ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นํา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙

1. การศึกษาไทยในศตวรรษที่ ๒๑
วิจารณ์ พานิช
(Last Part)
บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นํา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
1

2. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
22

3. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
21st Century Skills
• Interdisciplinary
Themes
• Learning Skills
• Life & Career Skills
www.p21.org
23

4. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Interdisciplinary Themes
• Global Awareness, Local Awareness
• Financial, Economic, Business, &
Entrepreneurial Literacy
• Civic Literacy
• Health Literacy, Social Literacy
• Environmental Literacy
24

5. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Learning Skills
• Creativity & Innovation
• Critical Thinking & Problem Solving
• Communication & Collaboration
25

6. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Life & Career Skills
• Flexibility & Adaptability
• Initiative & Self-direction
• Social & Cross-cultural Skills
• Productivity & Accountability
• Leadership & Responsibility
• Integrity
• Inner Skills / Self-discipline / Emotional /
Spiritual
26

7. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
สร้าง Growth Mindset
ชมความมานะพยายาม
ไม่ชมความเก่ง (Fixed Mindset)
ให้คะแนนความก้าวหน้า
ความมานะพยายาม
27

8. Growth Mindset
28

9. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Constructionism นิรนัย
อุปนัย
29

10. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Learning
Herbert A. Simon
https://www.scbfoundation.com/publishing.php?project_id=292#publishing/292/5462
Learning results from what
student does and thinks
and only from what student
does and think. The teacher
can advance learning only
by influencing what the
student does to learn.
30

11. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
• Prior Knowledge
• K Organization
• Motivation
• Develop Mastery
• Practice &
Feedback
• Student
Development &
Climate
• Self-directed
Learner
http://www.scbfoundation.com/news_publish_detail.php?cat_id=6&nid=880
31

12. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
เหตุการณ์ ความจําใช้งาน
ความจําระยะยาว
ตระหนักรู้ และคิด
รู้ข้อเท็จจริงและกระบวนการ
เรียนรู้ จํา
สังเกต เก็บข้อมูล
ลืม
Ref.: Daniel T. Willingham. Why Don’t Students Like School?, 2009
Working
Memory
Longterm
Memory
32

13. Adult Learning
Observation &
Reflection
Forming Abstract
Concepts
Testing in New
Situations
Concrete
Experience
1
2
3
4
Student Learning = AL + Scaffolding
33

14. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
นิสัยเรียนรู้แบบเชื่อสัมผัสของตนเอง
• ไม่ใช่เชื่อความรู้สําเร็จรูปที่รับถ่ายทอดมา
• หากรับถ่ายทอดมา ก็ต้องเอามาพิสูจน์ด้วยตนเอง
จากการลองใช้งาน ... เรียนโดยการปฏิบัติ (Learning
by Doing) แล้วไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection /
AAR)
• Facilitate โดยครู ที่ช่วยทํา scaffolding โดยตั้ง
คําถามให้คิดเอง หรือแนะให้ค้นคว้าเอามา
เปรียบเทียบ
34

15. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
นิสัยเรียนรู้แบบเชื่อสัมผัสของตนเอง
• ไม่ใช่เชื่อความรู้สําเร็จรูปที่รับถ่ายทอดมา
• หากรับถ่ายทอดมา ก็ต้องเอามาพิสูจน์ด้วยตนเอง จากการ
ลองใช้งาน ... เรียนโดยการปฏิบัติ (Learning by Doing) แล้ว
ไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection / AAR)
• Facilitate โดยครู ที่ช่วยทํา scaffolding โดยตั้งคําถามให้คิดเอง
หรือแนะให้ค้นคว้าเอามาเปรียบเทียบ
ฝึกฝนทักษะรับสัมผัสทั้งหก จนเป็นอัตโนมัติ
Mastery Learning
เป็นนิสัย
35

16. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๑๙ และ ๒๐
• ผลลัพธ์ที่ตัวผู้เรียน
• สมรรถนะที่ต้องการบรรลุ / ผลลัพธ์ของการเรียนรู้
• กระบวนการเรียนรู้ : Action + Reflection
• บทบาทของครู/อาจารย์
• ห้องเรียน : studio
• การบริหารหลักสูตรของสถาบัน : Outcome-based
36

17. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ผลิตพลเมืองแห่งศตวรรษที่ ๒๑
• ผู้นําแห่งศตวรรษที่ ๒๑ - Transformative
Learning เรียนรู้เพื่อเปลี่ยนแปลงตนเอง และ
....
• ไม่ใช่ผู้ตามแห่งศตวรรษที่ ๑๙
• เป็น Change Agent มีทักษะภาวะผู้นํา
• ทักษะสร้างสรรค์ (Creativity) นวัตกรรม (Innovation)
สําหรับใช้ในชีวิตประจําวัน
• ทักษะในการดํารงชีวิตในอนาคตที่ไม่รู้ว่าเป็นอย่างไร
Mass Production --> Mass Customization
https://www.youtube.com/watch?v=iG9CE55wbtY
37

18. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ในศตวรรษที่ ๒๑ สถานศึกษาเป็นที่
• สร้างแรงบันดาลใจ
• สร้างความริเริ่มสร้างสรรค์ original ideas
• สร้างเจตคติที่ดี
• สร้างโอกาสมีชีวิตที่ดี มีสัมมาชีพ เป็นพลเมืองดี
• สร้างความเป็นผู้นา (การเปลี่ยนแปลง)
• พัฒนามนุษย์ให้เต็มศักยภาพ (full potential)
สร้างสมรรถนะ (competence) และ
38

19. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
กระบวนการเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ ๒๑
• ไม่เน้นถ่ายทอดความรู้
• เน้นสร้างความรู้และทักษะ (นิสัย ใจสู้) ขึ้นในตน ผ่านการ
ปฏิบัติ (Action) + ไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection)
• เรียนแบบบูรณาการ กิจกรรมเดียว ได้ผลลัพธ์การเรียนรู้
ทุกด้าน
39

20. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
การจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
• จัดให้ นร. เรียนโดยการลงมือทํา และคิด เรียนเป็นทีม
• ให้เกิดการเรียนรู้ครบด้าน ทั้งด้านนอกและด้านใน ครบทุกปัญญา (พหุปัญญา)
ทุกทักษะ (ทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑) ๓ร ๑ว (แรงบันดาลใจ, เรียนรู้, ร่วมมือ, วินัยในตน)
แก่นักเรียน
แก่ตัวครูเอง
• เรียนจากการลงมือทํา คือการจัดการเรียนรู้แก่ศิษย์
• ให้เกิดการเรียนรู้ครบด้าน
• เรียนเป็นทีม PLC (Professional LearningCommunity)
40

21. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
วิถีการเรียนรู้ใหม่
• เรียนโดยลงมือทํา เพื่อให้เกิดทักษะ (Learning by Doing)
• สุดยอดทักษะ ๔ ประการ (๓ร ๑ว) : แรงบันดาลใจ/ไฟ
(Inspiration Skills) เรียนรููู้ (Learning Skills) ร่วมมือ
(Collaboration Skills) วินัย (ในตน) (Self-Discipline
Skills)
• เรียนโดยการลงมือทําเป็นทีม แล้วร่วมกันไตร่ตรองว่าได้
เรียนรู้อะไร ต้องการเรียนอะไรต่อ/เพิ่ม
41

22. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ครูทําอะไรให้แก่ศิษย์
• Inspirator กระตุ้นแรงบันดาลใจ
• Designer ออกแบบกิจกรรม และ “นั่งร้าน” (Scaffold)
• Facilitator โดยตั้งคําถาม ชวนคิด
• Assessor (Formative Assessment) ประเมินเพื่อพัฒนา
• Constructive Feedback ให้คิดไปข้างหน้า มุมานะ GrowthMindset
• Summative Evaluation ยืนยันว่าบรรลุผลลัพธ์ที่ตั้งเป้าหมายไว้
42

23. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ครูทําอะไรให้แก่ตน
• Inspirator
• Designer ออกแบบกิจกรรม และ “นั่งร้าน” (Scaffold)
• Facilitator โดยตั้งคําถาม ชวนคิด
• Assessor (Formative Assessment) ประเมินเพื่อพัฒนา
• Constructive Feedback ให้คิดไปข้างหน้า มุมานะ
• Summative Evaluation ยืนยันว่าบรรลุผลลัพธ์ที่ตั้งเป้ าหมายไว้
ทําสิ่งเดียวกันให้แก่ตนเอง และแก่เพื่อนครู
ชีวิตครู คือชีวิต(แห่งการเดินทาง)เพื่อการเรียนรู้
ครูต้องเข้าใจและพัฒนาวิธีการเรียนรู้ของตน
43

24. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ประเมินขณะสอน(แบบไม่สอน)
• ประเมินเพื่อหนุนการเรียนรู้ (Formative
Assessment)
• ตามด้วยคําแนะนําป้อนกลับแบบ
สร้างสรรค์(Constructive Feedback)
• แล้วจึงประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้
(Summative Evaluation) เพื่อยืนยันว่าบรรลุเป้าหมาย
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Dylan_Wiliam
44

25. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ครูเป็น Designer
• ออกแบบกิจกรรมให้ศิษย์ลงมือทําเพื่อเรียนรู้
• เรียนเป็นทีม เพื่อฝึก Team Skills
• สร้างบรรยากาศ “ส้นเท้า” (S.O.L.E. – Self-Organized Learning
Environment)
• ออกแบบ / จัดหา Learning Materials, Authentic Learning Activities เช่น
กิจกรรมรับใช้ชุมชน / จิตอาสา
• จัดหา / สร้าง ผู้ช่วยครู (co-educator)
• ออกแบบ “นั่งร้าน” (scaffolding)
45

26. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ครูประเมิน และป้ อนกลับ
• ครูทํา EFA (Embedded Formative Assessment) & CFB (Constructive
Feedback)
• เพื่อให้นักเรียนเข้าใจเกณฑ์คุณภาพผลงานและ
ปรับตัว
• นร. ฝึกประเมิน และป้อนกลับซึ่งกันและกัน
• นร. ประเมินตนเอง - Self-regulated Learners
https://www.gotoknow.org/posts/tags/ประเมินเพื่อมอบอํานาจ
46

27. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
นร. เป็นครูซึ่งกันและกัน
• Collaborative Learning (CL)
• เพื่อ วิญญาณกลุ่ม และ วิญญาณเรียนให้รู้จริง
• คุณค่าของ CL (1) Motivation (2) Social Cohesion (3)
Personalization (4) Cognitive Elaboration
• 4 องค์ประกอบ (1) Open-ended Task ที่เน้น Higher-order
Thinking (2) กิจกรรมกลุ่ม (3) มีกิจกรรมหลายแบบ (4)
มอบบทบาทต่างๆ กันแก่สมาชิกในทีม
47

28. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ทําหน้าที่ครูฝึก / โค้ช
• โดยเน้นตั้งคําถาม ให้“เอ๊ะ” และ “อ๋อ” เอง
• หลีกเลี่ยงการตอบคําถามของศิษย์ ที่ถามสาระวิชา หรือถามหา
คําตอบเดียว
• ครูถามหาคําตอบหลายคําตอบ
• ครูฝึกตั้งคําถามเป็น “นั่งร้าน” หรือ “โครง” (scaffold) แก่ศิษย์
หลากระดับปัญญา
• ครูฝึกตั้งคําถามในขั้นตอน AAR/Reflection
48

29. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
บทบาทที่สมดุล : 4E
• Engage (+Inspire,
Enthuse)
• Enable
• Expect (= ensure)
• Empower
ของครู
49

30. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
ห้องเรียนกลับทาง
• Flip the Classroom กลับทางห้องเรียน
• เรียนวิชาที่บ้าน ทํา “การบ้าน” ที่ห้องเรียน
• ครูเครื่องสอนวิชา ครูคนสอนคน/ปัญญา
• ใช้ห้องเรียนเพื่อการเรียนแบบรู้จริง (Mastery
Learning)
http://www.scbfoundation.com/projects/wcms/docs/uploads/doc_13727357101058185889.pdf
ใช้พลังไอที
50

31. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
Flipped Classroom & eLearning
• นร. เข้าถึง content เอง หรือหา/ทํา VDO สอน
เนื้อหาให้เด็กไปดูที่บ้าน
• ที่ รร. ครูโค้ชการฝึกใช้ค. ในสถานการณ์จริง นร.
ทําเป็นทีม เพื่อได้ทักษะเชิงซ้อน และ รู้จริง
(Mastery)
• ดร. จันทวรรณ ปิยะวัฒน์ (ClassStart)
51

32. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Barkley
52

33. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Nilson
53

34. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
สรุป การศึกษาไทยในศตวรรษที่ ๒๑
• เพื่อสร้างผู้นํา นําการเปลี่ยนแปลง
• เรียนรู้เพื่อพัฒนาการรอบด้าน เรียนรู้บูรณาการ ทั้งทักษะ
วิชาการ และลักษณะนิสัย, EF & Growth Mindset
• เรียนโดยการปฏิบัติ ตามด้วย การไตร่ตรองสะท้อนคิด
• เรียนเป็นทีม เรียนผ่านปฏิสัมพันธ์
• บทบาท (ทักษะ) ใหม่ของครู บทบาทใหม่ของโรงเรียน
• นักเรียนทุกคน เรียนแล้ว รู้จริง บรรลุเป้าหมายที่กําหนด
54

35. บรรยายในพิธีเปิดชมรมการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นําคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙
End of Last Part
35