต้น หากหน่วยธุรกิจสามารถขยายการผลิตได้มากขึ้น
ต้นทุนคงที่ต่อหน่วยจะลดลง

42. 44
การประหยัดต่อขนาด (ต่อ)
 การประหยัดทางด้านการตลาด
 ซื้อวัตถุดิบ : การซื้อเป็นจานวนมากๆ จะได้รับส่วนลด ทาให้ต้นทุนลดลง
 ขายสินค้า : ต้นทุนค่าขนส่งลดลง ค่าโฆษณาลดลง คือ หน่วยธุรกิจที่มี
ขนาดใหญ่ แม้จะมีต้นทุนในการขายสูง แต่ก็จะสามารถทาให้ขายได้มากขึ้น
ต้นทุนเฉลี่ยจะลดลง
 การประหยัดทางด้านการเงิน
 เนื่องจากกิจการขนาดใหญ่ จะเป็นที่เชื่อถือในวงการธุรกิจ ได้รับเครดิตใน
การซื้อสินค้า และสามารถกู้เงินได้ง่าย เสียดอกเบี้ยต่า

43. 45
การไม่ประหยัดต่อขนาด (diseconomies of scale)
 ความยุ่งยากในการบริหารงาน ปัญหาการดูแลไม่ทั่วถึง ปัญหาการติดต่อ
ประสานงาน ปัญหาทางด้านการจัดการแรงงาน
 การขาดแคลนปัจจัยการผลิต

44. 46
การประหยัดภายใน และการไม่ประหยัดภายใน
 การประหยัดภายใน (internal economies) หมายถึง การประหยัด (ต้นทุน
เฉลี่ยลดลง) ที่เกิดจากการดาเนินการของธุรกิจ(นโยบายการบริหารงาน)
 การไม่ประหยัดภายใน (internal diseconomies) หมายถึง การไม่ประหยัด
(ต้นทุนเฉลี่ยเพิ่มขึ้น) ที่เกิดจากการดาเนินการของธุรกิจ

45. โดยสรุป
 วัตถุประสงค์ของการศึกษาบทนี้คือ ต้องการทราบปริมาณการผลติที่
เหมาะสม:
 หากปริมาณการผลติเท่ากัน ต้องเลือกทางเลือกที่ให้ต้นทุนต่าสุด
 หากต้นทุนเท่ากัน ต้องเลือกทางเลือกที่ให้ผลผลิตมากกว่า
 ความหมายของการผลิต
 ฟังก์ชันการผลิต, ประสิทธิภาพของการผลิตทั้งทางเทคนิคและทาง
เศรษฐกิจ
 การผลิตระยะสั้น
 TP, MP, AP
 ลักษณะผลผลิตที่ได้รับในแต่ละช่วงการผลิต 47

46. โดยสรุป (ต่อ)
 การผลิตระยะยาว
 เส้นผลผลิตเท่ากัน: MRTSLK
 เส้นต้นทุนเท่ากัน
 จุดการผลิตที่เหมาะสม
 กฎผลได้ต่อขนาดและการประหยัดต่อขนาด
48